________________
.୧୬୧୬୧୬୧୬୧୬୧୬୧୬୧୬୧୬୧୬୧୬୧୬୧୬୧୬୧୬୧୬
પૂ. આચાર્ય પ્રદ્યુમ્નસૂરિજીએ કહ્યું, “મોહનભાઈએ...વિદ્યાકાર્યનો અખંડ મહાયજ્ઞ જ માંડ્યો. તેને સંપૂર્ણ સમર્પિત થઈને તેઓએ મધ્યકાલીન જેન સાહિત્યના ઈતિહાસનો અખંડ દીવો પ્રગટાવ્યો.”
પૂ. આચાર્ય શીલચંદ્રસૂરિએ એમને One Man University કહીને જણાવ્યું કે “જે કાર્ય આજની સાધનસામગ્રીથી સભર પરિસ્થિતિમાં પણ એક આખી સંસ્થા કે વિશ્વવિદ્યાલય જ કરી શકે તેવું કાર્ય ટાંચાં લગભગ નગણ્ય-સાધનો દ્વારા આ વ્યક્તિએ એકલા હાથે કરી બતાવ્યું
છે.”
જયંત કોઠારીએ કહ્યું કે “જૈન ગૂર્જર કવિઓને આધારે પીએચ.ડી.ની ડિગ્રી માટેની સો થિસીઓ તૈયાર થઈ શકે.”
જીવન પરિચય - તો આ રીતે સાક્ષરવર્યોમાં જેમની સારસ્વતસેવા બિરદાવાઈ છે એવા શ્રી મોહનભાઈનો જન્મ ૬ એપ્રિલ ૧૮૮૫ના રોજ રાજકોટ જિલ્લાના લુણસર ગામે મૂર્તિપૂજક જૈન વણિક કુટુંબમાં થયો. પિતા દલીચંદભાઈ, માતા ઊજ્યબા. કુટુંબની આર્થિક સ્થિતિ સામાન્ય. પણ મામા પ્રાણજીવન મોરારજી રાજકોટ સ્ટેટના ડેપ્યુટી એજ્યુ. ઈન્સ્પેક્ટર હતા. એમને ત્યાં રાજકોટમાં રહીને માધ્યમિક શિક્ષણ લીધું. મામાની નીતિનિષ્ઠા, સાદગી, પરોપકારવૃત્તિ, સાહિત્યપ્રીતિ, ધર્મરુચિ અને સત્યનિષ્ઠાના સંસ્કારો મોહનભાઈના જીવનમાં ઊતરી આવ્યા. મામાભાણેજ વચ્ચે આત્મીય સંબંધ જળવાયો. કૉલેજ અભ્યાસ માટે મુંબઈ ગયા. ૧૯૦૮માં બી.એ. અને ૧૯૧૦માં એલ.એલ.બી. થયા. ૧૯૧૦થી ૧૯૪૫ સુધી મુંબઈની સ્મૉલ કૉઝ કોર્ટમાં વકીલાત કરી. પણ વકીલાતમાં પણ સત્યપ્રિયતા છોડવાનું પસંદ ન કર્યું. એથી તો ફોજદારી કેસો એમણે કદી હાથ ઉપર લીધા જ નહીં.
આ વ્યવસાયની સાથે જાહેર જીવનમાં પણ એટલા જ સક્રિય રહ્યા. જેમ કે મહાવીર જૈન વિદ્યાલયના સ્થાપક સભ્યો પૈકીના એક, જૈન શ્વેતામ્બર કૉન્ફરન્સના જેન એજ્યુ. બોર્ડના સેક્રેટરી, ક.મા.મુનશીએ. સ્થાપેલી સાહિત્ય , સંસદના સ્થાવક સભ્ય, જેન એસોસીએશન ઓફ ઈન્ડિયાના કાર્યકર્તા, જૈન યુવક સંઘ યોજિત પર્યુષણ વ્યાખ્યાનમાળાના
શ્રુતજ્ઞાનનાં અજવાળા
૧૦૫
