________________
સંથારા પોરિસીના સૂત્રમાં મઝાનો ઉલ્લેખ છે ઃ ‘અતરત પમાણ્ ભૂમિ...' સાધકને રાત્રે પડખું બદલવું છે, તો તે ઊંઘમાં પણ ચરવળા કે રજોહરણ વડે પડખાની જગ્યા અને પડખું બદલવાની જગ્યા પૂંજશે.
શી રીતે આવું થઈ શકે ?
આપણા અજ્ઞાત મનને સંદેશ આપીને આપણે આ કરી શકીએ. જ્ઞાત મન કદાચ બેહોશીમાં સર્યું હોય, અજ્ઞાત મન જાગૃત છે.
વાત સીધી અને સટ સમજાય તેવી છે. શરીર થાક્યું છે તો તે સૂઇ જાય, શાત મને પણ પ્રવૃત્તિઓમાં ભાગ લીધો છે તો તે સૂઈ જાય. અજ્ઞાત મન તો જાગૃત જ હોય ને !
આને જ કોન્શ્યસ સ્લીપ કહેવાય છે.
કોન્સ્ટસ સ્લીપ / હોશપૂર્વકની નીંદ મેળવવાનો એક માર્ગ આવો છે ઃ પહેલાં તમારી કહેવાતી જાગૃતિમાં ઉજાગરના અંશને ભેળવો. પછી સ્વપ્નાવસ્થામાં અને એ પછી નિદ્રામાં.
ઉજાગરની વ્યાખ્યા આવી છે ઃ વિકલ્પો વગરની ભીતરની પૃષ્ઠભૂ ૫૨ હોશનું છવાવું. સંપૂર્ણ ઉજાગર દશા તેરમા ગુણઠાણે હોય છે. પણ સાધનાવસ્થામાં ઉજાગરની આંશિકતા હોય છે. પછી એ વધતી જાય.
જાગૃતિમાં વિકલ્પો ન આવે તેવું ન કરી શકાય ત્યાં સુધી વિકલ્પોને જોવાના. વિકલ્પોમાં ભળવું નહિ. આ વિકલ્પોથી દૂરી જાગૃતિમાં આવી. પછી સ્વપ્નો આવવા બંધ થાય. અને તે પછી ઊંઘમાં પણ હોશ ચાલુ રહે. એવું બની શકે કે તમે ઊંઘતા હો (મતલબ કે તમારું શરીર અને જ્ઞાત મન સમાધિ શતક
/૧૯
