________________
દા.ત. વૈદિક ધર્મવાળા લોકોને આકર્ષવા માટે દક્ષિણનાં મંદિરોના જીર્ણોદ્ધાર માટે યુનેસ્કો સંસ્થાએ ૧૭ કરોડથી કાંઈક વધારે ખર્ચવાની વાત મૂકી છે અને ઘણે ભાગે મદ્રાસ સરકારે તે પાસ પણ કરી છે એવો ખ્યાલ છે.
આ એક જાતની લાલચ છે. તેથી આપણાં ધર્મસ્થાનો યુનેસ્કોના કબજા હેઠળ જતાં જાય અને કાંઈક દૂરના ભવિષ્યમાં તે ધર્મસ્થાનોની જે સ્થિતિ કરવાની છે તે કરી શકાય. યુનેસ્કો સંસ્થાએ આ રકમ આપવા માટે કઈ કઈ શરતો જોડી છે તેની જાણકારી આપવામાં આવે તો ઘટસ્ફોટ થાય.
મુદ્દો એ છે કે આપણે ધાર્મિક હેતુથી આપણાં તીર્થક્ષેત્રોની પ્રશંસાભક્તિ- યાત્રા કરતા હોઈએ છીએ ત્યારે આજે કળા-કારીગીરીની દૃષ્ટિ ત્યાં મુખ્ય બનાવવામાં આવે છે. તેનો હેતુ ભવિષ્યની પ્રજાના મનમાંથી તીર્થ પ્રત્યેનો ધાર્મિક હેતુ દૂર કરાવવાનો છે.
શ્રી શત્રુંજય મહાતીર્થને યાત્રાને બદલે પ્રવાસનું મથક બનાવી શકાય- ટૂરિસ્ટ સ્પોટ બનાવી શકાય તે માટે તીર્થની ભક્તિ કરવાના ધાર્મિક હેતુને બદલે, કળા-શિલ્પ- મનોરંજન વગેરેને આગળ લવાતા જવાય છે.
એ બાબત સરકાર કરે એ વાત જુદી છે, પરંતુ આપણે તેની પૂર્વભૂમિકા રચી આપીએ છીએ, આપણે તે દૃષ્ટિને આપણા તીર્થમાં પ્રતિષ્ઠિત કરીએ છીએ એ મોટામાં મોટી આપણા તરફથી તીર્થ ઉપર ધાડ છે. આપણે તે દુન્યવી દૃષ્ટિને મહત્ત્વ આપવું ન જોઈએ. આપણે તો ભક્તિ-સ્પર્શના વગેરે ધાર્મિક દૃષ્ટિને મુખ્ય સ્થાન આપવું જોઈએ; કળાશિલ્પને મુખ્ય સ્થાન આપવામાં મોટું જોખમ છે.
તીર્થની યાત્રા ધાર્મિક ભાવનાથી કરવી જોઈએ, કળા-કારીગીરી જોવાના હેતુથી નહીં જેમ જેમ કળા-કારીગીરીનો હેતુ જોર પકડતો જાય અને ધાર્મિક ભાવનાનો હેતુ ગૌણ બનતો જાય તેમ તેમ ગિરિરાજની પવિત્રતા ખંડિત થતી જાય. તેમ થવાથી બીજા એક ધર્મના તીર્થને પવિત્રતમ
