Shubh Sangraha Part 05

Author(s): Bhikshu Akhandanand
Publisher: Sastu Sahityavardhak Karyalay

Page 377

સતી રામસૂરત-સચ્ચિ હકીકત
૩૬૧
મે મિયાં સાહબ પિનક મે' સિર ઝુકાયે ખડે થે. ખીખી ને ઝટ દ્વાર ખાલ કર્ એક દેહથ્થ ઉનકે સિર પર જમા હી તે। દિયા ! ઔર ખેલી–લે મૂડી કાર્ટ! ઔર લેગા ! યહ તૂ નૌકરી ઢૂંઢ રહા હૈ ?’’ મિયાંજી ને ભયાનક ખન કર આંખે ખેાલ દી. દેખા ખીખી સામને ખડી હૈ. આપ ખેાલે“એ...! યહ કયા ? અરે તૂ યહાં કૈસે આયી ?”
ખાખી ને એક ઔર દાહશ્ડ રસીદ કિયા.
તખ્ તા મિયાં ઝુઝલા કર ખેલે−લે ખસ ! હમ કર ચૂકે નૌકરી ! મેરી દુમ કે પીછે પીછે આ કર પરાયે શહર મેં ભી જાન નહીં છીતી! મુઝસે યાં નૌકરી નહીં હાને કી !''
મિયાંજી યહ કહ કર જાને લગે તેા લૌડી ઔર ખીખી ને ટંગડી પકડ ફર અંદર ધસીટા ઔર ફિર ઉસી ખટિયા પર લા પટકા,
અબ મિયાં પે।સ્તીનખાં કભી નૌકરી ઢુંઢને નહીં જાતે !
( “વિશ્વમિત્ર”ના એક અંકમાંથી )
१५४ - सती रामसूरत - सच्चि हकीकत
બિહાર–પ્રદેશ કે સારન જિલાનિવાસી બાબૂ ક્ખનસિંહજી જાતિ કે ભૂમિહાર બ્રાહ્મણ છે. જિસ સમય અસહ્રયાગ આન્દોલન કા આર્ભ હુઆ થા, આપ મુખ્તારકારી પરીક્ષા કી તૈયારી કર રહે થે; લેકિન બહુતાં કી તરહ અપને દેશ કી પુકાર ! આપ અનસુની ન કર સકે. આપ સહયાગી હા ગએ.
આપ અપની ધૂન કે પક્કે થે. ચાઁ ઔર ખદ્દર–પ્રચાર કે આપને અપના કાર્યક્રમ ખનાયા. ઇસકે બાદ હી આપને અપને કવ્ય કા સ જોશ સે પાલન કરના પ્રારભ કિયા કિ કુછ હી દિનાં મેં આપકે નિકટ-નિવાસિયાં કે ધર–ધર ચ` ઔર ક કા સુમધુર સંગીત ઝકરિત હાને લગા. લેકિન આપ પર લક્ષ્મી જી વૈસી કૃપા ન થી. લતઃ કુછ હી દિનેાં મેં આપકી કુલ જમા– પૂજી દેશ કા ભેટ હૈ। ગઇ. કુછ ખેતી-ખારી થી વહુ ભી બિક ગઇ. આપ ફકીર હા ગએ. પૈસે-પૈસે કે લિયે લાલે પડને લગે. લાચાર આપને અપની સતી પત્ની રામસૂરત દેવી સે ઉનકે ગહને માંગે. કહનેભર મેં દેર લગી, સતી પત્ની ને અપને કુલ આભૂષણુ પતિ કે પરાં પર સમપિત કર દિયે. ખ્મનસિંહજી ક્િર ઉસી ઉત્સાહ સે માતૃવેદી પર અપના સરવ લૂટાને લગે !
ધર અદ્બેર સન્ ૧૯૨૪ ઇસ્વી મેં અમ્બસિંહજી ખીમાર પડે. ધીરે ધીરે આપ રાગ તે ભયંકર રૂપ ધારણુ કિયા. આપકા પ્રમાદ કી ભી કુછ શિકાયત હૈ। ગઇ. મગર ઇસ અવથતા મેં ભી આપ ચખે, ' એવ' અપને દેશ કા ન ભૂલ સકે. રાગશય્યા પર પડે પડે હી આપ સ્વદેશી એવ' રવદેશ સાંધી સંગીત ગાતે રહતે થે.
જિસ ધર મે` અખ્ખનસિંહજી અસ્વસ્થ પડે થે; ઉસમે' ઉનકી ખાટકે પાસ હી એક બિલ થા. આપ પ્રાયઃ કહા કરતે થે કિ ઉસી બિલ સે એક સાંપ નિકલ કર મુઝે કાટ લેગા; લેકિન સિ વિદ્રાણી કા લાગેાં ને પ્રમાદ કા નિરા પ્રલાપ સમઝા. ઇસ એર કિસીકા ધ્યાન હી ન ગયા. ઉન્હી. દિનાં કી બાત હૈ. રાત્રિ કે દસ ખજે થે. અબ્બસિંહજી કે યહાં સભી નિદ્રા મે નિમગ્ન થે ! સહસા બબ્બેનસિહજી કે કંઠે સે—સાંપ ને મુઝે કાટ લિયા.” ઇત્યાદિ સુન કર, સભી જગ પડે. દેખા ગયા તે। સચમુચ એક મરે હુએ ગેહુંઅન સાંપ કે ખમ્ભસિંહ જી અપને હાથ મેં પકડે હુએ થે ઔર ઉસી કરાલ કાલ ને ઉન્હેં કષ્ટ જગહ કાટ ખાયા થા. ફિર કયા થા ? ઝાડ-કૂક હેાને લગી. ચિકિત્સા કી ગઇ. લેકિન મ લા-ઇલાજ થા. દે। તીન ધરે કે અંદર હી બમ્બસિંહજી કી આત્મા ને શરીર ત્યાગ દિયા!
પ્રાતઃકાલ હુઆ. ખખ્ખનસિહજી કે શબ ! સ્મશાનભૂમિ લે જાને કી તૈયારી કી ગઇ, લેકિન ઇસી સમય ઉપસ્થત સજ્જતાં તે ખડ઼ે આશ્ચર્ય સે દેખા કિ ખખ્ખુનસિંહજી કી પત્ની, રામસૂત દેવી નહા–ધા કર ખડી હુઇ પતિ કે શબ કે સાથ સતી હોને કી ઉત્કટ અભિલાષા પ્રકટ કર રહી હૈ. આજકલ સતી ! ઉપસ્થિત લેાગોં કે લિયે યહ અસહ્ય થા ? ક્િર કયા થા? સતી નામ