Nyayalok

Author(s): Yashovijay Gani
Publisher: Divyadarshan Trust

Page 15

१२
विषयभार्गहर्शिता
(વિષય
५४
વિષય
गङ्गेश-कालीपदशर्म-गदाधर-भासर्वज्ञमतचर्वणम् निशीथपीठिकापूर्णिसंवादेन तत्त्वार्थाधिगमसूत्रपरिष्कारः મુક્તિ પરમાનંદસ્વરૂપ - જૈન પ્રશમસુખેચ્છા વૈરાગ્યનાશક નથી - જૈન गदाधरोदयन-गङ्गेशमतव्यपोहः मुक्तेः पञ्चविधत्वप्रकाशनम् વિષયસુખેચ્છાવિચ્છેદ = વૈરાગ્ય मणिकारस्योन्मत्तताऽऽवेदनम् 'दुःखं मा भूत्' इतीच्छाविचारः દુઃખાભાવ ક્ષણભર વેદ છે. ચિંતામણિકારस्याद्वादकल्पलताविरोधपरिहारः किरणावलीरहस्यसंवादेन मणिकृन्मतनिरासः વાક્યભેદ આપત્તિનો પરિહાર મુક્તિમાં એક સુખ-દુઃખોભયાભાવની સિદ્ધિ શરીર વિના પાગ મોક્ષમાં સુખ-સાવાદી न्यायलीलावतीकार-न्यायभाप्यकारमतनिराकरणम् जन्यस्याऽपि मुक्तिसुखस्याऽनाश्यत्वसमर्थनम् जन्यत्वस्वरूपबिमर्श सामान्यलक्षणाजागदीशीकाशिकानन्दीसंवादः दिनकरीयवृत्तिनिराकरणे मुक्तावलीप्रभासंवादद्योतनम् अपेक्षाबुद्धिनाशे पक्षताजागदीशीगङ्गासंवादविद्योतनम् ४२ न्यायवार्तिकव्यपोहः . अपेक्षाबुद्धिनाशे मुक्तावलीमञ्जूषाकृन्मताऽऽविष्कारः મોક્ષ અખંડજ્ઞાન સંતાનસ્વરૂપ છે. ઋજુસૂત્રનય योग्यविभुविशेषगुणनाश्यत्वविचारे सामान्यलक्षणागादाधरीसंवादसमर्थनम् सम्मतितर्कटीकासंवादावेदनम् मुक्तावलीकृन्मतनिरासः કર્મક્ષયાવિભૂત સુખસંવેદન = મોક્ષ- સંગ્રહનય शरावादेः सावृतप्रदीपपरिणतिकारणता ऊर्ध्वगती व्याख्याप्रज्ञप्तिप्रभृतिसंवादद्योतनम् આત્મા વિભુદ્રવ્ય છે- તૈયાયિક આત્મા શરીર પરિમાણ છે. સ્વાદ્વાદી वाचस्पतिमिश्रमतनिरासः શબ્દ ગુણ નથી-સ્થાવાદી
શબ્દ ગતિમાન છે-સાદ્વાદી શબ્દાન્તરઆરંભવાદથી શ્રવાણ પ્રાપ્તિ-નૈયાયિક बदरीनाथशुक्ल-नृसिंहमतविद्योतनम् બાગાદિ દ્રવ્યમાં ક્ષણિકત્વાપત્તિ- સ્યાદ્વાદી तारमन्दशब्दैक्यस्थापनम् આકાશ શ્રોત્ર નથી-સ્યાદ્વાદી શબ્દને આકાશગુણ માનવામાં ગૌરવ-સ્થાવાદીદ્રવ્યપ્રત્યક્ષ પ્રત્યે યોગ્યતાવિશેષ કારાગ-સ્યાદ્વાદી - मुक्तावलीमञ्जूपाकारमतनिरासः तामसेन्द्रियतर्जनम्_ - -- ઇંદ્રિયાન્તરાગ્રાહ્યગ્રાહકત્વ ઈન્દ્રિયાન્તરત્વસાધક-સાદ્વાદી શ્રોવેન્દ્રિય દ્રવ્યગ્રાહક છે જ - સાદ્વાદી શબ્દવ્યત્વબાધક હેતુપંચક-પ્રાચીન તૈયાયિક શબ્દદ્રવ્યત્વબાધક પાંચ હેતુનું નિરાકરણ शब्दस्य द्रव्यत्वसाधनेऽभिनवयुक्तिनिकुरम्बप्रदर्शनम् શબ્દ પવનગુણ છે- ઉશૃંખલ તૈયાયિક શબ્દ પવનગુણ નથી- સ્વાદાદી મહત્ત્વ-અલ્પત્વાશ્રય હોવાથી શબ્દ દ્રવ્ય છે-સ્યાદ્વાદી ૬૨ स्वतन्त्रमतानुगामि-रामरुद्रभट्टमतनिरासकनृसिंहमतनिरसनम् शब्देऽल्पत्वाद्युपचारसमीक्षा એકતાદિ સંખ્યાના યોગથી શબ્દમાં દ્રવ્યત્વસિદ્ધિ જ્ઞાનાશ્રય વિભુ નથી સ્વાશ્રયસંયોગસંબંધથી અદષ્ટ ક્રિયાજનક નથી अव्याप्यवृत्तित्वस्य नानास्वरूपाऽऽवेदनम् सम्मतितर्कटीका-स्याद्वादरत्नाकरसंवादोपदर्शनम् अयस्कान्तदृष्टान्तमीमांसा શ્યનયજ્ઞસ્થલીય હિંસા આત્મવિભુત્વની અસાધક નિયમહત્વ આત્મવૈભવસાધકનૈયાયિક महत्त्ववैविध्यविमर्शः मनोवैभवाऽऽपादनम् નિયમહત્ત્વ આત્મવૈભવસાધક નથી-સાદાદી અપકર્ષ બહુવકાર્યતાઅનવચ્છેદક નિયમહત્પરિમાણ આત્મામાં અસંભવિત - સ્યાદ્વાદી ૭૨ न्यायभूषणकारमतनिराकरणम्