________________
୧୬୧୬୧୬୧୬୧୬୧୬୧୬୧୬୧୬୧୬୧୬୧୬୧୬୧୬୧୬୧୬ અને અતિપરિણામી શિષ્યો એટલે કે અનુયાયીઓનું નિરૂપણ કર્યું છે અને જણાવ્યું છે કે યથાવસ્થિત વસ્તુને સમજનાર જ ઉત્સર્ગમાર્ગ અને અપવાદમાર્ગની આરાધના કરી શકે છે. તેમ જ આવા જિનાજ્ઞાવશવર્તી મહાનુભાવ શિષ્યો-ત્યાગી-અનુયાયીઓ જ છેદ આગમજ્ઞાનના અધિકારી છે અને પોતાનું જીવન નિરાબાધ રાખી શકે છે. જ્યારે પરિણામીભાવ અદશ્ય થાય છે અને જીવનમાં શુદ્ધ સાત્ત્વિક સાધુતાને બદલે સ્વાર્થ, સ્વચ્છંદતા અને ઉપેક્ષાવૃત્તિ જન્મે છે, ત્યારે ઉત્સર્ગ અપવાદનું વાસ્તવિક જ્ઞાન અને પવિત્રપાવન વીતરાગધર્મ આરાધના દૂરને દૂર જ જાય છે અને અંતે આરાધના કરનાર પડી ભાંગે છે.”
તેમણે આ વિશાળ હતલ્પસૂત્ર ઉપરાંત શ્રી જિનભદ્રગણિ શ્રેમાશ્રમણકૃત જિતકલ્પસૂત્રનું પણ સંપાદન કર્યું, તેમ જ હાલમાં કલ્પસૂત્ર તરીકે વિશેષ પ્રસિદ્ધ “પર્યુષણા કલ્પસૂત્ર'નું પણ નિર્યુક્તિ, ચૂર્ણ ટીપ્પણ, ગુર્જરાનુવાદ સાથે સંપાદન કર્યું. તેમણે કલ્પસૂત્રમાં સ્વપ્નનાં હાલના વકોને સ્થાને પૂર્વે અન્ય વર્ણકો ઉપલબ્ધ હશે એવું પ્રમાણને આધારે દર્શાવ્યું, તેમ જ સ્થવિરાવલી પછીથી ઉમેરાયેલી હોવા છતાં નિમ્રમાણ નથી એમ સિદ્ધ કરી પોતાની નિષ્પક્ષપાતી સંશોધકવૃત્તિના દર્શન કરાવ્યા છે.
આ સંપાદનો ઉપરાંત મહાવીર જેનવિદ્યાલયની આગમ પ્રકાશન યોજનામાં “' (નંદી સૂત્ર અનુયોગદ્વાર) પન્નવણા સૂત્રના બે ભાગ, નંદીસૂત્ર-ચૂર્ણિ સાથે, નંદીસૂત્ર વિવિધ વૃત્તિ સાથે, સૂત્રકૃતાંગ ચૂર્ણિ, દસ-વેકાલિક અગસ્તચૂર્ણિ સાથેનું સંપાદન કર્યું છે. દશવૈકાલિક અગસ્તચૂર્ણિન સંપાદનમાં તેમણે અગસ્તસિંહની શ્રમણ પરંપરા તેમ જ આ ચૂર્ણિનું મહત્ત્વ યથાયોગ્ય રીતે અંક્તિ કરી આપ્યું છે.
તેમના આગમવિષયક સંપાદનમાં એક મહત્ત્વનું સંપાદન અંગવિજ્જા' (પ્રકીર્ણ)નું સંપાદન છે. આ અંગવિજ પ્રકીર્ણક (અંગવિદ્યા પ્રકિર્ણક)માં મનુષ્યની હાલવા-ચાલવાની રીત-વર્તણૂક પરથી તેનું ભવિષ્ય જાણવાની પદ્ધતિ દર્શાવી છે. તેમણે ખૂબ જહેમત લઈ અપ્રાપ્ય એવા આ ગ્રંથનું સંપાદન કર્યું છે. તેમણે પ્રસ્તુત સંપાદન તેમ જ બૃહતકલ્પસૂત્રના
શ્રુતજ્ઞાનનાં અજવાળા
૩ ૧
