Shubh Sangraha Part 05

Author(s): Bhikshu Akhandanand
Publisher: Sastu Sahityavardhak Karyalay

Page 389

માતૃપૂજા
१६१ - मातृपूजी
"या देवी सर्वभूतेषु मातृरूपेण संस्थिता । नमस्तस्यै नमस्तस्यै नमस्तस्यै नमोनमः || ” મહાશક્તિ કા માતૃરૂપ મેં પૂજન કરના ભારતવર્ષ કી નિજી સંપત્તિ હૈ. શક્તિ કી ઉપાસના ઔર પૂજા કૌન નહીં કરતા ? સભ્ય-અસભ્ય, શિષ્ટ-ખČર, શાંત-થ્ર તથા સબ જાતિયેાં ઔર સબ દેશાં ૩ ભાગ કિસી ન કિસી રૂપ મેં શક્તિ કી ઉપાસના કરતે હૈં, શક્તિપ્રાપ્તિ કી કામના કરતે હૈં; પરંતુ સખકે ભાવાં મેં વિભિન્નતા હૈ—વૈષમ્ય હૈ. પૂજન કી પ્રણાલી ભી વિભિન્ન પ્રકાર કી હૈ. તમે ગુણ-પ્રધાન, ભાગ-પ્રવણ પાશ્ચાત્ય ભી શક્તિ કી આરાધના કરતે હૈં. અપની સાધના મેં ઉન્હોંને યષ્ટ સિદ્ધિ ભી પ્રા'ત કી હૈં; પરંતુ શક્તિ કી સાધના માતૃભાવ સે કરના યહ ભારત કી હી વિશેષતા . યહ ભારતીય મસ્તિષ્ક કા એક મહાન ઔર અભૂતપૂર્વ આવિષ્કાર હૈ. એકમાત્ર ભારત હી મહાશક્તિ કા જગદંબા, જગદીશ્વરી હી નહી', બ્રહ્માંડ-ભાડાદરી' કહા કરતા
હમારી હમાન સાર્વત્રિક પરાધીનતા દેખ કર~~~હમારી આધુનિક સંકીર્ણતા કા દેખ કર આજ પશ્ચાત્ય દેશવાસી હમારા ઉપહાસ કરતે હૈ; મારી ઉચ્ચાતિઉચ્ચ ભાવના, કલ્પનાએ ગવેષણ આ આર ધારણાઓ કા તિરસ્કાર કરતે હૈ; હમારે સાન કા~~જગદ્ગુરુ ભારત કી અનંત જ્ઞાનરિશ કે ઉપેક્ષા કી હંસી હંસ કર ઉડા દેનેકી ચેષ્ટા કરતે હૈ. હમ આજ જબ અપની પરાધીના કા રાના રાતે હૈ, અપની દુઃખ-ગાથા ગાતે હૈં ઔર અપની ક્ર્માંદ સ`સાર કા સુનાતે હૈ, તબ હમારે દ્વારા જિસ સાહિત્ય કા નિર્માણ હેાતા હૈ, ઉસે વે સકી ભાાં સે આતપ્રેાત ખતાતે હૈં. કતે હૈ, જિસ સાહિત્ય મેં વિશ્વ કી ચિંતા, વિશ્વ કી હિત-કામના ઔર વિશ્વમાનવતા ૪ ભાવના કા સમાવેશ નહીં, વહુ સાહિત્ય સંકીણું નહીં, તે। કયા હૈ ? યહ ઠીક હૈ, કિ હમને રવયં હી પરાધીનતા કી મેડિયાં અપને પૈરે મેં નહીં, હાથેાં મે' નહી, અપને ગલે મેં પહન લી હૈ ઔર અપને આપકા ઇસ ચેાગ્ય બના લિયા હૈ, કિ સંસાર આજ હમારી સમસ્ત વિગત-વિભૂતિયેાં કે ભૂલ કર અનાયાસ હી હમારા ઉપદ્રાસ કર સકતા હૈ ઔર કરતા હૈ. હમારી દુલા કા, હમારી શક્તિ-વિમુખતા કા, હમારી માતૃ--ોહિતા કા હી યહુ પરિણામ હૈ, જો આજ મેં સબ એર સે લજવાતા હૈ; અપમાનિત, તિરસ્કૃત ઔર લાંતિ કરાતા હૈ. પરંતુ આજ ભી, અપની ઇસી અધઃપતિત અવસ્થા મે' ભી, જબ કભી હમ અપને પુરાને, ખચે-ખુચે ઔર ધ્વંસાશિષ્ટ સાહિત્ય કી એર દૃષ્ટિપાત કરતે હૈં, તબ હમારે મન મેં, હૃદય મે, મસ્તિષ્ક મેં ઔર પ્રાણાં મે એક અપૂર્વ આત્મગૌરવ જાગૃત હૈ। ઉઠતા હૈ. હમારી મૃતવત્ સુખી નસોં મેં આજ ભી ઉસ પૂર્વંસ્ક્રૃતિ કે કારણ ન જાને કહાં સે અસીમ ઉષ્ણુ સ્રોત પ્રવાહિત હૈાને લગતા હૈ ! હમારે ઋષિયાં ને, હમારે પૂર્વજો ને, જિસ જ્ઞાન કા અન કિયા થા, જિસ સાહિત્ય કા નિર્માણુ કિયા થા, ઉસકે આગે વર્તમાન જગત્ કે અર્જિત જ્ઞાન ઔર સાહિત્ય અત્યંત સામાન્ય, તુચ્છ ઔર નગણ્ય જાન પડતે હૈં.
હમારે ઋષિયાં તે જિસ જ્ઞાન કૈા—જિસસદ્ધાંત કૈા સત્ય જાના ઔર માના હૈ, વહુ સખ દેશોં કે લિયે, સબ કાલેોં કે લિયે ઔર સખ લાગે કે લિયે હી નહીં; સમસ્ત ચરાચર વિશ્વ બ્રહ્માંડ કે લિયે સત્ય હૈ. વહુ સત્ય સર્વોથા અખડનીય હૈ. ક્રૂર કૌન કહ સકતા હૈ, કિ હુમારા સાહિત્ય સંકીણ હૈ, હમારા જ્ઞાન સંકુચિત હૈ ઔર હમારા ભાવધારા સીમિત હૈ ? વિશ્વ કી વાર્તા હી હમારી—હમારે ઋષિયાં કી વાર્તા થી, વિશ્વ કી ચિતા હી ઉનકી ચિંતા થી, વિશ્વ કા હિત હી ઉનકા કામ્ય થા, વિશ્વ કી` શાંતિ હી ઉનકી વાસના થી ઔર વિશ્વ કા વ્યાપાર હી ઉનકા જ્ઞાન થા. ઉનમેં સંકીતા કા નામ નહી. થા, જડતા ઔર ક્ષુદ્ર અમિકા કા લેશ નહીં થા. વે વિશ્વમાનવ થે, મહામાનવ થે ઔર વિશ્વ કી વિરાટ્ ભાવનાઓં મેં નિમજ્જિત હાના, વિશ્વસ્વામી કા જ્ઞાન ઉપલબ્ધ કરના ઔર વિશ્વજનની કી ગાદ મે ખેલના હી ઉનકી સમાધિ થી. ઐસે હી વિશ્વવ્યાપારી, વિશ્વવિષયી ઔર વિશ્વવિજયી ભારત ને ઇસ સત્ય કા ઉપલબ્ધ
સલ્ફ