________________
શાસ્ત્રયોગ ઃ સાધક, અપ્રમત્તપણે, શાસ્ત્રમાં કહેલ શબ્દોને આચરણમાં મૂકવાની કોશિશ કરે તે શાસ્ત્રયોગ.
સામર્થ્યયોગ : શાસ્ત્રના શબ્દોને પણ અતિક્રમીને અનુભૂતિની ધારામાં સાધકનું વહેવું તે સામર્થ્યયોગ.
શાસ્ત્રયોગની વ્યાખ્યા ‘યોગદૃષ્ટિ સમુચ્ચય'માં આ રીતે આવી :
शास्त्रयोगस्त्विह ज्ञेयो, यथाशक्त्यप्रमादिनः ।
श्राद्धस्य तीव्रबोधेन, वचसाऽविकलस्तथा ॥ ४ ॥
અપ્રમત્તતાનો અર્થ થશે જાગૃતિ. ભીતર જવાની તીવ્ર ઝંખના. અને એટલે જ જ્યારે એ જાણશે કે પ્રભુનાં વચનોનો સાર આત્માનુભૂતિ છે, ત્યારે આત્માનુભૂતિ માટે જેટલા માર્ગો શાસ્ત્ર બતાવ્યા છે, તે બધા માર્ગે – અથવા અમુક માર્ગે ચાલી આત્માનુભૂતિ કરવાનું એનું લક્ષ્ય હોય છે.
સામર્થ્યયોગનું વર્ણન ‘યોગદૃષ્ટિ સમુચ્ચય’માં આ રીતે અપાયું
शास्त्रसन्दर्शितोपायस्तदतिक्रान्त गोचरः ।
शक्त्युद्रेकाद् विशेषेण, सामर्थ्याख्योऽयमुत्तमः ॥ ५ ॥
::
શાસ્ત્ર કહેલા ઉપાયો પ્રમાણે, પરંતુ શક્તિના પ્રાબલ્યથી શાસ્ત્ર કહેલ સામાન્ય સાધકોની મર્યાદાથી ઉપર જઈને કરાતું અનુષ્ઠાન તે સામર્થ્યયોગ.
કડી મઝાનું વર્ણન આપે છે સામર્થ્યયોગનું : ‘પદ અતીત અનુભવ કહ્યો...’ શબ્દાતીત અનુભવ છે આ. સ્વમાં ડૂબવાનો અનુભવ. તમે એને શબ્દોમાં કેમ કરી વર્ણવી શકો ?
સમાધિ શતક
૧ ૨૧
