________________
‘યોગવિંશિકા’ ગ્રન્થમાં પૂજ્યપાદ હરિભદ્રસૂરિ મહારાજે યોગની આ વ્યાખ્યા આપી છે. તેની ટીકા મહોપાધ્યાય શ્રી યશોવિજયજી મહારાજે લખી છે. મણિ-કાંચનયોગ તે આનું જ નામ ને !
૨
એ ટીકાનો પ્રારંભ મઝાથી થયો છે. જ્યાં મોક્ષના પર્યાયરૂપે મહાનન્દ શબ્દ પ્રયોજાયો છે. મહાનન્દ શબ્દ પાસે હું અટકેલો. થયું કે મોક્ષના અનેક પર્યાયોમાંથી મહાનન્દ શબ્દ જ અહીં વપરાયો તો તેની પાછળ શું કોઈ કારણ છે ?
લાગ્યું કે એક એક ક્રિયાઓ પરંપરાએ સાધકને મોક્ષ સાથે સાંકળી આપે છે; પરંતુ તત્કાળ તે મહાન, દિવ્ય આનંદ સાથે સાધકને જોડી આપે છે એવો સૂર મહાનન્દ શબ્દમાંથી ધ્વનિત થાય છે.
એક એક અનુષ્ઠાન કરતાં, પ્રભુની પ્રસાદી પોતાને કેવી રીતે મળી ગઈ એનો વિસ્મય ચિત્તને ઘેરી વળે. અને એ વિસ્મયને પગલે પગલે દિવ્ય આનંદનું આગમન.
પૂ. દેવચન્દ્રજી મહારાજ સ્તવનાની એક પંક્તિમાં પોતાના હૃદયની અભીપ્સાને આ રીતે વર્ણવે છે : ‘એકવાર પ્રભુ વન્દના રે, આગમ રીતે થાય....'
ત્યાં સ્તબકમાં (ગુજરાતી ભાષામાં લખાયેલ વિવેચનમાં) તેમણે લખ્યું છે ઃ વિસ્મય, ગુણ બહુમાન અને ભગવદ્ વિરહ-ભીતિ આ ત્રણ તત્ત્વો ભીતર આવે ત્યારે શાસ્ત્રોક્ત પ્રભુવન્દના થયેલી કહેવાય.
૨. મોક્ષેળ મહાનન્દેન યોગનાત્.... —નન ટીજા.
સમાધિ શતક ૧૦૫
