________________
୧୬୧୬୧୬୧୬୧୬୧୬୧୬୧୬୧୬୧୬୧୬୧୬୧୬୧୬୧୬୧୬ આવો મૂલ્યવાન ગ્રંથ પ્રગટ થવો જ જોઈએ. મહાવીર જૈન વિદ્યાલયે આ ભલામણ સ્વીકારી, જયંતભાઈની સ્વાસ્થની મુશ્કેલીને લઈને એનું સંપાદન મને સોંપાયું અને “મોહનલાલ દલીચંદ દેસાઈ સ્મારકનિધિ ગ્રંથમાળા'ના ચોથા ગ્રંથ રૂપે એ પ્રકાશિત થયો. આ. પ્રદ્યુમ્નસૂરિજીનું અને સુપ્રસિદ્ધ વિદુષી એસ્તર સોલોમનનું પરામર્શન સંપાદન કાર્યમાં ઘણું સહાયક બન્યુ.
આખો ગ્રંથ બે ખંડમાં અને એ બન્ને ખંડ ચાર ચાર વિભાગોમાં વહેંચાયેલા છે.
જેને મત અંગેના પ્રથમ ખંડના વિભાગ-૧માં આગમ સાહિત્યથી માંડી હરિભદ્રસૂરિ સુધીના જૈન સાહિત્યનો આલેખ છે. વિ-૨માં શ્રી મહાવીર સ્વામીનું જીવન તત્કાલીન રાજકીય, સામાજિક, ધાર્મિક પરિસ્થિતિના સંદર્ભમાં પ્રમાણભૂત રીતે નિરૂપાયું છે. વિ.૨માં જેને મતના સિદ્ધાંતોનું આલેખન છે.
એ જ રીતે ખંડ બીજાના વિ.૧માં બૌદ્ધ ધાર્મિક સાહિત્ય, વિ.૨માં ગૌતમ બુદ્ધનું જીવન અને વિ.૩માં બૌદ્ધ મતના સિદ્ધાંતોનું નિરૂપણ છે. બન્ને ખંડના વિ.૪માં તે-તે ધર્મના તીર્થો વસ્તી, ધર્મની પ્રાચીનતા વ. જેવી પ્રકીર્ણ માહિતી અપાઈ છે.
સંપાદનો - મોહનભાઈના સંપાદનગ્રંથોમાં સૌથી ગૌરવપ્રદ સંપાદન સિદ્ધિચંદ્ર ઉપાધ્યાય વિરચિત ભાનુચંદ્ર ગણિચરિત' (સંસ્કૃત)નું છે. એનું પ્રકાશન સિંધી જેન ગ્રંથમાળામાં થયું છે.
ભાનુચંદ્ર અને સિદ્ધિચંદ્ર બંને મોગલ શહેનશાહ જહાંગીરના સંપર્કમાં આવેલા. એટલે આ સંપાદન સાધુચરિત્ર અને ઇતિહાસ બંને દૃષ્ટિએ મહત્વનું બન્યું છે. ૭૫ પાનાંની પ્રસ્તાવનામાં કૃતિ વિશેનો સઘન અભ્યાસ પ્રાપ્ત થાય છે. પરિશિષ્ટોમાં ભરપૂર પૂરક માહિતી અપાઈ છે. દા.ત. અકબર અને જહાંગીરના શાહી ફરમાનોનો અંગ્રેજી અનુવાદ પણ અહીં સામેલ છે.
“જૈન ઐતિહાસમિક રાસમાળા'નું સંપાદન પણ એટલું જ મહત્ત્વનું છે. એમાં “શાંતિદાસ અને વખતચંદ શેઠનો રાસ' તથા અન્ય ૧૧
શ્રુતજ્ઞાનનાં અજવાળા
૧ ૧૦
