________________
୧୬୧୬୧୬୧୬୧୬୧୬୧୬୧୬୧୬୧୬୧୬୧୬୧୬୧୬୧୬୧୬ માનસશાસ્ત્રીઓ નોંધે છે કે પારિવારિક સમસ્યામાં નિવૃત વડીલ ગૃહિણીઓનું માનસ અવલંબન અને શુધ્ધિ આર્યપરંપરાના સંસ્કારના જતનરૂપે મૂર્તિનું માધ્યમ એ શ્રેષ્ઠ ઉપાય હતો, એ સમયની સામાજિક સંયુક્ત કુટુંબ વ્યવસ્થા માટે. સ્વામી નારાયણ સં.ના સંસ્થાપક શ્રી સ્વામી નારાયણજીએ પણ દઢતાપૂર્વક સંપ્રદાયમાં માનસિક શુધ્ધિના અવલંબનરૂપે ‘પૂજા'નું સ્થાપન કર્યું. રાજારામમોહનરાય, મહર્ષિ દયાનંદ વગેરે વિચારકોએ ધર્મને દિશાસૂચન કરવામાં સૂક્ષ્મતાથી વિવેક કર્યો. મહમ્મદ પયગંબરે “બુતપરસ્તી” માંથી ઈસ્લામને બહાર કાઢવા કોશિષ કરી પણ કટ્ટરમતવાદીઓની એકાંતદષ્ટિએ તેમને મૂર્તિભંજક બનાવ્યા જેનું અજ્ઞાનના આત્યંતિક પરિણામરૂપે નુકસાન થયું. કબીર, નાનક, દાદુભગત, અખો ભગત, ભોજાભગત બધાના સાહિત્યમાં ધર્મના અંગોમાં ભાવશુધ્ધિ અને માનસ સાધના સ્પષ્ટ દેખાય છે (દિગંબર સંપ્રદાયના ૧ પંડિત બનારસી દાસજીએ ૭માં સૈકામાં દિગંબર સમાજનો દિયોધ્ધાર કરી સુધારકની ભૂમિકા ભજવી હતી.
પરમાત્મા મહાવીર સ્વામીના નિર્વાણ બાદ
મહાન પ્રભાવક, ક્રિયા વિશુદ્ધ, શાસ્ત્ર અભ્યાસી, પૂન્ય પ્રભાવક આચાર્યોની રાહબરી હેઠળ જનસમાજ ચતુર્વિધ તીર્થરૂપે શાસન ધુરા ચલાવી રહ્યો હતો. ભ. મહાવીર સ્વામીના પ્રરૂપિત ધર્મનો પ્રાણ અહિંસા સંયમ અને તપના મૂળભૂત સિધ્ધાંત સાથે ચેડાં થવાં લાગ્યા હતા. જે આવલંબનો ઉપકારો હતાં તેમાં વિકૃતિ જન્મવા લાગી હતી. યતિઓના હાથમાં ધર્મ કેદ્ર થઈ ગઈ હતી. અધિકારબાદ જોર જમાવતો હતો શ્રાવકો પણ શિથીલ, જવાબદારીથી દૂર અને શાસ્ત્રજ્ઞાનથી વંચિત થયા હતાં આવા સમયે ગોરજીએ શ્રાવકવર્ગની નબળાઈનો લાભ લઈ સમાજને ગેરમાર્ગે દોરવા હતાં. “ભણેસૂત્ર મરે એનો પુત્ર “જેવી ઉક્તિઓ પ્રચલિત હોવાથી ભોળાં જીવો શાસ્ત્રોનો સ્પર્શ પણ કરતાં ન હતાં અલબત પાત્રતા વિના શાસ્ત્રનો અભ્યાસ યોગ્ય પણ ન જ હોઈ શકે ! પણ જે રીતે અપાત્રતા સાબિત થતી હતી તેના મૂળ કદાચ સાઘુની
-
શ્રુતજ્ઞાનનાં અજવાળા
