________________
પંડિતવર્ય પ્રભુદાસ પારેખ
pe pe e pe pe pe pe 90 9
] ડૉ. છાયાબેન શાહ
પંડિતજીના આંતરિક ગુણો : ખમીર સરસ્વતીના પરમસાધક, પનોતાપુત્ર લક્ષ્મીદેવીની સતત ઉપેક્ષા કરી હતી ને તેથી જાણે કે રીસાયેલા લક્ષ્મીદેવી પંડિતજીથી દૂર જ રહેતાં હતા છતાંય પંડિતજીનો વિશિષ્ટ ગુણ એ હતો કે સતત દારિદ્રની વચ્ચે પણ ક્યારેય દીનતા નથી અનુભવી. માતાએ બાળપણના સીંચેલ એક સંસ્કારે, (કે ક્યારેય કોઈની પાસે માંગવું નહીં) પંડિતજીના આ ગુણને સમૃદ્ધ કર્યો. કેટલાંય શ્રેષ્ઠીઓના ગાઢ સંપર્કમાં હોવા છતાંય પંડિતજીએ ક્યારેય કોઈ યાચના કરી નથી. આર્થિક આંધી તેમને ક્યારેય અસ્વસ્થ કરી શકી નછી. કુટુંબ પર વિશેષ લક્ષ ન આપતા ધર્મ પર શ્રદ્ધા રાખતા. પ્રભુદાસભાઈ પાસે ધન ન હતું પરંતુ સમ્યજ્ઞાન ધન એટલું હતું કે ક્યાંય ક્યારેય દીનતાથી રહ્યાં નથી. ખમીર અને કુશળતાથી જીવ્યા છે. મહેસાણા સંસ્થામાં કામ કરતા પણ ૧૪-૧૫ રૂા. જેવું નામનું જ વેતન લઈ વર્ષો સુધી સેવા આપી. પોતે ધનવાન ન હોવા છતાં કુશળતાથી શુદ્ધ વ્યાવહારિક અને ધાર્મિક જીવન જીવ્યા છે. પોતાનું કુટુંબ બહોળું હતું. આર્થિક પરિસ્થિતિ સાધારણ હતી છતાં કોઈ કામનો બદલો માંગતા નહીં ઉપરથી અવસરે શાસનહિત માટે તન-મન-ધનથી ઘસાતા. પોતે જ કાંઈ લખતા તેમ પણ કોઈ અપેક્ષા સાથે નહીં. બસ લખું તો ક્યારેક કોઈ વાંચશે, ન લખું તો માનવજાત પ્રત્યે મારી બેદરકારી ગણાય. આમ હજારો લેખો કોઈપણ જાતના આર્થિકોપાર્જનની અપેક્ષા વગર જ લખ્યાં. લાખો લોકોની આવતી કાલની ચિંતા કરનાર આ આત્માએ ક્યારેય પોતાની આવતીકાલની ચિંતા કરી નથી અને આશ્ચર્યની વાત એ છે કે પોતે કુટુંબની બહુ ચિંતા કરતા નહીં છતાં બધુ સહજપણે ચાલતું. વળી પુણ્યાત્માને એવી પત્ની અને પુત્રો પ્રાપ્ત થયા હતા કે તેઓ પંડિતજીની શ્રુતજ્ઞાનનાં અજવાળા
૧ ૨૬
4
