________________
୧୬୧୬୧୬୧୬୧୬୧୬୧୬୧୬୧୬୧୬୧୬୧୬୧୬୧୬୧୬୧୬ (સં.૧૯૪૬)થી પ્રારંભી ૧૯૬૧માં સુકૃતકીર્તિ કલ્લોલિવ્યાદિ- વસ્તુપાલ પ્રશસ્તિ સંગ્રહ એમ કુલ ચાર સંપાદનો વસ્તુપાલના જીવનને કેન્દ્રમાં રાખી કર્યા. આ ઉપરાંત પાલીતાણાની વાઘણપોળ અને અન્ય સ્થળોથી, પ્રાપ્ત કુલ દસ અપ્રસિદ્ધ શીલાલેખોનું પણ સંકલિત સંપાદન કર્યું. આ સંપાદન પ્રવૃત્તિ દ્વારા તેમણે મધ્યકાલીન ગુજરાતના ધાર્મિક, સાંસ્કૃતિક, રાજકીય ઈતિહાસના અનેક ઉજ્જવલ પૃષ્ઠો પર પ્રકાશ પાથર્યો. તેઓ વસ્તુપાલની વિદ્વત્તા પ્રત્યેનો ઊંચા આદરને જૈન ધર્મ પ્રયતા, દાનેશ્વરી પણ આદિ ગુણોની પ્રશંસા કરે છે, સાથે જ વસ્તુપાલના શિવાલય, સૂર્યમંદિર આદિ સુકૃત્યોને પણ રાજયકર્તાની સમદષ્ટિ અને ઉચિત વર્તન તરીકે આ સંપાદનમાં પણ તેમની સાંસ્કૃતિક અધ્યયનની દૃષ્ટિનો ઉચિતવિયોગ થયો છે. તેમણે દેવલદ્ર હિતકૃત કથાર ની કોશ' નામની પ્રમાણમાં અપ્રસિદ્ધ કૃતિનું ગાઢ પુરૂષાર્થ બાદ પ્રકાશન કર્યું.
તેમણે જૈન કથ ગ્રંથોમાં અત્યંત ગૌરવવંત અને સમૃદ્ધિ ત્રિષષ્ટિશલાકા પુરૂષ ચરિત્ર મહાકાવ્યમના ત્રણ પર્વોનું સંપાદન કરીને આ કથાભંડારીને વિશેષતાઓ દર્શાવી છે. તેમણે આ ઉપરાંત નેમિચન્દ્રાચાર્યવૃત આખ્યાનક મણિકોશનું પણ સંપાદન કર્યું છે.
ગુજરાતનો ઈતિહાસ એ પણ પુણ્યવિજયજીને એક ઊંડા રસનો વિષય રહ્યો છે. હેમચંદ્રાચાર્ય અને કુમારપાળના જીવનસંબંધી નાનાં-મોટાં લખાણો કરતાં રહ્યાં છે. તેમણે પાટણ ૧૬ ચોમાસા કર્યા હોવાથી, તેમની કર્મભૂમિ પાટણના આ પુણ્યપુરુષો વિશે બે ત્રણ વાર લખી અંજલિ આપી છે. આ ઉપરાંત સંકલાર્વતસ્તોત્ર વૃત્તિ સહ અને ત્રિષષ્ટિશલાકા પુરુષ ચરિત્ર જેવા ગ્રંથોના સંપાદનો કર્યા છે. તેમણે “સિદ્ધહેમકુવાર સંવત” અંગે પણ સુંદર અંગુલિનિર્દેશ કર્યો છે. શંત્રુજયની એક ધાતુપ્રતિમા પરથી પ્રાપ્ત સંવત પુણ્યવિજયજી જણાવે છે તેમ આગળ વિશેષ કાળના બળમાં ચાલ્યો નથી. પરંતુ કોઈ અજ્ઞાત વ્યક્તિએ પોતાના યુગની ત્રણ વિલક્ષણ પ્રતિજ્ઞાઓના નામોલ્લેખનો સમન્વય કરી આ સંવત ચલાવ્યો હશે, તે એમણે ધન્યવાદપાત્ર જણાય છે, તેમ જ આ મૂર્તિની સાચવવાની વિશેષ ભલામણ કરે છે.
શ્રુતજ્ઞાનનાં અજવાળા
