Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ itivRttakaM rAhulasaGkiccAnena AnandakosallAnena jagadIsa kassapena ca sampAdito uttamabhikkhunA pakAsito 2481 buddhavacchare (1937 A. C. ) Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ prAnivedanam pAlivAGamayasya nAgarAkSare mudraNaM atyapekSitamiti nAviditacaraM bhAratIyetihAsavividiSUNAm / saMskRtapAlibhASayoratisAmIpyAdapi yat parassahasebhyaH jijJAsubhyaH saMskRtajJebhyaH pAligrantharAzyavagAhanaM duSkaramiva pratibhAti tat lipibhedAdeva / etadarthamayamasmAkamabhinavaH prayAsaH / atra nUtanA api pAThabhedA: nidheyA ityAsIdasmAkaM manISA paraM kAlAtyayabhItyA'tra prathamabhAge dhammapadAdanyatra na tat kRtamabhUt / adhoTippaNISu sannivezitAH pAThabhedAH / prAyaH Pali Text Society mudritebhyo granthebhya uddhRtAH / arthasAhAyyaM vinA asmatsamIhitaM hRdi nigUhitameva syAt / tatra bhadantena uttamasthavireNa sAhAyyaM pradAya mahadupakRtamiti nivedayaMti kAttikazuklaikAdazyAM 2480 buddhAbde rAhulaH sAMkRtyAyanaH AnandaH kausalyAyanaH jagadIzaH kAzyapazca Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ .. 14 or on a sm x x 1-ekakanipAto 1-pATibhogavaggo 1-rAga-sutaM 2-vasa-sutaM 3-moha-suttaM 4-koSa-suttaM 5-makkha-suttaM 6-mAna-suttaM 7-sabba-suttaM 8-mAna-suttaM 9-rAga-suttaM 10-bosa-suttaM 2-dutiyavaggo 11-moha-suttaM 12-kodha-suttaM 13-makkho -suttaM 14-moha-suttaM 15-taNhA-suttaM 16-sekha-suttaM 17-kalyANamittatA-suttaM 18-saGghabheda-suttaM 19-saGghasamAgI-suttaM 20-duTThacitta-suttaM 3-tatiyavaggo 21-citta-suttaM sutta-sUcI piTThaGko piTThako 1 22-sAyI-suttaM 23-ubhoatya-suttaM 24-vepulla pabbata-suttaM .. 25-sampajAna musAbada-suttaM .. 26-vAna-suttaM 27-mettabhAva-suttaM .. 3 2-dukanipAto ... 3 1-paThamovaggo 3 28-indriya-suttaM 29- "sutaM 30-tapanIya-suttaM 5 31-atapatIya-suttaM 6 32-sIla-suttaM 6 33-"-suttaM 34-anottappI-suttaM 35-kuhanA-suttaM 36-" -suttaM 37-saMvejaniya-suttaM .. 8 2.dutiyavaggo 38-vitakka suttaM 39-desanA-suttaM 40-vijjA-suttaM 41-pamA suttaM 42-dhamma suttaM .. 13 43-ajJAta-suttaM w 9 9 Ss w w o Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ piTThaGko piTThako 44-dhAtu-suttaM .. 33 71-diTTha-sutaM 45-paTisallAna-suttaM 34 72-nissaraNa-suttaM 46-sikkhA-suttaM .. 35 73-rUpa-sutaM 47-jAgariya-suttaM 74-putta-suttaM 48-apAyika-suttaM 37 75-avuTTika-suttaM 49-diThigata-suttaM .. 38 76-sukha-suttaM 3-tikanipAto 77-bhindana-suttaM 1-paThamovaggo 78-dhAtu-suttaM 50-mUladhAtu-suttaM 76-parihANa-sutaM 51-" " .. 40 4-catutyo -vaggo 52-vedanA-suttaM 41 80-vitakka-suttaM 81-sakkAra-suttaM 54-esanA-suttaM 82-sadda-suttaM 83-cavamAna-suttaM 56-Asava-suttaM .. 43 84-loka-suttaM __ 85-asubha-sutaM 58-taNhA-suttaM 16-dhamma-suttaM 59-mAradheyya-suttaM 87-aMdhakAra-suttaM 2-dutiyavaggo 46, 88-mala-suttaM 60-puJa-suttaM 86-deva datta-suttaM 61-cakkhu-suttaM 46 5-paMcamo vaggo 62-indriya-sutaM 47 90-pasAda-suttaM 63-addhA-sutaM .. 47 91-jIvita-suttaM 64-duccarita-suttaM .. 48 92-saMghATi-suttaM 65-sucarita-suttaM 93-aggi-suttaM 66-soceyya-sutaM 94-upaparikkhaya-suttaM 67-moneyya-suttaM ___95-upapatti-suttaM 68-rAga dosamoha-suttaM .. 5096-kAma-suttaM 67-kalyANa-suttaM 3-tRtiyavaggo 98-dAna-suttaM 70-viTa-suttaM 52 96-dhamma-sutaM 5 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ piTThako . . 92 a piTThaGko .. 86 106-brahma-suttaM .. 86 107-bahupakAra-suttaM 108-kuhanA-suttaM 106-purisa-suttaM . . 88 110-cara-suttaM . . 90 111-sampanna-suttaM . . 92 112-loka-suttaM 4-catukka-nipAto 100-brAhmaNa-sutaM 101-cattAri-suttaM 102-jAnaM-suttaM 103-samaNa-suttaM 104-sIla-suttaM 105-taNhA-suttaM . . 64 l l Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ namo tassa bhagavato arahato sammAsambuddhassa / itivRttakaM 1 - ekanipAto - pATibhoga-vaggo ( 1. - rAga - suttaM 1 / 1 / 1 ) vRttaM hetaM bhagavatA vuttamarahatA' ti me sutaM - "ekadhammaM / bhikkhave ! pajahatha / ahaM vo pATibhogo anAgAmitAya / katamaM ekadhammaM ? lobhaM bhikkhave ! ekadhammaM pajahatha / ahaM vo pATibhogo anAgAmitAyA'ti / etamatthaM bhagavA avoca, tatthetaM iti vaccati yena lobhena luddhAse sattA gacchanti duggatiM / taM lobhaM sammadaya pajahanti vipassino / pahAya na punAyanti imaM lokaM kudAcananti // ayampa atyo vutto bhagavatA iti me sutanti // 1 // ( 2 - - dasa - sutaM 1 / 1 / 2 ) vRttaM taM bhagavatA vuttamarahatA' ti me sutaM - " eka dhammaM bhikkhave ! pajahatha / ahaM vo pATibhogo anAgAmitAya / katamaM ekadhammaM ? dosaM bhikkhave ! ekadhammaM 1. 1 skaMdhaH 2 pajahata B. atrAgreca 2. 4 dveSaH doso dveSa dosanti anatthamme acarIti AghAto jAyatIti 1 / 1 / 2 ] pATibhogo ti paTibhU' A, A [ 1 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ itivRttakaM [ 124 pajahatha / ahaM vo pATibhogo anAgAmitAyA'ti / etamatthaM bhagavA avoca, tatthetaM iti vuccati yena dosena duTThAse sattA gacchanti duggti| taM dosaM sammadAya pajahanti vipssino| pahAya na punAyanti imaM lokaM kudAcananti / / ayampi attho vutto bhagavatA iti me sutanti // 2 // (3-moha-suttaM 111 / 3 ) vuttaM hetaM bhagavatA vuttamarahatA' ti me sutaM-"ekadhamma bhikkhave! pajahatha / ahaM vo pATibhogo anaagaamitaay| katamaM ekadhammaM? mohaM bhikkhave! ekadhamma pajahatha / ___ ahaM' vo pATibhogo anAgAmitAyA ti| etamatthaM bhagavA avoca, tatthetaM iti vuccati yena mohena mULhAse sattA gacchanti duggati / taM mohaM sammadAya pajahanti vipssino| pahAya na punAyanti imaM lokaM kudAcananti / / ayampi attho vutto bhagavatA iti me sutanti // 3 // (4-kodha-suttaM 1 / 1 / 4 ) vuttaM hetaM bhagavatA vuttamarahatA' ti me sutaM-"ekadhamma bhikkhave! pajahatha / ahaM vo pATibhogo anaagaamitaay| katamaM ekadhamma? kodhaM bhikkhave! ekadhamma pajahatha / ahaM vo pATibhogo anaagaamitaayaa'ti| etamatthaM bhagavA avoca, tatthetaM iti vuccati yena kodho na kuddhAse sattA gacchanti duggti| taM kodhaM sammadAya pajahanti vipssino| pahAya na punAyanti imaM lokaM kudAcananti / ayampi attho vutto bhagavatA iti me sutnti||4|| Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ 11117 ] sabba-suttaM ( 5- makkha sutaM 1 / 115 ) vRttaM taM bhagavatA vRttamarahatA' ti me sutaM ekadhammaM bhikkhave ! pajahaSa ahaM vo pATibhogo anAgAmitAya / katamaM ekadhammaM ? makkhaM bhikkhave! ekadhammaM pajahatha / ahaM vo pATibhogo anAgAmitAyA'ti / etamatthaM bhagavA avoca / tatyevaM iti buccati yena makkhana makvAse sattA gacchanti duggati / taM mavakhaM sammadaJJAya pajahanti vipassino / pahAya na punAyanti imaM lokaM kudAcananti jayapi atyo vRtto bhagavatA iti me sutanti // 5 // [ 3 ( 6 - mAna- sutaM 1 / 1 / 6 ) vRttaM taM bhagavatA vRttamarahatA ti me sutaM " ekadhammaM bhikkhave ! pajahatha / ahaM vo pATibhogo anaagaamitaay| katamaM ekadhammaM ? mAnaM bhikkhave! ekadhammaM pajahatha / ahaM vo pATibhogo anaagaamitaay| etamatvaM bhagavA avoca tatyetaM iti buccati- yena mAnena mattAse sattA gacchanti duggatiM / taM mAnaM sammadaJAya pajahanti vipassino / pahAya na punAyanti imaM lokaM kudAcananti // ayampa attho vRtto bhagavatA iti me sutanti // 6 // ( 7 - samba- sutaM 1 / 1 / 7 ) vRttaM taM bhagavatA vuttamarahatA' ti me sutaM - "sabbaM bhikkhave ! anabhijAnaM aparijAnaM tatya cittaM avirAjayaM appajahaM abhabbo dukkhakkhayAya / sabvaJca lo bhikkhave ! abhijAnaM parijAnaM tattha cittaM virAjayaM pajahaM bhabbo dukkhakkhayAyA'ti / 5. 1 C. D. E. P. Pa. hateSu mAnasutaM prAg pazcAd makkhasuttaM / anusarati B. M. ca A ; 10 sUtrAnantaraM uddAnaM draSTavyam / 7. sambampi, B. 1 2 abhabbo, C. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ 4 ] itivRttakaM etamatthaM bhagavA avoca / tatthetaM iti vuccati - yo sabbaM sabbato JatvA sabbatthesu na rajjati / sa ve* sabbaM pariJJA " so sabbadukkhaM 7 upaccagA " ti // ayampa atyo vRtto bhagavatA iti me sutanti // 7 // ( 8 - mAna- sutaM 1|118 ) vRttaM taM bhagavatA vRttamarahatA' ti me sutaM - "mAnaM bhikkhave ! anabhijAnaM aparijAnaM tattha cittaM avirAjayaM appajahaM abhabbo dukkhakkhayAya / mAnaJca kho bhikkhave abhijAnaM parijAnaM tattha cittaM virAjayaM pajahaM bhabbo dukkhakkhayAyA'ti / etamatthaM bhagavA avoca-- tatthetaM iti vuccati / mAnupetA ayaM pajA mAnaganthA' bhave 10 ratA / mAnaM aparijAnantA 1 AgantAro 12 punabbhavaM / ye ca mAnaM hatvAna 13 vimuttA mAnasaGakhaye 14 | te mAnaganthAbhibhUna 15 sabbadukkhaM 16 upaccagunti " | ayampi attho vRtto bhagavatA iti me sutanti // 8 // [ 11118 1 sabbasattesu, P. Pa. 2 na puna, B. 3 sajjati, E, zodhitaM rajjati, D. aTThakathA vyAkhyAna (byataM, 5 sabbaM, B. C. P. Pa; sabba, 4 save, M.; sace, B. C. P. Pa; sabbe, D.E., ekaMsena) mapi ve -- sapakSIyaM ( sa nipAtamattaM ) / M.D.E., D. pustake zodhitaM - sabbaM / * pariJA so B. M. Pa.; parijjAyo, C; parijJAto, D. E.; A. pustake-sabbapariJjA' ti sabbaM [ ? ] parijAnanato yathAvuttassa sabbassa pariJjAbhisamayavasena parijAnanato so hi [ ? ] yathAvRtto yogAvacaro ariyo / 'dukkhamupa, deg M. 8. 9 deg ganthA, C. D. E. M.; gaNThA, 10 bhAve, B. 11 mAnaM na parijAnanti P. P. a. aganthAro C.; agandhAro P. Pa; AgantvAyo, B. 13 pahatvAna, D. E.; pahantvAna, B.; pahantAna, M.; pahantAnaM, C. Pa. A. ( aTThakathA vyAkhyAnaMpajahitvA) / 14deg saMyaD.E.,D. pustaketu zodhyate- 'saMkhaye, manasaMkhaye, C. 15deg gantAbhi bhuno, M., gandhAbhibhUno, C. P. Pa; bhuno ca, B. * kkhandhAbhibhUto so D.E. D. pustaketu zodhyate- 'bhUtA, so--tyajyase / 'dukkhamupadeg, M. 17 upajjhagA, C. P. Pa 8 upajjhagA, C. P. Pa. P . Pa.; khandhA, B. 12 AgantAro, D.E.M.; 0 16 O Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat 70 www.umaragyanbhandar.com
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1 / 1 / 10 ] dosa-suttaM (6 - rAga-suttaM 1 / 1 / 6 ) vuttaM hetaM bhagavatA vuttamarahatA' ti me sutaM-"lobhaM bhikkhave ! anabhijAnaM aparijAnaM tattha cittaM avirAjayaM appajahaM abhabbo dukkhkkhyaay| lobhaJca kho bhikkhave ! abhijAnaM parijAnaM tattha cittaM virAjayaM pajahaM bhabbo dukkhkkhyaayaati| etamatthaM bhagavA avoc| tatthetaM iti vuccati yena lobhena luddhAse sattA gacchanti duggati / taM lobhaM sammadajJAya pajahanti vipssino| pahAya na punAyanti imaM lokaM kudAcananti / ayampi attho vutto bhagavatA iti me sutanti // 9 // ( 10--dosa-suttaM 1 / 1 / 10) vuttaM hetaM bhagavatA vuttamarahatA'ti me sutaM--"dosaM bhikkhave ! anabhijAnaM aparijAnaM tattha cittaM avirAjayaM appajahaM abhabbo dukkhkkhyaay| dosaJca kho bhikkhave ! abhijAnaM parijAnaM tattha cittaM virAjayaM pajahaM bhabbo dukkhkkhyaayaati| etamatthaM bhagavA avoca / tatthetaM iti vaccati yena dosena duTThAse sattA gacchanti duggti| taM dosaM sammadacAya pajahanti vipassino pahAya na punAyanti imaM lokaM kudAcananti / ayampi attho vutto bhagavatA iti me sutanti // 10 // pATibhoga-vaggo paThamo tassu ddAnI : rAga (1) dosA (2) atha moho (3) kodha (4) makkha (4) mAnaM 3 (6) sambaM (7) / mAnato (8) rAga (6) dosA4 (10) puna dre pakAsitA vaggamAhu paThamanti // 10.1 M. pustaka eva, M. pustake tu sarvatra udaanN| uddAnaM iti M. pustake. kodha, M.; kujjhanaM, B.C.; kujjhAnaM, D.E.; kujjha, P.Pa. 3 makkhaM mAnaM, C.; mAtamakkha, D.E.; degmakhA, P. Pa. 4 degdosa, B. C.M.P.Pa. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2-dutiya-vaggo (11-moha-suttaM 2 / 1) vuttaM hetaM bhagavatA vuttamarahatA'ti me sUtaM-"mohaM bhikkhave ! anabhijAnaM aparijAnaM tattha cittaM avirAjayaM appajahaM abhabbo dukkhakkhayAya / mohaJca kho| bhikkhave! abhijAnaM parijAnaM tattha cittaM virAjayaM pajahaM bhabbo dukkhakkhayAyA'ti / etamatthaM bhagavA avoc| tatthetaM iti vuccati yena mohena mULahAse sattA gacchanti duggti| taM mohaM sammadajJAya pajahanti vipssino| pahAya na punAyanti imaM lokaM kudAcananti // ayampi attho vutto bhagavatA iti me sutanti / / 1 / / ( 12-kodha-suttaM 1 / 2 / 2 ) vuttaM hetaM bhagavatA vuttamarahatA' ti me sutaM-"kodhaM bhikkhave ! anabhijAnaM aparijAnaM tattha cittaM avirAjayaM appajahaM abhabbo dukkhakkhayAya / kodhaJca kho bhikkhave ! abhijAnaM parijAnaM tattha cittaM virAjayaM pajahaM bhabbo dukkhakkhayAyAti / etamatthaM bhagavA avoc| tatthetaM iti vuccati yena kodhena kuddhAse sattA gacchanti duggati / taM koghaM sammadajJAya pajahanti vipssino| pahAya na punAyanti imaM lokaM kudAcananti / ayampi attho vutto bhagavatA iti me sutanti / / 2 / / 11. 1 kho -tyaktaM D.E. Pa. (P. pustake paMkteradho yojitam ) 2 duggati, P.Pa. 3 ti B. 12. + duggati, Pa. [ 1 / 2 / 2 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ [7 / 2 / 4 ] moha-suttaM ( 13- makkho -suttaM 1 / 2 / 3 ) vuttaM hetaM bhagavatA vuttamarahatA' ti me sutaM--'makkhaM bhikkhave ! anabhijAnaM aparijAnaM tattha cittaM avirAjayaM appajahaM abhabbo dukkhakkhayAya / makkhaJca kho bhikkhave ! abhijAnaM parijAnaM tattha cittaM virAjayaM pajahaM bhabbo dukkhakkhayAyAti / etamatthaM bhagavA avoc| tatthetaM iti vuccati-- yena makkhena makkhAse sattA gacchanti duggati / taM makkhaM sammadajAya pajahanti vipssino| pahAya na punAyanti imaM lokaM kudAcananti / ayampi attho vutto bhagavatA iti me sutanti // 3 // ( 14--moha-suttaM 1 / 2 / 4 ) vuttaM hetaM bhagavatA vuttamarahatA'ti me sutaM-"nAhaM bhikkhave ! ajhaM ekanIvaraNampi samanupassAni yena nIvaraNena nivutA pajA dIgharattaM sandhAvanti saMsaranti yathayidaM bhikkhve| a vi jjA nIvaraNaM / avijjAnIvaraNena hira bhikkhave nivutA pajA dIgharattaM sandhAvanti saMsarantIti / etamatthaM bhagavA avoc| tatthetaM iti vuccati natthajJo ekadhammopi yeneva nivutA pjaa| saMsaranti ahorattaM yathA mohena AvutA 10 // ye ca mohaM phtvaan| tamokhandhaM 1 2 pdaalyu| na te puna saMsaranti hetu13 tesaM na vijjtii'ti|| ayampi attho vutto bhagavatA iti me sutanti // 4 // 13. 1 duggati, P.Pa. 14. ekaniva., B.Pa. 3 niva, B.Pa. + yathAyida, B.P.Pa. 5 degnivadeg, B.P.Pa. 6 degnivadeg, B.Pa. 7 hi-tyakta D.E. pustakayoH 8 ca, D.E. sadA, D.E. 10 AvuTA, P.Pa. 11 pahatvAna, D.E.; pahantvAna B.C.; pahantAna M.; pahantAnaM, P.; pahanantAna, Pa. 12 tamokkhatamokkhandhA, C. 13 hetumUlakAraNA avijjA tesaM na vijjati sabbaso natthi samucchinnantA ti, A. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ / itivRttakaM [ 112 / 6 (15-taNhA suttaM 1 / 2 / 5) vuttaM hetaM bhagavatA vuttamarahatA'ti me sutaM-'nAhaM bhikkhave! aJja ekasaMyojanampi samanupassAmi yeneva saMyojanena saMyutA sattA dIgharataM sandhAvanti saMsaranti yathayidaM bhikkhave tnnhaa--sNyojnN| taNhAsaMyojanena hi bhikkhave ! saMyuttA sattA dIgharattaM sandhAvanti saMsarantIti / etamatthaM bhagavA avoca, tatthetaM iti vuccati-8 taNhAdutiyo' puriso dIghamaddhAnaM sNsrN| itthabhAvanathAbhAvaM10 saMsAraM nAtivattati // evamA2 dInavaM JatvA taNhAdukkhassa sambhavaM / vItataNho anAdAno sato bhikkhu paribbajeti / / ayampi attho vutto bhagavatA iti me sutanti15 // 5 // ( 16 -sekha-suttaM 1 / 2 / 6 ) vuttaM hetaM bhagavatA vuttamarahatA'ti me sutaM16--'sekhassa17 bhikkhave! bhikkhuno appattamAnasassa18 anuttaraM yogakkhemaM patthayamAnassa viharato ajjhattikaM aGganti karitvA na aJjaekaGgampi samanupassAmi evaM bahupakAraM20 yathayidaM bhikkhave ! 15. 1 aja', tyaktaM.B. 2 degsaojanaM, B.M. yena, M. sojadeg, B.M. saMvuttA, ekaH ta kAro, D.E. yathAyida, 'soja',B.M. B.C.P.Pa. etat M.pustaka eva taNhAdutiyo taNhAsahAyo (vicchinno hastalekhe-sahAro), A. 10 itthabhAvadeg, C.A. tattha itthibhAvo manussattaM aJjayA bhAvo tato a vasiTa sattAvAsA. . 11 nAtivattati na atikkamati, A. 12 evaM, C.M.P.Pa.A.; etaM B.D.E. 13 disvA, C.P.Pa. 14 etAsAM eva gAthAnAM punarAvRttiH 105 suutre| 15 ayaM M. pustaka eva 16. 16vuttaM deg M. eva 17 sekkhassa, C.D.E. appattadeg, B.D. 18 E.P. M. Aa.; asampattadeg, 0. Pa.; asaMpattamAnassa, C.; appatta arahattassAti, A., mAnasa zabdasyAyamartho 'nyatra gAthayA'pi prtiiyte| dhammapadaM 255 (S.Childers, Dict.S.V. sekho). 19 attano santAne samuTTitaM karaNanti katvA, A. 20 bahukAraM, C. yathAyidaM, B.; yathAidaM, D. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ / 2 / 8 ] saMghabheda-suttaM yoniso mnsikaaro| yoniso bhikkhave! bhikkhu manasi karonto akusalaM pajahati kusalaM bhAvetIti / etamatthaM bhagavA avoc| tatthetaM iti vuccati yoniso manasikAro dhammo sekhassa bhikkhuno| nattho evaM bahUpakAro uttamatthassa pttiyaa| yoniso padahaM bhikkhu khayaM dukkhassa pApuNe ti' ayampi attho vutto bhagavatA iti me sutanti // 6 // (17--kalyANamittatA-suttaM 1 / 27) vuttaM hetaM bhagavatA vRttamarahatA' ti me sutaM- 'sekhassa10 bhikkhave! bhikkhano appattamAnasassa anuttaraM yogakkhemaM patthayamAnassa viharato bAhiraM aGganti karitvA na ajhaM ekaGagampi samanupassAmi evaM bahupakAraM yathayidaM bhikkhave kalyANamittatA / kalyANamitto bhikkhave ! bhikkhU akusalaM pajahati kusalaM bhAvetIti / etamatthaM bhagavA avoc| tatthetaM iti vuccati kalyANamitto yo bhikkhu sappatisso15 sgaarvo| karaM16 mittAnaM vacanaM sampajAno patissato17 / pApuNe anupubbena sabbasaMyojanakkhayanti / ayampi attho vutto bhagavatA iti me sutanti18 // 7 // (18-saMghabheda-suttaM 1 / 2 / 8) vuttaM hetaM bhagavatA vuttamarahatA' ti me sUtaM19-"ekadhammo bhikkhave ! loke uppajjamAno uppajjati bahujanAhitAya bahujanAsukhAya20 bahuno janassI ___1C. manasi.... ekA paMktiH tyakta etaM M. ev| dha yassa sdeg, B.; dhadeg sekkhassa, D.E. bahukAro, M. 5 pajahaM, D.E. 6 bhikkhU,E. bhikkhave, D. pApunoti, E..;degnAti, D. 8 ayaMdeg M. eva / 17. vRttaM M. ev| 10 sekkhassa, C.D.E. 11 yathAyida, B.Pa. 12 degmittaM, P.Pa. 13 bhAveti, B. 14degetaM M. ev| 15 sappaTisso, M. 16 kalyANamideg, C. 17 paTideg, M. 18ayaMdeg, M. eva 18 19vuttaM M. ev| 20 bahujana ahitAya bahujana asukhAya, B.P. Pa.; D.E. ime zabdAH tyaktAH / zabahujanojanassa, B.C. (B prathamaH jakAro vicchinnH| Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ 10] itivRttakaM [ 11219 anatthAya ahitAya dukkhAya devamanussAnaM / katamo ekadhammo ? saMghabhedo / saMghe khopana bhikkhave! bhinno hoti bhaNDanAni caiva honti, ajama paribhAsA ca parikkhepA ca honti, aJJama, paricajanA ca honti, tattha appasannA caiva nappasIdanti pasannAnaJca ekaccAnaM ajayattaM hotIti / etamatvaM bhagavA avoca tatvetaM iti vRccati: ApAviko nerayiko kappaTTI saMghabhedako / 8 9 vaggArAmo aghammaTTho yogakkhemato dhaMsati / saMgha samaggaM / bhitvAna kaNaM nirayamhi paccatIti // ayampi atyo butto bhagavatA iti me sutanti // 8 // ( 16 - saMgha-samAgI - puttaM 1126 ) / vRttaM taM bhagavatA vRttamarahatA' ti me sutaM - "ekadhammo bhikkhave ! loke uppajjamAnI uppajjati bahujanahitAya bahujanasukhAya bahuno janassa atyAma hitAya sukhAya devamanussAnaM katamo ekadhammo ? saMpassa sAmaggI saMghe kho pana bhikkhave ! samagge na caiva amanaM bhaNDanAni honti na ca aJ paribhAsA honti na ca ama pariklepA honti 15, na ca ama pariccajanA 1 honti tattha appasannA ceva pasIdanti 17 pasannAnaJca 18 bhIyo bhAvo hotIti / etamatyaM bhagavA avoca, tatvedaM iti buccati- ApA, 1 katamo ca, D.E 237deg paribhAsA ca hadeg tyaktaH Pa. pariccajja, B. + ca tyaktaH C. 5 attaM, 6 etaM M. eva C.E.M.; d, B.D.P.Pa.A. M.; apAravizeSeSu hastalekheSu / 8 vaggArAmo, B.C.M. (kammArAmo, sUtre 79.) ; vaggarAmo, P. Pa; vaggarato D-E. M.; dhaMsati draSTavyaM Journ. P. T.S., 1885, p. 4. B. (sUtre 19 ). 11 bhetvAna, D.E. Pa. paccatijaiva niraye / * yogaklemA visati, 10 saghasAmagi 12 nirayamhi (?) 19. nirayahi ca P. Pa 19. 13 sAmaggI, P; anyeSu sarveSu ha0. ideg 13 Pa. tyajyate na ca... Pa. 18 bassa, P. Pa. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat 11 bhaNDanA, D.E.. 17 parasIda 16 pariccajjanA, B. honti / 19f, B.M.P.Pa. bhiyyo, www.umaragyanbhandar.com
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1 / 3 / 10 ] citta-taM sukhA saMghassa sAmaggI' samaggAnaJca' nuggaho / samaggarato dhammaTTho yogakkhemA na dhaMsati / saMghaM samaggaM* katvAna kappaM saggamhi modatIti // ayampa attho vRtto bhagavatA iti me sutanti // 9 // (20 -- duTThacitta- suttaM 1 / 2110 ) vRttaM taM bhagavatA vuttamarahatA' ti me sutaM - "idhAhaM bhikkhave ! ekaccaM puggalaM paTThacittaM evaM cetasA ceto paricca pajAnAmi, imamhi cAyaM samaye puggalo kAlaM kareyya yathA bhataM nikkhito evaM niraye / taM kissa hetu ? cittahissa bhikkhave ! duTTha N / cetopadosahetu kho pana bhikkhave ! evamidhekacce sattA kAyassa bhedA parammaNA apAyaM duggatiM vinipAtaM nirayaM upapajjantIti / etamatthaM bhagavA avoca / tatthetaM iti vaccati- paduTThacittaM tvAna ekaccaM idha puggalaM / etamatthaJca vyAkAsi buddho bhikkhUnaM santike // imamhi cAyaM samaye kAlaM kayirAtha puggalo / nirayaM upapajjeyya cittahissa padUsitaM 10 // yathA haritvA nikkhipeyya evameva tathAvidho / ceto padosahetU hi 11 sattA gacchanti duggatinti // ayampa attho vRtto bhagavatA ipi me sutanti // 10 // vaggo dutiyo // // O 1 sukhAya, B. 2 i - sarvatra 3 deg canuggaho, C. D.E.M.P.Pa.,Aa.; cAnuggaho, B. 4 saMghaM samaggaM, M.; saGghasama, P. Pa. ; saMghassa sadeg, D. E.; saMghasAmaggiM, C.; i, B. 20. niraye' ti, P. Pa D.E. kariyAtha, B; kariyA, P. Pa Pa.; paTussitaM, B.C.M. hetuti, B. [ 11 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat 6 pana - tyajyate C.M. 7 uppajja : 3 8 faci ai, D.E. 9 kayirAtha, C.D.E.M.; 10 padUsitaM, D.E.P.; u, 11 hetuhi, C.D.E.M.; ti, P. Pa; www.umaragyanbhandar.com
