Agam 14 Upang 03 Jivabhigam Sutra Part 02 Sthanakvasi

Author(s): Kanhaiyalal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti

Page 411

प्रमैयद्योतिबाटीका प्र.३ उ.३ ६.२५ तिर्यग्योनि स्वरूपनिरूपणम् यंग्योनिका, अत्र पृथिवीकायिकादिवत् सुक्ष्मवादरभेदो न भवति, द्वीन्द्रियादिनां सर्वेषामपि नियमतो वादरनामकोदयस्यैव सद्भावेन सूक्षमस्वाभावेन नियमतो बादरत्वादेवेति । 'से तं वेइंदिर तिरिक्खजोणिया' ते एते द्वीन्द्रियतिर्यग्योनिका भेदेन निरूपिता इति । 'एवं जान चउरिदिया' एवं यावद चतुरिन्द्रियाः, एवं द्वीन्द्रियर्थिग्योनिका इत्र जीन्द्रियतिषग्योनिका श्चतुरिन्द्रियाँतर्यग्योनिकाच पर्याप्तकापर्याप्तभेदेन द्विद्वि प्रकारका ज्ञातव्याः, तथाहि-अथ के ते त्रीन्द्रियतिथग्योनिका ? त्रीन्द्रियतिर्यज्योनिका द्विविधाः प्रज्ञप्ताः तद्यथा-पर्याप्तत्रीन्द्रियतियग्योनिकाश्चार्याक त्रीन्द्रियतिर्यग्योनिकाश्च, ते एते त्रीन्द्रियतिर्यग्योनिका भेदेन निरूपिताः । अश्व के ते चरिन्द्रियतिर्यग्योनिकाः ? चतुरिन्द्रियलियग्यो. निका द्विविधाः प्रज्ञता, सधधा-पर्याप्तचतुरिन्द्रिपतियग्यौनिकाच अपर्याप्तकचतुरिन्द्रियतिग्योनिकाश्च ते एते चतुरिन्द्रियतिर्यज्योनिका भेदेन निरूपिता इति । पृथिव्यादिको प्ले स्वृक्ष बादर भेद कहे है, वैसा भेद यहां नहीं होता है क्योकि हीन्द्रियादि जीवों के सूक्ष्म नामकर्म का उदय नहीं होता है यहां तो बाहर नामकर्म का ही उदय रहता है । 'सेत्तं बेइंदियति०' इस प्रकार ले पर्याय एवं अपर्याप्त भेदों द्वारा द्वीन्द्रिय तिर्यग्योनिको के समय में प्रतिपादन कर के सूचकार 'एवं जाव चारदिया इस सूत्र द्वारा यह समझाले है कि ते इन्द्रिय और चौइन्द्रिय जीवों के भी पर्याप्त
और आपापस ऐले ये दोही भेद होते हैं-इस तरह पर्याप्त तेइन्द्रिय तिर्यग्यानिक और अपम्ति लेहन्द्रिय तिर्यग्योनिक, पर्याप्त चौइन्द्रिय लियग्योनिक और अपर्याप्त बौहन्द्रिय लियंग्योनिक इस प्रकार के भेदों वाले तेन्द्रिय लियोनिक और चौहन्द्रिय तियग्योनिक जीव प्रकट किये गये हैं। વિગેરેમાં સૂક્ષમ અને બાદર એમ બે પ્રકારના ભેદ બતાવવામાં આવેલા છે. એ પ્રમાણેને ભેદે અહિયાં થતા નથી. કેમકે બે ઈદ્રિય વિગેરે અને સૂક્ષમ નામ કર્મને ઉદય હેતે નથી. અહિયાં તે બાદર નામ કમેનેજ ઉદય રહે छे. 'से त बेइंदिय ति.' मा प्रमाणे पर्यात भने २५यतिना मेथी दान्द्रय तिय योनिडाना मा थन ४शन व सूत्रा२ ‘एवं जाव चरिंदिया' 21 સૂત્ર દ્વારા એ સમજાવે છે કે ત્રણ ઈદ્રિ વાળા છે અને ચાર ઈદ્રિવાળા જીને પણ પર્યાપ્ત અને અપર્યાપ્ત એ પ્રમાણેના બે જ ભેદે હોય છે. આ રીતે પર્યાપ્ત ત્રણ દિયવાળા તિર્યાનિક અને અપર્યાપ્તક ત્રણ ઈદ્રિવાળા તિયાનિક, પર્યાપ્તક ચાર ઈ દ્વિવાળા તિર્યનિક અને અપર્યાપ્તક ચાર ઈદ્વિવાળા તિર્થનિક આ પ્રમાણેના ભેદોવાળા ત્રણ ઈ દ્રિયવાળા તિર્યનિક અને ચાર ઈદ્રિવાળા તિર્થનિક જીવનું કથન કરવામાં આવ્યું છે.