________________
ન્યાયવ્યવસ્થા, શિલ્પ વગેરે બતાવી ઘણાં અનિષ્ટો તથા હિંસા વગેરેથી બચાવેલ છે. ખેતી વગેરે બતાવી હિંસા, શિકાર, માંસાહાર વગેરેથી માનવોને બચાવેલ છે વગેરે વગેરે બહારથી આશ્રવ રૂપ જણાતી વ્યવસ્થા પણ વાસ્તવમાં અધિક આશ્રવ કે દુરાગ્રવ વગેરેથી નિવૃત્ત કરતા હોય છે, જેમ કે માંસ ખાનાર માનવ ફળ ખાઈને ચલાવી લે. આ સિવાય મોક્ષાનુકૂળ વિકાસનો કોઈ પણ ક્રમિક ઉપાય ત્રણ કાળમાં, ત્રણ લોકમાં, સર્વસામાન્ય માટે નથી. ઉપરાંત, વિશિષ્ટ આત્માઓ માટે ઠેઠ મોક્ષપ્રાપ્તિ સુધીનો માર્ગ પણ તેમણે બતાવ્યો છે. એ છ સ્થાન ઉપરના શુદ્ધ વ્યવહારો માનવોને જંગલીપણાથી, પાશવીપણાથી, રાક્ષસીપણાથી, અજ્ઞાનમય જીવનથી દૂર રખાવનાર છે. અનાયાસે જ દૂર રખાવનારા તે બની રહે છે. પ્રાથમિક અને મધ્યમ કક્ષાના સાધકોને પતનથી અનાયાસે બચાવનાર એ વ્યવહારો છે. બચાવીને પારમાર્થિક જીવન તરફ દોરનાર પણ એ વ્યવહારો છે. માટે નિશ્ચયનયસિદ્ધ જીવન તરફ દોરવવા માટે પહેલાં તો આત્માને શુદ્ધ વ્યવહારોમાં સ્થિર કરવાની જરૂર પડે છે (અહીં શુદ્ધ વ્યવહારો એટલે માર્ગાનુસારી વગેરે વ્યવહારો તેવો અર્થ છે). પિતાની સાથે દેખાદેખીથી પણ ધર્મ કરનાર બાળક પુત્ર એ રીતે પણ સન્માર્ગ સાથે જોડાય છે, સ્થિર થાય છે. એટલું જ નહીં, પરંતુ ઉન્માર્ગથી દૂર રહેવાની, દૂર થવાની, એ રીતે તેને સગવડ મળે છે, અનાયાસે તક મળે છે. “ભયમેવ મિથ્યાત્વ-દ્વૈલી સદુપટ્ટેશત: રૂ.રૂ” “ઉત્તમ ઉપદેશપૂર્વક આ (શુદ્ધ વ્યવહારનું આચરણ) મિથ્યાભાવ - મિથ્યા સમજ તથા મિથ્યા આચરણ વગેરેને દૂર હટાવનાર છે, દૂર રાખનાર છે, તેનો ધ્વંસ કરનાર છે.” ૧૩.૩. આ સાદી અને સરળ વાત છે કે સીધે માર્ગે ચાલ્યો જતો માણસ
-
૧
૩.
–