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ 12 ] 1. itivRttakaM [ 12210 moha (11) ko (12) (13) moha (14) kAmA (15) sekkhA 6 duve (16, 17) / meda (18) modA (18) pugnalo (20) ca vaggamAhu dutiyati vRccatiM 8 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat 1 muha, B. ; uddAnaM atyazu sarveSu hastalekheSu / 2 koSa sarva0 0. 3 mato B. P . Pa.; makvAtho, M.; makkhito, D.E. makkhako, C. muhA, M.; musA, C.D.E.P.Pa. * kAma, B. C. M. P. Pa; kAmara, D.E. seksa, D.E.M.; sekha P. Pa bhedamoba, P; meva, Pa.; deg megha, D.E; deg meva, B.C.; " buccatIti, D.E.M. Pa. 0 0 8 sAmagya, M. 4 www.umaragyanbhandar.com
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3-tatiyavaggo (21--citta-suttaM 1 / 3 / 1 ) vuttaM hetaM bhagavatA vuttamarahatA, ti me sutaM-"idhAhaM bhikkhave! ekaccampuggalaM pasannacittaM evaM cetasA ceto paricca pajAnAmi, imamhi cAyaM samaye puggalo kAlaM kareyya yathA bhataM nikkhitto evaM sgge| taM kissa hetu ? cittahissa bhikkhave! pasannaM / cetopasAdahetu kho pana bhikkhave! evamidhekacce sattA kAyassa bhedA parammaraNA sugatiM saggaM lokaM upapajjantIti / etamatthaM bhagavA avoca, tatthetaM iti vuccati pasannacittaM atvAna ekaccaM idha puggalaM / etamatthaJca vyAkAsi buddho bhikkhUna santike // imamhi cAyaM samaye kAlaM kayirAtha* pugglo| sugati upapajjeyya cittahissa pasAdikaM / / yathA haritvA nikkhipeyya evameva' tthaavidho| ceto pasAdahetU hi sattA gacchanti sugatinti // ayampi attho vutto bhagavatA iti me sutanti // 1 // 21. 1 imasmi , M. atthaM (tyajyate, ca) D.E.Pa. kariyAtha, B.P.Pa. 6 uppajja, D.E. 8deghetU C.M.; hetu, B.D.E.P.Pa. suggadeg 0,C.D.E.M. uppajjadeg, D.E. +kayirAtha, C.D.E.M.; suggatiM C.M. evamevaM, B.C.Pa. 1 / 3 / 1 ] [13 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ 14 ] itivRttakaM [ 23 / 2 (22-jhAyI-suttaM 1 / 3 / 2 ) vuttaM hetaM bhagavatA vuttamarahatA' ti me sutaM-"mA bhikkhave ! pujJAnaM bhAyittha, sukhassetaM bhikkhave adhivacanaM, iTussa kantassa piyassa manApassa, yadidaM punyaani| abhijAnAmi kho panAhaM bhikkhave! dIgharattaM katAnaM puJAnaM dIgharattaM ilaiM kantaM piyaM manApaM vipAkaM paccanubhUtaM / satta vassAni mettacittaM bhAvetvA satta: saMvaTTavivaTTakappena-yimaM lokaM punarAgamAsi, saMvaTTamAne sudaM bhikkhave ! kappe AbhassarUpago homi, vivaTTamAne kappe sujhaM brahmavimAnaM uppjjaami| tatra sudaM bhikkhave ! brahmA homi mahAbrahmA abhibhU anabhibhUto aJadatthudaso vasavattI' / chattisakkhattuM kho panAhaM bhikkhave ! sakko ahosiM devAnamindo, anekasatakkhattuM rAjA ahosi, cakkavattI dhammiko dhammarAjA cAturanto vijitAvI. janapadatthAvariyappatto10 sttrtnsmnnaagto||| ko pana vAdo padesa-rajjassa ? tassa mayhaM bhikkhave ! etdhosi| kissa' nu kho me idaM kammassa phalaM,13 kissa13 kammassa vipAko, yenAhaM etarahi evaM mahiddhiko evaM mahAnubhAvo ti? tassa mayhaM bhikkhave ! etdhosi| tiNNaM] + kho me idaM kammAnaM phalaM, tiNNaM kammAnaM vipAko, yenAhaM etarahi evaM mahiddhiko evaM mahAnubhAvoti, seyythiidN| 5 dAnassa damassa saJamassA16 ti| etaM atthaM bhagavA avoca, tatthetaM iti vuccati-- pujhameva so sikkheyya AyataggaM sukhindriyaM / / / 22. virAmAbhAvaH-mA bhikkhave.......padesarajjassa; BM. pustakayoH-bhAyitya ityetadanaMtaraM-puJjhani, homi, upapajjAmi, vasavatti, kopana-ityataHprAg M. tathA-ityetadanaMtaraM paccanubhataM indo; yathA D. pazcAtmanApassa, paccanubhUtaM, AgamAsi, upapajjAmi vasavatti, indo, dhammarAjA, prAk-- kopana; E. pustake-bhAyittha--ityetadanaMtaraM adhivacanaM, manApassa, paccanubhUtaM, ...yathA D. 2M. tyajyate dvitIyaM-dIgharataMbhikkhave dIgharataM addhAnaM iTTha, B. satta-tyajyate D.E. sattasaMvaTTakappe, P.Pa. 4puna, B.C. M.P.Pa; AgamA C.M. ahosi, P.Pa. 6degtthuso, D.E.; patthute, C.; annadatthudassA, P.; azaMvatthu, pa dra0 sutte 112 eteSAM zabdAnAM punaruktistatra 7degi sarvatra hasta0 vijitAvI E.M. ahosi, D.M.; degi pustakayoreva ahosi, M.; degi-sarvatrAnyeSu 10 patto, B.M. 11 degsampanno, B.M. 1tassa, D.E. 1jyayate D.E. 14tinaM,C. 15degthivaM, B.M.P. 16saMJa B. 17suindriyaM, D.E Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1 / 3 / 4 ] vepullapabbata-suttaM dAnaJca samacariyaJca mettacittaJca / bhAvaye // ete dhamme bhAvayitvA tayo sukhasamuddaye " / abyApajjhaM sukhaM lokaM paNDito upapajjatIti // api attho vRtto bhagavatA iti me sutanti // 2 // ( 23 - ubho atya- suttaM 1 / 3 / 3 ) vRttaM taM bhagavatA vRttamarahatA, ti me sutaM - " ekadhammo bhikkhave ! bhAvito bahulIko ubho atthe samadhigayha tiTThati diTThadhammikaJceva atthaM samparAyikaJca / katamo ekadhammo ? appamAdo kusalesu dhammesu / ayaM kho bhikkhave 5 ! ekadhammo bhAvito bahulIko ubho atthe samadhigayha tiTThati diTThadhammikaJceva atthaM samparAyikaJcA'ti / etaM atyaM bhagavA avoca, tatthetaM iti vuccati appamAdaM pasaMsanti puJJakiriyAsu paNDitA / appamatto ubho atthe adhigaNhAti paNDito // diTThe dhamme ca yo attho yo ca'tyo samparAyiko / atthAbhisamayA' dhIro paNDito ti pavuccatIti // ayam pi attho vutto bhagavatA iti me sutanti // 3 // (24 - vepulapabbata - suttaM 1 | 3 | 4 ) vRttaM taM bhagavatA vRttamarahatA' ti me sutaM - " ekapuggalassa bhikkhave ! kappaM 1 mettA B. 2deg samuddaye, M.; deg samudaye, P. pa; sukhe samuddise, B.; tato sukhasamuddisse, C.; yo sukhasamudriye; D.; samudriye, E; A. kevalaM-- sukhasamudriye ( ? ) ti sukhAnisaM se AnisaM saphalampi ne saM sukhamevA - ti dasseti abyApajjhaM ...; sutte 60 api, gAthAdvayamida, samuhaye -- iti zuddhatamaH / etAdRzaH zabdaH telakaTAhagAthAyAM 89 - dAnAdipuJjJakiriyAni sukhudrayAni katvA, dra0 aGaguttara. Part. I. p. 97. 23 + samadhiggayha D.pa. 6 samadhiggayaha, D. P. Pa 8 attAbhi, deg P. Pa Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat [ 15 3 jja, B.M. bhikkhu, C. kriyAsu M. 5 www.umaragyanbhandar.com
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ itivuttakaM [ 1135 sandhAvato saMsarato siyA evaM mahA aTThikaMkAlo aTThipuJjo advirAsi yathAyaM vepullapabbato, sa ce saMhArako' assa, sambhataJca na vinsseyyaa'ti| etaM atthaM bhagavA avoca, tatthetaM iti vuccati ekassekena kappena puggalassaTThisaJcayo' / siyA pabbatasamo rAsi iti vuttaM mahesinA // so' kho panAyaM akkhAto vepullo10 pabbato mhaa| uttaro gijhakUTassa11 magaSAnaM giribbaje // yato ca12 ariyasaccAni sammappAya passati / / dukkhaM dukkhasamuppAdaM dukkhassa ca atikkama / ariyaM1 3 aThaMgikaM13 maggaM dukkhapasamagAminaM / s| sattakkhattuM paramaM sandhAvitvAna pugglo|| dukkhassantakaro hoti sabbasaMyojanakkhayA ti / ayaM pi attho vutto bhagavatA iti me sutanti // 4 // (25-sampajAnamusAbada-suttaM 1 / 3 / 5) vuttaM hetaM bhagavatA vuttamarahatA' ti me sutaM-"ekadhamma atItassA bhikkhave ! purisapuggalassa nAhaM tassa kiJci pApakammaM akaraNIyanti vdaami| katamaM ekadhamma18 ? yathayidaM19 bhikkhave ! sampajAnamusAvAdo ti20| etaM atthaM bhagavA avoca, tatthetaM iti vuccati 24 / evaM samparAyikA mahA, B. aTikanAkalo, B. M.P.(draSTa0 saMskRte kaDakAlaH, asthikaGakAlaH); aTThikalo, C.D.E.; A pustakeaTrikalo ti advibhAgo; aTicalo (?) ti paThanti aTThi-saJcayo ti attho| 9 advirAsi pi, B. + vepullo pabbadeg, B. saMhArako, D.E. M.P. Pa.; saMhAro ko C.; saMpahArato, B. saMhataJca, C. 'ekassekassa puggalassa aTThisaJcayo, C. 8 mahesiva, C. yo C. 10 vepalla, D.E. 11 kijjhadeg, B. 124 A tyajyate M. 13 ariyaDagikaM, B.M.P.Pa. 1 *dukkhupadeg, B.M.P.Pa. 1 ityajyate. B. 25. 1 ekaM dhadeg, B.C. E. P. Pa. 17 bhaNitassa, P. Pa. 18ekaMdhadeg,C. 1 yathAyidaM, B.C. 0ti-tyajyate.D.E.P.Pa. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3 / 6 ] dAna-suttaM [ 17 ekadha 1mmaMatItassa musAvAdissa jntuno| vitiNNaparalokassa natthi pApaM akaariyNti|| ayaM pi attho vutto bhagavatA iti me sutanti // 5 // (26-dAna-suttaM 3 / 6 ) vuttaM hetaM bhagavatA vuttamarahatA, ti me sutanti-evaJce bhikkhave sattA jAneyyu dAnasaMvibhAgassa vipAkaM yathAhaM jAnAmi, na adatvA bhujeyyaM, na ca nesaM maccheramalaM cittaM pariyAdAya tiTThayya yo pi nesaM assa carimo Alopo carima . kabalaM, tato pi na asaMvibhajitvA bhujeyyu, sace nesaM paTiggAhakA assu / yasmA ca kho bhikkhave sattA na' evaM jAnanti dAnasaMvibhAgassa vipAkaM yathAhaM jAnAmi, tasmA adatvA bhuJjanti maccheramalaJca nesaM cittaM pariyAdAya tidvtiiti| etamatthaM bhagavA avoca, tatthetaM iti vuccati evaJce sattA jAneyyu yathA vuttaM mahesinA / vipAkaM saMvibhAgassa yathA hoti mahapphalaM / / vineyya maccharamalaM vippasannena cetasA / dajju kAlena ariyesu yattha dinnaM mahapphalaM // annaJca datvA bahuno10 dakkhiNeyyesu dakkhiNaM / ito cutA manussattA saggaM gacchanti dAyakA // te ca saggaM!1 gatA tattha12 modanti kaamkaamino| vipAkaM saMvibhAgassa anubhonti amaccharAti // ayaM pi attho vutto bhagavatA iti me sUtanti // 6 / / eka dha:, C.D.E... bhaNitassa, P.Pa. 3degvAdassa, B.P. Pa.A. a. +iyameva pade. dhamma. 176 26. tiTheyaM, C.; tiDhaiyyu, B. kavalaM, M 'na,.BC. vineyyu, M; A. pustake macchariyaM malaM apanetvA dajjaM, C.; dajja, B.; A. pu0 rajjaM (?) dadeyyu 10pAhuno D.E. 11saggaM, M.P.Pa.; sagga, B.C; D.E. 12ete saggagatA sattA, C. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ 18 ] itivuttakaM [ 1137 (27--mettabhAva-suttaM 1 / 3 / 7) ___vuttaM hetaM bhagavatA vuttamarahatA' ti me sutaM--"yAni kAni ci bhikkhave ! opadhikAni puJjakiriyavatthUni sabbAni tAni mettAya cetovimuttiyA kalaM nAgdhanti soLaliM, mettA yeva tAni cetovimutti adhiggahetvA bhAsate ca tapate ca virocati c| seyyathA pi bhikkhave ! yA kAci' tArakarUpAnaM pabhAI sabbA tA' candiyA pabhAya kalaM nAgyanti soLasiM, candappabhAyeva tApa adhiggahetvA bhAsate ca tapate12 ca virocati ca, evameva kho13 bhikkhave ! yAni kAnici opadhikAni pUJjakiriyavatthUni14 sabbAni tAni15 mettAya cetovimuttiyA kalaM] nAgghanti17 soLasi, mettA yeva tAni ceto vimutti adhiggahetvA bhAsate ca tapateca12 virocati ca / seyyathApi bhikkhave! vassAnaM pacchime mAse saradasamaye visuddhe vigatavalAhake nabhe Adicco nabhaM abbhussakkamAno20 sabbaM AkAsagataM21 tamagataM abhivihacca22 bhAsate ca tapatecA virocati ca, evameva kho bhikkhave ! yAni kAnici 2 opadhikani+puJjakiriyavatthUni14 sabbAni tAni mettAya cetovimuttiyA kalaM25 nAgghanti26 soLasi, mettA yeva tAni cetovimutti 27. sAdRzyaM manu0 2186-87 osadhikAni, B.C.A. a 3 degkriya,degM. nagdhanti, M.; nAgagghanti, Pa. yAni kAnici, B.C. pabhAni, B. 'tA-tyajyate B.C.P.pa. candiyA, M.P.Pa. A a, candimA, B. candimAya, C.D.E. 9 nagdha, M. Pa. 10 candapabhA, M. 11 tAni, B. C. P. Pa. . 12 tyaktaH. Pa. 13 evaM kho, B. C. M. P. Pa. 15 tyaktaH C. 16 degkAlaM, B. Inagdhadeg, M.P.Pa. 18 viddhe, D. E. M. P. Pa.; A. -viddhati uddhiddhe| (udviddha?) meghavigamena dUribhUto, ti attho. 19 nakho, B. 20 abhusakkamAno ti udayaTThANato AkAsaM ullaMghento, A.; draSTavyaMsakkati Child. Dict., saha--abhi-and udabbhussaggadeg ityetAbhyAM, M.; anbhusat, P.; abhassattadeg, Pa; abbhussakkamAdo, E.; abbhussUkkamAdo, D.; AbhAsamAno, B. C. 21 dhAmagataM, B.; AkAsaM tamaM tamaM, D. E. 22 abhihacca, E. abhihacca, D. 22 om. P. Pa. 23 osadhikAni, B. C. 24 deg kriyadeg, M. 25 kAlaM, B. 26 tamgha. M. P. Pa. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1137 ] mettabhAva-suttaM [ 19 adhigghahetvA bhAsate ca tapate ca virocati c| seyyathApi bhikkhave ! rattiyA paccUsasamayaM osadhitArakA bhAsate ca tapate ca virocati ca, evameva kho bhikkhave ! yAni kAnici opadhikAni puJjakiriyavatthUni sabbAni tAni mettAya cetovimuttiyA kalaM nAgdhanti soLasiM, mettA yeva tAni cetovimutti adhiggahetvA bhAsate ca tapate' ca virocati ceti"8 etamatthaM bhagavA avoca, tatthetaM iti vuccati yo ca mettaM bhAvayati appamANaM10 patissato / tana12 saMyojanA honti passato13 upadhikkhayaM // ekampi ce pANamaduTThacitto4 mettAyati kusalo15 tena hoti / sabbe ca pANe manasAnukampaM 16 pahUtama riyo pakaroti punyj| ye18 sattasaNDa19 pathavi20 vijitvAza rAjIsayo22 yajamAnAnapariyagA231 (assamedhaM24 purisamedhaM25 sammApAsaM28 vAjapeyyaM27 niraggaLaM28) mettassa cittassa subhAvitassa29 kalampi te nAnubhavanti soLasiM28 / / (candappabhA tAragaNA' va30 sabbe) 1 osadhikAni, B.C. 2 tapathA, P. tyaktaH Pa.3ca tyaktaH Pa.; vAsavo ca virocati, B. 4 osadhikAni,B.C. pratyaktaH C. 6 naggha,C.M. P. Pa. 'tapathA, P.; tyaktaH Pa. 8ca nAsni ti, C.D.E.P. deg tyaktaH D.E. Pa. 10 appamAna, B. C.D. E. A. a. paTissadeg, M.; patiyato, B. 12 manu, C.; tandha,D.E. 13 passadhIro, C. 14 pAnapadudadeg,C.;pANaMpadudeg,B. 15 kusalI D.E. 16 degkarma, B.; kampi , D.E. 17 pahUtam, M. (ca saMbaMdhena) D; bahanama, E.; bahatama,C. P.Pa. bAhRtama, B. 18yo, C.M. 19 degsantaM, B.C., sattAdeg, B. 20 paThaviM,C. D. E. 21 vijetvA, D. E. P. Pa. 22 rAjIsayo, E.; rAjIsayo, D.M.; rAjIsayo, Pa.; rAjissayo, C. P.; rAjissaro, B. 23 yajamAno nuparideg, P. Pa.; ye yajamAnAnupadeg, C.; degnupariyagA sarvatra hasleMkheSu A. anupariyahA (sic ! ) ti vicaritu; anupariyAM ga.-vAyujyate bahavacate. 4 sassadeg, B.C.M. 25 pUdeg,B.; purisassamedegC. 26 savosaM, C. 27 vAca ,C.; vAcA, B. M. P. Pa. 28I.C. 29 sabhA ,D. E.; sabhAsitassa, C. 30 ca, B. C. E. M. bandhanIsthaH pAThaH purANa prakSepa ivAbhAti, atttthkthaayaamppuplbhyte| (assameghaM... niraggalaM) labhyate saMyutta-nikAya, Part I., P.76. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ 20] itivRttakaM [ 2 / 1 / 3 yo na hanti na ghAteti najinAti na jaapye| mettaM so sabbabhUtesu veraM tassa na kenacI ti // ayampi attho vutto bhagavatA iti me sutanti // 7 // [ uddAnaM ] cittaM(21) jhAyi (22) ubho atthe (23) puJja vepullapabbataM (24) / sampajAnamusAvAdo (25) dAnaJca (26) mettabhAvaJca10 (27) / / sattimAni ca suttAni purimAni ca vIsati / / ekadhammesu suttantA sattavIsati saGagahA // ekanipAto nidvito, dve dhamme anukktti|12| 1ghApeti, D.BghAceti, E.; nAgghatIti, C. na ca, P. Pa. 3 cinAti, B. na ca, Pa. 5jAsaye, B. mettAso, P. Pa.; metaMyo, C. (uddAnaM) tyajyate sarvatra ha0 atyA, M.; attA, C. 9 puna (emaHzabdaH sutta. 24), M. 10 mettadeg,C. D. E. M.: mettA', B.; metaM, P.Pa; degbhAvaJca, B. M.; degbhAvaca, C.; degbhAvA ca, D. E;. vAcamuca, P. Pa.; mettAbhAvanA abhipretA sattimAni.... vIsati M pustake. 12anukkaTi, M.; degT, C.; pranukkuTi, B.; anukati, D. E.; adukkaTi, Pa. (P.?): Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2-dukanipAto 1-paThamovaggo (28--indriya-sutta 2 / 1 / 8) __ vuttaM hetaM bhagavatA vuttamarahatA ti me sutaM--"dvIhi bhikkhve| dhammehi sa mannAgato bhikkhu diTTha'va dhamme dukkhaM viharati savighAtaM sa-upAyAsaM? sapariLAhaM kAyassa bhedA parammaraNA duggati paattikngkhaa| katamehi dvIhi ? indriyesu aguttadvAratAya ca3 bhojane amattaJjatAya ca / imehi bhikkhave ! dvIhi dhammehi samannAgato bhikkhu dvidvaiva dhamme dukkhaM viharati savighAtaM saupAyAsaM sapariLAhaM, kAyassa bhedA parammaraNA duggati pATikaGakhA'ti / " etamatthaM bhagavA avoca, tatthetaM iti vuccati-- cakkhu sotaJca ghAnaJca jivhA kAyo tathA mno| etAni yassa dvArAni aguttAni'dha' bhikkhuno / bhojanamhi amattaJja 9 indriyesu asNvuto| kAyadukkhaM cetodukkhaM dukkhaM so10 adhigacchati // DarahamAnena kAyena DarahamAnena cetsaa| divA vA yadi vA rattiM 11dukkhaM viharati tAdisoti // ayampi attho vutto bhagavatA iti me sutanti // 1 // ceva, B.P.Pa., A. a. sauppadeg, B.A. a. tyaktaH B. + aguttadvAro... amattaJja, A a.; iti pAThAntaraM pustake ceva, B. bhikkhu, D.E. ca, B.D.E. Aa.; avuttAnidhaC. bhodegca,C. 5degU, M.; degu, B.C.D.E.; appamattdeg, P.Pa. 1 degdukkhe so, C.; dukkhato, B.; A. pustake dukkhaMso na samastaMpadaM yathA mettaMso sutta 27 11degratti, B.P.Pa. 2 / 18 ] [ 21 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ itivRttakaM ( 26 - indriya- suttaM 2 / 1 / 2 ) vRttaM taM bhagavatA vuttamarahatA' ti me sutaM -- " dvIhi bhikkhave dhammehi samannAgato bhikkhu diTThe'vara dhamme sukhaM viharati avighAtaM anupAyAsaM apariLAhaM, kAyassa bhedA parammaraNA sugati pATikaGakhA. katamehi dvIhi ? indriyesu guttadvAratAya ca bhojane mattaJJa tAya ca / imehi bhikkhave ! dvIhi dhammehi samannAgato bhikkhu diTTha' va' dhamme sukhaM viharati avighAtaM anupAyAsaM apariLAhaM, kAyassa bhedA parammaraNA sugati pATikajhakhA'ti / etamatthaM bhagavA avoca, tatthetaM itivunnati - 22 ] cakkhu sotaJca ghAnaJca jivhA kAyo tathA mano / etAni yassa dvArAni suguttAni dha 10 bhikkhuno // bhojanamhi ca mata 11 indriyesu ca saMvuto / kAyasukhaM cetosukhaM sukhaM so12 adhicchati // aDarahamAnena 13 kAyena aDarahamAnena 14 cetasA / divA vA yadi vA rattiM 15 sukhaM viharati tAdiso 'ti // ayampi atyo vRtto bhagavatA iti me sutanti ||2|| (30 - - tapanIya suttaM 2 / 13 ) vRttaM taM bhagavatA vRttamarahatA ti me sutaM - "dve me bhikkhave ! dhammA tapanIyA 17 / katame dve ? idha bhikkhave ! ekacco akatakalyANo hoti akatakusalo akatabhIrutANo 18 katapApo katatthaddho 19 katakibbiso / so akataM me [ 2 / 13 29. ceva, D.; draSTavyaM sutta 41 tadva, B. bhojanena, B. 8art, B.C.M. 7 caiva, D.E. 10, C. M.; ca, B.D.E.P.Pa. 12 sukhaM so, M.P.Pa ( dra0su0 28) evaM nAsti -- sukhaM, D. E.; sukhato, B. C 13 aTAydeg, B.; day D.E. 14 adaydeg, B.P.Pa; daydeg, D.E. 150 ratti, B. P. Pa 30. 16 dra0. aGguttaranikAya, II. 1. 3. 180 bhiattAno, Bdeg ; bhIruNo, E.; 19 deg tthaddho, C; degtyaddho, E; Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat 2 suggati, D.E.P.Pa. mehi kho, D.E. " tyaktaH. B. D.E. pustakayostyaktoyaM pAdaH. 11 degU, M.; hastalekhAntare -- degu. degruNo, D.; luddho, B. M.; 17 tapaniyA, B.M.Pa akata abhIruttAno, C. degluddho, D. P. Pa www.umaragyanbhandar.com
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2114 ] atapatIya-suttaM [ 23 kalyANanti'pi tappati, kataM me pApanti'pi tappati / ime kho bhikkhave ! dve dhammA tpniiyaa'ti| etamatthaM bhagavA avoca, tatthetaM iti vuccati kAyaduccaritaM katvA vacIduccaritAni vA / manoduccaritaM katvA yaJca'ja dosasaJjitaM // akatvA kusalaM kamma' katvAnAkusalaM vahu~ / kAyassa bhedA duppo nirayaM so upapajjatIti // ayampi attho vutto bhagavatA iti me sutanti // 3 // (31-atapatIya-suttaM 2 / 1 / 4) vRttaM hetaM bhagavatA vuttamarahatA'ti me sutaM--"dve-me bhikkhave ! dhammA atapanIyA10 / katame dve ? idha bhikkhave! ekacco katakalyANo hoti katakusalo katabhihattANo, akatapApo akatatthaddholl akatakibbiso / so kataM me kalyANanti pi na tappati / akataM me pApanti'pi! na tppti12| ime kho bhikkhave ! dve dhammA atpniiyaati| etamatthaM bhagavA avoca, tatthetaM iti vuccati-- kAyaduccaritaM hitvA vacIduccaritAni vA / manoduccaritaM hitvA yaJcanaM dosasaJjitaM16 // akatvA kusala17 kammaM18 katvAna kusala vhuN| kAyassa bhedA sappo saggaM so upapajjatIti / ayampi attho vutto bhagavatA iti me sutanti // 4 // patyajyate Aa. ' tappati Aa. (draSTavyaM dhammapade, gAthA 17); tapati sarvatra hastalekheSvanyeSu tapaniyA, B.M.P.Pa. 4degducaradeg, B. 5ca, M. 6degsaMhitaM,D.E. dhamma, B.C.M. sopapaJjatIti, M. 31. dra0 aGaguttara-nikAya, II.1.4. 10atapaniyA, B.M.Pa. 11 degtthaddho, C.; degtthaddho, E.; degluddho, B.P.; degluddho, D.M.Pa. 1'tappati-kimu tapati sarvatra hasta0 dra0 su0 i0 A. na vyAkhyAyata idaM suttaM 13e tyajyate B.P.Pa. 14 atapaniyA, B.M.Pa. 15 ca, B.M. 16 degsaMhitaM, M.; yaM pazaM dosasaMhitaM, D.E. 17 akatvA akusalaM, B.D.E.P.Pa. 18 dhamme, C. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ 24 ] itivuttakaM [ 2 / 9 / 7 ( 32--sIla-suttaM 2 / 1 / 5 ) vuttaM hetaM bhagavatA vuttamarahatA ti me sutaM-"dvIhi bhikkhave! dhammehi samannA gato puggalo yathAbhataM nikkhitto evaM niraye / katamehi dvIhi ? pApakena ca sIlena pApikAya ca ditttthiyaa| imehi kho bhikkhave ! dvIhi dhammehi samannAgato puggalo yathAbhataM nikkhito evaM niraya'ti / etamatthaM bhagavA avoca, tatthetaM iti vuccati-- pApakena ca sIlena pApikAya ca diTriyA / etehi dvIhi dhammehi yo samannAgato naro / kAyassa bhedA duppo nirayaM so2 uppjjtiiti|| ayampi attho vutto bhagavatA iti me sutanti // 5 // (33--sIla-suttaM 2 / 1 / 6 ) vuttaM hetaM bhagavatA vuttamarahatA ti me sutaM-"dvIhi bhikkhave ! dhammehi samannAgato puggalo yathAbhataM nikkhito evaM sagge / katamehi dvIhi ? bhaddakena ca sIlena bhaddikAya ca ditttthiyaa| imehi kho bhikkhave ! dvIhi dhammehi samannAgato puggalo yathAbhataM nikkhitto evaM sagge'ti / etamatthaM bhagavA avoca, tatthetaM iti vuccati bhaddakena ca sIlena bhaddikAya ca diTThiyA / etehi dvIhi dhammehi yo samannAgato naro / kAyassa bhedA sappo saggaM so upapajjajatIti / ayampi attho vutto bhagavatA iti me sutanti // 6 // (34-anottappI-suttaM 2 / 67 ) vuttaM hetaM bhagavatA vuttamarahatA ti me sutaM--"anAtApI+ bhikkhave ! bhikkhu anottappI' abhabbo sambodhAya abhabbo nibbAnAya abhabbo anuttarassa 32-1dra0. aDaguttara-nikAya, III,IOBI53. 2 iti tyajyate. C. sopapaJjatIti, M. 33- sagge ti, C. 34-4 degI, M.; degi, B.C.P.Pa; anAgAmipi, D.E. 5degI, C.; degi, B.D.E.P.Pa.; anottApi, M. