________________
૩૫૬
શુભસંગ્રહ-ભાગ પાંચમો
१५१-हमारे बहुमूल्य प्राचीन ग्रंथ
ઇસ બાત કા સાક્ષી ઈતિહાસ હૈ કિ હમારે અધિકાંશ બહુમૂલ્ય પ્રાચીન ગ્રંથ જલાજલા કર હમ્પામ ગરમ કિયે ગયે હૈ. એક બાર નહીં, અનેક બાર હમારે પૂર્વજો કી કીર્તિ ઔર ઉનકી પ્રતિભા કા પ્રમાણુ સાહિત્ય નષ્ટભ્રષ્ટ કર ડાલા ગયા હૈ. જે કુછ ગ્રંથ ભી બચ રહે, તો ઉન્હેં વિદેશી વિદ્વાન કૌષ્યિ કે મોલ અપને દેશ કે તે ગએ. યહી કારણ હૈ કિ જબ વિદેશી જાતિ કે ઘમંડી લગ હમેં અસભ્ય ઔર આવિષ્કાર કી શક્તિ સે રહિત કહ કર હમારા ઉપહાસ કરતે હૈ, તબ હમ ઉનકે મુંહતોડ જવાબ દેને લાયક કુછ પ્રમાણુ અપને પાસ ન પા કર ચૂપ રહ જાતે હૈ. વિદેશિયોં કી બાત જાને દીજિયે, નઈ શિક્ષા-દીક્ષા પાએ હુએ અધિકાંશ આધુનિક હમારે દેશી ભાઈ ભી યહ વિશ્વાસ કરતે ઔર કહતે હૈં કિ ભારત મેં પારલૌકિક ઉન્નતિ ચાહે જિતની હુઈ હૈ, પર આજકલ કે યોર૫ ઔર અમેરિકા મેં જે નવી-નવીન આવિષ્કાર હુએ ઔર હો રહે હૈ, વૈસે આવિષ્કાર હમારે યહાં કભી નહીં હુએ. મગર અસલ મેં બાત એસી નહીં હૈ. યહાં પહલે જમાને મેં જિતને ઔર જૈસે આવિષ્કાર હો ચૂકે હૈ, ઉતને ઔર વૈસે આવિષ્કાર પાશ્ચાત્ય જગત મેં ઈસ સમયે ભી નહીં હે સકે હૈ. હમારે યહાં બહુત સમય પહલે વાયુયાન, બેતાર કે તાર ઔર અદ્દભુત અસ્ત્રશસ્ત્ર આદિ કા આવિષ્કાર ઔર પ્રચાર હે ચૂકા થા.
એક પ્રાચીન પુસ્તકાલય મેં, ભારત મેં હી, ઐસે પ્રાચીન હસ્તલિખિત ગ્રંથ અબ તક સુરક્ષિત હૈ, જિનસે હમારે ઇસ કથન કી સત્યતા સિદ્ધ હતી હૈ. કલકત કી અમૃત-બાજારપત્રિકા ને ઉસકે સંબંધ મેં જે કુછ પ્રકાશિત કિયા હૈ, ઉસકા સારાંશ યહાં પર દિયા જાતા. હિ. નિજામ કે રાજ્ય (હૈદરાબાદ-દકિખન ) મેં પથ્થરઘાટી નામ કા એક સ્થાન હૈ. વહાં કે જાગીરદાર ડોકટર યદ મહમ્મદ કાસિમ કે યહાં એક બહુત પ્રાચીન પુસ્તકાલય હૈ. ડૅ. એસ. બેન્કે વારાવજી ને પત્રિકા મેં ઉક્ત પુસ્તકાલય કા સંક્ષિપ્ત પરિચય છપાયા હૈ. યહ પુસ્તકાલય ” ઉસ સમય સે સ્થાપિત હૈ, જબ બિજાપુર-સામ્રાજ્ય કા આરંભ ભી નહીં હુઆ થા. યદ સાહબ કે પૂર્વ પુરુષ બિજાપુર કે રાજઘરાને કે માન્ય પુરોહિત રહે હૈ. સેના મેં ભી ઉન્હેં ઉંચે પદ મિલતે થે. વે લોગ હી ઇસ પુસ્તકાલય કે સ્વામી, સંસ્થાપક ઔર સંરક્ષક છે. સમય-સમય પર અપ્રાપ્ય પ્રાચીન પુસ્તકે ઇસમેં એકત્ર કી ગઈ હૈ. ર્ડોક્ટર સાહબ સ્વયં એક બડે ભારી વિદ્વાન હૈ. કઈ દેશ કી યાત્રા ઔર સૈર કર આએ હૈ. ઇનને ભી પુસ્તકાલય મેં બહુતસી દુર્લભ પ્રાચીન હસ્તલિખિત પુસ્તકે લા કર જમા કી હૈ. પુસ્તકાલય મેં ધર્મ, દર્શન, કલા-કૌશલ, વિજ્ઞાન, ઇતિહાસ, જ્યોતિષ, સામુદ્રિક-શાસ્ત્ર, વૈદક, રસાયન આદિ કી અનેક ઇતની પ્રાચીન પુસ્તકે હું જે તાડ કે પત્તે પર લિખી હુઈ હૈ-અર્થાત જબ કાગજ કો આવિષ્કાર નહીં હુઆ થા, તબ કી લિખિ હુઈ હૈ. ભારત મેં પ્રચલિત પ્રધાન-પ્રધાન સભી ભાષાઓં કી, પુસ્તકે કા સંગ્રહ હૈ. કુછ પુસ્તકે તે બહુત હી પ્રાચીન–વૈદિક–યુગ કી સમઝી જાતી હૈ. ભારત કે ઔર કિસી પુસ્તકાલય મેં ઐસી પ્રાચીન ઔર અદ્દભુત પુસ્તકે નહીં હૈ. કુછ પુસ્તકો કે વિષય તે આશ્ચર્ય મેં ડાલ દેનેવાલે હૈં. યથા–(૧) મૃતક શરીર કે હજાર વર્ષ તક અવિકૃત અવસ્થા મેં રખને કા મસાલા. ઇસકા પૂર્ણ વર્ણન હૈ. શાયદ ભારત સે હી મિસર ને “મમી' કી પ્રક્રિયા સીખી હોગી. (૨) બેતાર કા તાર, પુસ્તક મેં લિખી તરકીબ સે પથ્થર કી દે શિલા બના કર ચાહે જિતની દર પર રખ કર ઉનકે દ્વારા બાતચીત કી જા સકતી હૈ. લિખા હૈ, ઇસ ઉપાય સે હજાર કેસ કે ફાસલે પર વાર્તાલાપ કિયા જા સકતા હૈ. (૩) ઇચ્છાનુસાર પેડ સે રંગીન રૂઇ પૈદા કરના. (૪) ભૂગર્ભ કા જ્ઞાન, ઈસ વિષય કી પુસ્તક મેં પૃથ્વી કે ભીતર સ્થિત મેતી, ધાતુ યા પ્રાચીન ગડે હુએ ધન આદિ કા પતા લગા કર ઉન્હેં નિકાલા જા સકતા હૈ. (૫) વિચિત્ર શીશા બનાને કી વિધિ; જિસકે દ્વારા દેખને સે પાની કે બીતર કી સબ
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
www.umaragyanbhandar.com
