________________
ભાવ જૈનત્વના આ વર્ણનની પૃષ્ઠભૂ પર આ કડીને જોઈએ :
રહે યથા બલ યોગમેં,
ગ્રહે સકલ નય સાર;
ભાવ જૈનતા સો લહે,
વહે ન મિથ્યાચાર....
યથાશક્તિ યોગમાં રહીને જે સકલ નયોનો સાર ગ્રહણ કરે છે, તે ભાવ જૈનતાને પામે છે. અને એવો સાધક ખોટા આચારોને ક્યારેય સ્વીકારો નથી.
સકળ નયોનો સાર તે સ્યાદ્વાદ. નય એટલે વસ્તુના એક ધર્મને અભિવ્યક્ત કરતી દૃષ્ટિ. જેમકે આત્મા નિત્ય છે આ વિધાનમાં આત્માના અનન્ત ગુણો પૈકીના એક નિત્યત્વ ગુણની વાત કરવામાં આવી.
અને જ્યારે કહેવાય કે ‘અપેક્ષાએ આત્મા નિત્ય છે’, તો એ વિધાન સાપેક્ષવાદનું સૂચક બને છે. એ વિધાનનો અર્થ એવો થયો કે દ્રવ્ય (આત્મદ્રવ્ય)ની અપેક્ષાએ આત્મા નિત્ય છે; પરંતુ પર્યાયની અપેક્ષાએ તે અનિત્ય પણ છે.
વ્યવહાર જીવનમાં પણ સાપેક્ષવાદ બહુ સરસ કામ કરી શકે. માણસ પોતાને સાચો માનીને, પોતાના દૃષ્ટિબિંદુને સાચું માનીને દોડતો હોય છે. બીજાના વિચારો સ્વીકારવા પણ તૈયાર થતો નથી. મોટાં મોટાં યુદ્ધો જે લડાયાં છે એ વિચારોના કારણે જ લડાયાં છે. સામ્યવાદ કહો, મૂડીવાદ કહો, કોઈ
સમાધિ શતક | ૧ ૨૯