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2 / 1 / 8 ] kuhanA-suttaM [ 25 yogakkhemassa adhigamAya / AtApI! kho' bhikkhave ! bhikkhu ottappI bhabbo sambodhAya bhabbo nibbAnAya bhabbo anuttarassa yogakkhamassa adhigmaayaa'ti| etamatthaM bhagavA avoca, tatthetaM iti vuccati anAtApI anottappI kusIto honavIriyo / yo thInamiddhavahalo ahirIko anaadro| abhabbo tAdiso bhikkhu phuTu sambodhimuttamaM / yo ca satimA nipako jhAyI10 AtApI11 ottappI 2 ca appmtto| saMyojanaM jAtijarAya chetvA idheva smbodhimnuttrN| 3 phuse'ti / ayampi attho vutto bhagavatA iti me sUtanti // 7 // ( 35-kuhanA-suttaM 2 / 1 / 8) vuttaM hetaM bhagavatA vuttamarahatA'ti me sutaM--'nayidaM bhikkhave ! brahmacariyaM vussati janakuhanatthaM 5 janalapanatthaM lAbhasakkArasilokAnisaMsatthaM 7 iti maM jano jAnAtu'ti / atha kho idaM bhikkhave ! brahmacariyaM vussati saMvaratthaJca pahAnatthaJcA'ti / etamatthaM bhagavA avoca, tatthetaM iti vuccati-- 1 degI, M.; degi, anyeSu hasta0 2 tyaktaH C.Pa. 3 degI, .C.; degi, B.P.Pa; ottApI, M.; degi D.E. 4 degI, M.; degi, anyeSuhasta0 5 degi, sarvatra hasta0 na tvasti anottApI M. 6vIriyo, C.D.E.M.; degvIriyo, B.P.Pa. ' ahirIko, C.; ahIriko, M.; degahiriko, B. D.E.P.Pa. 8 phaTTa, M; phuTu, anyeSu hasta0; dra0 sutta0 79,80,110 matimA, C. 10 jhAyI, M.Aa.; jhAnalAbhI, D.E., i, B.C.P.Pa. 11degI; M.; degi, anyeSu hasta0 12ottappI, M.; ottApi, anyeSu hasta0 13 sambodhi anuttadeg, B. 35 14 vusati, P.Pa.; vasIti, C. 15 naca kudeg, B.C. 16janalapdeg, M.P. Pa. Aa.; na janalapdeg, D. E.; naca lapdeg, B. tyaktaH, C. 17 M. P. Pa. Aa pustakeSu; anyeSu hasta0 na lAbhasakkadeg / 18sarvatra hasta0, na tu M. Aa., -pAThastu-neti maMdeg / 10degsthAva, D.E.: saMvayataJceva, P.; saMvataJceva, Pa. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ 26 ] itivRttakaM [ 2 // 119 saMvaratthaM pahAnatthaM brahmacariyaM anItihaM / adesayI so bhagavA nibbAnogadhagAminaM // esa maggo mahattehi anuyAto mahesino / ye ye taM paTipajjanti yathA vuddhena desitN| dukkhassantaM karissanti satthusAsanakArinoti // ayampi attho vutto bhagavatA iti me sutanti // 8 // ( 36-kuhanA-suttaM 2 / 16 ) "buttaM hetaM bhagavatA vuttamarahatA'ti me sutaM--"nayidaM bhikkhave ! brahmacariyaM vussati' janakuhanatthaM janalapanatthaM lAbhasakkArasilokAnisaMsatthaM1 0 iti meM jano jAnAtu'ti / atha kho idaM bhikkhave ! brahmacariyaM bussati abhijJatthaJceva! 2 parijhatthaJcA'ti / etamatthaM bhagavA avoca, tatthetaM iti vuccati-- abhijJatthaM pariJatthaM brahmacariyaM anItihaM] + / adesyii| 5 so bhagavA nibbAnogadhagAminaM // aisa maggo mahattehi 6 anuyAto mahesino / ye yetaM paTipajjanti yathA buddhena desitN| dukkhassa'ntaM karissanti satthusAsanakArinoti / / ayampi attho vutto bhagavatA iti me sutanti // 9 // 1 anItiha, C. M.; anItiha, B.; anItiha, E.; anItimaM, D.; anihitam P.Pa.; dra0 Journ. P.T.S. 1886. P. III. 2 adesayI, C. D. E.; degi. B. M. P. Pa. mahattehi, C.D.E. Pa.; degtyohi, P.; mahantehIti (?) mahA Atumehi, A.; mahantehi, B.M. + degsinA, P.Pa.; mahesihi, D.E. pi, D.E. 36. "dra0 sutta 35 vusati, P.Pa. 8 naca kuhadeg, B.C. "janalapdeg, M.; na janalapadeg, D.E.P.; na ca lapadeg, B.C. 10 lAbhasakkadeg, M.; na lAbhdeg, D.E.P.Pa.; na ca lAbha, B.C. 11 iti maMdeg, M.; na iti maMdeg, sarvatra anya hasta0 12 degattova,C. 13 degattAti,C. 14 anihitaM, P.Pa. I5 degI, C.E.; degi, anveSu hasta0 16 degtthehi, P.; mahantebhi, B.M. 17 mahesihi, D.E. Shree Sudhammaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2 / 9 / 10 ] saMvejaniya-suttaM [ 27 (37-saMvejaniya-suttaM 2 / 6 / 10) vuttaM hetaM bhagavatA vuttamarahatA'ti me sutaM-"dvIhi bhikkhave! dhammehi samannAgato bhikkhu diTTha'va! dhamme sukhasomanassa vahulo viharati, yoniso2 Araddho hoti AsavAnaM khayAya / katamehi dvIhi ? saMvejanIyesu' ThAnesu saMvejanena saMvegassaH ca yoniso padhAnena / imehi kho bhikkhave! dvIhi dhammehi samannAgato bhikkhu didru'va' dhamme sukhasomanassabahulo viharati, yoniso Araddho hoti AsavAnaM khyaayaa'ti| etamatthaM bhagavA avoca, tatthetaM iti vuccati saMvejanIyesu ThAnesu saMvijjetheva10 pnnddito| AtApI11 nipako bhikkhu paJjAya samavekkhiya // evaM vihArI11 AtApI] santavutti anuddhto| cetosamatha manuyutto khayaM dukkhassa pApuNe'ti13 // ayampi attho vutto bhagavatA iti me sutanti // 10 // vaggo paThamo + / tassuddAna 1 5-- dre indriyA (28,28) dre tapanIyA (30,31)sIlena apare 1 6 dace (32,33) / anottappI17 (34) kuhanA 18 ca18 (35,36) 37. 1 ceva' B.D.E.P.Pa. ' yoniso, C.; yonissa, M.; yonissayA, B.; yonIcassa, D.E. (yonicdeg dvitIyavAraM yoniso cassa' P.Pa. khayAyA'ti' B.C.Pa. 4 degiyesu B.C.M.Pa. A. saMvegassa-saMvajitvA padhAnena ca, sarvatra hasta na ta. Aa-M. 1degTrayesa. B.C.P.Pa.; saMvejaniyaThAnesu, M. ceva' B.D.E.P.Pa. saMvijjetheva-kima saMvijjateva, M.; granthe'pi Aa; A. spaSTayate--saMvijjeyya, saMvegaM kareyya, saMvijitvA ! iti pAThAntaraM nirdizya--saMvejetheva, D.E.; saMvajjayya ca, P.Pa.; saMvejjateva' C.; saMvejate ca' B.; saMvegaTTAne saMvijjanti, dhammapadaM Faus. 1120. 10 degIM.; degi, anyeSu hasta0 11 samacetopayyama, E.; degvetopathama, D. 12 pApuNoti, D.E. 18 tatiyo, M.; B.C. P.; pustakeSvapi uddAna; ityataHpa raM; D.E. Pa. vaggo--iti kevlm| 14 tassadAnaM (?) kevalaM M. 15 apareNa, D.E. 16 anottApi, B.P.; degI, M. 17 ceva, C.D.E. 18 taresa C.P Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2- dutiyavaggo ( 38 - vitakka puttaM 2 / 2 / 1 ) 9 1 vRttaM taM bhagavatA vuttamarahatA' ti me sutaM / tathAgataM bhikkhave ! arahantaM sammAsambuddhaM dve vitakkA bahulaM samudAcaranti, khemo ca vitakko paviveko c| avyAvajjhArAmo bhikkhave ! tathAgato avyAvajjharato * tamenaM bhikkhave ! tathAgataM abyAbajjhArAmaM abyAbajjharataM " ese va vitakko bahulaM samudAcarita - 'imAyAhaM iriyAya na kiJci byAbAdhemi tasaM vA thAvaraM vA' ti / pavivekArAmo0 bhikkhave ! tathAgato pavivekarato / / tamenaM bhikkhave ! tathAgataM pavivekArAmaM pavivekarataM eseva vitavako bahulaM samudAcarati -- 'yaM akusalaM taM pahInanti / tasmAti ha / 4 bhikkhave ! tumhe' pi15 abyAbajjhArAmA viharatha abyAbajjharatA 16 tesaMvobhikkhave ! tumhAkaM avyAvajjArAmAnaM 1 8 avyAvajyAratAnaM 20 eva vitakko bahulaM samudAcari sati 21 13 | viharataM / - - 'imAya mayaM 2 2 iriyAya na kiJci byAbAdhema 2 # tasaM 2 * vA thAvaraM pajjha / 38 1 arahataM, B.; arahantaM taM' C. vitakkabahulA, C. vivekA ca vitakko D.E. 4 M. sarvadA -- abyAbajjh ; anyeSutu sarvadA --abyA5ament, B.C.P. 6deg ArataM, B. P; tyaktaH C. 'eso P. (Pa. vyaktaH tamenaM.. samudAcarati ). 8 byapAdhemi, pa.; byApA...... (azuddhaH) P; vyApAdema, B. tapaM B.C. 10deg arAmo C.P. 11 Arate P. pustakasma sarvatra, cahe P. (pramAdapAThA na dattAH ) 12 deg ArataM, B. 14 tIhi, D.E.Pa. 15pi, D.E.M.Pa; hi, B. C. 17 AratA, B.P.Pa. 18 A. -tatya vo ti nipAtamasaM 19 fagfa, D.E. 0 deg Aratadeg B. P. Pa 21 deg caratIti, B. Pa; 'cariyeti P. imAyAhaM, D. E.; tyakta: Pa. 23 byAbAdhemi, D.E.; vyApAdema, B. C. P. (Pa. azuddhaH). 21, B.;, C. "arAmdeg, kho, B. C. 20 28 ] [ 2201 22 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat 1 Pa. pustakasya 13 eso, Pa. 160 www.umaragyanbhandar.com
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2 / 2 / 1] vitakka-suttaM [ 29 vA'ti / pavivekArAmA bhikkhave ! viharatha pavivekaratA / tesaM vo bhikkhave ! tumhAkaM pavivekArAmAnaM viharataM pavivekaratAnaM eseva: vitakko vahulaM samudAcarissati'--'ki akusalaM kiM appahInaM kiM pajahAmA'ti / etamatthaM bhagavA avoca, tatthetaM iti vuccati tathAgataM buddhamasayhasAhinaM] 0 duve vitakkA samudAcaranti naM / khemo vitakko paThamo udIrito tato 1 viveko dutiyo pakAsito // tamonudaM pAragataM12 mahesiM] 3 taM pattipattaM vasima 1 anAsavaM / vissantara tahakkhaye vimuttaM taM ve muni antimadehadhAri / mAnaM jahaM19 brUmi20 jarAya pAraguM21 // sele yathA pabbatamuddhini dvito22 yathA pi passe janataM smntto| tathUpamaM dhammamayaM23 sumedho pAsAdamAruyha25 samantacakkhu / sokAvatiNNaM 7 janataM 28 apetasoko avekkhati29 jAtijarAbhibhUtanti / ayampi attho vutto bhagavatA iti me sutanti // 1 // 1 degarAmA, C.E. tyaktaH B. 3 degAratA,P.Pa. 4 kho, B. . tyaktaH C.M. 6 evameva, C. 7degcarissatIti, C.Pa; degcaratIti, B. kiM, tyaktaH B.C.D.E. 9 ki, tyaktaH B.C. 10 buddhassayaha sAhinaM, D.E.; buddhasayhasAhinaM, P.C. pAThe pramAdaH 11 tathA, P.; tyaktaH B.Pa. 12 pArangadeg, B. 13 mahesiM, M.; mahesi, anyeSu ha. Mss. 14naM, D.E. 1vasIma, D.E. 16visantadeg,C.; vessantadeg, B.M.Aa.; vesantadeg, P.Pa. 1 muni, M.; muni, D.Pa.; mUni, B.; munI, C.; muNI, E.; puni, P. 18 degdhAri,D.E. M.; B. dhAri, B.C.P.Pa. 19 mAra', P.Pa.; mAraJca (?) Aa.; mAjahaM, D.E. 20 beha, D.E. 21 pAraguM, C.M.; deggu, B.; deggaM, D.E.; pAragati, P.; pAraGagati, Pa. etadeva pAdadvayaM sutte 46. 22 selo, C.D.E. 23 degThito, B. P.Pa. 24 dhammavaraM, C. sumedha, B.M.D. 25 ArUyaha, B. 26 degcakkha, B.E.M.; cakkhu, C. 27 degkiNNaM, D.E. 28 janatamapedeg, D.E.M.P.Pa.; janataM mapetaM soko, C. tRtIyA... 29 apekkhati, D.E. gAthA (sele yathA) dRzyate brahmasaMyuttaM 1.9. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________ 30 ] itivRttaka ( 36 - dekhanA- sulaM 2/2/3 ) / vRttaM taM bhagavatA vRttamaratA ti me sutaM "tathAgatassa bhikAve ! arahato sammAsambuddhassa dve dhammadekhanA pariyAyena bhavanti / katamA dve ? pApaM pApakato parasathA-ti ayaM paThamA dhammadesanA pApaM pApakato 2 disvA tattha nibbindatha virajjatha vimuccathA' ti ayaM dutiyA dhammadesanA / tathAgatassa bhikkhave ! arahato sammAsambuddhassa imA dve dhammadesanA pariyAyena bhavantIti / etamatvaM bhagavA avoca, tatyetaM iti vuccati tathAgatassa buddhassa sabvabhUtAnukampino / pariyAya * vacanaM passa dve ca dhammA pakAsitA || pAparka passava cekaM tatya cApi virajjaya 6 tato viratacittAse dukkhassantaM karissathA " - ti // ayampa atyo vutto bhagavatA iti me sutanti // 2 // ( 40 -vijjAtaM 2 / 2 / 1 ) vRttaM taM bhagavatA vRttamarahatA' ti me sutaM - "avijjA bhikkhave ! pubbaGgamA" akusalAnaM dhammAnaM samApattiyA, anvadeva ahirIka anottappaM vijjA ca kho bhikkhave ! pubbaGgamA kusalAnaM dhammAnaM samApattiyA, anvadeva hirottappanti / etamatyaM bhagavA avoca, tatyetaM iti yuccatiH -- yA kAci'mA duggatiyo asmi loke paramhi ca / avijjAmUlakA saccA icchAlobhasamussayA 11 // yato ca hoti pApiccho ahirIko anAdaro [ 223 2 39. pApato, 4 pariyAyena, P. Pa ' ceka, M.; cekA P. Pa; chekA, D.E.; cetaM, D. E.; tathaivarattacittAse, Pa; tatthevaratthaM, P. gAthA yAH pUrvArddha devatAsaMyatte'pi 40. 9deg gamAnaM' D.E. 10ge E. Muller The Pali Gramm, icchAlokasamussayaM D.E 12 ahirIko C; ahoriko, P. 63. M.; ahiriko, B.D.E. Pa. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat D.E. sampassa B. " tyakta: D.E. parasa' C.P.Pa.M.A.; bassa, D.E.; yassa, B. B.C. 'viratacittAya' "kariyayAti, B. prathama www.umaragyanbhandar.com
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2 / 2 / 4 ] paJjA-suttaM [ 31 / tato pApaM pasavati apAyaM tena gacchati // tasmA chandaJca lobhaJca 3 avijjaJca+ virAjayaM vijjaM uppAdaya : bhikkhu sabbA duggatiyo jaheti // ayampi attho vutto bhagavatA' ti me sutanti // 3 // paThamabhANavAraM // 1 // (41-paJjA-suttaM 2 / 2 / 4 ) vuttaM hetaM bhagavatA vuttamarahatA'ti me sutaM "te bhikkhave ! sattA suparihInA ye ariyAya pAya parihInA; te diTTha ceva' dhamme dukkhaM viharanti, savighAtaM saupAyAsaM sapariLAhaM, kAyassa bhedA parammaraNA duggati' pATikaGkhA / te bhikkhave ! sattA aparihInA ye ariyAya paJjAya, aparihInA; te di8 ceva' dhamme sukhaM viharanti, avidhAtaM anupAyAsaM apariLAhaM, kAyassA bhedA parammaraNA sugati paattikngkhaa'ti| etamatthaM bhagavA avoca, tatthetaM iti vuccatiH-- paJcAya parihAnena passa lokaM sadevakaM / niviTTha nAmarUpasmi idaM saccanti + maJati // paJjA hi seTThA1 5 lokasmi yAyaM nibbedhagAminI16 / yA ca sammA 17 pajAnAti jAtibhavaparikkhayaM // tesaM devA 18 manussA ca 1 9 sambuddhAnaM satImataM 20 / 1 apAyantena, B.C.M. candhA, C.; icchaJca, D.E.Aa. lokaJca, D.E. avijjAca, C.P.Pa. virAjiyaM, D.C. upAdayaM, M.; upAdiyaM C. 41. diva M.; dra0 sutta0 29 iti. B. ca--yojyate. 9 degti' B.; suggati, D.E. 10parihinA, B. 11kAyassa............vuccatityaktaH D.E. suggati, B. 1 parihInena, C.; deghinena, P.Pa. 1 + vuccanti, C. 15 seTa, C.; seTTha, B. 16degI D.E.M.; degF B.C.P.Pa. 17M.A. pustakayoH M. pustake'sti-yAya sammA; A. pustake-yA ca, saMmmA aviparItaM jAnAti; C. yA ca yasmA; anyeSu hasta0 sA ca ysmaa| 18deva, D.E.Pa. 19vA, B.; vi, P.; manussAnaJca, Pa. 20sati', B.P.Pa. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________ 32 ] itivuttakaM [ 2 / 2 / 5 pihayanti sapaJAnaM sarIrantimadhArinanti / ayampi attho vutto bhagavatA iti me sutanti // 4 // ( 42 -dhamma-suttaM 2 / 2 / 5) vuttaM hetaM bhagavatA vuttamarahatA'ti me sutaM-"dve me bhikkhave ! sukkA dhammA lokaM pAlenti / katame dve ? hiri ca ottappaJca / ime ce bhikkhave ! dve sukkA dhammA lokaM na pAleyyu, nayidha paJaAyetha mAtA'ti vA mAtucchA'ti vA mAtulAnIti vA AcariyabhariyA'ti vA garUnaM dArA tivA, sambhedaM loko agamissa yathA ajeLakA 0 kukkuTasUkarA sonasiGagAlA 1 / yasmA ca12 kho bhikkhave! ime dve sukkA dhammA lokaM pAlenti, tasmA paJjAyati13 mAtA'ti vA mAtucchA'ti vA mAtulAnIti vA AcariyabhariyA ti vA garUnaM dArA ti vA'ti / etamatthaM bhagavA avoca, tatthetaM iti vuccati yesaM 14 hiriottappaM sabbadA ca na vijjati / vokkantA 15 sukkamalA te jaatimrnngaamino| yesaJca 16 hiriottappaM sadA sammA17 upaTThitA / viruLahabrahmacariyA te santo khINapUnabbhavA'ti / ayampi attho vutto bhagavatA iti me sutanti // 5 // / pihayanti supajjAnaM, D.E.; anyeSu hasta0 A. pustake ca-pihanti hAsa-paJJAnaM; A.vyAkhyAyate--....nibbAnasacchikiriyAhAvedatuTTipAmojja bahuLatAya hAsapaJjJAnaM; pihantihA-purANa pramAvapAThaH, pihynti--sthaane| sariyantimasariranti, B., A. antimasararIdhArinaM / 42. C. yojyate dhmme| 'ce' B.Pa.; se. P.Tre. C.M.; tyajyate D.E tyaktaH M. na idha D.E. gurunaM, P.Pa. 8vA ti, C. agamissa, D.E.M.; Agamissati, B.C.P.Pa. cha / yathAjaLakA B.; yathA ajelakA, C.D.E. 11 sona, C. Na, D.E.P.Pa. soNA vA, B; sigAla, E.Pa. tyaktaH C. 13 sAdeg,C. pAyatha, D-B 14ve C. 15vokkantaM P. vokkamanti,. Pa 16degce M. 1dhammA,C.P.Pa. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2 / 27 ] dhAtu-suttaM [ 33 (43--ajJAta-sutta 2 / 2 / 6) 1 vuttaM hetaM bhagavatA vuttamarahatA'ti me sutaM-"atthi bhikkhave ! ajAtaM abhUtaM akataM asngkhtN| no ce taM bhikkhave ! abhavissa ajAtaM abhUtaM akataM asaMkhataM nayidha jAtassa bhUtassa katassa saGakhatassa nissaraNaM paJjAyethA'ti / etamatthaM bhagavA avoca, tatthetaM iti vuccati jAtaM bhUtaM samuppannaM kataM sadbhakhatamaddhavaM / jarAmaraNasaGgataM roganILaM pabhaGaguNaM / AhAranettippabhavaM nAlaM tadabhinandituM // tassa nissaraNaM santaM atakkAvacaraM dhuvaM / ajAtaM asamuppannaM asokaM virajaM padaM 0 nirodho dukkhadhammAnaM saGakhArUpasamo sukho' ti // ayampi attho vutto bhagavatA iti me sUtanti // 7 // (44-dhAtu-sutta 2 / 2 / 7 ) vuttaM hetaM bhagavatA vuttamarahatAti me sutaM-dve'mA bhikkhave! nibbaandhaatuyo| katamA dve ? saupAdisesA ca11 nibbAnadhAtu anupAdisesA cA nibbAnadhAtu / katamA bhikkhave ! saupAdisesA nibbAnadhAtu ? idha bhikkhave! bhikkhu arahaM hoti khINAsavo sitavA katakaraNIyo ohitabhAro anappattasadattho 43. 1 iti A. ca D.E.P. Pa. (khaNadeg, D.E.); B.C.M. tesaM khINA punnbhvaati| 2 abhavissA, B. nayidhammajAtassa, D.E. + paJcAyatIti, M. .andhuvaM, C.; adhUvaM, B.; nIlaM, M.; degniDaM, C.; degnirde, P. Pa ca A.; degnidvaM, B.; voganindaM, D.E. (pUrvatanAH zabdA azuddhAH D.E.); A akkhirogAdInaM anekesaM rogAdInaM pulavakanti (?); roganidda (?); dra0 dhamma0 gAtha thA 148 Child. Dict. S.V. niddddhN| AhArenettideg, C.; AhArenetthideg, B.; AhAranettippabhavana, D.E. atakkarajaraM, C. paraM, D.E. 10 pajaM, C. 44. 11 tyajyate D.E.Pa. 12 tyajyate D.E. 13 B.M. yojyate-sva. 14 degSabatyo B. Shree Sudhammaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________ 34 ] itivRttakaM [ 2 / 2 / 8 parikkhINabhavasaMyojano smmdjnyaavimutto| tassa tidvante'va paJcindriyAni yesaM abrighAtattA manApAmanApaM paccanubhoti, sukhadukkhaM paTisaMvediyati / tassa yo rAgakkhayo dosakkhayo mohakkhayo, ayaM vuccati bhikkhave ! saupAdisesA nibbaandhaatu| katamA ca bhikkhave ! anupAdisesA nibbAnadhAtu ? idha bhikkhave ! bhikkhu arahaM hoti khINAsavo vusitavA katakaraNIyo ohitabhAro anuppattasadattho parikkhINabhavasaMyojano smmdcaavimutto| tassa idheva bhikkhave! sabbavedayitAni anabhinanditAni sItIbhavissanti,7 ayaM vuccati bhikkhave ! anupAdisesA nibbAnadhAtu / imA kho bhikkhave ! dve nibbAnadhAtuyo'ti / etamatthaM bhagavA avoca; tatthetaM iti vaccatiduve imA: cakkhumatA pakAsitA nibbAnadhAtU anissitena tAdinA / ekA hi dhAtu idha diTThadhammikA saupAdisesA bhavanettisaGakhayA / anapAdisesA pana smpraayikaa|| yamhi nirujjhanti bhavAni 2 sbbso|| ye etadajJAya padaM asaGakhataM vimuttacittA] 3 bhavanettisaGakhayA / tedhammasArAdhigamA / khaye ratA pahaMsu te sabbabhavAni tAdino' ti|| ayampi attho vutto bhagavatA iti me sutanti / / 7 / / (45-paTisallAna-sutta 2 / 2 / 8) vuttaM hetaM bhagavatA vuttamarahatA ti' me sutaM-"paTisallAnArAmA bhikkhave ! viharatha paTisallAnaratA ajjhattaM cetosamathamanuyuttA anirAkatajjhAnA 1 saMjja., B.C.M. 2 degtthA C.P. avigatadeg P.Pa. 3 degiyAti' D.E.; vedeti M.Aa. + yo. C. M. P. (Pa. royAgakakkhayo) ca A., kho. B.; tyaktaH D.E. devayitAni (nAsti--sabba), B. sArideg, D.E. duve imA, M.; dve imA, B. C. P. Pa.; dvemA, D.E. 9 degU, M.; degu anyeSu hasta0. 10 degU, M. 11 degI pi kamhi D.E. 12kavAni. C. 13 vimattadeg M.A.: vimatti, anyeSa hasta0 14 ete, C. 15 zuddhaH pAThaH kevalaM M.A.; dhamma, B.C. Pa:; 16degsArAdhigamakkhaye, Pa.; cArAdhigamakkhadeg, P.; degsArAdhitamakkhadeg,D. E. degsArAdhikammakkhareyatA, B.; sArathikammakakhayerathA, C. 17 pahiMsu, P.Pa. 45. 1 degratAnaM, C. cet anupadeg anirAgatamanuyuttA, Pa.; anirAgamanuyuttA, C. 3 degjamAnAnaM, B.; aniyAkatajhAnA, C. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2 / 2 / 9 ] sikkhA-suttaM [ 35 vipassanAya samannAgatA brUhetA sujhAgArAnaM' / paTisallAnArAmAnaM bhikkhave ! viharataM paTisallAnaratAnaM ajjhattaM cetosamathamanuyuttAnaM anirAka tajjhAnAnaM vipassanAya samannAgatAnaM brahetAnaM sujhAgArAnaM dvinnaM phalAnaM ataraM phalaM pATikaGakhaM, diTheva dhamme aJjA, sati vA upAdisese' anAgAmitA' ti| etamatthaM bhagavA avoca, tatthetaM iti vuccati ye santacittA nipakA satimanto ca jhaayino| sammA dhammaM vipassanti kAmesu anapekkhino // appamAdaratA santA pamAde bhayaddassino / abhabbA parihAnAya nibbAnasseva santiketi // ayampi attho vutto bhagavatA iti me sUtanti // 8 // ( 46 -sikkhA -sutta 2 / 2 / 6 ) vuttaM hetaM bhagavatA vuttamarahatA' ti me sutaM- "sikkhAnisaMsA bhikkhave ! viharatha, pazuttarA vimuttisArA staadhipteyyaa| sikkhAnisaMsAnaM bhikkhave! viharataM paJattarAnaM vimuttisArAnaM11 satAdhipateyyAnaM dvinnaM phalAnaM aJjataraM phalaM pATikaGakhaMH diTheva dhamme ajJA, sati vA upAdisese 2 anAgAmitA' ti / etamatthaM bhagavA avoca tatthetaM iti vuccati: paripuNNaM sekhaM apahAnadhamaM13 paJjattaraM jAtikhayantadassiM / taM14 ve muni!5 antimadehadhArina16 mAnaM jahaM brUmi jarAya pAraguM 118 1 brUhetA, C. M. P. Pa. (hetAro--anekatra A.); brUhetAna, B.; bahitu' D.E. 'suJakarAnaM, C. viharatha, B.C. + ariyAkatadeg, B,; nirAkatadeg, P.Pa. bahetA' P.Pa. 'ceva, B. 7 degsesA' D.E. 8 anapadeg, B.: anipekkhano, D.E. dvitIyA gAthA, svalpa bhedena dhammapade Dhp. gAthA, 32. 46. 10 vimuttiharA, B.; degyAra, C. 11 degharAnaM, B.; C. vimudeg satAdhi pa0-ityata-paraM 12 degsesA, B. 13 apahAna , M.P.; appahAna, A.; asahAnadeg, D.E. pahAnadeg, B.C. A. pustake--pahAnadhammo kuppadhapmo..... akuppadhammo appahAnadhammo; chandonurUpantu--apahAna,deg dRSTavya-jAtikhayadeg tasyAmevagAthAyAMm. 14 degdAsse, M.; degi, anyeSu hasta0 dassitaM / 15ve, B.; dassitaM sa ve. C, 16 degdhArideg, M.; degi anyeSu hasta0 17 degtahaM, D.E.; mAnajahaM, P.Pa. 18 deggaM, D.E. uttarArddha dRzyate sutta0 38. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________ itivRttakaM [ 2 / 2 / 10 tasmA sadA jhAnaratA samAhitA AtApino jaatikhyntdssino| mAraM sasenaM abhibhuyya bhikkhavo ! 3 bhavatha4 jAtimaraNassa paargaa'ti|| ayampi attho vutto bhagavatA iti me sUtanti // 9 // (47-jAgariya-sutta 2 / 2 / 10) vuttaM hetaM bhagavatA vuttamarahatA'ti me sutaM-"jAgaro ca'ssa" bhikkhave! bhikkhu vihareyya sato sampajAno samAhito pamudito' vippasano tattha kAlavipassI ca kusalesu dhammasu / jAgarassa bhikkhave ! bhikkhuno viharato satassa sampajAnassa samAhitassa pamuditassa10 vippasannassarI tattha kAlavipassino kusalesu dhammesu dvinnaM phalAnaM aJjataraM phalaM pATikaGakhaM-diTThava dhamme ajJA, sati vA upAdisese 2 anAgAmitA'ti / etamatthaM bhagavA avoca, tatthetaM iti vuccati jAgarantA suNAthetaM13 ye suttA te pabujjhatha14 / sUttA 15 jAgaritaM seyyo natthi jAgarato bhayaM / / yo jAgaro ca satimA sampajAno samAhito mudito17 vippasanno18 ca191 kAlena so sammA dhamma parivImaMsamAno20 eko'bhibhUto] vihane tamaM so|| 1 tasmA ratAma,D.E. sadAjha', B. 2 degbhUyya, B.P. 3 degbe, D.E.Pa. + bhavatha, B.D.E. A.; avatha, P.Pa.; bhavetha, C; bhavatta, M.; bhavetha-chando'nurUpAH pAThaH 47. cassa B.M.P. A. (ca saddo sampiNDanatyo.....assAti siyA bhaveyya), ca satassa, C.Pa.; passa, D.E. A. pustake pAThAntara-jAro vA bhikkhu vihareyyAti-iti tu, jArassa.... viharato--ityasyAnurUpaH pAThaH; vippasano ityataH paraM A. ..... assAtisambandho viharegyAti vaa| yato, C. camahito, B.; samudito pAmojjavahulo, A. 8 vipassanno, C.; vipasassano, D.E. kAyavipassi, B.Pa. 10 samuditassa, C.; mUvitAya, B. 11 vippassannassa, C.; vipassanassa, D.E. 12 sesA, B. 13suNAyasaM, B.; jAgarante sukAyetaM,C. 1 te paba, M.P.Pa. Aa; te ca badeg; D.E.; te samba, B.C. (C. tyaktaH --te). 