________________
કડીનો પૂર્વાર્ધ : ‘છૂટે નહિ બહિરાતમા, જાગત ભી પઢિ ગ્રન્થ.....’ બહિરાત્મદશા છે, અન્તર્મુખતા પનપી નથી; ત્યાં સુધી કહેવાતી જાગૃતિ (શરીરના સ્તરની) કે બહારના સ્તર પર ગ્રન્થો વાંચવાનો કોઇ અર્થ નથી.
તો શું કરવું જોઈએ ?
કડીનો ઉત્તરાર્ધ એ અંગે કહે છે ઃ ‘છૂટે ભવર્થે અનુભવી, સુપન-વિકલ નિર્પ્રન્થ.' અનુભવી સાધક, આત્માનુભૂતિવાળો સાધક સંસારભાવથી છૂટે છે.
આત્માનુભૂતિ : ક્ષણ ક્ષણની જાગૃતિ. એવો સાધક ઊંઘમાં પણ જાગૃત હોય છે. એની સ્વપ્નાવસ્થામાં પણ જાગૃતિ (ઉજાગ૨)નું મિશ્રણ થયેલું છે.
શિવસૂત્રનું પ્રસિદ્ધ સૂત્ર યાદ આવે : ‘ત્રિપુ ચતુર્થ તૈલવવાલેવ્યમ્.' જાગૃતિ, સ્વપ્નાવસ્થા અને નિદ્રાવસ્થામાં ઉજાગરને ધીરે ધીરે મેળવવું.
‘સુપન-વિકલ નિર્પ્રન્થ.’ સ્વપ્નરહિત છે નિર્પ્રન્થ. આ એક ઉપલક્ષણ છે. સાધકે પોતાની નિદ્રા, સ્વપ્ન અને જાગરણમાં ઉજાગર ભેળવેલ છે.
આવો અન્તરાત્મદશામાં આવેલ સાધક સંસારભાવથી છૂટે છે. સ્વરૂપસ્થિતિને તે પામી લે છે.
સમાધિ શતક
૨૭
| 20
