________________
ا
ه
આવે, પરંતુ તે સ્થળ બચી જાય. ભાંખરા નાંગલ યોજનામાં કેવા કેવા ભૂગ્રહો અને બાંધકામો કરવામાં આવેલાં છે? તો આમાં તો કોઈ મોટી વાત નથી. ધાર્મિક પ્રજામાં ઊહાપોહ થાય. કાયદાપૂર્વકના ન્યાયનો આશ્રય લેવામાં ખર્ચ – મહેનત અને ઘર્ષણ ઊભું થવાથી પ્રજા અને સરકારને માટે એ નવા પ્રશ્નમાં ઊતરવું પડે અથવા લોકલાગણી કેવું વલણ લે તે કહેવાય નહીં. એટલે તે સઘળું બની શકે ત્યાં સુધી ઈષ્ટ નથી. અમે સમજીએ છીએ કે બંધ બાંધવાનું બંધ રાખવાનું રાજ્યને કહેવું વધુપડતું છે, પરંતુ ચરણભૂમિકાનું રક્ષણ થાય તેવી વ્યવસ્થા કરવી જ જોઈએ. તે બાબત અમારી સૂચના એ છે કે ૧. તે ચરણભૂમિ સુધી લોકો જઈ શકે - ભક્તિપૂજા કરી શકે તેવો
રસ્તો એક ભોયરામાંથી પસાર થવા દેવો. ૨. હાલની ચરણપાદુકાની દેરી-સૂપ વગેરેને જીર્ણોદ્ધાર કરી વધુ
મજબૂત કરી લેવા. તેની આજુબાજુ આ પ્રમાણે અમુક ઊંચાઈની દીવાલ બાંધી લઈ તેના ઉપર એવું સંગીન બાંધકામ કરી લેવું કે જેથી તેના ઉપર થઈને પાણી પસાર ભલે થાય, પણ નીચે એક બિંદુ પણ ન પડે અને ત્યાં વીજળીની ગોઠવણ થવાની છે તેથી આખા ભોંયરામાં વીજળીના દીવાથી પ્રકાશ રાખી શકાય. બની શકે તો કોઈ કાચ બનાવનારી કંપની મોટા અને વિશાળ કાચ બનાવીને ફીટ કરી શકે તેમ હોય તો બન્નેય દીવાલે કાચની ઘૂમટીઓ આવી જાય.
આ એક ઇજનેરી કામનો એવો નમૂનો બને કે જે કદાચ જગત જોવા આવવા તેની મુલાકાત પણ લે. ઉપર લાખો ટન પાણી પસાર થતું હોવાથી એ બાંધકામ બમણું-ત્રેવડું એટલું વધુપડતું મજબૂત કરવું પડે કે હજારો વર્ષ સુધી અગવડ ઊભી ન કરે. તેનું વખતોવખત તપાસ અને સમારકામ થતું રહે.
૪૦-૫૦ ફૂટની દીવાલ ફરતી બાંધીને પાણી રોકવા કરતાં ઉપરથી પાણી જવા દેવાની ગોઠવણમાં ખર્ચ બહુ ઓછો આવવાની સંભાવના છે.
– ૧૦૨ – –