15 sutta B.C., 16 jAgaratasseyo, D.E. jAgariyaM, P.Pa. 17 mudita, P.; tyaktaH Pa. 18 vippassa, Pa.; avippassadeg, P.; vipassa, C.; vipassI, D.E. 19 ca tyaktaH D.E. 20 parissamasa',C. 21 ekodhi , B.C.; ekovideg,D.E.dvitIyagAthAyAM chanbhaMgAH; upari pAThastu M.; B. pustake-yo jAgaro..... dhamma--ityatrAnuSTubhavat catvAraH pAdAH, anyeSu hastalekheSu virAmacinhAbhAvaH Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2211 ] apAyaka -sutaM [ 37 tasmA have jAgariyaM bhajetha AtApI bhikkhu nipako jhAnalAbhI 2 / saMyojanaM jAtijarAya chetvA idheva sambodhi manuttaraM phuse 'ti // ayampa atyo butto bhagavatA iti me sutanti // 10 // ( 48 - apAyika sutta 2 / 2 / 11 ) vRttaM taM bhagavatA vuttamarahatA' ti me sutaM - "dve' me bhikkhave ! apAyikA nerayikA idamappahAya / katame dve ? yo abrahmacArI brahmacArI' paTiJJo, yo ca paripuNNaM parisuddhaM brahmacariyaM carantaM amUlakena abrahmacariyena anuddhaMseti / ime kho bhikkhave ! dve apAyikA nerayikA idamappahAyA'ti / etamatthaM bhagavA avoca tatthetaM iti vuccati 0 abhUtavAdI nirayaM upeti yo vApi katvAna karomi cAha / 0 / ubho' pi te pecca 1 1 samA bhavanti nihInakammA manujA parattha // kAsAvakaNThA bahavo pApadhammA asaJJJatA / pApA pApehi kammehi nirayante upapaJjare // seyyo ayoguLo' 2 bhuttoM tatto 13 aggisikhUpamo / yaJce' * bhuJjeyya dussIlo raTThapiNDaM asaJJJato 'ti // ayampa atyo vRtto bhagavatA iti me sutanti / 2 degI, D.M.; degi, anyeSu ha0 3f, B. 1 i sarvatra ha 48. 4 ApAyikA, M. 5 ibappa', D.E.; idhamappa, B. 6degi, P. Pa; tyaktaH B. C. 7degI, M.; i, B. C. P. Pa; tyakta: D.E. 8 tyakta: C. imAH ti tro gAthA dhammapade'pi 306-8 9f, P.Pa. 10na karomi cAha, M.; na karomIti cAhaM, P. Pa; 'vAha, D.E. karomi (nAsti-na) tIha, C.; na karomihi Aha, B.; A. yo vA pana pApakammaM katvA nAhaM evaM karomIti Aha; dra0 ( Fausboll), 11 pacca, B. C. D. Pa. 12 deggulo, D.E.; 13 attho, C. 14 yaJca, C. antyA gAthA 91 sutte'pi dhammapadaM . P.394. aguLho, B. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________ 38 ] itivRtta ke ( 46 - diTTigata sutta 2 / 2 / 12 ) / 5 7 1 buttaM taM bhagavatA vutta marahatA' ti me sutaM - " dvIhi bhikkhave ! diTThigatehi paripuTThitA devamanussA oliyanti eke atidhAvanti eke caklumanto ca parasanti / kathaJca bhikkhave oliyanti 3 eke ? bhavArAmA * bhikkhave ! devamanussA bhavaratA bhavasammuditA te bhavanirodhAya dhamme desiyamAne cittaM na0 pakkhandati na pasIdati na santiTThati nASimuccati, evaM kho bhikkhave ! oliyanti 10 eke / kathaJca bhikkhave ! atidhAvanti eke ? bhaveneva kho paneke aTTiyamAnA harAyamAnA jigucchamAnA 14 vibhavaM abhinandanti / yato kira bho parammaraNA, ucchijjati vinassati na hoti parammaraNA evaM santaM etaM paNItaM etaM yathAvanti 17 ! evaM kho bhikkhave ! atidhAvanti eke / kathaJca bhikkhave ! caklumanto parasanti ? idha bhikkhu bhUtaM bhUtato parasati, bhUtaM bhUtato disvA bhUtassa nibbidAya virAgAya nirodhAya paTipanna hoti, evaM kho bhikkhave ! cakmanto parasantIti etamatvaM bhagavA avoca, tatyetaM iti vuccati ayaM attho 15 kAyassa bhedA 9 ye 20 bhUtaM bhUtato disvA bhUtassa ca atikkamaM / yathAbhUte / vimuccanti bhavataNhAparivakhayA / 21 , [ 2 / 2 / 12 1 49. olIya, E. A. a. 2 tyaktaH D.E. bolIya C. E. 4 5 6 nacitaM bhavarAmA, B. D.E.M. samuditA, B. M. 7 ndhati, C. Aa 8 nasampasIdati, D. E.; nappasIdeti, Pa.; tyaktaH C 9 fr, B.P.Pa. 10 olI, E. Pa. pustake - "kho bhikkhaye. ( sutta 051 ) -- sandarbhoM na na dRzyate. bhavanti B. 12 aTTiyanti o Journ. P. T. S. 1886. p. 104; atthiyamAnA ti ( ? ).. pIliyAnA A 11 abhi arupadhAtu 18 A. vyAkhyAyate - harAva' lajmAnA / P; jigucchayamAnA, D.E. 16 panI, C.Aa. 1 etaM yathAvanti D; ca dhAvanti P; yathA ca etaM dhAvanti, C. C.D.E.P. vayAbhUtaM D.E. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat 19 C.M.P. yojitaH ca; B yojitaH va. 1 14 jikuccha B; jiku 15 atthA, M.; atA, D.E. yAyAvanti, E. M.; yathA evaM ati dhAvanti B. 1 vaktaH 18 20yo, M. www.umaragyanbhandar.com
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2 / 2 / 12 ] diTThigata-suttaM [ 39 sa ce bhUtaparijho so2 vItataNho' bhavAbhave / bhUtassa vibhavA bhikkhu nAgacchati punabbhavanti / ayampi attho vutto bhagavatA iti me sutanti // 12 // dukanipAtaM niTThitaM / tassuddAnaMsaMvejanIyena (37) te ds*|| vitakkA (38) desanA (39) vijjA' (40) paJjA (41) dhammena (42) pnycmN| 1save, M.; bhave, D.E.; A saceti nipaatmttN| yo, Aa; parijJA yo, ca.; degpariyoso, D.E. 3 vigatataNho, D.E. + nAgacchanti, C. antyaM vAkyaM kevalaM M. vitakka, D.E. visajjA, B. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3 - tikanipAto 1 - paThamavaggo (50 - mUladhAtu - sutta 2 / 1 / 1 ) vRttaM taM bhagavatA vRttamarahatA' ti me sutaM - "tINi" - mAni bhikkhave ! akusalamUlAni / katamAni tINi ? lobho akusalamUlaM, doso akusala mUlaM, moho akusalamUlaM / imAni kho bhikkhave ? tINi akusalamUlAnIti / etamatthaM bhagavA avoca, tatthetaM iti buvati : - lobho doso ca moho purisaM* pApacetasaM / hiMsanti attasambhRtA tacasAraM' va samphalanti // ayampa atyo vRtto bhagavatA iti me sutanti // 1 // 7 (51 - mUlavAtu-sutta 3 / 1 / 2 ) vRttaM taM bhagavatA vRtta marahatA ti me sutaM - "tisso imA bhikkhave ! dhAtuyo / katamA tisso ? rUpadhAtu arUpadhAtu nirodhadhAtu ! imA kho bhikkhave ! tisso dhAtuyo' ti / etamatthaM bhagavA avoca, tatthetaM iti vuccati rUpadhAtuparijJAya arUpesu asaNThitA / nirodhe ye vimuccanti te janA maccuhAyino 10 || 50. 1 tIni C. E. 2 tIni E. 3 " etamatthaM ", " ayampi - iti vAkyadvarya kevalaM M.; D.E. iyameva gAthA kosalasaMyutta 1-2 (Feer, p. 70 ), III. ; ( tatraiva p. 98). + pUrisaM, B. 5 atyasambha, B. * samphalanti, E. M., kosalasaM0 saphala, B.D. P.; sabalanti, C. 7 vRttaM hetaM, etamatthaM, ayampi - iti tu kevalaM M. 51. ime, B. C. vimuJcanti B. 8 40 ] Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat 10deghAyinoti, B. C. [ 3112 www.umaragyanbhandar.com
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3 / 1 / 4 ] vedanA-suttaM [41 kAyena amataM dhAtuM phassayitvA nirUpadhi / upadhippaTinissaggaM sacchikatvA anaasvo| deseti sammAsambuddho asokaM virajaM padanti / ayampi attho vRtto bhagavatA iti me sUtanti // 2 // (52-vedanA-suttaM 3 / 1 / 3 ) vuttaM hetaM bhagavatA vuttamarahatA ti me sutaM-"tisso imA bhikkhave ! vednaa| katamA tisso? sukhA vedanA dukkhA' vedanA adukkhamasukhA vednaa| imA kho bhikkhave ! tisso vednaa'ti| etamatthaM bhagavA avoca, tatthetaM iti vuccati samAhito sampajAno sato buddhassa saavko| vedanA ca pajAnAti vedanAnaJca sambhavaM // yattha cetA10 nirujjhanti maggaJca khayagAminaM / vedanAnaM khayA bhikkhu nicchAto11 parinibbutto'ti / / ayampi attho vutto bhagavatA iti me sutanti // 3 // (53-vedanA-suttaM 3 / 1 / 4 ) vuttaM hetaM bhagavatA vuttamarahatA' ti me sutaM--"tisso imA bhikkhave ! vednaa| katamA tisso? sukhA1 3 vedanA dukkhA13 vedanA adukkhamasukhA vednaa|14 1 phassayitvA,P.; phussa , B. Aa. pustakayoH; phussayitvA, M.; passa', C.D.E. nirUpadhi, D.E.M.;degdhi, B.C.P.Pa. 3 upaSippa, M.; na pakAradvitvaM anyeSu ha. D.E. tyakta upadhi / + degkatvAna, B.; acaletvA, Pa. dRzyanta etA gAthAH 73 sUtre'pi katame, C. sukha, B.D.E.P.Pa. dukkha, B.D.E.P.; 8degkha, Pa. yatta, B.Pa. 10cittA, C. 11nijjhAto, C.; nicchAto (nittaNho. A) dra0 chAto"hungry" in Child. Dict. etA gAthA draSTavyAH , 54,56 sUtrayoH 53. 12 katame, C. 1 3 dukkhA......su khA, C. 1 vedanAti, M. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________ 42 ] itivRttakaM 3 / 115 sukhA bhikkhve!| vedanA dukkhato daTTabbA, dukkhA vedanA sallatI dagubbA, adukkhamasukhA vedanA aniccato dttttbbaa| yato kho bhikkhave ! bhikkhuno sukhA: vedanA dukkhato diTThA hoti; dukkhA' vedanA sallato diTThA hoti, adukkhamasukhA vedanA aniccato diTThA hoti, ayaM vuccati bhikkhave ! bhikkhu ariyo sammadaso, acchejji' taNhaM8 vivattayi saMyojanaM, sammAmAnAbhisamayA10 antamakAsi dukkhssaa'ti| etamatthaM bhagavA avoca, tatthetaM iti buccati yo sukhaM dukkhato dakkhi1 dukkhamaddakkhi sllto| adukkhamasukhaM santaM 3 addakkhi naM aniccto|| sa ve15 sammaddaso16 bhikkhu yato tattha vimuccati / abhijJAvosito17 santo 'sa ve yogAtigo 9 manI'ti // ayampi attho vutto bhagavatA iti me sUtanti // 4 // (54-esanA-suttaM 3 / 1 / 5 ) vuttaM hetaM bhagavatA vuttamarahatA'ti me sutaM--"tisso imA bhikkhave ! esnaa| katamA tisso? kAmesanA bhavesanA brahmacariyesanA, / imA kho bhikkhave ! tiraso esanA'ti / etamatthaM bhagavA avoca, tatthetaM iti vuccati 1 tyaktaH C. ' yato ca kho, D.E. 3 sukha, B. + dukkha, Pa. 5 ayaJca, C. samyagdRga-saMskRte sammadaso, C.M.P.Pa.; samadda, D.E. 7 acchejja, C.; acchecchi, D.E.; acchanti, B. 8taNhA, B.C. vitattayi. P. vijjayi, Pa. 10 samaddaso sammAmadeg, D.E. 11 dassikkhi , P.; adassi , Pa.; aha. D.E. 12 addhakkhi , P. 13 santattaM, Pa. 1+ adakkhi, M.; adakkhiNaM, D.E.; adakkhiNe, C. 10ve, D.M.; ce, B.C.E.P.Pa. 16 sammadaso, C. 17 degvesito, C.; degvo sato, B.; degpariyosito, P.Pa. 18 sace, B.C.; satha, P.; tyaktaH Pa., 19 yogAtigo, B.M.P.; degAtiko, Pa; degAtibho, B.; degAnito, D.; degatiso, E.; saMgAtiso, C. saMyato yatatto abhimApariyosito santo yogAtiko muniti, Pa.-dvitIyA gAthA 72, 85 sUtrayorapi. 54. yassa, D.E. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3 / 1 / 7 ] Asava-sutaM . samAhito sampajAno sato buddhassa sAvako / esanA ca pajAnAti esanAnaJca sambhavaM // yattha cetA nirujjhanti maggaJca khayagAminaM / esanAnaM khayA bhikkhu nicchAto ? parinibbuto 'ti // ayampa attho vutto bhagavatA iti me sutanti // 5 // ( 55 -esanA - sutta 3|1|6 ) vRttaM taM bhagavatA vRttamarahatA' ti me sutaM - "tisso imA bhikkhave ! esanA / katamA tisso ? kAmesanA bhavesanA brahmacariyesanA / imA kho bhikkhave ! tisso esanA'ti / etamatthaM bhagavA avoca, tatthetaM iti vuncati kAmesanA bhavesanA brahmacariyesanA saha / iti saccaparAmAso diTThiTThAnA" samussayA // sabbarAgavirattassa 7 taNhakkhayavimuttino / esanA paTinissaTTA diTThiTThAnA 10 samUhatA 1 1 esanAnaM khayA bhikkhu nirAso 12 akathaMkathi 1 3 ' ti // ayampa atyo vutto bhagavatA iti me sutanti // 6 // [ 43 ( 56 - Asava-sutta 3 / 1 / 7 ) vRttaM taM bhagavatA vuttamarahatA ti me sutaM - "tayoM' meM bhikkhave AsavA ! katame tayo ? kAmAsavo bhavAsavo avijjAsavo, ime kho bhikkhave ! tayo AsavA' ti / etamatthaM bhagavA avoca, tatthetaM iti vaccati 1 yassa, D.E. 2 nijjhAto, C; nicchato ca, D.E. etadgAthArthaM dra0 52,56 sUtrayoH . 55. esanA saha, B. ( yathA prathama gAthAyAM ) 4 deg saccaM, D.E P. Pa. 5 B. C. yojyate ca. 6 B.C. samussanA, 70 'tAya, C. 8 vimuttino, D.E.P. Pa; 'vimuttito ( ? ) arahato, A; deg vimuttiyA, B.C.M. (taNhakkharA, B.). nissaggA, C; deg nisaggA, P. Pa. 12 nivAso, D.E. 13 akataMkathi, diTTha e sanA, B.M. 11 samuhitA, B. B.C.E.M.; kati, P. 10 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________ 44 ] itivRttakaM [ 3 / 119 samAhito sampajAno sato buddhassA saavko|| Asave ca2 pajAnAti AsavAnaJca sambhavaM // yattha cetA nirujjhanti magganaJca khayagAminaM / AsavAnaM khayA bhikkhu nicchAto parinibbuto ti // ayampi attho vutto bhagavatA iti me sutanti // 7 // (57-Asava-sutta 3 / 18) vuttaM hetaM bhagavatA vutta marahatA ti me sUtaM--"tayo' me bhikkhave! aasvaa| katame tayo? kAmAsavo bhavAsavo avijjaasvo| ime kho bhikkhave ! tayo AsavA' ti| etamatthaM bhagavA avoca, tatthetaM iti vuccati yassa kAmAsavo khINo avijjA ca virAjitA / bhavAsavo' parikkhINo vippamutto nirUpadhi / dhAreti' antimaM dehaM jetvA mAraM savAhananti // ayampi attho vutto bhagavatA iti me sutanti // 8 // (58-tapahA-sutta 3 / 1 / 6) vuttaM hetaM bhagavatA vuttamarahatA' ti me sutaM-"tisso imA bhikkhave! tohaa| katamA tisso? kAmataNhA bhavataNhA vibhavataNhA / imA 10kho bhikkhave! tisso taNhA' ti / etamatthaM bhagavA avoca, tatthetaM iti vaccati taNhAyogena saMyuttA rattacittA bhavAbhave / te yogayuttA mArassa ayogakkhemino11 jnaa| sattA gacchanti saMsAraM jAtimaraNagAmino // 56. 1 sambuddhasAvako, C. 2 ce, C.Pa. 3 AsavAnasa, C. + maggaJcassa, Pa. nijhAto, C. etadgAthArthadra0 52,54 sUtrayoH. 6va, P.; tyaktaH Pa. bhavAbhavo, D.E. 8 nirupadhi, B.C.D. E.M.; niruppaSi, Pa; niyuppadhi, P. dhArenti, B. 58. 10 imA......taNhA ti tyaktaH B.C.P.Pa. 11degkkhemiyo, C.; khemaye B. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #53
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3 / 1 / 10 ] mAradheyya sutaM ye ca taNhaM pahantvAna -T vItataNhA? bhavAbhave / te ca pAraGgatA loke ye pattA Asavastayanti // ayampi attho vRtto bhagavatA iti me sutanti // 9 // ( 56 - mAradheyya sutta 3 / 1 / 10 ) vRttaM taM bhagavatA vuttamarahatA' ti me sutaM- tIhi bhikkhave ! dhammehi samannAgato bhikkhu atikkamma mAragheyyaM Adicco, va virocati / katamehi tIhi ? idha bhikkhave ! bhikkhu asekhena sIlakkhandhena samannAgato hoti, asekhena 7 samAdhikkhandhena samannAgato hoti, asesena paJjAksandhena samannAgato hoti / imehi kho bhikkhave ! tIhi dhammehi samannAgato bhikkhu atikkamma' mAradheyyaM AdiccoM va virocatIti / etamatvaM bhagavA avoca, tatyetaM iti mucnati sIlaM samAdhi paJJA ca yassa ete subhAvitA / 1 / ativakamma mAradheyyaM Adicco, va virocatIti // ayampa atyo vRtto bhagavatA iti me sutanti // 10 // vaggo paThamo udAnaM mUladhAtu 1 + (50,51) atha vedanA duve (52, 53) esanA ca 15 duve (54,55) AsavA 16 dure (46,40) / tAto ca (58) atha mAradheyyato 17 (59) vaggamAhu paThamantimuttamanti 18 // 1 pahantAna, M.P.; pahatvAna, D.E. 2 bItataNhA bhavdeg, D.E.P. Pa; nittavhA ca bhadeg C.; nitaNhA, B.M. 3 te ve, D.E.P.Pa. " sattA, B. C. Pa. [ 45 4 pAraMkatA, B.; pAragatA, D.E. 59. atikkama, P. Pa 'asekkhana, D.E 'pak D.E. 9 atikkama, B. P . Pa. 10 cava, B. 11 sabhR, D. E.; sabhAsitA, C. 12 atikkama, P. Pa. 13 ayampideg zevala M. 14 mUlaMghAt, P.; svataH Pa. 15 tyaktaH D.E 16 AsavA ca, B. 17 mAradheyyo, C.; leyyato, D. E. 18deg uttamanti, M.; anyeSuha0 tyakta:- ti; paThamantamuttamaM D.E Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat - 5 www.umaragyanbhandar.com
Page #54
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2-dutiya-vaggo (60-puJja-sutta 3 / 2 / 1 ) vuttaM hetaM bhagavatA vuttamarahatA'ti me sutaM "tINimAni bhikkhave! pUnakiriyavatthUni / katamAni tINi? dAnamayaM puJjakiriyavatthu sIlamayaM pujakiriyavatthu bhAvanAmayaM pujakiriyavatthu / imAni kho bhikkhave ! tINi puJjakiriyavatthUnI'ti / etamatthaM bhagavA avoca, tatthetaM iti vuccati puJjameva so sikkheyya AyataggaM sukhindriyaM / dAnaJca samacariyaJca mettacittaJca bhAvaye // ete dhamme bhAvayitvA tayo sukhasamuddaye / abyApajjhaM sukhaM lokaM paNDito upapajjatI'ti / / ayampi attho vutto bhagavatA iti me sutanti // 1 // (61-catu-sutta 3 / 2 / 2 ) vuttaM hetaM bhagavatA vuttamarahatA'ti me sutaM-''tINimAni bhikkhave ! ckkhuuni| katamAni tINi? maMsacakkhu dibbacakkhu paJAcakkhu / imAni kho bhikkhave ! tINi ckkhuunii'ti| etamatthaM bhagavA avoca, tatthetaM iti vuccati':-- maMsacakkhu dibbacakkhu paJAcakkhu anuttaraM / etAni tINi cakkhUni akkhAsi purisuttamo' / 60. mAni-tyaktaH B, 20kiriyA , D. E.; degkriya, M. bhAveyya, C. Pa. (P. sikkheyy)| 'sukhundriyaM, D.E 5degsamuddaye, D.E.M.; degsamudaye, P.Pa.; sukhadukhindriyo, C.; dukkhundriye, B. upapaccatIti, B; upajjhagAti, Pa. gAthA 22 sUtre'pi. 61. 'etaM ... vuccati-tyaktaHB.C.Pa. 4degcakkhU, P.Pa. 'pUdeg,B. 46 ] [ 3 / 2 / 2 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #55
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3 / 2 / 4 ] addhA-suttaM [ 47 maMsacakkhussA uppAdo maggo dibbassa ckkhuno| yato nANaM udapAdi paJAcakkhu anuttaraM / yassa cakkhussa paTilAbhA sabbadukkhA pamuccatI'ti // ayampi attho vutto bhagavatA iti me sutanti* // 2 // (62-indriya-sutta 3 / 2 / 3 ) vuttaM hetaM bhagavatA vuttamarahatA'ti me sUtaM-"tINi'mAni bhikkhave! indriyAni katamAni tINi ? anajAtajJassAmItindriyaM aJindriyaM ajJAtAvindriyaM / imAni kho bhikkhave ! tiinniindriyaaniiti| etamatthaM bhagavA avoca, tatthetaM iti vuccati sekkhassa sikkhamAnassa ujumggaanusaarino| khasmi paThamaM ANaM 8 tato aJA anantarA // tato ajJA10 vimuttassa jANaM ve hoti taadino| akuppA me vimuttI'ti1 3 bhavasaMyojanakkhayA // sa ve14 indriyasampanno santo santipade rato / dhAreti antimaM dehaM jetvA mAraM savAhananti // ayampi attho vutto bhagavatA iti me sutanti // 3 // (63--addhA-sutta 3 / 2 / 4) vuttaM hetaM bhagavatA vuttamarahatA'ti me sutaM-tayo'me bhikkhave ! addhaa| katame tayo? atIto addhA anAgato addhA paccuppano addhaa| ime kho bhikkhave! tayo addhAti / etamatthaM bhagavA avoca, tatthetaM iti vuccati 1degcakkhuJca, C. gyato ca, B.; sato ca, C; yatoca yAnaM, Pa.; yato saJaANaM, P. 3degcakkhU, B.C. ayampi kevalaM M.. 62. katamA, B. mitindriyaM,--sarveSu ha0, ajhatassAmitindriyaM, C. sekkhassa, D.E. yAnaM, D.E. antarA, P.; anuttarA, B.C. 10pujhA, B. 11ce, B.C.M. 12me--tyaktaH D.E. 1sB.C. yojitaH ti-dra0 aGaguttara0 III. sutta0 84,102. 1+sa ve, M. tave, D. E.; sace, B.C.P.Pa.Aa. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #56
--------------------------------------------------------------------------
________________ 48 ] itivRttakaM [ 3 / 26 akkheyyasaJino sattA akkheyyasmi pariTTitA / akkheyyaM apariJJAya yogamAyanti mccuno| akkheyyaJca pariJAya akkhAtAraM na maJcati / phuTTho vimokkho manasA santipadamanuttaraM // sa ve akkheyyasampanno santo santipade rato / saGakhAya sevI dhammaTTho saGkhaM nopeti vedagU'ti / ayampi attho vutto bhagavatA iti me sutanti // 4 // (64-duccarita-sutta 3 / 2 / 5 ) vRttaM hetaM bhagavatA vuttamarahatA' ti me sutaM! tINi' mAni bhikkhave "duccaritAni / katamAni tINi ? kAyaduccaritaM vacIduccaritaM mnoduccritN| imAni kho bhikkhave ! tINi duccaritAnI'ti / etamatthaM bhagavA avoca, tatthetaM iti vuccati-- kAyaduccaritaM katvA vacIduccaritAni c| manoduccaritaM katvA yaJca'jhaM dosasaJjitaM // akatvA kusalaM11 kamma12 katvAnAkUsalaM vahaM / kAyassa bhedA duppo nirayaM so13 upapajjatI'ti13 // ayampi atyo vutto bhagavatA iti me sutanti / / 5 / / (65-sucarita-sutta 3 / 2 / 6 ) vuttaM hetaM bhagavatA vuttamarahatA'ti me sutaM-tINi'mAni bhikkhave ! sucaritAni / katamAni tINi ? kAyasucaritaM vacIsucaritaM manosucaritaM / imAni kho! apparideg, D.E.; akkheyyaJca pari',C.Pa. akkhAtAraM, C.M.; akkhAbhAraM, Pa.; akkhAtAnaM, B.D.E.P. mAsi, B.; muJcati,D.E. 'AdyaM gAthA dvayaM also in the saMyuttanikAyapi (ed. Feer) I.2,18, kevalaM dvitIyasya uttarArddha bhedH| sa ve-kimu dra0 Sutt. 62, hastalekhe sace; acce, C. saGakhAra, B. 'sakhyaM, B.; saMkhyA, C. na upeti, D.E.P.Pa. yaJcayaM D.E.; yaM aja, Pa; yaM saJja, P. 10 degsamhitama,D.; degsamhitaM, E. 11 katvA akusa',Pa. 12 dhamma, P. 13 sopapatIti, M.;dra0 33, 65 sutta0. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #57
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3 / 2 / 8 ] moneyya-suttaM [ 49 bhikkhave !1 tINi sucaritAnI'ti / etamatthaM bhagavA avoca, tatthetaM iti vuccati kAyaduccaritaM hitvA vacIduccaritAni ca / manoduccaritaM hitvA yaJca'aM dosasaJjitaM // akatvA kusalaM7 kammaM katvAna kusalaM vhuN| kAyassa bhedA sappaJo saggaM so upapajjatIti / ayampi atyo vutto bhagavatA iti me sutanti // 6 / / (66-soceyya-suttaM 3 / 2 / 7) vuttaM hetaM bhagavatA vuttamarahatA'ti me sutN| tINi'mAni bhikkhave ! soceyyaani| katamAni tINi ? kAyasoceyyaM vacIsoceyyaM manosoceyyaM / imAni kho bhikkhave! tINi soceyyAnI'ti / etamatthaM bhagavA avoca, tatthetaM iti vuccati kAyasuci vAcAsuci cetosuciM anAsavaM / sucisoceyyasampannaM Ahu sabbapahAyinanti / ayampi attho vutto bhagavatA iti me sutanti // 7 // (67--moneyya-suttaM 3 / 2 / 8) vuttaM hetaM bhagavatA vuttamarahatA ti me sutaM-'tINi'mAni bhikkhave ! moneyyaani| katamAni tINi? kAyamoneyyaM vacImoneyyaM manomoneyyaM / imAni kho bhikkhave ! tINi moneyyAnIti / etamatthaM bhagavA avoca, tatthetaM eti vucca'ti12-- - 65.1 khadegbhadeg, tyaktaH B.D.E.Pa. 2 degducaradeg, P.Pa. gahetvA, Pa.; katvA, C. + gahetvA, Pa. ya saJja, P. 6degsaMhitaM, D.E. 7 akatvAakdeg, B.D. E.P.Pa. 8 dhamma, D.E. 66. 5 degsuci, B.M.P.Pa; degsucI, C.D.E. 10 degsucIma, D.E. 11 degpahinananti, B.; Ahu sucisaMpApaNanti, P.Pa. 67. 12 etamatthaM, kevalaM M.; pe-iti D.E. Shree Sudhammaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #58
--------------------------------------------------------------------------
