________________
શ્રી શંત્રુજ્ય મહાતીર્થની બાબતમાં જાણવા જેવી
બહુ દૂરગામી ખાસ મૂળ વાત શ્રી શંત્રુજ્ય મહાતીર્થની બાબતમાં જાણવા જેવી બહુ દૂરગામી ખાસ મૂળ વાત બને કે ન બને, ખરી હોય કે ખોટી, તેને માટે કશીય ચોક્કસ ખાતરી આજે આપી શકાતી નથી, પરંતુ બનતી જતી સાંયોગિક પરિસ્થિતિઓ ઉપરથી જે સમજમાં આવેલ છે તે ઉપરથી નીચે પ્રમાણે આ નિર્દેશ કરવામાં આવે છે. જો તેને જાણવા છતાં જાણ કરીને દબાવવામાં આવે તો તીર્થની આશાતના કરવા બરાબર થાય. માટે જણાવવું જોઈએ. આપણે આ તીર્થના કેન્દ્રમાં બિરાજતા પ્રભુને શ્રી આદિ તીર્થકર, આદિરાજા, આદિમુનિ તરીકે સમજીએ છીએ. “આત્મા છે. તે નિત્ય છે, તે કર્મોનો કર્તા છે, તે સ્વકર્મોનો ભોકતા છે ને આત્માનો સર્વકર્મોથી મોક્ષ થાય છે અને એ મોક્ષ પ્રાપ્ત કરવાના જ્ઞાનાદિ ઉપાયો પણ આત્મામાં જ છે.” આમ છતાં વિકાસક્રમના આધારે અપુનબંધક, માનુસારી, સમ્યગૂ દર્શની, દેશવિરતિધર, સર્વવિરતિધર, તીર્થકર વિગેરે વિકાસક્રમોની અને તેને માટેના વ્યવહારોની ક્રમે ક્રમે ચઢતી સાંકળ ગોઠવાયેલી છે. તેનું માર્ગદર્શન અને અમલીકરણના ધર્મપ્રધાન સંસ્કૃતિ રૂપ વ્યવહારુ આકારો શ્રી ઋષભદેવ પ્રભુએ ગોઠવી આપી, સંસ્કાર યોગ્ય જનતાને સન્માર્ગમાં જોડવાની યોજના શીખવી સ્થિર કરી છે. સત્ પ્રવૃત્તિનો વ્યવહાર નય અને નિશ્ચયનય - કુમાર્ગ, દોષો, અયોગ્ય પ્રવૃત્તિ વગેરેથી દૂર રખાવવા, વ્યવહારનય અને નિશ્ચયનય પ્રધાન ઉચ્ચ જીવનધોરણોની સગવડો કરી આપી મહાવિશ્વોપકાર કર્યો છે. વિવાહવ્યવસ્થા, રાજ્યવ્યવસ્થા,
૧ ૨
