________________
સુતા હોય) અને છતાં તમને ખ્યાલ હોય કે હાથ કઈ રીતે મુકાયો છે. હાથ માથાની નીચે છે કે બાજુમાં છે એ પણ તમને ખ્યાલ આવે. આ છે કોન્શ્યસ સ્લીપ. ‘ઞતાંત પમપ્નદ્ ભૂમિ...' સૂત્ર દ્વારા સંથારા પોરિસી સૂત્રે કહેલ સાધકની હોશપૂર્ણ નિદ્રા.
અહીં સાધનાનો વ્યવહારપક્ષ અને નિશ્ચયપક્ષ કડી દ્વારા મુકાયો છે :
સ્વપ્ન વિકલતાદિક દશા,
ભ્રમ માને વ્યવહાર;
નિશ્ચય નયમેં દોષક્ષય,
વિના સદા ભ્રમચાર....
વ્યવહા૨ નય માને છે કે સ્વપ્ન આદિ દશાઓમાં વિકલ્પોની બહુલતા હોવાથી એ દશાઓનો કોઈ અર્થ નથી.
પ્રમાદ આદિ દોષનો ક્ષય હોય ત્યારે જ જાગૃતિનો પણ કંઈક અર્થ છે એમ નિશ્ચય નય માને છે.
એટલે કે નિશ્ચય નય જેટલો સમય સાધક જાગૃત હોય તેટલો જ સમય તેની દશાને તે સમ્યગ્ માને છે.
એક મઝાની વ્યાખ્યા ભક્ત માટેની યાદ આવે : ક્ષણે ક્ષણે પ્રભુનું જેને સ્મરણ થાય તે ભક્ત. આવી જ સાધકની વ્યાખ્યા છે ઃ ક્ષણે ક્ષણે જે જાગૃત હોય તે સાધક.
સમાધિ શતક ૨૦