________________ 50 ] itivuttakaM [ 3 / 2 / 10 kAyamuni vAcAmuni! manomunimanAsavaM / munimoneyyasampannaM Ahu niNhAtapApakanti // ayampi attho vRtto bhagavatA iti me sUtanti // 8 // (68-rAgadosamoha-suttaM 3 / 26) vuttaM hettaM bhagavatA vuttamarahatA' ti me sutaM-"yassa kassaci bhikkhave ! rAgo appahIno doso appahIno moho appahIno, ayaM vuccati bhikkhave ! bandho mArassa,+ paTimukkassa mArapAso, yathAkAmakaraNIyo ca paapimto| yassa kassaci bhikkhave ! rAgo pahIno doso pahIno moho pahIno, ayaM vuccati bhikkhave ! abandho' mArassa, omukkassa: mArapAso, na yathAkAmakaraNIyo ca10 pApimato' ti / etamatthaM bhagavA avoca, tatthetaM iti vuccati yassa rAgo ca doso ca avijjA ca viraajitaa| taM bhAvitattaJjataraM11 brahmabhUtaM tathAgataM / buddha verabhayAtItaM Aha sbbphaayinnti| ayampi atyo vutto bhagavatA iti me sutanti // 9 // (66-rAgadosamoha-suttaM 3 / 2 / 10 ) vuttaM hetaM bhagavatA vuttamarahatA'ti me sutaM-'yassa kassaci bhikkhave! bhikkhussa vA bhikkhuniyA vA rAgo appahIno doso appahIno moho appahIno, 1 degmuni, D. E.; degmuni, B.M.P.Pa. (vacimuni, P.); muNI, C. manumoneyyasampannA, D.E. ninhAta , M.; niNhANadeg, Aa. (aTTAnAmaggajalena suThu vikkhAlitaM pajahitapApamalaM, A.); nindAtadeg, P.Pa.; ninditAdeg, C.B.; B. pustaketu zodhitaH--ninhAta; niddAta, D.E. 68. +mArapAsassa, C.P.Pa. avaddho mArassa omukkassa mArapAso, D.E. (sUtrasyottarArddhamiva zabdayojanA). ca-tyaktaH M. avaddho, D.E. 8 apaTimukkassa, B. na-tyaktaH D.E. 10 ca-tyaktaH B.M. 11 bhAvitatthadeg, B.; degjAta, P.Pa. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #59
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3 / 2 / 10 ] rAgadosamoha-suttaM [ 51 aya vuccati bhikkhave! nA atari samudaM saUmi savIciM sAvaTuM4 sagahaM sarakkhasaM / yassa kassaci bhikkhave ! bhikkhussa vA bhikkhuniyA vA rAgo pahIno doso pahIno moho pahIno, ayaM vuccati bhikkhave! atari samudaM saUmi savIci sAvaTuM sagahaM sarakkhasaM, tiNNo pAraMgato thale titi brAhmaNo 'ti| etamatthaM bhagavA avoca, tatthetaM iti vuccati10-- yassa rAgo ca doso ca avijjA ca viraajitaa| so'maM11 samuI sagahaM sarakkhasaM UmimayaM12 duttara1 3 mcctaari4|| saGagAtigo15 maccujaho / nirupadhi17 pahAsi dukkhaM apunabbhavAya18 | atthaGagato so na samAnameti19 amohayi20 maccurAjanti bruumii'ti|| ayampi attho vutto bhagavatA iti me sutanti // 10 // dutiyo vaggo uddAnaM pujaM21 (60) cakkhu 2 2 (61) athindriyA 23 (62) zraddhA (63) caritaM duve (64,65suci) 24 (66) / manI 25 (67) atha rAga26 duve (68,66) puna vaggamAhu dutiyamuttamanti27 1na tyaktaH B.C.M.; Aa. Atari, B.; atirIti natiNNo, A.; agArI, D.E.; apara, C.; atiNNo, M. saUmi, M.C.; sammi , P.B., (na tu B.C.); tyaktaH D.E.Pa. 4 sAvAjaM, D.E. 5 agAri, D.E.; apara, C. saUmi, M.C., sammi , P.Pa.B., (na tu B.C.); savumi, D.E. ra tyaktaH D.E. pAragato, C.D.E.P.Pa. brahma', B.P.Pa. 10 etamatthaM kevalaM M. 11 somaM, M. anyeSu ha0--so im| 12 Umideg, B.; vUmideg, D.E.; sUmideg, M.; saUmideg, C.; ummi', P.Pa.Aa. 13 duttaramaccadeg, M., apyeSu ha0-duttaraM; dukkaraM, B. 14 accatAri, M. P.Pa.; degtari, B.; accagAri, D.E.; atarIti, C. 15 saMgAtiko, B.; saMgAhiko, C. 16maccaho, C.; tyaktaH D.E. 17 nirUpadhi, C.M. nirupa", B.D.E.; nirapdeg, P.Pa. 18 sapuna , B. 1 degsamAnam, C.; samANam, B.Aa.; pamANaM, D.E.M.P.Pa., pAThAntaraM A. 20asamohayi, C.; asamohari, B. 21pA , B.C.D.E. 22bhikkhu,D.E. 23 athindriyA, B.; anyeSu ha0-atha indriyAni; B.C.P.Pa. yojitaH-ca. 2 + soci, M. 25 muno, M.; muna, D.E. 2 6azuddhaM sarveSu ha. 27uttamanti, M.; anyeSu ha. tyktH--ti| Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #60
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3-tRtiya-vaggo ( 70-diTTha-suttaM 3 / 3 / 1 ) vuttaM hetaM bhagavatA vuttamarahatA' ti me sutaM- "diTThA mayA bhikkhave ! sattA kAyaduccaritena samannAgatA vacIduccaritena samannAgatA manoduccaritena samannAgatA, ariyAnaM upavAdakA micchAdiTTikA micchAdiTTikammasamAdAnA, te kAyassa bhedA parammaraNA apAyaM duggatiH vinipAtaM nirayaM upapannA / taM kho panAhaM bhikkhave ! nAnassa samaNassa vA brAhmaNassa' vA sutvA vadAmi-'diTTA mayA bhikkhave sattA kAyaduccaritena samannAgatA vacIduccaritena samannAgatA mano duccaritena samannAgatA, ariyAnaM upavAdakA, micchAdiTikA micchAdiTTikammasamAdAnA, te kAyassa bhedA parammaraNA apAyaM duggati vinipAtaM nirayaM upapannA' / api ca bhikkhave ! yadeva sAmaM jAtaM sAmaM diLaM sAmaM viditaM tadevAhaM vadAmi-'divA mayA bhikkhave ! sattA kAyaduccaritena samannAgatA bacIduccaritena samannAgatA manoduccaritena samannAgatA, ariyAnaM upavAdakA, micchAdiTTikA micchAdiTTikammasamAdAnA, te kAyassa bhedA parammaraNA apAyaM duggati vinipAtaM nirayaM upapannA 'ti / etamatthaM bhagavA avoca, tatthetaM iti vuccati micchA manaM paNidhAya10 micchA vAcaM abhAsiyA / micchAkammAni katvAna kAyena idha puggalo / / 70. tyajyate C. uppannA, D.E.; sattA kAyaduccaritena..... upapannA-iti 99 sUtre'pi brahmaNassa, B.P.Pa. +uppannA, C.D.E. sAmaJjAtaM, C.D.E. tyaktaH E. D. 'tamevahaM, B. uppannA, C. "mAnaM, C. 1 panideg, D.E.; panI ,C. 11 abhAsiya, D.E.M.P.; abhAsiyaM, C.; abhAsissa, B.; micchA vAca abhissAmIti (sic !) micchA musAvAdAdivasena vAcaM bhAsitvA, A.; dra0 71 suttaM ma0 pabhAsiya-kimu ? 52 ] [ 3 // 3 // 1 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #61
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3 / 3 / 2] diTTha-suttaM appassuto1 apunyjhkro| appasmi idha jiivite| kAyassa bhedA duppo nirayaM so2 uppjjtii'ti|| ayampi attho vutto bhagavatA iti me sutanti // 1 // (71-diTTha-suttaM 3 / 3 / 2 ) vuttaM hetaM bhagavatA vuttamarahatA' ti me sutaM ! diTThA mayA bhikkhave "sattA kAyasucaritena samannAgatA vacIsucaritena samannAgatA manosucaritena samannAgatA ariyAnaM anupavAdakA sammAdiTThikA sammAdiTThikammasamAdAnA, te kAyassa bhedA parammaraNA, sugati saggaM lokaM upapannA / taM kho panAhaM bhikkhave ! nAjJassa samaNassa vA brAhmaNassa' vA sutvA vadAmi-'diTThA mayA bhikkhave ! sattA kAyasucaritena samannAgatA vacIsucaritena samannAgatA manosucaritena samannAgatA ariyAnaM anupavAdakA sammAdiTThikA sammAdiTThikammasamAdAnA, te kAyassa bhedA parammaraNA sugati saggaM lokaM upapannA' / api ca bhikkhave10 ! yadeva saam|| jAtaM11 sAmaMdi812 sAmaM viditaM tadevAhaM vadAmi-'diTThA mayA bhikkhave sattA kAyasucaritena samannAgatA vacIsucaritena samannAgatA manosucaritena samannAgatA ariyAnaM anupavAdakA sammAdiTThikA sammAdiTTikammasamAdAnA, te kAyassa bhedA parammaraNA sugati saggaM lokaM upapannA13' ti| etamatthaM bhagavA avoca, tatthetaM iti vuccati sammA manaM 14 paNidhAya14 sammA vAcaM abhAsiya 1 / sammA kammAni katvAna kAyena idha puugglo|| appassutApuJjakdeg, M.; appasutApadeg, P.Pa.; appayutto pudeg, B.C. (pujanaro, B.). sopapaJjatIti, M. 71. sattA ityataH paraM, kAyassa bhedA parammaraNA-iti yojanA'yuktA. 4 uppannA, C.D.E.; uppapannA ti, B. 5 pana, B. nAssa, B. brahmaNassa, B.P.Pa. 8 suggati, B. 9 uppannA, C.D.E. 10 bhikkhave tyaktaH. B.; api ca yadeva bhikkhave, C.; api ca deva bhideg,D. E. sAmaJjAtaM,C.D.E.: sAmaMA,B. 1tyaktaH.D.E. 13 uppannA, D.E. 14mAnaM panIdeg, C. 15 abhAsiya, C.D.E.M.P.Pa; abhAsissa, B.; dra070 suttaM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #62
--------------------------------------------------------------------------
________________ 54 ] itivRttakaM [ 33333 vahussuto puJjakaro appasmi idha jIvite / kAyassa bhedA sappaJco 1 saggaM so upapajjatIti // ayampi attho vutto bhagavatA iti me sutanti / / 2 / / (72-nissaraNa-suttaM 3 / 3 / 3 ) 72. (Tik. III. 3) vuttaM hetaM bhagavatA vuttamarahatA'ti me sutaM-"tisso imA bhikkhave! nissaraNiyA dhaatuyo| katamA tisso? kAmAnametaM nissaraNa yadidaM nekkhamma, rUpAnametaM nissaraNaM yadidaM AruppaM +, yaM kho pana kiJci bhataM saGakhataM paTiccasamuppannaM nirodho tassa nissrnnN| imA kho bhikkhave ! tisso nissaraNiyA 7 dhAtuyoti / etamatthaM bhagavA avoca, tatthetaM iti vuccati :-- kAmanissaraNaM 8 gatvA rUpAnaJca 9 atikkama 10 / sabbasakhArasamathaM phusaM 11 AtApI 12 sabbadA // sa ve 13 sammaiso 14 bhikkhu yato tattha 15 vimuccati / abhiAvosito 16 santo sa ve17 yogAtigo18 manI'ti / ayampi atyo vatto bhagavatA iti me sutanti // 3 // 19 sambo , B. uppajjadeg, Pa.; upajjadeg, P. 72. 3 nissaraNiyA, B.M.P.Pa.; nissaraNiyA ti nissaraNapaTisaMyuttA, A.; degNIyA, C.; nissArANiyA, D.E. ( D.); nissAraNIyA, Child. Dict. + ArUpaM, P.Pa. tyaktaH D.E. 6 asaGakhataM B.C. nissAraNiyA, D.; degANiyA, E.; nissaraNadhAdeg,C. 8 nissAraNaM, D.E. ruppa , P.Pa. 10 degkkamma, P.Pa. 11 phusaM, M.; phusanto, A. (hastalebhe-susadeg); phassaM, Pa.; vassaM, P.; passam-(AtApi), D.E.; sayaM, B.C. 12 degI, M.; degi. 13ce B.C. Pa.: tyaktaH P. 1+ sammadaso, M. 15 yatotittha, D.E.; yathA kattha, C. 16 uSaplavaH C. Pa; tathaiva sutte [santa] taro ti ...... appajAnanti (?)-iti prakSiptaHpATha ubhayorhasta0 ! abhima [ prakSepaH] ahosito santo, C. 17 ce, B.C.P.Pa. 18 degAtito, D.E. 19 dvitIyA gAthA 53,85 satrayorapi0 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #63
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3 / 3 / 5 ] putta-sutaM ( 73 - rUpa-suttaM 3 | 3 | 4 ) - vRttaM taM bhagavatA vuttamarahatA' ti me sutaM ! rUpehi bhikkhave "arUpA 1 santatarA?, arUpehi nirodho santataro' ti / etamatthaM bhagavA avoca, tatthetaM iti cati 10 ye ca rUpUpagA sattA ye ca arUpaTThAyino / nirodhaM appajAnantA' AgantAro punabbhavaM // ye ca rUpe pariJJAya arUpesu' asaNThitA / nirodhe ye vimuccanti te janA maccuhAyino 0 // kAyena amataM dhAtuM phassayitvA 1 1 nirUpadhiM 1 2 / upadhippaTinissaggaM 3 sacchikatvA anAsavo / deseti sammAsambuddho asokaM virajaM padanti / ayampa atyo vRtto bhagavatA iti me sutanti // 4 // [ 55 ( 74 - putta - suttaM 3 / 3 / 5 ) vRttaM taM bhagavatA vuttamarahatA' ti me sutaM ! tayo me bhikkhave "puttA santo saMvijjamAnA lokasmiM / katame tayo ? atijAto anujAto avajAto' ti / kathaJca bhikkhave ! putto atijAto hoti ? idha bhikkhave ! puttassa mAtApitaro honti na buddhaM saraNaMgatA, na dhammaM saraNaMgatA, na saghaM saraNaMgatA, pANAtipAtA appaTiviratA adinnAdAnA appaTiviratA, kAmesu micchAcArA appaTiviratA, musAvAdA appaTiviratA, surAmerayamajjapamAdaTThAnA appaTiviratA, dussIlA 1 73. aruppA, P. Pa 2 santarA, C. P. Pa. 3 santaro, C. Pa. cAti, B. 5 arUpavAsino, P. Pa. C. pusAkayoH pUrvokte prakSepe 'gAmino, B, C pustayostu yogyasthAne pUrvAddhaM ubhayatra saMyuttanikAye V. 4,5. 6 deg anti, C. Pa. prakSepa eva / 7 AgantAno, B.; agandhAro, C. 8 ye ca rUpe sarva0 ha0 dvitIya tRtIye gAthetu dra0 51 sutta0 / 9 aty, D. E.; ye ca rUpesu, Pa. 10deg hArino, B. 11 phassayitvA P. Pa; phussdeg, C; phusaydeg B.M.; phUsaydeg, D.E. * Si, anya0 ha0 rUpa-ityanena 12 nirUpadha, M.; saha pramAdataH sambadhya UkArApAdanam / 13 deg ppaTideg, anyeSu ha0 tyaktaH paTideg / 14 me / 15 ti, tyaktaH D.E. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #64
--------------------------------------------------------------------------
________________ 56 ] itivRttakaM [ 335 pApadhammA, puttoca nesaM hoti, buddhaM saraNaMgato, dhamma saraNaMgato, saGghaM saraNaMgato, pANAtipAtA paTivirato' adinnAdAnA paTivirato', kAmesu micchAcArA paTivirato, musAvAdA paTivirato, surArameyamajjapamAdaTThAnA paTivirato, sIlavA kalyANadhammo-evaM kho bhikkhve| putto atijAto hoti| kathaJca bhikkhave! putto anujAto hoti? idha bhikkhave! puttassa mAtApitaro honti, vuddhaM saraNaMgatA, dhamma saraNaMgatA, sadhaM zaraNaMgatA, pANAtipAtA paTiviratA, adinnAdAnA paTiviratA, kAmesu micchAcArA paTiviratA, musAvAdA paTiviratA, surAmerayamajjapamAdaTThAnA paTiviratA, sIlavanto kalyANadhammA, putto' pi nesaM hoti buddhaM saraNaM gato, dhamma saraNaMgato, saghaM saraNaMgato, pANAtipAtA paTivirato, adinAdAnA paTivirato, kAmesu micchAcArA paTivirato, musAvAdA paTivirato, surAmerayamajjapamAdaTThAnA paTivirato, sIlavA kalyANadhammo-evaM kho bhikkhave ! putto anujAto hoti| kathaJca bhikkhave ! putto avajAto hoti ? idha bhikkhave ! puttassa mAtApitaro honti, buddhaM saraNaMgatA, dhamma saraNaMgatA, saghaM saraNaMgatA, pANAtipAtA paTiviratA, adinnAdAnA paTiviratA, kAmesu micchAcArA paTiviratA, musAvAdA paTiviratA, surAmerayamajjapamAdaTThAnA paTiviratA, sIlavanto kalyANadhammA, putto ca' nesaM hoti, na buddhaM saraNaMgato, na dhamma saraNaMgato, na saghaM saraNaMgato, pANAtipAtA appaTivirato, adinnAdAnA appaTivirato, kAmesu micchAcArA appaTivirato, musAvAdA appaTivirato, surAmerayamajjapamAdATThAnA appaTivirato, dussIlo pApadhammo-evaM kho bhikkhave! putto avajAto hoti|-ime kho bhikkhave! tayo puttA santo saMvijjamAnA loksminti| etamatthaM bhagavA avoca, tatthetaM iti vuccati atijAtaM anujAtaM puttamicchanti10 paNDitA / avajAtaM na11 icchanti yo hoti kulagandhano12 // ete kho puttA lokasmiM ye bhavanti upaaskaa| 1panesaM, D.E. sarvatra ha0 natu C.M. yojit:--hoti| D.E. yojitH--hoti| kho, tyaktaH P.Pa. B. yojitH-kho| dhadeg sadeg gadeg, ityama P.Pa. pa panasaM,D. (Na) E. D.E. yaujitaH--hoti / avajAto ti, B. 10puttAmiccha,B.D.E. 11na--tyaktaH D.E. 12kusajantuno, C.; A.--kulagandhano ti kulacchedako, nirdizyate pAThAptaraMkuladhaMsano (ha0-kusaladha) Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #65
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3 / 3 / 6] 75-avuTThika-suttaM [57 saddhAsIlenA sampannA vadana vItamaccharA / cando abbhaghanA mutto parisAsu virocare 'ti| ayampi attho vutto bhagavatA iti me sutanti // 5 // ___ (75-- abuThThika-suttaM 3 / 3 / 6 ) vuttaM hetaM bhagavatA vuttamarahatA'ti me sutaM-"tayo'me bhikkhave ! 6 puggalA santo saMvijjamAnA loksmi| katame tayo? avuTTikasamo padesavassI sbbtthaabhivssii| kathaJca bhikkhave ! puggalo' avuTThikasamo hoti ? idha bhikkhave ! ekacco puggalo sabbesabreva na 8 dAtA hoti, samaNabrAhmaNakapaNiddhikavanibbakayAcakAnaM annaM pAnaM vatthaM yAnaM mAlAgandha vilepanaM10 seyyAvasathapadIpeyyaM 0-evaM kho bhikkhave ! puggalo avuTTikasamo hoti / kathaJca bhikkhave ! puggalo padesavassI hoti ? idha bhikkhave ! ekacco puggalo ekaccAnaM dAtA hoti, ekaccAnaM na dAtA hoti 11, samaNabrAhmaNakapaNiddhikavanibbakayAcakAnaM12 annaM pAnaM vatthaM yAnaM mAlAgandhavilepanaM 1 3 seyyAvasathapadIpeyyaM 4-evaM kho bhik- . khave ! puggalo 5 padesavassI hoti / kathaJca bhikkhave ! pugglo| 6 sabbatthAbhivassI hoti? idha bhikkhave! ekacco puggalo sabbesaM17 deti, samaNabrAhmaNakapaNiddhikavani bbakayAcakAnaM1 8 annaM pAnaM vatthaM yAnaM mAlAgandhavilepanaM 19 seyyAvasathapadIpeyyaM 4-evaM kho bhikkhave ! puggalo 6 sabbatthAbhivassI hoti |-ime kho bhikkhave! tayo puggalA santo saMvijjamAnA loksminti| etamatthaM bhagavA avoca, tatthetaM iti vuccati ! saddA, B. 20u, B.P. abhaghanA, M.; gabbha', B.; abbhaganA, C.P.Pa; abbhagaNAti abbhasaMghAtA, A.; vanbhasanA, D.E. putto , M. virocayeti, C.; virocati, D.E.Pa. 75. bhadeg-tyaktaH 74deg--tyaktaH BCP. na sabvesaJjava, B. 9degkapaNaddhikadeg, M.; degbrahmaNaddhikadeg, B. 10A.-mAlA ti.. gandhanti......vilepananti ...... seyyAti...... Avasathanti.... padeg3; deggandhaM vi', B.;degdIpayaM, B.; patipayanti, Aa. 1 hoti-tyaktaH D.E.P.Pa. 12degkapaNaddhikadeg M.; brahmaNakapaNaddhadeg, B.; degbrahmaNapaNa adhika, P.Pa. 13 deggandhaM vi., D.E. 14degvasathaM padeg,D. E.; degthadipayaM, B. 154degtyaktaH C. 16deg-tyaktaH B.C. 17M. yojitaH--ba, 18degbrahmaNa', B. Pa.; kapaNaddhikadeg, B.M. 1 gandhaM videg,C. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #66
--------------------------------------------------------------------------
________________ itivRttakaM na samaNe na brAhmaNe na kapaNiddhike na vanibbake / laddhAna 2 saMvibhAjeti annaM pAnaJca bhojanaM // anna pAnaJca bhojanaM / 58 ] taM ve* avuTThi kasamo ti Ahu naM purisAghamaM " // ekaccAnaM na dadAti ekanvAnaM pavecchati / taM ve padesavassIti 10 Ahu medhAvino janA // subhikkhavAco 11 puriso sabbabhUtAnukampako 1 AmodamAno pakireti detha dethAti bhAsati // yathA pi 1 2 megho thanayitvA 13 gaJjayitvA 14 pavassati / thalaM ninnaJca pUreti abhisandanto 15 vArinA' 6 evameva idha ekacco puggalo hoti tAdiso // dhammena saMharitvAna 17 uTThAnAdhigataM dhanaM / tappeti annapAnena sammA satte vanibbake 1 8 ti // ayampa atyo vRtto bhagavatA iti me sutanti // 6 // [ 3|3|6 bhajati, P. Pa; bhajjati, 5 naM sAdhamaM D. E.; purisAdhammaM, 1P.Pa. tyaktAH sarvenAH samaNabrahmaNakapa, Pa., na samaNa brAhmaNe D.E. kapaNafah, B.; paNiddhi kavanibbake, M. " laddAna, B.; ladvAnaM, C. sadvAna, D.E. 3 deg bhAjeti, C. ; deg bhajeti, M.; D.E.;deg rAjati, B. 'ce, B.; nAsti P. Pa. B.C. P.;Pa. azuddham ' dAtAti, D.E 7 pavaccheti, B.; vedhati, C .; * vedati, Pa. 8 etaM, C. Pa. B. 10 parassavastiti, Pa. 11deg vAco, B.M.A.; 'vevo', C.; deg vAso, P.; subhikkhacevAho, D.E.A. pAThAntaraM - subhikkhavassI / 12 yathAbhi, Co 13 dhandeg, C. 14 tajjayitvA, D. E.; vijjayitvA A.; B. ca C. nAsti gajj, kintu B. pathavI, C. paThavi, megho pazcAt / 15 abhisanto, C. vArinA, B.M.; pa vArinA, C; parivAri, D.E. 17 saMharitvA, B.; saMhayitvAna, P. 18 sammA vatte, D.E.; sabbasatte, P. Pa; samApatte, M.; panibbake, P; manibbU, Pa B. azuddhaM, pAThadvayaM tappadeg ann / sammA patteti annapANena / samA satte vakippaketi / gAthAtrayaM kosalasaMyutte (ed. Feer) III. 3.4.17. 1 6 vA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #67
--------------------------------------------------------------------------
________________ tika. 3 / 37 ] 76-sukha-suttaM [ 59 76-sukha-sutaM [3 / 3 / 7] vuttaM hetaM bhagavatA vuttamarahatA ti me sutN| tINi-mAni bhikkhave sukhAni patthayamAno sIlaM rakkheyya pnnddito| katamAni tINi? pasaMsA me AgacchatU ti sIlaM rakkheyya paNDito, bhogA me uppAntUti sIlaM rakkheyya paNDito, kAyassa bhedA parammaraNA sugati saggaM lokaM upapajjissAmIti sIlaM rakkheyya pnnddito| imAni kho bhikkhave tINi sukhAni patthayamAno sIlaM rakkheyya paNDito ti / etamatthaM bhagavA avoca, tatthetaM iti vuccati / sIlaM rakkheyya medhAvI patthayAno tayo sukhe| pasaMsaM vittalAbhaJca pecca sagge pamodanaM // akaronto pi ce pApaM karontamupasevati / saMkiyo' hoti pApasmi avaNNo cassa rUhati // yAdisaM kurute mittaM yAdisaM cupasevati / sa ve11 tAdisako hoti sahavAso12 hi13 tAdiso // sevamAno sevamAnaM saMmphuTo samphusaM14 paraM saro duTo15 kalApaM vA alittamupalimpati16 / upalepabhayA17 dhIro18 neva pApasakhA siyA // pUtimacchaM kusaggena yo naro upanayhati20 / kusA pi pUti vAyanti evaM vAlapasevanA // tagaraJca1 palAsena yo naro upanayhati / puttA pi surabhi22 vAyanti evaM dhIrUpasevanA / / tasmA palAsapuTasseva23 jatvA sampAtaya24 ttno| -1 upapajjadeg, B.E.M. 2 sugati, P.; suggati, Pa. 3 uppajjadeg,C.E. +nAsti. P.Pa. 5degvi, sarvatra na nAsti ta E. 6pasaMsi, B.C. vittadeg, E. P. Pa. ca A. (dhanalAbhaM bhAgappatti); citta, D.; vitti, B.C.M. ca modanaM, D.E. santiyo, D.E. 10yAdisaJcupa, P.Pa.; deg. bupasadeg, M.; yAdisaMmupa ,C.; degmapa', E.; degmmapa, D. 11 ce, B.C.M. 12 sahAvAyo, B.; sabhAvAso,D.E. 13 pi, B.C.M. 14 saMphusi, B.; degphusI, C. 15 viddho kinta 16amalilittappati, D.E. vyatyAsa 17 upalimpa, P.M.; upalepatayA, P.; degtiyA, Pa.; uppalepatitA, C. 18vAri (?).,C. 19 degsUkhA, D.E. 20 upaneyhati, B.P.Pa. 21taggadeg, B.M.P.Pa. 22sarabhi, B. 23 palAsapuTasseva kevalaM M. ca A.; mAlapuTasseva, P.; Pa. nAsti gAthA malamaTTasseva, B.; phalamuTTasseva, C.; pattapuTasseva ndonukala D.E. 24 saMpAtam M.P. ca A.; saMpAkam, B.D.E.; sapAkam,C. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #68
--------------------------------------------------------------------------
________________ 60 ] itivRttakaM asante nupaseveyya sante seveyya paNDito / asanto nirayaM nenti santo pApenti suggatinti // ayampa atyo vutto bhagavatA iti me sutanti // 7 // [ tika. 31319 77 -- bhindana-sutaM [3 / 338] vRttaM taM bhagavatA vuttamarahatA ti me sutaM / bhindantAyaM bhikkhave kAyo, viNaM virAgadhammaM, 3 sabbe upadhI aniccA dukkhA vipariNAmadhammA ti / etamatthaM bhagavA avoca, tatthetaM iti vuccati ' - kAyaJca bhindantaM gatvA viJjANaJca virAguNaM / upadhIsu bhayaM disvA jAti maraNamajhagA / saMpatvA paramaM santiM kAlaM kajhakhati 10 bhAvitatto 1 1 ti // ayampi attho vRtto bhagavatA iti me sutanti 1 2 // 8 // 78 - dhAtu sutaM [3 / 3/6] vRttaM taM bhagavatA vuttamarahatA ti me sutaM / 13 dhAtuso 14 bhikkhave sattA sttehi| saddhi 5 saMsandanti samenti, hInAdhimuttikA sattA hInAdhimuttakehi sattehi sugatinti, B. P. 2 bhindantAyaM, M.; bhinnoyaM, B. C.; bhidarAyaM, D.E. (rorai uddAne ca saMskRte bhidura); bhikhyaM, P; bhirubhayaM Pa. A. pAThadvayaM ( bhindantAyaM ca bhidurAyaM ? ), kintu hastale0 azuddha: ( piNDAyanti piNDato ayaM kAyo tibhiru bhedanasIlo tinarAyanti pi pATho); vyakhyAti bhevanasIlo / 3 virAgadhdeg, B.A.; virAgUdhdeg, M.D.E.; virAgugh, C. P . ; dra0 gAthA / degI, kevalaM M.; anyatra i | etam, kevalaM M. * bhindantaM kevalaM M.; bhindanaM, B. P . Pa.D. E.; bhinnaMtaM, C. virAguNaM, C.P.; degnaM, B.M.Pa; pabhaMguNaM, D.E. 8 aJjaggA, M. santi, D.E.P. A. ; santaM, B. C. M.Pa 10 kAla saMkhati, D.E. 11 deg atto, D.E.M.; 'attho, B.C.P.Pa. 12 ayam kevalaM M. 13 pAThAnusArata, tata para atItampi, anAgatampi, etarahipi... nAstyanyeSu atItampi, D. E. zayati anyeSu hastalekheSu tu sAdhAraNopanyasi B. C. ityataH prAk atItepi bhikkhave, tataH paraM addhAnaM Pa. pUrvasmAt pazcAt santaH atitaM pi bhikkhave addhAnaM (dhAtuso ) pa ( hinAdhimuttikA); P. pUrvasmAt pazcAt samentiH atitaM pi bhakkhu addha dhAt va sattA saMsandanti samenti ( hivAdhim ). 14 dhAtusova, D.E. 15 tyajyate D.E.P.Pa. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #69
--------------------------------------------------------------------------
