________________
જીવન સફળ
୧୬୧୬୧୬୧୬୧୬୧୬୧୬୧୬୧୬୧୬୧୬୧୬୧୬୧୬୧୬୧୬ નવકારવાળી ગણનાર, દાન કરવાની-જિનમંદિર બનાવવાની-બિંબ ભરાવવાની-પ્રાણપ્રતિષ્ઠા કરાવવાની-સંઘ તિલક કરાવવાની દેશ પરદેશ અમારિ (અહિંસાનું પાલન) કરાવવાની એમણે પ્રબળ ભાવના હતી. પોતાના ગુણ પ્રગટ કરવાનું કારણ બતાવતાં કવિ કહે છે કે
એમ પાલુ હું જૈન આચારો, કહેતાં સુખ લઘુતા અપારો, પણ મુજ મન તણો એક પ્રણામો, કોએક સુણી કરે આતમ કામો. પુણ્યવિભાગ હોય તવ હારે, ઈસ્યુ ઋષભ કવિ આપ વિચારે,
પરઉપગાર કાજે કહિ વાત, મન તણો પર સંદેહ જાત. “હરિવિજયસૂરિ રાસ”
પોતે પોતાના ગુણ એટલે વર્ણવ્યા છે કે એ સાંભળીને કોઈને એવું આચરણ કરવાનું મન થાય તો એ પુણ્યકારી કાર્ય થશે. પોતે એમની ધર્મક્રિયામાં નિમિત્ત બનશે. તો પોતાનું જીવન સફળ થયું ગણાશે. માટે પોતાના ગુણ વર્ણવ્યા છે. પૂર્વોક્ત સર્વ ગુણનું વર્ણન ‘હિતશિક્ષારાસ” અને “હરિવિજયસૂરી રાસ'માં બીજાને પ્રેરણા મળે એ ભાવથી પોતાની દિનચર્યાનું વર્ણન કર્યું છે.
આદર્શ સરસ્વતી પુત્ર - શ્રાવક કવિ ઋષભદાસ સરસ્વતીના પરમ ઉપાસક, સાધક, પૂજક હતા. એમની દરેક કૃતિની શરૂઆત સરસ્વતીની પ્રશસ્તિવસ્તુથિ થઈ છે. તેમના પર સરસ્વતીદેવીની કૃપા હતી.
શ્રાવક કવિ ઋષભદાસનું કવિત્વ
સાહિત્ય જગતમાં મધ્યકાલીન યુગ સુવર્ણકાળ ગણાય છે. આ યુગમાં ગુજરાતી સાહિત્યનું વિપુલ સર્જન થયું છે. જેને સાહિત્ય જગતની વિરલ ઘટના ગણી શકાય. ભાષાવિકાસ અને ભાષા અભિવ્યક્તિનું એક સમૃદ્ધ ચિત્ર એમાંથી મળે છે. એના શબ્દરાશિ, રૂઢિપ્રયોગો, વાછટાઓ વાગભંગિઓ આપણને રસતરબોળ બનાવે છે.
શ્રી જયંત કોઠારીના જણાવ્યા મુજબ
મધ્યકાલીન સાહિત્યના રચયિતાઓએ અનેક પ્રકારના કવિકર્મોને " કાવ્યસિદ્ધિ પ્રગટ કર્યા છે. જેવા કે ગદ્યલીલા, ભાવ પ્રવિણતા, સુભાષિત
ચ છે. પૂરા
અને કવિ
ભાવથી
શ્રુતજ્ઞાનનાં અજવાળા
