________________
પહેલી વાત : સાધનાને લાંબા કાળ સુધી ઘૂંટવી... એક સમિતિ કે એક ગુપ્તિને દશ-પંદર વર્ષ સુધી ઘૂંટવાની.
ભૌતિક દુનિયામાં પણ જે લોકો સિદ્ધિના શિખર પર પહોંચ્યા, તેમણે પોતાની સાધનાને ઘૂંટી છે.
વિલાયત ખાનનું સંગીતના ક્ષેત્રે પ્રસિદ્ધ નામ છે. તેઓ નાના હતા ત્યારે ઘરમાં ગરીબી ભરડો લઈ ગયેલી. સવારે ચાર વાગ્યે મા વિલાયત ખાનને જગાડે. શિયાળાની કડકડતી ઠંડી હોય. દાંત જ સારેગમ વહાવતા હોય, દાંત ધ્રૂજતા હોય; ત્યાં રિયાઝ કેમ કરવું ? અને અધુરામાં પૂરું, ન ઓઢવા માટે કે ૫હે૨વા માટે વિશેષ વ્યવસ્થા, ન તાપણાની સગવડ, ન બીજું કંઈ ઠંડી ઉડાડવા માટેની સુવિધા; વિલાયત ખાન માને કહેતા : મા ! રિયાઝ શી રીતે કરું ? આ ઠંડીમાં...
મા કહેતી : બેટા ! તું તન્મય બની જા ! પછી જો, ઠંડીનો ખ્યાલ પણ નહિ રહે. અને તું તન્મય નહિ બને તો તારા સંગીતમાં એ સપ્રાણતા ક્યાંથી પ્રગટશે, જે ભાવકોને ડોલાવી શકે ?
વિલાયત ખાને લાંબા સમય સુધી સંગીત–સાધના કરી. અને તેઓ મૂર્ધન્ય સંગીતકાર બન્યા.
દીર્ઘકાળ આસેવિતતા પછી આવે છે નૈરન્તર્ય આસેવિતતા. લાંબા સમય સુધીની સાધના, પણ એ ખાડો પડ્યા વગરની જોઈએ. નિરન્તર... બે દિવસ સાધના થઈ ને ત્રીજા દિવસે ન થઈ, એ ન ચાલે... સાધનામાં જોઈએ
નિરન્તરતા...
સમાધિ શતક
તક | ૮ ૪