________________ tika. 3|3|9 ] dhAtu-sutaM [ 61 saddhi saMsadanti samenti, kalyANAdhimuttikA sattA kalyANAdhimuttikehi sattehi saddhi saMsadanti santi / atItampi bhikkhave addhAnaM dhAtuso sattA sattehi saddhi saMsandisu samiMsu, hInAdhimuttikA sattA hInAdhimuttikehi sattehi saddhi saMsandisu samisu kalyANAdhimuttikA sattA kalyANAdhimuttikehi sattehi saddhi saMsandisu fi | anAgatampi bhikkhave addhAne dhAtusevo' sattA sattehi saddhi saMsandissanti same santi : hInAdhimuttikA sattA hInAdhimuttikehi sattehi saddhiM saMsandissanti samessanti kalyANAdhimuttikA sattA kalyANAdhimuttikehi sattehi saddhi saMsandisanti samessanti / etarahi pi bhikkhave paccuppannaM addhAnaM dhAtuso vA sattA satehi saddhi saMsandanti samentiH hInAdhimuttikA sattA hInAdhimuttakehi sattehi saddhi saMsadanti samenti, kalyANAdhimuttikA sattA kalyANAdhimuttikehi sattehi saddhi saMsandanti samentIti / etamatyaM bhagavA avoca, tatthetaM iti vuccati 5: saMsaggA vanatho jAto asaMsaggena chijjati / paritaM dArumAruyha yathA sIde mahaNNave / evaM kusItamAgamma sAdhujIvI 10 pi11 sIdati // tasamA taM parivajjeyya kusItaM hInavIriyaM 1 2 / pavivittehi 13 ariyehi pahitattehi jhAyibhi 1 4 niccaM Araddhaviriyehi paNDitehi sahA vaseti / ampa atyo vutto bhagavatA iti me sutanti 15 ||9|| 1 5 vanato, B. C. P. Pa dAru, C. 1 va nAsti M.; dhAtuyo va, E.; dhAtuso yAva, D. 2 samissanti, B.M. 3 samenti, C. D.E.P.Pa. + etam kevalaM M. * bhijjati B. parita, C. dAeM, B; 'kusItaM, B. (i) ; C. 10deg jIvI, M.; jIvi, C. D.E. P. Pa.; fafa, B. 5pi M. P. Pa. A ; pasdeg, C; sa sdeg, D.E. (E. pa); saMsdeg, B. 110 vIriyaM, C. D. E. M.; ari, B. P . Pa. 12 vivittahi, B.; pavicittehi, D.E. M.; jjhAyibhi, B. P . Pa.; zAyihi, C.D.E. 1 3 jhAyibhi, 14deg viriy, sarvatra 15 ayam kevalaM M. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #70
--------------------------------------------------------------------------
________________ 62 ] itivRttakaM [ 3 / 3 / 10 76-parihANa-suttaM [3 / 3 / 10] vRttaM hetaM bhagavatA vuttamarahatA ti me suutN| tayo me bhikkhave dhammA sekhassa bhikkhuno parihAnAya saMvattanti / katame tayo? idha bhikkhave sekho bhikkhu kammArAmo hoti kammarato kammArAmatamanuyutto, bhassArAmo hoti bhassarato bhassArAmatamanuyutto, niddArAmo hoti niddArato niddaaraamtmnuyutto| ime kho bhikkhave tayo dhammA sekhassa bhikkhuno parihAnAya saMvattanti / tayo-me bhikkhave dhammA sekhassa bhikkhuno aparihAnAya saMvattanti / katame tayo? idha bhikkhave sekho bhikkhu na kammArAmo hoti na kammarato na kammArAmatamanuyutto, na niddArAmo hoti na niddArato na niddaaraamtmnuyutto| ime kho bhikkhave tayo dhammA sekhassa bhikkhuno aparihA naaysNvttntiti| etamatthaM bhagavA avoca, tatthetaM iti vuccti'| kammArAmo bhassarato niddArAmo ca udghato' / abhabbo tAdiso bhikkhu phuTuM' sambodhimuttamaM // tasmA hi appakiccassa appamiddho anuddhato / bhabbo so tAdiso bhikkha phuTuM sambodhimuttamanti / / ayampi attho vutto bhagavatA iti me sutanti11 // 10 // tatiyo vaggo ___uddAnaM dve diTiTha (70, 71) nissaraNaM (70) rUpaM (73) putto (75) Thikena (75) c|| sukhA (76) ca bhindanA (77) dhAtu (78) parihAnena (76) te dasAti // 1 vuttaM kevalaM M. 'sekkhassa, D.E. sekkho , D.E. +degArato, B. 5degArato, B.P. Pa. degArato, Pa. 'sekkhassa, D.E. etama kevalaM M. uhato, B. 10phaTalaM, M.; phuThaM B.P.Pa.; puTTa, C.D.E., dra0 sutta 34. 11anandhato, D.E. 12ayaM kevalaM 13va, C.; pa, D.E.. 14bhindanA, B.C.M.; bhidurA D.E.; bhirudA, P.Pa. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #71
--------------------------------------------------------------------------
________________ uoojepueuquenbergun MMM eins 'ereun-depueuques WeMseuueupnsensus catutyo vaggo 80--vitaka-suttaM [tika, 4 / 1] vuttaM hetaM bhagavatA vuttamarahatA ti me sutaM / tayo me bhikkhave akusalavitakkA' / katame tayo? anavaJjattipaTisaMyutto vitakko, lAbhasakkArasilokapaTisaMyutto vitakko, parAnuddayatApaTisaMyutto vitkko| ime kho bhikkhave tayo akusalavitakkA ti / etamatthaM bhagavA avoca, tatthetaM iti vuccati' : anavajattisaMyutto laabhskkaargaarvo| sahanandi 9 amaccehi 10 ArAsaMyojanakkhayA // yo ca putte pasuM hitvA1 vivAso] 2 saGgahAni c| bhabbo so tAdiso14 bhikkhu phuTuM 1 sambodhimuttamanti // 1 // 81-sakkAra-suttaM [tika, 4 / 2] diTThA mayA bhikkhave sattA sakkArena abhibhUtA pariyAdinnacittA kAyassa bhedA parammaraNA apAya duggIta vinipAta niraya upapannA; TThiA mayA bhikkhave sattA 1vutta kevale M. akusalA videg, D.E. 5 degsaJjatto, P.Pa.; saMatto, D.E. + degsaJjutto, P.Pa. parAnudayatA, B.M.P.; degtAya, Pa.; degsaJjutto, P.Pa. akusalA vi, D.E.M.Pa. 'etam kevalaM M. 8degsaJjutto, D.P.Pa.;degdegdeg,C.;degdegdeg, E. sahanandi D.E.M.P.Pa.; degnanti, B.; samAnanti, C. 10amacceti, C. 11 putta, M. Aa.; yo ca pasu bhitvA, D.E. 12 vivAhe, D.E.M.P. 1 saGaghahAni, B.C.; santahAni, B.E.; santAhadeg D.; saGghahAni, P.Pa.; saMharAni, M.A. pAThAntaraM, kintu Ms. azuddhaH A matena (="parikkhArANi"), kintu sundarataraM sngg-haani| ] *abhabbotAdiso C. 15 phuTTha, M.; phuTa, B.P.Pa.; pu8, C.D.E.; draSTavyaM suttaM 34. 1 uppannA, D.E. sarvatreha sutte. tika. 412 ]
Page #72
--------------------------------------------------------------------------
________________ 64] ititakaM [ tika. 4 / 2 asakkArena abhibhUtA pariyAdinnacittA kAyassa bhedA parammaraNA apAya duggti| vinipAtaM nirayaM upapannA; diTThA mayA bhikkhave sattA sakkArena ca asakkArena ca tadubhayena abhibhUtA pariyAdinnacittA kAyassa bhedA parammaraNA apAyaM duggatiM vinipAtaM nirayaM uppnnaa| taM kho panAhaM bhikkhave na aJjassa+ samaNassa vA brAhmaNassa vA sutvA vadAmiH diTThA mayA bhikkhave sattA sakkArena abhibhUtA pariyAdinnacittA kAyassa bhedA parammaraNA apAyaM duggati vinipAtaM nirayaM upapannA; diTThA mayA bhikkhave sattA asakkArena abhibhUtA pariyAdinnacittA kAyassa bhedA parammaraNA apAyaM duggati vinipAtaM nirayaM upapannA; divA mayA bhikkhave sattA sakkArena ca asakkArena ca tadubhayena abhibhUtA pariyAdinnacittA kAyassa bhedA para mmaraNA apAyaM duggati vinipAtaM nirayaM uppnnaa| apica bhikkhave yadeva me sAmaJAtaM' sAmaM diTTa sAmaM viditaM tadevAhaM vadAmiH didA mayA bhikkhave sattA sakkArena abhibhUtA pariyAdinnacittA kAyassa bhedA parammaraNA apAyaM duggati vinipAtaM nirayaM upapannA; diTThA mayA bhikkhave sattA asakkArena abhibhUtA pariyAdinnacittA kAyassa bhedA parammaraNA apAyaM duggati vinipAtaM nirayaM upapannA; diTThA mayA bhikkhave sattA sakkArena ca asakkArena ca tadubhayena abhibhUtA pariyAdinnacittA kAyassabhedA parammaraNA apAyaM duggati vinipAtaM nirayaM upapannA ti / yassa sakkarIyamAnassa: asakkArena cubhayaM / samAdhi na vikampati appamAdavihArino 10 // taM 11 jhAyinaM 11 sAtatikaM 12 sukhumadiTTivipassakaM13 / upAdAnakkhayArAmaM + Ahu sappuriso itIti // 2 // IP.Pa. nAsti sarbatra duggati iha niriyaM, B.P.Pa. atrAnyatra cehstte| uppannA ti,D.E.C. nAsti tujIya diTThA..... uppnnaa| nADAssa, M. brahma, B.P.Pa. M. nAsti dvitIya buddha yadevassa me sAmaM jAtaM, P.Pa. 8 sakkarIya D.; iya', E.M.; sakkAriya', B.C.; sakkAreya', P.Pa. 9 samAdhinA videg B.C.; vikamati, C.; samAdinna vikappati, P.Pa. 10 apamAda', P.; appamAna',D.E.; apamANa', Pa. 11 tajjhAyinaM, P.Pa. deganaM, C. 12 sAtatiyaM, M.; sAcArika, C.P.Pa.; bhAsatiyaM, B. 13sukhaM di', B.C.D.E.P.M., diTripassakaM, B.; sukhadiSTri vipa, Pa. 1 upAdAnakhadeg D.E. M.; upAdAnaM, B.C.; upAdAnakkha, P.Pa. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #73
--------------------------------------------------------------------------
________________ tika. 413 ] 82-saha-suttaM [ 65 82-sadda-suttaM [tika. 4 / 3] tayo me bhikkhave devesu davesaddA niccharanti samayA samayaM upaadaay| katame tayo? yasmiA bhikkhave samaye ariyasAvako kesamassu ohAretvA kAsAyAni vatthAni acchAdetvA agArasmA anagAriyaM pabbajjAya ceteti, tasmi bhikkhave4 samaye devesu devasaddo niccharatiH eso ariyasAvako mArena' saddhi saGgAmAya cetetIti / ayaM bhikkhave paThamo devesu devasaddo niccharati samayA samayaM upAdAya / puna ca paraM bhikkhave yasmi samaye ariyasAvako sattannaM bodhipakkhiyAnaM dhammAnaM bhAvanAnuyogamanuyutto viharati, tasmi bhikkhave samaye devesu devasaddo niccharati : eso ariyasAvako mArena' saddhi saGagAmetIti / ayaM bhikkhave dutiyo devesu devasaddo niccharati samayA samayaM upAdAya / puna ca paraM bhikkhave yasmi samaye ariyasAvako AsavAnaM khayA anAsavaM cetovimutti paJcAvimuttiM diTTeva dhamme sayaM abhijJA sacchikatvA upasampajja viharati, tasmi bhikkhave samaye devesu devasaddo niccharati : eso ariyasAvako vijitasaGagAmo, tameva saGagAmasIsaM abhivijiya ajjhA vasatIti / ayaM bhikkhave tatiyo devesu devasaho niccharati samayA samayaM upaadaay| ime kho bhikkhave tayo devesu devasaddA niccharanti samayA samayaM upAdAyA ti / disvA11 vijitasaGagAmaM sammAsambuddhasAvaka / devatA pi namassanti mahantaM vItasAradaM // namo te pUrisAjaJja13 yo tvaM dujjymjjheN| 4 / jetvAna maccuno senaM 15 vi kkheina anAvaraM16 // yampi, B. ohAyApetvA, B. anAga , B.Pa. 4bhi', kevalaM M. mAnena, C. A. pAThAntaraM pakkhikAnaM draSTa0 sutta 97 ayampi, D.E. nAsti B. draSTavyaM 97 ca puggalapaJjatti III. I. 9 vijaya, P.Pa.; degvijjhiya, C.; vijjhaya, B. 10 ime kho...... upAdAya, nAsti D.E. 11 disvA ca, P.Pa. 12 degsambaddhassa sAvakaM, D. 13 degja, D.E.; pUrisajA , B. 14 ajjhabha, M. ca A.; ajjhabhi, P.Pa.; ajjhaY, C.; tvaM nudujjamaccaga, B.; tvA dujjayamajjayi, D.E. 15 jatvA manobhuno senaM, M. 16 anAvaraM, M.P.A. (ajjehi AvarituM paTisedhetuM asakkuneyyattA), anAsavaM, C.D.E.; anAsavA, B. (pAThAntara Anasava?). Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #74
--------------------------------------------------------------------------
________________ itivRttaka [ tika. 4 / 4 iti hetaM namassanti devatA pattamAnasaM / tanhi tassa namassanti yena maccuvasaM vaje ti // 3 // 83-cavamAna-suttaM [tika. 4 / 4] yadA bhikkhave devo devakAyA cavanadhammo hoti paJca' pubbanimittAni pAtubhavanti / mAlA milAyanti, vatthAni kilissanti, kacchehi sedA muccanti', kAye dubbaNiyaM okkamati , sake devo' devAsane nAbhiramatIti / tamenaM bhikkhave devA cavanadhammo ayaM devaputtoti iti viditvA tIhi vacAhi anumodantiH11 ito bho sugati gaccha, sugatiM gantvA suladdhalAbhaM12 labha, suladdhalAbhaM 3 labhitvA suppatiTThito bhavAhIti / evaM vutte aJjataro bhikkhu bhagavantaM etadavoca / kinnu khobhante devAnaM sugatigamanasaGakhAtaM16, kiJca bhante devAnaM suladdhalAbhasahakhAtaM17,kiM pana bhante devAnaM supatidvitasakhAta 17nti? manussattaM kho bhikkhave18 devAnaM sugatigamanasaGakhAtaM17yaM manussabhUto samAno tathAgatappavedite dhammavinaye saddhaM19 paTilabhati, idaM kho bhikkhave20 devAnaM suladdhalAbhasaGakhAtaM17 sA kho panassa saddhA niviTThA21 hoti, mUlajAtA patiTTitA, daLhA asaMhAriyA samaNena vA brAhmaNena vA devena vA mArena vA brahmanA vA kenaci vA lokasmiM, idaM kho bhikkhave20 devAnaM supptidvitsngkhaatnti| yadA devo devakAyA cavati aayusngkhyaa17| tayo sadA niccharanti devAnaM anumodataM2 || 1 sattamAnasaM, C.; sattAma, B. paJcassa, B.M.P.Pa. 3 mAlAni, B.C. + muJcanti, D.E.; atttthkthaahstlekhe| kAya,D.E. 6 deganti, C.D.E. tya.. iti tya0 D.E. 1 tamenaM, B.: tamena, P.: tame, D.E.; katamo, C.Pa. 10 devo, C.D.E. 11 anumodenti, B. C. M. 12 nAsti C.Pa.; su suggati gantA laddha lAbha, B. (nAsti labha). 13 suladdha la', B. 14 bhagavAhIti, B.; bhavAhi, C. 15 kiM nu, B.M. P.Pa. 16 degsaMkha, C.D.E. 17 kiJca, M.; kiJci , C.D.E.P. Pa.; kicci , B. 18 bhikkhu, B.C.M.P. 19 saI, B.; saccaM, C. 20 bhikkhu, M. 21 nividdhA, B. brahma, B.P.Pa. 23 lAkasminti, B.C.M. 24 anumodayaM, B.C.M. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #75
--------------------------------------------------------------------------
________________ tika. 45] 84-loka-suttaM [ 67 ito bho sugti| gaccha manussAnaM sahavyataM manussabhUto saddhamme labha saddhaM anuttaraM / / sA* te saddhA niviTThassa' mUlajAtA ptitttthitaa| yAvajIvaM asaMhIrA saddhamme suppvedite|| kAyaduccaritaM hitvA vacIduccaritAni c| manoduccaritaM hitvA yaJcaJa dosasaJjitaM // kAyena kusalaM katvA vAcAya kusalaM vahuM / manasA kusalaM katvA appamANaM nirupadhi" // tato opadhikaM puJja katvA dAnena taM vhuN| aJa pi macce saddhamme brahmacariye nivesaye // imAya anukampAya devA devaM yadA10 viduu| cavantaM11 anumodanti / ehi deva punappunanti 13 // 4 // 84-loka-suttaM [tika, 4 / 5] tayo me puggalA loke uppajjamAnA uppajjanti vahujanahitAya vahujanasukhAya lokAnukampAya,14 atthAya hitAya sukhAya devmnussaanN| katame tayo? idha bhikkhave tathAgato loke uppaJjati arahaM, sammAsambuddho, vijjAcaraNasamapanno, sugato, lokavidU, anuttaro purisadammasArathi, satthA devamanussAnaM, buddho bhgvaa15| so dhamma deseti AdikalyANaM majjhekalyANaM pariyosAnakalyANaM 1 suggati, P. sahabyataM, B.C.M.P.Pa. bhate, B.C. + sI, D. E.; yA, C. niviTThassA ti niviTThA bhaveyya, A.; jiviTThassa, D.E. 6 samhitaM, D.E.M.; saMha , B. dra0 suttaM 31 nAsti. satri kevala A. nirupadhinti nirupadhi Rte U, C.D.E.M. 4 opadhikaM, C.M.P.A.; upadhikaM, D.E.Pa.; upadhitaM, B.;Pa. azuddhaM (opadhikaM ?) hateHprAkR tato vomhmupdhikN| nivesaye, B.C.; nivesaya, D.E.; nivesayaM, Pa. (P.?). 10 sadA, C. 11 cavanaM, D.E. 12 anumodenti, C.M. 13 punapu, P.Pa; punapuna,deg B.; ehi naihiva, D.E. 14 degkampakAya, D.E. 15 bhagavAti, D.E. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #76
--------------------------------------------------------------------------
________________ 68 ] itivRttakaM [ tika. 45 sAtthaM savyaJjanaM kevalaparipuNNaM parisuddhaM brahmacariyaM pkaaseti| ayaM bhikkhave paThamo puggalo loke uppajjamAno uppajjati bahujanahitAya bahujanasukhAya lokAnukampAya, atthAya hitAya sukhAya devamanussAnaM / puna ca paraM bhikkhave tasseva satthu sAvako arahaM hoti khINAsavo vusitavA katakaraNIvo, ohitabhAro anuppattasadattho parikkhINabhavasaMyojano sammadajhAvimutto / so dhamma deseti AdikalyANaM majjhekalyANaM pariyosAnakalyANaM, sAtthaM] savyaJjana kevalaparipuNNaM parisuddhaM brahmacariyaM pkaaseti| ayampi bhikkhave dutiyo puggalo loke upajjamAno uppajjati bahujanahitAya bahujanasukhAya lokAnukampAya, atthAya hitAya sukhAya devamanussAnaM , puna ca paraM bhikkhave tasseva satthu sAvako sekho' hoti pATipado bahassuto siilvtuuppnno| sopi dhamma deseti AdikalyANaM majjhekalyANaM pariyosAnakalyANaM, sAtthaM savyaJjanaM kevalaparipuNNaM parisuddha brahmacariyaM pkaaseti| ayampi bhikkhave tatiyo puggalo loke uppajjamAno uppajjati bahujanahitAya bahujanasukhAya lokAnukampAya, atthAya hitAya sukhAya devamanussAnaM / ime kho bhikkhave tayo puggalA loke uppajjamAnA uppajjanti bahujanahitAya bahujanasukhAya lokAnukampAya, atthAya hitAya sukhAya devamanussAnanti / satthA hi loke paThamo mahesi tassanvayo sAvako bhaavittto| athAparo pATipado pi sekho12 bahussuto sIlavatUpapanno13 // ete tayo devamanussaseTThA14 pabhaMkarA dhmmmudiiryntaa| apAvuNanti17 amatassa dvAraM yogApamocenti18 bahujanaM te10|| 1 satthaM, M.P.; dvitIyapaMkto Pa. 2 degvyaJja, B.M.P.Pa. 3 sammAd, B.P.Pa. 4 yo, C. 5 degvyaGg , B.C.M.Pa. punacaraM, P.Pa. 7 sekkho , D.E. 8degvatupa, B.P. 9 degvyaJja', B.C.M.P.Pa. 10 degmanussAnanti, D.E. 11 C. nAsni (ime ......degmanussAnanti), yojapatiazuddhaH uppajjamAno uppjti| 12 sekkho, D.E. 13 degupap', B. 14 degmanussA s', B.D.E. 15 pabhaDaka, B.M.P.Pa. 16 udirayantA, M.; degIriyanto, D.E.;-udissayanto, C.;-unidissayanto, B.;udivassanto, P.; udidaMssanto, Pa. 17 apAvuNati nanu; apAmuNanti, B.; apApunentIti ugghATenti, A.; apApurenti, M.; apApuranti, C.D.E.P.Pa. 18 pamocenti, P.Pa.; pamocanti, C.D.E.; pamuccanti, B.M. 19 bahujanaM te, Pa.; degjanante, B.; degJjanante, M.; degjaNa te, D.;degjanA te, C.E. ca P.?). Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #77
--------------------------------------------------------------------------
________________ tika. 417 ] 86-dhamma-suttaM stthvaahen| anuttarena sudesitaM mggmnukkmnti| idheva dukkhassa karonti antaM ye appamattA sugatassa sAsane ti // 5 // 85-asubha-suttaM tika, 4 / 6] asubhAnupassI bhikkhave kAyasmi viharatha, AnApAnasati ca vo ajjhattaM parimukhaM sUpaTTitA hotu sabbasaMkhAresu aniccAnupassino viharatha' / asubhAnupassInaM bhikkhave kAyasmi viharataM yo subhAya dhAtuyA rAgAnusayo so pahIyati' / AnApAnasatiyA1 0 ajjhattaM parimukhaM sUpaTritAya11 ye bAhirA vitakkAsayA vighAtapakkhikA te na honti / sabbasaMkhAresu aniccAnupassInaM viharataM yA avijjA sA pahiyati,13 yA vijA sA uppjjtiiti| asubhAnupassI kAyasmi AnApAne14 ptissto|| sabbasaMkhArasamathaM passaM AtApI16 sbbdaa|| sa ve17 sammahaso18 bhikakha yato tattha vimuccati / abhijjAvosito santo sa ve19 yogAtigo20 munIti // 6 // 86-dhamma-suttaM [tika, 4 / 7] dhammAnudhammapaTipannassa bhikkhuno aya manudhammo hoti, veyyAkaraNAya? dhammAnudhammapaTipanno, yanti,23 bhAsamAno dhammaneva bhAsati no adhamma, 1 satta, C.D.E.P. 2 anuggamanti, M. 3 ANApANA sa', B. 4 degsati caro, D.E.; degsati te, C. 5su, sarvatra; supatidvitA, B.C.P. hotu ti, P.&Pa.; hoti, C.; hotha, M.; honti, B. 7 viharatha, P.Pa.; nAsti B.C.D.E. 8 viharatha, B. pahiyyati, B.M.P.Pa.; pahiyyati, C. 10 AnApANAsa', B. 11 su sarvatra; supatihitAya, B.C.Pa. 12 degAsiyA, B.C.; vitakkA visayA, D.E. 1pahiyati, C.; pahiyyati, B.M.P.Pa. 14ANAyAna, D.; AnAyANa, E. 15satisato, D.E.; satiyato, B.C. 16 degi sarvatra hastalekhe 17ve, D.E.M.; ce, B.C.P.Pa. 18sammadasso, M.P.Pa.; sampa', B.; sammadaso, C.; samaddaso, D.E. 19sa veyyagAtigo, P.; sa ve yogAtito, D.E.; sa ce yogAti (nAsti go munIti), Pa.; degsaGagAtigo, B.M.; deggA, C. caramA gAthA sU sutte 53 ca 72 20 nAsti P.Pa. 21 degkaraNassa, C.; karaNiya, P.Pa. dhammAnudhammapaTipanno, yanti kevalaM M. ca Aa., na caitada0 yeSu hasta Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #78
--------------------------------------------------------------------------
________________ 70 ] itivRttakaM [ tika. 48 vitakkayamAno vA dhammavitakkaJjava vitakketi no adhammavitakkaM, tadubhayaM abhinivajjatvA2 upekkhako viharati sato sampajAno ti| dhammArAmo dhammarato dhammaM anuvicintayaM / dhamma anussaraM bhikkhu saddhammA na parihAyati // caraM vA yadi vA tiDhaM nisinno udavA sayaM / ajjhattaM samayaM cittaM santimevAdhigacchatIti // 7 // 87-andhakAra-suttaM [tika. 4 / 8] tayo-me bhikkhave akusalavitakkA' andhakaraNA acakkhukaraNA ajANakaraNA paJaAnirodhikA vighAtapakkhikA anibbAnasaMvattanikA10 katame tayo? kAmavi. takko bhikkhave andhakaraNo acakkhukaraNo ajJANakaraNo pAnirodhiko vighAtapakkhiko anibbaansNvttniko| vyApAdavitakko bhikkhave andhakaraNo acakkhukaraNo ajJANakaraNo paJjAnirodhiko vighAtapakkhiko anibbaansNvttniko| vihiMsAvitakko bhikkhave andhakaraNo acakkhukaraNo ajANakaraNo paJJAnirodhiko 0 vighAtapakkhiko anibbaansNvttniko| ime kho bhikkhave tayo akusalavitakkA' andhakaraNA acakkhukaraNA acANakaraNA pAnirodhikA 0 vighAtapakkhikA anibbaansNvttnikaa| tayo-me bhikkhave kusalavitakkA11 anandhakaraNA cakkhukaraNAANakaraNA paJjAvuddhikA10 avighAtapakkhikA nibbaansNvttnikaa| katame tayo? nekkhammavitakko11 bhikkhave anandhakaraNo cakkhukaraNo mANakaraNo paJjAvuddhiko avighAtapakkhiko nibbaansNvttniko| avyApAdavitakko bhikkhave anandhakaraNo cakkhukaraNo jANakaraNo paJjAvuddhiko avighAtapakkhiko nibbaansNvttniko| avihiMsAvitakko bhikkhave anandhakaraNo cakkhukaraNo jANakaraNo paJJAvRddhiko avighAtapakkhiko 1 pana, D.E.P.Pa. abhinivajjetvA, B.M. P.Pa.; abhijjetvA, C.; atiniva ,D.E.; A. abhinivattatvA, vyAkhyAti . . . . . . . 'aktvaa| 3 upekhako, D.E. __ + cintiyaM, C.; cintaraM, B. parihAyIti, D.E. paraM, D.E.; gAthA yA pUrvArddha sutte 110 aGaga-nika, nipAte 11 akusalA , D. E.P.Pa. saJcA , C. satri vy| 10sA B.C. 11 imA, P.Pa. 1kusalA ?, D.E. 13 nikkha, B.C.; nikkhama, M. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #79
--------------------------------------------------------------------------
________________ tika. 419 ] 88-mala-suttaM [ 71 nibbaansNvttniko| ime kho bhikkhave tayo kusalavitakkA anandhakaraNA cakkhukaraNA jANakaraNA pAvuddhikA avighAtapakkhikA nibbaansNvttnikaati| tayo vitakke kusale vitakkaye tayo pana akusale nirAkare / sa ve vitakkAni vicAratAni sameti vuTTiva rajaM samUhataM / sa va vitakkUpasamena10 cetasA idhava so santipadaM samajhagAti11 // 8 // 88-mala-suttaM [tika, 4 / 6] tayo-me bhikkhave antarA mAlA antarA AmittA antarA sapattA antarA vadhakA antarA pcctthikaa| katame tayo? lobho bhikkhave antarA malo antarA amitto antarA sapatto antarA vadhako antarA pcctthiko| doso bhikkhave antarA malo antarA amitto antarA sapatto antarA vadhako antarA pcctthiko| moho bhikkhave antarA malo antarA amitto antarA sapatto antarA vadhako antarA pcctthiko| ime kho bhikkhave tayo antarA malA antarA amittA antarA sapattA antarA vadhakA antarA pacatthikA ti| anatthajanano lobho lobho cittppkopno| bhayamantarato jAtaM taM jano naavbujjhti|| luddho atthaM na jAnAti luddho dhammaM na passati / andhaM 13 tamaM tadA hoti yaM lobho sahate nrN| kusalA ,D.E. 'sajA',C. vitakkaye, P. 'vitakkaye, M.Aa. vitakke, B.C.D.E.P.Pa. 5niyAkare, C. ce, B.C.M.; Om. Pa. vicAritAni, M.; vihAritAni, D.E.; vicArikAni, B.C.P.Pa.; C. yojyate tA; B.Pa. add tAni, vitakkAni iti sarvatra hasta0.; vitakka, vicAra, vitakkitaM, vicAritaM saMyujyate brahmajAlasuttaM, ed. Grimblot, p. 46 (dra0 aTThakathA P.T.S. 1886. p. 121). buTThIva, M.; afza, D.E.P.; affari, B.C.; afafarri, Pa. 97. B.C.M. 10 vitakkupa, B.M.P.Pa.; vitakkAp', D.E.; B. adds ca. 11sammajjagA ti, B. 1cittapa, M. 13 antadhamaM, B.M.P. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #80
--------------------------------------------------------------------------
________________ itivRttakaM yo ca lobha phntvaan| lobhaneyye na lubbhati / lobho pahIyate tamhA udabindu va pokkharA // anatthajanano doso doso cittappakopano / bhayamantarato jAtaM taM jano nAvabujjhati // duTTho atthaM na jAnAti duTTho dhammaM na passati / andhaM tamaM tadA hoti yaM doso sahate naraM // yo ca dosaM pahantvAna' dosaneyye na dussati / doso pahIyate tamhA tAlapakkhaM 7 va7 bandhanA // anatthajanano moho moho cittappakopano / bhayamantarato jAtaM taM jano nAvabujjhati // mULho atthaM na jAnAti mULho dhammaM na passati / andhaM " tamaM tadA hoti yaM moho sahate naraM // yo ca mohaM pahantvAna mohaneyye na muhyati / mohaM vihanti so sambaM Adicco vudayaM 10 tamanti // 9 // 72 ] [ tika. 4 / 10 86 - devadatta - suttaM [tika. 4 / 10] vRttaM taM bhagavatA vuttamarahatAti me sutaM / 1 / tIhi bhikkhave asaddhammehi abhibhUta pariyAdinnacitto' 2 devadatto ApAyiko nerayiko kappaTTho atekiccho / katamehi tIhi ? pApicchatAya bhikkhave abhibhUto pariyAdinnacitto 1 4 devadatto ApAyiko nerayiko kappaTTho atekiccho / pApamittatAya bhikkhave abhibhUto pahatvAnA D.E. Aa 2 pahiyate, B.C.M. tamhA, D.E.Aa., tasmA, B.C.M.P.Pa. * udakab N, B. "cittapa', M. 7 tAlapakkaM va, M.; pakkamiva anyatra ha0 andhatamaM, B.MP. 8tfa, D.E. pahatvAna, D.E. 10 budaya, B. P. Pa; budhayaM, C; 11 gamanti, D.E. 12 vRttaM etamatthaM kevalaM in M. sarvadA pariyAdiNNa asmin sUtre, anyatra ha0 sakRd 14 apAy , B.C.P. Pa Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat udayaM, D.E. 1 $B., M. anyadA NN, www.umaragyanbhandar.com
Page #81
--------------------------------------------------------------------------
________________ tika. 4 / 10] devadatta-suttaM [ 73 priyaadinncitto| devadatto ApAyiko nerayiko kappaTTho atekiccho| sati kho pana uttarikaraNIye oramattakena visesAdhigamena ca antarA vosAnaM ApAdi / imehi kho bhikkhave tIhi asaddhammehi abhibhUto pariyAdinacitto devadatto ApAyiko nerayiko kappaTTho atekiccho ti| etamatthaM bhagavA avoca, tatthetaM iti vuccati10: mA jAtu koci lokasmi pApiccho uppjjthaa| tadaminApi jAnAtha pApicchAnaM yathA gti|| paNDito ti samajAto12 bhAvitatto13 ti smmto| jalaM1+ vA yasasA aTThA 5 devadatto ti me sutaM / so pamAdamanucinno ApajjA naM tthaagtN| avIcinirayaM patto18 catudvAraM bhayAnakaM // aduTussa hi yo| dubbhe20 pApakammaM akubbto| tameva pApaM phusseti2 duTucittaM anaadrN|| samudde 23 visakumbhena24 yo majheyya pduusituN| na so2 5 tena padUseyya tasmA26 hi udadhi mahA28 // evametaM tathAgataM yo vAdena vihiMsati 3 01 , TucittaM maya padUsituMcA / apAya,C.D.E.P.Pa. apAya,C.D.P.Pa. sati, D.E.M. tihi, B.P.Pa.; tIhi, C. +uttaraka, D.E.; uttarikaraNiyana, P.Pa. 5degmattaMke, D. E. 6degdhikamena, C. AyAdi,D.E.Aa.; AyAti, C.; Apajji, B.; Apajjati, M. ime, B.C.M. 'apAya, C.D.Pa. 10 upapajjati, M. 11tadAminA, B. 12 samajato, Pa.; sAmaJjato, B. 13 degattho, B.C. 14 jAlaM, B.C.15 aTTA, M.; avA, B.C.P.Pa.Aa. (vyAkhyAyate Thito); atthA, D.E. 16 pamAdam, D.E.P.Pa.; pamAda, B.C.; anucinno, C.; pamANamanuciNNo, M.Aa. kintu A. pustake pamAdamanuyuji iti pAjaMtaraM 17 Apajja, B.C.Aa.; Asajja, M.P.Pa.; Alajja, D.E. 18 yutto, C. 19 ro, C. 20 dubbhe,D.E.M.P. Pa.; dubbho B.C.; dubbho, (?) ti dusseyya A. 21 aku- ppato, B.C. 22 phusseti, C. (phasseti iti sthAne); phuseti, P.Pa.; phussati, B.; phusati, D.E.M. 23 samanta, B.; pasanna, C. 24 vIsa', M.; visakujjhena, B.; vIsakujjhana, C. 25 yo, C. 26 bhesmA (?) D.E.M. 27 udadhI,C.D.E.M.; degi, B.P.Pa. 28 matA, B. 29 evameva, M. 30 vihIsati, C; vihisati, P. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #82
--------------------------------------------------------------------------
________________ 74 ] itivRttakaM [tika. 4 / 10 sammaggataM! santacittaM vAdo tamhi na rUhati // tAdisaM mittaM kubbetha* taJca seveyya pnnddito| yassa maggAnugo bhikkhu khayaM dukkhassa pApuNe ti // ayampi attho vutto bhagavatA iti me sutanti // 10 // catuttho vaggo tassa uddAna: vitakA (80) sakAra (81) saddA(2) cavamAna0 (3) loke| (84) asubhaM (5) / dhamma (86) andhakAra (87) manaM (5) devadattena (86) te" dasAti // 1 samagga', B.C.M.P.Pa. tabbi, C. buhati, B. + kubbati, C.; kubbetha, M.;Pa.; kuppetha, B.; kupetha, P. tnyce| 6 degAnubho, B. ayampi, kevalaM M. 8 uddAnaM-stoka mevAzuddhaM C. tRtIyaH pAdaH samAnaH sarvatra ha. saddha, D.E.; santa, B.P.; santaM, C.; nAsti Pa. 10degNaM, P.Pa. vacamAlA,B. loko,B.D.E.Pa. 12 asubha,B.D.E.M.P.; asUrA, Pa. 13 devadatto ti, B.M. 1+terasa, B. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #83
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMcamI vaggo 60- -pasAda-suttaM [tika 5/1] 8 " , 'vRttaM taM bhagavatA vuttamarahatA ti me sutaM / tayo me bhikkhave aggappasAdA / katame tayo ? yAvatA bhikkhave sattA apadA vA dvipadA vA catuSpadA vA bahuppadA' vA rUpino vA arUpino vA sajjino vA asajjino vA nevasajjinAsaJjino vA tathAgato tesa aggamaklAyati yadidaM ArahaMsammAsaMbuddho ye bhiksane buddhe pasannA agge te pasannA, agge lo pana pasannAnaM aggo vipAko hoti yAvatA bhikkhave dhammA saMkhatA vA asaMsatA vA virAgo tesa agga maklAyati yadidaM madanimmano pipAsavinayo AlayasamugdhAto baTupacchedo takkhayo virAgo nirodho nibbAnaM 10 ye bhikkhave virAge dhamme pasannA aggete pasannA, agge vo pana pasannAnaM aggo vipAko hoti yAvatA bhikkhave saMghA vA gaNA vA, tathAgatasAvakasaMgho 13 tesaM aggamakkhAyati, yadidaM cattAri 14 purisayugAni 15 aTTha purisapumgalA esa bhagavato sAvakasaMgho AhRneyyo / pAhuNeyyo' 7 dakkhiNeyyo aJjalikaraNIyo 18 anuttaraM puJjakkhettaM 19 lokassa 20 ye bhikkhave saMpe pasannA agge te pasannA' agge to pana pasannAnaM / aggo vipAko hoti / ime kho bhikkhave tayo aggappasAdA ti / etamatyaM bhagavA avoca, tatyetaM iti buccatiH 23: I 2 , 5 vRttaM etamatthaM, ayampi, kevalaM M. apAvA, P. Pa vipU", D.E. "vahupadA, B.M. 7 nAsti B. C. M. P. Pa. nAsti D.E 6 * nimmadana, B. C. D. E.; maddanimmaddano, P. Pa 10 nibbAnanti, B.M. 11 nAsti C. 12 C. 13 tamAgatassa sAyakaM saMgho, B. 14 nAsti B. C. 15deg yugmAni B. 10 AhaNa B.E. Pa. 1pAhaN C.D.M.P. 18degiyo, B.M.; iyyo, P. Pa 195551990 B. 20 lokassA ti D.E. 22 aggayas, deg B.C. M. etamatvaM kevalaM M. 21 nAsti B. agga... bhikkhu, nAsti C. catupanadA, B.M.; nAsti C. *saMpUrNa sUtraM agu0 - nikA0 catukkanipAte 34 tika. 5 / 1 ] Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat [ 75 www.umaragyanbhandar.com
Page #84
--------------------------------------------------------------------------
________________ itivRttakaM aggato ve pasannAnaM aggaM dhammaM vijAnataM / agge buddhe pasannAnaM dakkhiyye anuttare / agge dhamme pasannAnaM virAgUpasame sukhe / agge saMgha pasannAnaM puJjakkhette anuttare // aggasmi dAnaM datataM aggaM puJJa pavaDDhati / aggaM Ayu ca vaNNo ca yaso kitti sukhaM valaM // aggassa dAtA medhAvI ' agga dhammasamAhito / devabhUto manusso vA aggapatto" pamodatIti // ayampi attho vRtto bhagavatA iti me sutanti // 1 // 76 ] [ tika. 5 / 2 61 - jIvita- suttaM [tika 5/2] antamidaM bhikkhave jIvikAnaM yadidaM piNDolyaM, abhilApAyaM 10 bhikkhave lokasmi piNDolo vicarasi pattapANIti / taJca kho etaM bhikkhave kulaputtA upenti atyavasikA11 atthavasaM 1 2 paTinca, neva rAjAbhiNItA na corAbhiNItA na iNaTThA 1 3 na bhayaTThA 1 4 na AjIvikA 15 pakatA / api ca kho 1 7 otiSNamhA 18 jAtiyA jarAya19 maraNena sokehi paridevehi dukkhehi domanassehi upAyAsehi dukkhAbhikiNNA dukkhaparetA, appeva nAMma imassa kevalassa dukkhakkhandhassa antakiriyA 20 paJjAyethAti / evaM pabbajito cAyaM 21 bhikkhave kula putto soca hoti abhijjhAlU 2 3 kAmesu 24 tibbasArAgo 25 vyApannacitto 25 1 agge, C. Pa. gAthAdvayaM nAsti 2 aggadhammaM B.P. upavuDDhati, B; pavaDDati, M. 4 phalaM, B. 5degI, M.P. Pa; degi, B.C.D.E. 6, B.M.P.Pa. 7 nAsti -- iti B.C.P. 8 jIvitaM, C. nAsti C 10 abhiyAyaM, C. abhiyAyAyaM, B; abhisAyAyaM, P. Pa; 'sapAyaM, M.; atisappAyaM, D.E. atta, C. 12 iTTA, M. iddhA, B.; inaddA, C. 13 bhayaTTA, M.; bhayatA, C. 1 AjIvikA, D. E.; AjIvika B.MP. Pa. AjIvaka, C. 1 5 vakatA, D.E.; paNatA, B. 16 kho pana, C 17 otiSNamhA ca, D.E. 18 jarAma, B.C. 19 dukkhAtiNNA, C. Pa.; dukkhotiNNA, B.MP. 20 deg kiriyAya, B. C. 21 vAyaM,D.E. 22 so ca nAsti B. C. M.P.Pa. 23deglU,E.; deglu B.MP. Pa.; D., C. phakAra sadazaM TTha kAra Jca kArayo vira sUkSma vartularekhA yuktam 24 kAmesu ca, P. Pa 25 tippa, P. B. Pa.; tibbarAgo, C. D.E.; dra0 paratanaM sUtra D.E. pustake vihAya sarvatra vy / Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #85
--------------------------------------------------------------------------
________________ tika. 5 / 3 ] saMghATi-suttaM [77 paduTThamanasaGakappo muTThassati asampajAno asamAhito vibhantacitto paaktindriyo| seyyathA pi bhikkhave chavAlAtaM ubhato padittaM majjhe gUthagataM neva gAme kaThThatthaM pharatina araje tathUpamAhaM bhikkhave imaM puggalaM vadAmi, gihi bhogA ca parihIno sAmaJjatthaJca na pripuuretiiti| gihibhogA ca parihIno sAmaJjatthaJca dubhago / paridhaMsamAno pakireti 8 chavAlAtaM va nassati / / seyyo ayoguLo1 0 bhutto tatto aggisikhuupmo| yaJce bhujeyya dussIlo raTThapiNDaM asaJjatoti // 2 // 62--saMghATi-suttaM [tika, 5 // 3]] saGghATikaNNe11 ce11 pi bhikkhave bhikkhu gahetvA piTThito1 3 anubandho assa pade pAdaM nikkhipanto so ca hoti abhijjhAla1 4 kAmesu tibbasArAgo! 5 vyApannacitto 5 paduTThamanasaMkappo maTaThassati asampajAno asamAhito vibhantacitto pAkatindriyo, atha kho so ArakA va 6 mayhaM ahaJca tassa / taM kissa hetu? dhammaM hi so bhikkhave bhikkhu na passati dhamma apassanto17018 maM18 passati / yojanasate ce pi so19 bhikkhave muTusati, M. gUdha, B. gudha', P.Pa. kaNThatyaM, C. parati, C.P. gihI', C.E.; gIhi', B. dubhago, Aa.; dubhavo, B.; dubhato, D.E. (U kAreNa sAddhaM E.); bhagata, ., duggato, M;, duggati, Pa.; degti, C. paridhaMs, D.E.M.P.Pa.; paritaMsamAno ti vinayamAno, A.; parittaMs, B.; pariccaMs, C. pakI', C.M.; pariki, B. 9va, M.; ca, C.D.E.; deglAtaJca, B;P. atrAzuddhaM, a. pustake zabda dvayaM nAsti 10deggulo, C.D.E.; guLo, P.; guLaho, B.M.Pa.-dvitIyA gAthA 48 sUtrepi 11ce nAsti D.E. saMghATikaNNaJce, C.. 12bhikkhuno, B. 1pidvito piTTito, C.; cp. brahmajAlas, ed. Grimblot, p. 2. 14 deglu, B.D.P.Pa.; C. iha 91 sUtramiva tadevAkSam 15 tippa, B.P.Pa.; tibbarAgo, C.D.E. sarvatra ha. vya', (dra0 sU0 11) 16 ca, B. 17na pass, B. 18maM na, D.E.Pa. 1 me, D.E.P.Pa. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #86
--------------------------------------------------------------------------
________________ 78 ] itivRttakaM [tika. 5 / 4 bhikkhu vihAreyya, so ca hoti anabhijjhAlA kAmesu na tibbasArAgo: abyApannacitto' appaduTThamanasaMkapyo upaThitasati sampajAno samAhito ekaggacitto saMvutindriyo, atha kho so santike va mayhaM ahaJca tssaa| taM kissa hetu? dhammaM hi so bhikkhave bhikkhu passati, dhamma passanto maM passatIti / anubandho pi ce assa mahiccho va10 vighAtavA / ejAnugo11 anejassa nibbutassa anibbuto| giddho12 so vItagedhassa passa yAvaJca aarkaa13|| yo14 ca dhammamabhijJAya dhammamAya pnnddito| rahado va nivAto ca15 anejo16 vupasammati // anejo so anejassa nibbutassa ca nibbuto17| agiddho 8 vItagedhassa passa yAvaJca santiketi // 3 // 63-aggi-suttaM [tika, 14] tayo me bhikkhave aggI | katame tayo? rAgaggi, dosaggi, mohggi| ime kho bhikkhave tayo aggIti / rAgaggi20 dahati21 macce 22 ratte23 kAmesu mucchite| dosaggi pana vyApanne 24 nare paannaatipaatino25|| 1 deglU, E.; deglu, anyatra ha0 tippa', B.C.P.Pa. D.E. vihAya sarvatra bya', 3 apaduH, B.C.M. +saMvutindriyacitto, B.C. ahaJcassa, M.; ahaJca, B. nAsti B. mahijho , C. ca, B.D.E.M. ojAnugo, D.E.; ejAdAso, M.; ejAsA, C. 10yiddho, C. 11Pa.iha tRtIya gAthAyAH caramaH pAdaH, tyajyante'vantarikAH so, C.M. 13 rahado upanivAto va, P.; dahado upanivAto ca, B.C.; dahado vupanivAto, M. (va-ca yo vinA); rahado ca nivAto ca, D.E.; A. vyAkhyAti nivAtaTANe rahado viy| 1+anejA, B.C. 16nibbasa nibba, M.; nibbutassa anibbato, B.C.P. 16agiddho so, B.M.; aviddho so, C.P. 17 aggI, M.; anyatra ha0 degi| 18rAgakkhi ghahati, C. 19macco, B.C. 2 ratto, B.C. 21D. E. vihAyAnyatra ha0 bya; byApanno, B. C. 22 degpAtine, C; degpAtane, B; degpAtike, P. Pa. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #87
--------------------------------------------------------------------------
________________ tika. 505 ] upaparikkhaya-suttaM mohagga pana sammULhe / ariyaghamme akovide / ete aggI ajAnantA sakkAyAbhirutA pajA // te vaDDhayanti nirayaM tiracchAnaJca yoniyo / asuraM pettivisayaJca amuttA mArabandhanA / // ye ca rattiM divA yuttA sammAsambuddhasAsane / te nibbApenti rAgaraMga nicvaM asubhasaJjino // dosaggiM 10 pana mettAya nibbApenti naruttamA / mohaggiM pana paJJAya 11 yAyaM 12 nibbedhagAminI 13 // te nibbApetvA nipakA rattindivamatanditA 14 | asesaM parinibbanti asesaM dukkhamaccaguM 1 5 // 6 ariyaddasA 10 vedaguno 17 sammadaJjAya paNDitA / jAtikkhayama 18 bhinAya nAgacchanti punabbhavanti // 4 // 64 - upaparikkhaya suttaM [tika, 525] tathA 1 9 tathA 19 bhikkhave bhikkhu [ 79 B. saMmuzhhe, B. Pa; smULho, D. E.; saM, C. P. ( u ) ; samuLho, 2 akovido, C. D. E.; viSe, P; vidho, B. P.Pa. + vaDDhayanti, M.; vaDayhanti ( ? ), Pa; vahinti, C. yoniyA, P. Pa; yoniso, C. 3 ajAnanto, vappayhanti, P; 6 asuraM ( = asuranikAyaM ? ), D.E.M.P.; asure, B. Pa.; pitti, B. C. M.P. Pa; visayaM nAsti ca M. a~, D. E.; nAsti C. 9 hU~, M.; anyeSu ha0 iM, 10 degI, M.; anyeSu ha0 i / 11 saJjAya C. 12 nAssi D.E. 13 deg gAminaM, M. 14 rati divA atantitA, B. 15 ancaguM, M.; accagU, C.; ajjagU, B.; ajjhagA, D. E. P.; aJcagA, Pa. ariyadusA, D.E.; ariyaddhaso, B. C; ariyassa, ( ariyatyasA ti, Aa) azuddhiratra dra0 sutaM 95 17 guNo, D.E.P.; gunA, B.; guNA, C. 1 tathAgatA, C. 16 ariyaddasA, M. P . ; Pa; A hantalekhepi yatra saiva gAthA upalabhyate 18degm, M. anyatra ha Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat asura, C.; mAna, B. www.umaragyanbhandar.com
Page #88
--------------------------------------------------------------------------
________________ itivRttakaM [ tika. 516 upaparikkheyya', yathA yathA upaparikkhato vahiddhA cassa viANaM avikkhittaM hoti avisaTaM " ajjhattaM asaNThitaM anupAdAya aparitassato Ayati jAtijarAmaraNadukkha samudaya - sambhavo na hotIti / sattasaGgApahInassa 10 netticchinnassa bhikkhuno / vikkhINo jAtisaMsAro natthi tassa punabbhavoti // 5 // 80 ] 65 - upapatti-suttaM [tika, 526] tisso imA bhikkhave kAmupapattiyo 12 / katamA tisso ? paccupaTThitakAmA 13 nimmAnaratino paranimmitavasavattino 14 | imA kho bhikkhave tisso 15 kAmupapattiyo' ti / paccapaTThitakAmA ca ye devA vasavattino / nimmAnaratino devA yecaJje kAmabhogino // itthabhAvaJJathAbhAvaM ' kAmabhogesu paNDito 17 / sabbe pariccaje 18 kAme ye 19 dibbA ye ca mAnusA // piyarUpasAtagadhitaM 20 chetvA sotaM 21 duraccayaM 22 / asesaM parinibbanti asesaM dukkhamaccaguM 23 // ariyaddasA 24 vedaguno 25 sammadaJjaya paNDitA / jAtikkhayama 26 bhiJAya nA gacchanti punabbhavanti // 6 // 4 passa, asaNThitA, 1 uparuparikkheyya, B.; upaparikveyyaM, P. Pa 2 yathA yathAyaM, D.E.; yathA yathassupaparikkhato, P. Pa 3 kkhito, C; kkhito, B. D.E. 5 fard, C. 6 arfer, B.; deg, C. D. E.; asaNDitaM, P. 8 anuppA, C. 9 AryAta, M.; i 10 tatthasaGaga, C. 11 vikkhano, C. 14 parinimmitavassa, B. ittha, deg B. 17 saNThitA, D.E. 19 ye ca vippAM, P. Pa; te mibbA, C. 12 13 deg kAmo, B. C. 16 itthibhA, deg C .; na B. ; paribbaje, P. 22 ajjaguM, 20 deg sAtagIdhataM, B.M.; cp udAnaM II. 7. piyarUpasAtagadhitA ve devakAyA puthumanusA ca; sAtarAdhitaM, C; sAtarAmitaM, B.; 'sAtarUpagIdhataM, D.E. P. Pa; Aa. api dra0 su0 109 21 taM duccarayaM, C. B.; ajjhagU, D.E.; dra0 suttaM 93 23 ariyaddasA, B. D.E.M.P.Pa.; ariyantasA, C; dra0 su0 93 gAthA yatra saiva 24 deg guNo, C. E.; guNA, 26 kAmarAgayutto, B. B. 25 deg M.; zeSeSu ha0 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat 15 anyeSu hU0 kAmUpa, E. nAsti B. C. 18 paricajje, www.umaragyanbhandar.com
Page #89
--------------------------------------------------------------------------
________________ tika. 5 / 8 ] kalyANa-suttaM . [81 66-kAma-suttaM [tika, 5 / 7] kAmayogayutto bhikkhave bhavayogayutto AgAmI hoti AgantA itthattaM; kAmayogavisa tto' bhikkhave bhavayogayutto' anAgAmI hoti anAgantA ityattaM; kAmayogavisatto bhikkhave bhavayogavisaatto' arahA1 0 hoti khINAsavo ti| kAmayogena saGghattA11 bhavayogena cUbhayaM / sattA gacchanti saMsAraM jaatimrnngaamino1|| ye ca kAme pahantvAna14 appattA AsavakkhayaM / / bhavayogena saRtA anAgAmIti vuccre|| ye ca kho cinnasaMsayA 7 khINamAnapunabbhavA / te ve18 pAraMgatA19 loke ye pattA20 Asavakkhayanti // 7 // tatiyabhANavAraM / 67-kalyANa-suttaM [tika, 5 / 8] kalyANasIlo bhikkhave bhikkhu kalyANadhammo kalyANapaJo imasmiM dhammavinaye kevalI21 sitavA uttamapuriso tivuccti| kathaJca bhikkhave bhikkhu 1 AgAmI, M.; anAgAmi, B.C.D.E.; agho AgAmi, P.; adhobhAgAmi, Pa. 2 AgantA, kevalaM M.; zeSeSu ha. AgantvA , A. api (Agamanadhammo--iti vRttiH). 3 itthatthaM, C.P. 4 yogasaJjatto,C. 5 degyogavisaMyutto, B.C.P. Pa., 6degI, kevalaM M.; zeSeSu ha0 degi, 'anAgantA, kevalaM M.; anAgatA, B.; zeSeSu ha0 degantvaa| bhavarAga', B.; bhavayogadeg, P. araha, C.; arahaM, D.E.P.Pa. 10 cp. aGagu0-nikAye catu0 nipA 01013 11 satthA, B.P. 12zeSeSu ha. kintu M. yojyateM-ti;deggAmino ti, B.P.Pa; deggAminanti, C.D.E. 13pahantA na, B.P.; pahatvAna, D.E. 14 degkkhayanti, B.C. 1 sarvatra ha0 sNy| 16cinnasaMsayA, C.M.Aa; bhinna', B.; tinnasaMsAraM, D.E.; khINasaMsArA, P. degro, Pa. 17vo, P.; va, C.D.; ce, B. 18pAyaMga, P.; pAra gatA, D.E. 1 sattA, B.C.; bhattA, Pa. 20kevalaM, B.C. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #90
--------------------------------------------------------------------------
________________ 82] itivRttakaM [ tika. 5 / 8 kalyANasIlo hoti ? idha bhikkhave bhikkhu salivA hoti pAtimokkhasaMvarasaMvuto viharati, AcAragocarasampanno anumattesu! vajjesu bhayadassAvI samAdAya sikkhati sikkhApadesu, evaM kho bhikkhave bhikkhu kalyANasIlo hoti| iti klyaannsiilo| kalyANadhammo ca kathaM hoti ? idha bhikkhave bhikkhu sattannaM bodhipakkhikAnaM dhammAnaM bhAvanAnuyogamanuyutto viharati, evaM kho bhikkhave bhikkhu kalyANadhammo hoti| iti kalyANasIlo kalyANa dhmmo| kalyANapaJo ca kathaM hoti? idha bhikkhave bhikkha AsavAnaM khayA anAsavaM cetovimatti paJjAvimutti dilai va dhamme sayaM abhijJAya+ sacchikatvA upasampajja viharati, evaM kho bhikkhave bhikkhu kalyANapo hoti / iti kalyANasIlo kalyANadhammo kalyANapaJo imasmi dhammavinaye kevalI sitavA uttamapurisoti vucctiiti'| yassakAyena vAcAya manasA natthi dukkttN| taM ve kalyANasIlo ti Ahu bhikkhU hirImataM1 // yassa dhammA subhAvitA11 pattasambodhigAmino121 taM ve kalyANadhammo ti Ahu bhikkhuM anussadaM 1 // yo dukkhassa pajAnAti idheva14 khymttno| taM ve kalyANapaJo15 ti Ahu bhikkhaM anAsavaM // tehi dhammehi sampannaM anIghaM cinnasaMsayaM / asitaM16 sabbalokassa Aha sabbappahAyinanti17 // 8 // 1 anuppattesu,C. sattannaM, M. Aa.; dra0 su0 82, anyeSu ha. sttN| 3 degvimutti, B.C.P.Pa. abhijJA , B.Pa.M.; dra0 suttaM 99 puggala- patti , 31 ca yatra tadeva vaakym| nAsti . D.E. kevalaM, B.C. 'vuccati, C.; degpuriso hotIti vuccati, B. ce, B. bhikkhu, B.C.P.Pa.M.; 10hirImataM, D.E.; hirimatanti hirimantaM hirisampanna, A.; hirimanaM, B.C.P.Pa.M. sabh', D.E. 12 degsambodha', C.M.; pattaMsambodhi', P.Pa.; sattaMsambodha', B. 13anussataM, D.E.; anussaraM, B.C. 14idhevA, B. 15degdhammo, C.P.Pa. 16ahitaM, C.; appitaM, B. 17sabbapaha, B.C.M. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #91
--------------------------------------------------------------------------
________________ tika. 5110 ] dhamma-sutaM 68 - dAna - sutaM [tika. 56 ] dve - mAni 1 bhikkhave dAnAni AmisadAnaJca dhammadAnaJca, etadaggaM bhikkhave ime dvinaM dAnAnaM yadidaM dhammadAnaM / dve me bhikkhave saMvibhAgA AmisasaMvibhAgo ca dhammasaMvibhAgo ca, etadaggaM bhikkhave imesaM dvinaM saMvibhAgAnaM yadidaM dhmmsNvibhaago| dve me bhikkhave anuggahA AmisAnuggaho * ca dhammAnuggaho ca, etadaggaM bhikkhave imesaM dvinaM anuggahAnaM yadidaM dhammAnuggaho ti / [ 83 yamAhu dAnaM paramaM anuttaraM yaM saMvibhAgaM bhagavA avaNNayi / amhi khettamhi pasannacitto viJJa pajAnaM ko na yajetha kAle // ye caiva bhAsanti suNanti cUbhayaM pasannacittA sugatassa 7 sAsane / te so atyo paramo visujjhati ye appamattA sugatassa sAsane ti // 9 // 66 - dhamma suttaM [tika. 5/10] vRttaM taM bhagavatA vuttamarahatA ti me sutaM / dhammenAhaM bhikkhave tevijjaM brAhmaNaM paJcApemi, nAJJa 10 lapitalApanamattena / kathaJcAhaM 11 bhikkhave dhammena tevijjaM brAhmaNaM paJJAmi nAJa 12 lapitalApanamattena ? - iSa bhikkhave bhikkhu anekavihitaM pubbenivAsaM anussarati, seyyathidaM ekampi 13 dvepi jAtiyo tisso pi jAtiyo catasso pi jAtiyo paJca 14 pi 14 jAtiyo dasa 3pi 15 jAtiyo vIsampi 'jAtiyo tisampi 17 jAtiyo cattAlIsampi jAtiyo pajjAsampi jAtiyo jAtisatampi jAtisahassampi jAtisatasahassampi, 'imAni B.C.M. 2 Amissa, B.D. E.; ca nAsti, D.E. ammis, P. 4 Amisa anu, D. E.; Ammissanu, M.; AmissAnu', B. 5 aggadakkhiNakhettahi, B. 6 yajeya, P. "suggadeg, P.Pa. 8 vRttaM, etamatthaM, ayampi, kevalaM M. B. P . Pa. sarvatra - brahma kintu M. brAhma 10 nAM, M.; na a, B. C. P. P. 11 kathaJca, M. 125i, M.; na a, C. P. Pa. ana, B. 18nfa, C.P.Pa. 1 4 nAsti C.D.E.P.Pa. 15 dasampi, B. C. P. Pa 16vIsampi, C.; visampi, B.; visaMpi, P. Pa; vasitimpi, D.E. visaMpi, M. 17 tisampi, B. *dra0 sutaM 100, aGaguttaranikAya 2 / 10 3 ca Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #92
--------------------------------------------------------------------------
________________ 84 ] itivRttakaM [ tik.5|10 aneke pi saMvaTTavivaTTakappe amutrAsiM evaMnAmo evaMgotto evamvaNNo evamAhAro evaMsukhadukkhapATisaMvedI evamAyupariyanto, so tato cuto amutra udapAdi tatrApAsiM evaMnAmo evaMgotto evaMvaNNo evamAhAro evaM sukhadukkhapaTisaMvedI evamAyupariyanto, so tato cuto idhUpapanno ti| iti sAkAraM sauddesaM anekavihitaM pubbenivAsaM anussarati / ayamassa paThamA vijjA adhigatA hoti, avijjA vihatA vijjA uppannA, tamo vihato Aloko uppanno, yathA taM appamatassa AtApino pahitattassa viharato |-pun ca paraM bhikkhave bhikkhu dibbena cakkhunA visuddhena atikkantamAnusakena' satte passati cavamAne uppajjamAne hIne paNIte suvaNNe dubbaNNe sugate duggate, yathAkammapage satte pajAnAti / ime vata bhonto sattA kAyaduccaritena samannAgatA vacIduccaritena samannAgatA' manoduccaritena1 0 samannAgatA10, ariyAnaM upavAdakA micchAdiTTikA micchAdiTThikammasamAdAnA, te kAyassa bhedA parammaraNA apAyaM duggati vinipAtaM nirayaM uppnnaa| ime vA pana bhonto sattA kAyasucaritena samannAgatA vciisucriten| samannAgatA11 manosucaritena samannAgatA ariyAnaM upavAhakA sammAdiTTikA sammAdiTTikammasamAdAnA, te kAyassa bhedA parammaraNA sugati saggaM lokaM upapannA ti| iti dibbena cakkhunA visuddhena atikkantamAnusakena 2---pe-yathAkammUpage satte pajAnAti / ayamassa dutiyA vijjA adhigatA hoti, avijjA vihatA vijjA uppannA, tamo vihato Aloko uppanno, yathA taM appamattassa AtApino phitttssvihrto|-pun ca paraM bhikkhave bhikkhu AsavAnaM khayA anAsavaM ceto vimutti paJjhAvimutti! 3 diThe va dhamme sayaM abhijJAya14 sacchikatvA upasampaJja viharati / ayamassa tatiyA vijjA adhigatA hoti, avijjA vihatA vijjA uppannA, tamo vihato Aloko uppanno, yathA taM appamatassa AtApino pahitatassa vihrto| evaM kho ahaM bhikkhave dhammena tevijjaM brAhmaNaM 1 amutrAsiM, C.M.; degsi, B.D.E.P. Pa. nAsti D.E. 3degvedi, B.C. P.Pa. 'udapAdi, M.; degdi, B.C.P.Pa; uppAdi, D.E. tatrApAsanti, Aa.; degAsi, vihAya sarvatra ha0 tatrAsApi, D.E.; tatrAsi, C. 6 degvedi, B.C. 7 degmAnassakena, B.M.P.Pa. ca pana, B.C. saMcitya tyaktaM sarvatra dra0 sutaM 70-71. 10 ducca, sama, saMcintya tyajyate 11na tyajyate D.E. dra0 sutaM 70-71. 12 degmAnussakena, B. M. P. Pa. 18 degvimutti M.; B.C. D.E.P.Pa; vihAya dra0 tadeva vAkyaM sutte 97. 1+abhicA , B.C.M. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #93
--------------------------------------------------------------------------
________________ tika. 5 / 10 ] dhamma-suttaM [85 paJjApemi nAJja lpitlaapnmttenaati| etamatthaM bhagavA avoca, tatthetaM iti vuccatiH (pubbenivAsaM yo vedi saggapAyaJca brAhmaNaJca / paJjApemi na ca aJja lapitalApanamattena // )3 pubbenivAsaM yo vedi saggApAJcapassati / atha jAtikkhayaM patto abhijhAvosito' muni // etAhi tIhi vijjAhi tevijjo hoti brAhmaNo / tamahaM8 vadAmi tevijjaM nAJja lapitalApananti // 10 // ayampi1 0 attho vutto bhagavatA iti me sutanti11 ||on ||pnycmo vggo|| tassuddAna:12 pasAda13 (60) jIvita (61) saMghATi15 (62) aggi (63) upaparikkhayA (64) / upapatti (65) kAma (66) kalyANaM (67) dAnaM (68) dhammena (EE) te dasAti // ||tiknipaatN" nidvitN|| 1na aja, C.M.; anaja, B. 2 degetam kevalaM M. iyaM gAthA kevalaM B.,C.;aktinaH prakSepoyam +vedi, veda? A. jAnAti-iti vyAkhyA, kintu Childers dhammapada gAthA 423 yatra saiva gAthA vizeSaNavat vedI; dra0 aGaguttaranikAya 31586 / 59 / 4 ca passato,C. attho,D.E. 6jAtikhayaM, B. abhijAdesito,C. tasmAhaM, P.Pa. naja, M.; aJja, B. C.P.Pa. 10M. nAsti pi| 11 ayam kevalaM M. 1'tassudAna, M.; zeSeSu ha0. vaggassa uddAnaM (ekena kevalaM da, P.Pa.) 1 pAsa,deg B. C. D. E. 14vijitA, B.; jIvitA, D.; 'jIvikA, E. 15 degti, B.C. 16tikkadeg, B.M.P.Pa. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #94
--------------------------------------------------------------------------
________________ catukkanipAto 100-brAhmaNa-suttaM [catu. 1] vuttaM hetaM bhagavatA vuttamarahatA ti me sUtaM / ahamasmi bhikkhave brAhmaNo' yAcayogo sadA payatapANi antimadehadhAro anuttaro bhisakko sllktto| tassa me tumhe puttA orasA mukhato jAtA dhammajA dhammanimmitA' dhammadAyAdA no Amisa daayaadaa| dve-mAni bhikkhave dAnAni AmisadAnaJca dhammadAnaJca, etadaggaM bhikkhave imesaM dvinnaM dAnAnaM yadidaM dhammadAnaM / dve-me 1 bhikkhave saMvibhAgA, AmisasaMvibhAgo11 ca1 0 dhammasaMvibhAgo12 ca,12 etadaggaM bhikkhave imesaM dvinnaM saMvibhAgAnaM yadidaM dhmmsNvibhaago| dve-me bhikkhave anuggahA, AmisAnuggaho! 3 ca dhammAnuggaho ca, etadaggaM bhikkhave imesaM dvinnaM anuggahAnaM yadidaM dhmmaanuggho| dve-me bhikkhave yAgA, AmisayAgo ca? dhammayAgo ca, etadaggaM bhikkhave imesaM dvinnaM yAgAnaM yadidaM dhammayAgo ti| etamatthaM bhagavA avoca, tatthetaM iti vuccati:14 yo dhammayAgaM ayajI15 amaccharI16 tathAgato sbbbhuutaanukmpii| vRttaM', etamatthaM', ayampi, kevalaM M. etatsUtra bhAvArtha dra0 su0 98 2 asmi, C.D.E. 3 bhikkhave bhikkhu, B.C.P.Pa. 4 brahma', B.P.Pa. 5 degdhAro, B.M.; zeSeSu ha0 degdhro| 6 orasa, D. E.; B. orasA ityataH paraM puttA; vAkya samUhArtha dra0 assalAyanasutta ed. Pischel, P.9 7 degnimittA, D.E.Pa. 8 Amissa', P.Pa. Amissa', B.P.Pa. 10 nAsti D.E. 11 imedve me, C. 12 Amissa", B. 13 nAsti C. 14 Amissanudeg, B.; Amissa anu, Pa. 16 etamatthaM, ayampi, kevalaM M. 16 ayajI, M.E.; ayaji, D.Pa.; asaji, P.; assajI, C.; assaji, B. 16 degi, B. P.Pa. 17 sabbasattAnukampIti, Aa.; M. pazcAt 11 degkampI, kintu zeSeSu ha. degkampitaM sahava likhitaM B, 11 pazcAt taM, C. degkmpinN| 86 ] [ catu. 1 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #95
--------------------------------------------------------------------------
________________ catu. 2 ] cattAri suttaM taM tAdisaM devamanussaseTTha 1 sattA' namassanti bhavassa pAragunti // ayampi atyo vutto bhagavatA iti me sutanti // 1 // 101 - cattAri suttaM [catu. 2] *cattAri mAni bhikkhave appAni ceva sulabhAni ca tAni ca anavajjAni / katamAni cattAri ? paMsukUlaM bhikkhave cIvarAnaM appaJca sulabhaJca taJca anava / piNDiyAlopo bhikkhave bhojanAnaM appaJca sulabhaJca taJca anavaJjaM / rukkhamUlaM bhikkhave senAsanAnaM appaJca sulabhaJca taJca anavajjaM / pUtimuttaM bhikkhave bhesaJjAnaM 10 appaJca sulabhaJca taJca anavajjaM 11 / imAni khobhikkhave cattAri appAni ceva sulabhAni ca 12 tAni 1 3 ca 1 3 anavajjAni / yato kho bhikkhave bhikkhu 14 appena ca tuTTho hoti sulabhena ca, 1 4 imassAhaM 15 aJJJataraM sAmaJJaGganti vadAmIti / anavajjena tuTussa appena sulabhena ca / na senAsanamArambha cIvaraM pAnabhojanaM / 6 vighAto hoti cittassa disA nappaTihaJjati // ye cassa dhammA akkhAtA sAmaJJassAnulomikA / adhiggahItA 17 tuTThassa appamattassa bhikkhuno 18 ti // 2 // [ 87 1. manussAnaM se, B. C. 2 sakkA, C. Pa. M. nAsti Pi. 5 gatAni ca, P; C. " cIvaraM, D.E. 7 bhojanaM D.E. 9 bhesajjaM D.E. 10 anavajjJAnaM, C. B. 13 bhikkhu tuTTho hoti appena 14 tassAhaM, D.E.; idamassAhaM, P. Pa. D. E.; na patti, Pa., haJjasi, B. C.D.E. A.; Burmese ha0 AditaH iMtyato yAvad tuTThassa guti, B. C. P., gUti, tAni ca Pa; tAnicatAri, 8 senAsanaM, D.E.M.P.Pa. 11 nAsti D.E. 12 nAsti cave sulabhenaca anavajjena, D.E. 15 napaTi, M.P.; nappati, B. C. 16deg itA, B.M. 17 bhikkhuno, sikkhato. Pa; na santi sarvA gAthA, second, dvitIyaM tyaktaH khaMDaH --jAnato ahaM bhikkhave ityataH para paratana kintu yojyate sutta 18 ahaM, B. Pa. * saMpUrNa suttaM aGaguttaranikAye catu0 27 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #96
--------------------------------------------------------------------------
________________ 88 ] itivRttakaM [ catu. 4 102-jAnaM-suttaM [catu. 3] jAnatohaM bhikkhave passato AsavAnaM khayaM vadAmi, no ajAnato a apassato / kiJca bhikkhave jAnato kiM+ passato AsavAnaM khayo hoti? idaM dukkhanti bhikkhave jAnato passato AsavAnaM khayo hoti', ayaM dukkhasamudayo ti bhikkhave jAnato passato AsavAnaM khayo hoti, ayaM dukkhanirodho ti bhikkhave jAnato passato AsavAnaM khayo hoti, ayaM dukhakanirodhagAminI' paTipadA ti bhikkhave jAnato passato AsavAnaM khayo hoti / evaM kho bhikkhave jAnato passato10 AsavAnaM khayo hotiiti11| sekhassa sikkhamAnassA ujmggaanusaarino| khayasmi paThamaM jANaM tato ajhA anuttarA1 3 // tato aJJA vimuttassa vimuttijJANa + muttamaM / uppajjati khaye jANaM khINA1 5 saMyojanA15 iti / na tvevidaM16 kusItena bAlenamA vijAnatA17 / nibbAnaM adhigantabbaM18 sabbaganthapamocananti // 3 // 103-samaNa-suttaM [catu. 4] ye hi keci20 bhikkhave samaNA vA21 1no apassa D.E.Pa. kiJci , B.C.D.E. kiM, M.P.; ki, B.; kiJci , D.E.; nAsti C, Pa. +khayo ti, Pa. khayo ti, Pa. 6 degI, C.D.E.; zeSeSu ha0 degi, patip,' P.Pa taM, P.; nAsti C. Pa. sarvatra ha. kintu M. paThati evaM passato ityataH praak| 10 hoti, B.C.M. 11 bhikkhamAnassa, C.; khayamAnassa Pa. 1'anantarA, M. Pa.; zeSeSu ha. anuttraa| 13 sAddhaM, ja, B.p.; anyatra ha. ekena 1+khINa, C.D.; khINaM, saMyojana, M. AdyaM gAthA dvayaM dra0 aGaguttaranikAya 3.84 15 tocaraM, Bc 16A. pAThaH-makAro padasandhikaro, dra0 Ed. Muller, pali. Gr. P. 63.; bAlena avijdeg B.C.; vAlena antA (?), D.E. 17 deggandhabba, B. 18 degganya', M.; zeSeSu ha0 gndh| 19 kAci B.; yohi ko ci,C. 20 nAsti D.E. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #97
--------------------------------------------------------------------------
________________ catu. 4 ] samaNa-sutaM [89 brAhmaNA' vA idaM dukkhanti yathAbhUtaM nappajAnanti' , ayaM dukkhasamudayo ti yathAbhUtaM nappajAnanti, ayaM dukkhanirodhoti yathAbhUtaM nappajAnanti', ayaM dukkhanirodhagAminI paTipadA ti yathAbhUtaM nappajAnanti, na te me bhikkhave samaNA vA brAhmaNA vA samaNesu vA samaNasammatA brAhmaNesu vA brAhmaNasammatA', na ca" panete' Ayasmanto sAmaJjatthaM vA brAhmaJjatthaM9 vA diTThava dhamme sayaM abhijJA sacchikatvA upasampajja vihrnti| ye10 ca kho keci10 bhikkhave samaNA vA brAhmaNA vA idaM dukkhanti yathAbhUtaM pajAnanti, ayaM dukkhasamudayo ti yathAbhUtaM pajAnanti, ayaM dukkhanirodho ti yathAbhutaM pajAnanti, ayaM dukkhanirodhagAminI12 paTipadA1 ti yathAbhUtaM pajAnanti, te kho me14 bhikkhave samaNA vA brAhmaNA vA samaNesu ceva samaNasammatA, brAhmaNesu ca brAhmaNasammatA, te ca panAyasmanto samajhatthaJca1 brAhmaJjatthaJca17 di8 va dhamme sayaM abhijA18 sacchikatvA upasampajja viharantI ti19 / ye dukkhaM nappajAnanti ' attho20 dukkhassa sambhavaM / yattha ca21 sabbaso dukkhaM asesaM uparujjhati / / taJca maggaM na jAnanti dukkhUpasamagAminaM / cetovimuttihInA23 te23 atho24 paavimuttiyaa| abhabbA25 te antakiriyAya te26 ve26 jAtijarUpagA27 // 1B.P.Pa. sarvatra-brahma, a, brahmaNatthaM, zeSeSu ha0 cApiM. sarvadA braahm| 2na pa,deg P.Pa. Ideg,C.D.E.; zeSeSu ha0 i0, na te me, M., zeSeSu ha0 na me te| ceva, P.Pa. nAsti C. te capana, B. 8 degmanto, M.P.Pa.; degmantA, B.D.E.; manti, C. 9 degattaM, B.P.Pa. 10 ye hi keci, D.E.; sacchikatvA......keci iti syAne Pa. pATha:-- taMnappajAnanti C. 11 idaM, C. 12 degI,D.E.; anyeSu ha. C. nAsti gaaminii| 13 pati, P.Pa. 14 te kho me, M.P.; te na kho me, B.C.Pa.; te ca kho me, D.E. 15 dego, M.P.; anyeSu ha.. degA, 16 degattaJca, B.P.Pa. 17 brahmaNataNattaJca, P.Pa.; nAsti. B. 18abhijJAya C., saMpUrNa vAkyakRte dra* aGaguH-ni0 catu0 5 / 1 19viharatIti, B.C. 20attho, C.; yato, B. 21yatthaJca, D.E.; yathA ca, C.; yato ca, B. 2 dukkhupa', B.M.P.Pa. 23 vimattinAtena, C.; degvimuttisampannA, B. 24attho, B.C. 25 bhabbA, Pa. 20na te, B.C. 27degjarupa', B.,B.C.D.E. yojyate--ti / Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #98
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ catu. 5 itivRttakaM ye cadukkhaM pajAnanti atho dukkhassa sambhavaM / yatya ca sabbaso dukkhaM asesaM uparujjhati // taJca maggaM pajAnanti dukkhUpasamagAminaM / ceto vimuttisampannA atho paJjAvimuttiyA / bhabbA te antakiriyAya na te jAtijarUpagA ti // 104--sIla-suttaM catu. 5] ye te bhikkhave bhikkhu sIla sampannA samAdhisampannA paJjAsampannA vimuttisampannA vimuttijANadassanasampannA10 ovAdakA vijJApakA11 sandassakA samAdapakA12 samuttejakA 1 3 sampahaMsakA14 alNsmkkhaataaro| 5 saddhammassa16 dassanampaha17 bhikkhave tesaM bhikkhUnaM bahupakAraM18 vadAmi, savana19 mpaha19 bhikkhave tesaM bhikkhanaM bahapakAraM vadAmi, upasaDakamanampahaM20 bhikkhave tesaM bhikkhUna bahupakAraM vadAmi, payirupAsanampahaM21 bhikkhave tesaM bhikkhUnaM bahupakAraM vadAmi, anussaraNampahaM bhikkhave tesaM bhikkhUna bahUpakAraM vadAmi, anupabbajjampahaM bhikkhave tesaM bhikkhunaM bahapakAraM vdaami| taM kissa hetu? tathArUpe bhikkhave nAsti B. 'yato, B.C.M.P.Pa. yatta, B. 'dukkhupa', B.P.Pa. attho, C. 6bhabbA, M.; anyeSu ha. sbbaa| 7degjarupa, P.Pa.; B. carama gAthA, dvayaM dviH prathamaH pAdo tyazuddhaH 8 B. etatsUtra syAyenAM zena dra0 puggalapAtti, 4 // 23 dvitIyAM zena dra0 pugga 03 / 13 1 nAsti P.Pa. 10 nAsti B.C.P.Pa. 11 pazcAta-vijJa, P.Pa. yojayataH adhavodhakA, iti avavodhakA-sthAne A. vyAkhyA 12 degpikA B. 13 degjikA, B. 1+ degsikA, B. 15salasamattakA, C.; alNsmmttkaa| saddhammassa dadeg, B. 16 sadassa, C.; nAsti D.E.; pazcAt-saddhadeg P.Pa. yojayataH desetAro, A. vyAkhyA 17paha, yacca SaD vAramiha, apiahaM, B. sarvadA-ahaM nAsti P; C.D.E.M. prAtyane karmavacane sarvadA anusvAra; dassanaM sahaM, C. 18 kevalaM C. pADhaH prAyaH sarbadA bahupa; anyeSu ha0 bahu. D.E. sarvadA vahakAraM; C. ca prathamavAraM 19 savAnaM savaM, C.; samaNaM paha D.E. 20pahAna, C. payirUpa, B.; patirupa', C.; pustake nAsti Pa. payira', anusa, anupa Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #99
--------------------------------------------------------------------------
________________ catu. 5 ] sIla-sutaM [91 bhikkhU sevato bhajato payirupAsato aparipUro pi salIkkhandho bhAvanApAripUri gacchati, aparipUro pi samAdhikkhandho bhAvanApAripUri gacchati, aparipUro pi paJjAkkhandho bhAvanApAripUriM gacchati, aparipUro pi vimuttikkhandho bhAvanApAripUri gacchati', aparipUro pi vimuttiJANadassanakkhandho bhAvanApAripUriM gcchti| evarUpA ca te bhikkhave bhikkhU satthAro' ti10 pi vuccanti, stthvaahaa|| ti pi10 vuccanti, raNajahA 2 ti pi vuccanti, tamonudA ti pi10 vuccanti AlokakarA ti pi13 vuccanti, obhAsakarA ti pi vuccanti, pajjotakarA ti pi vuccanti, ukkAdhArA ti pi uccanti, pabhaGakarA ti pi vuccanti, ariyA ti pi vuccanti, cakkhumanto15 ti pi vuccntiiti| pAmujjakaraNaM16 ThAnaM evaM17 hoti vijAnataM18 / yadidaM bhAvitattAnaM ariyAnaM dhammajIvinaM1 // te jotayanti20 saddhammaM bhAsayanti pabhaGakarA / AlokakaraNA dhIrA cakkhamanto raNajahA21 // yesaM ve22 sAsanaM sutvA sammadajJAya2 3 pnndditaa| jAtikkhayama24 bhijJAya nAgacchanti pUnabbhavanti // 5 // 1anusara, P.; anusayaM, C. nAstyed vAkyaM D.E. 'nAsti C. parirupa, B.Pa. 4 M. sarvadA pUri; B.C.P.Pa. sarvadA pUri, iha sUtre paJjAkkhadeg D.E.P. D.E.Omit this sentence. 'nAsti etadvAkyam U kAraH kevalaM M. sattAro, C. nAstiC. 10jAtakantA rAdinittharaNato sattavAhA ti A.; sattavAho, C.P.Pa. 11 degho, C.; maraNajahA, D.E. 12Aloka-divAkarA vA ti va, Pa.; pajjotakadeg ityataH praak| 1"yathA A.M.; anyeSu ha0 pabha ukkadeg ityataH prAk; ukkakarA, B.; pabhAkaro, Pa. 14 degmantA, B.C. 10 pAmojjadeg D.E.; pAmujjakaraNa, B.; degkaraNaTThANaM, C.; kAraNaM, P.Pa. 16etaM, B.D.E.P.Pa. 17 vijjAnaM, C. 18jIvitaM, D.E. 1 jotassanta, C.; vomAranti Pa. 20degjaho, B.C.;degcahA P. 21ce, B.; ca D.E. saddhammAya, B. 23 degma kevalaM M.; anyeSu ha0deg.. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #100
--------------------------------------------------------------------------
________________ 92 ] itivRttakaM [ catu. 7 105-taNhA-suttaM [catu. 6] * cattAro-me bhikkhave taNDappAdA yattha bhikkhuno taNhA uppajjamAnA uppajjati / katame cattAro? cIvarahetu vA bhikkhave bhikkhuno taNhA uppajjamAnA uppajjati, piNDapAtahetu vA bhikkhave bhikkhuno taNhA uppajjamAnA uppajjati, senAsanahetu vA bhikkhave bhikkhuno taNhA uppajjamAnA uppajjati, itibhavAbhavahetu vA bhikkhave bhikkhuno taNhA uppajjamAnA uppajjati, ime kho bhikkhave cattAro taNhappAdA yattha bhikkhuno taNhA uppajjamAnA uppajjatIti / taNhAdutiyo puriso dIghamaddhAnaM saMsaraM / itthabhAvajjathAbhAvaM saMsAraM nAtivattati / / evamA' dInavaM jatvA taNhA dukkhassa sambhavaM / vItataNho anAdAno sato bhikkha paribbaje ti // 6 // 106 --brahma-suttaM [catu. 7] 10 sabrahma kAni bhikkhave tAni kulAni yesaM puttAnaM mAtA pitaro ajjhAgAre pUjitA honti / sapubbadevatAni 1 bhikkhave tAni kulAni yesaM puttAnaM mAtApitaro ajjhAgAre pUjitA honti| sapubbAcariyAni bhikkhave tAni kulAni yesaM puttAnaM mAtA pitaro ajjhAgAre pUjitA honti1 31 sAhuneyyakAni1 + bhikkhave tAni kulAni nAsti D.E. 2 itibhagavAbha,C. 3deg bhikkhave tadeg, B.C.; Pa. etasya sUtrasya gadyabhAge'tisaMdigdhaH paatthH| sarvatra ha. Pa. pustakaM vihAya addhAna-iti paatthH| 5 degsAra, P.Pa. saMsaraM, B. 'etaM, D.E. taNahaM , M.; taNhAhetu ssa, Pa. 'tA eva gAthA 15 sUtre 10saMpUrNa sUtraM dRzyate aDaguttaranikAye-tika0 31, catu0 63 ca / tikanipAta-pAThaH samIcInatamaH gaathaanukuulyaat| asya sUtrasya dvitIyaM (sapubbadevatAni) adhikam / punba, antarA sa-, C. Pa. 12 degAgAresu, B. 13 yathA A.D.E. anyeSu ha. nAstIdaM tRtIyaM vAkyaM (sapubbAcariyAni), yadyapi pubbAcariyA-iti aparAddhe asya sUtrasya sarvatra ha. yojyate (paMcamaH D.E., caturthaH zeSeSu ha0) pAhuNeyyakAni (sapAhuna , M.; sApihaNa', P.) bhikkhave tAni kulAni yesaM puttAnaM...na tu idaMmiva etatsUtrottarArdhe nAsti caA. 14AhaNa,deg B.C.P.Pa. *saMpUrNa sUtraM aDaguttA0--nika0 catu0 9. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #101
--------------------------------------------------------------------------
________________ catu. 8] bahUpakAra-suttaM [ 93 yesaM putAnaM mAtA pitaro ajjhAgAre pUjitA honti| brahmA ti bhikkhave mAtApitUnaM 3 etaM adhivcnN| pubbadevatA ti bhikkhave mAtApitUnaM etaM adhivacanaM / pubbAcariyA ti: bhikkhave mAtApitUnaM etaM adhivacanaM / AhuneyyA ti bhikkhave mAtApitUnaM etaM' adhivacanaM / taM kissa hetu ? bahupakArA lokassa dassetAro ti| brahmA ti mAtApitaro pubbAcariyA ti vuccare / AhuneyyA ca puttAnaM pajAya anukampakA // tasmA hi ne11 namasseyya sakkareyya ca12 pnnddito| annena atho pAnena vatthena sayanena ca / ucchAdanena nhApanena13 pAdAnaM dhovanena ca // tAya naM pAricariyAya mAtApitUsu pnnddito| idheva naM pasaMsanti pecca sagge pamodatIti // 7 // 107-bahUpakAra-suttaM [catu. 8] bahUpakArA1 5 bhikkhave brAhmaNagahapatikA! tumhAkaM, ye vo paccupaTThitA ciivrpinnddpaatsenaasngilaanpccybhesjjprikkhaarehi| tumhe pi18 bhikkhave bahUpakArA brAhmaNagahapatikAnaM20,yaM nesaM dhamma desetha AdikalyANaM majjhekalyANaM pariyosAnakalyANaM, sAtthaM 22 sabyaJjanaM23 kevalaparipuNNaM parisuddhaM brahmacariyaM pakAsetha 24 | evamidaM bhikkhave aJjamanaM nissAya brahmacariyaM vussati25 oghassa nittharaNatthAya 26 sammA dukkhassa antakiriyAyAti / 1 AgAresu,B. brahmaNA ti, B.C.; brahmakA ti Pa. 3 degpitunaM,D.E. 4 degdevA, B.P.Pa. eva etaM,B. cariyAnIti, B. 'nAsti B. 8pubbadevatA...... adhivacanaM Om. C. bahapakArA, B. M.P.Pa. 10baccare-ityataH paraM C. pAThaH-pe-B.-pa- 'te, D.E. 12sakkAra,deg B.; sakkareyyA ca, C.;degeyyAtha, D.E. I hApanena, C.D.E. nhAnena, M. 14pamodati, C. bahupa', B.M.P. 1 brahmaNa', P.Pa.; brahmaNA, B. 'te, C.; B. M. pustakayoH vo, te--itiiv| 18hi, B. 1degbahupa,B.M.P.Pa. 20brahma B.P.Pa. 21tesa, C. 2'sattha,degM.P. 23 savya', B.M.P.Pa. 2+sota,D.E. 25vaccati P. 26 degttAya, B. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #102
--------------------------------------------------------------------------
________________ [catu. 9 94 ] itivRttakaM sAgArA anAgArA ca ubho aJJojanissitA / ArAdhayanti saddhammaM yogakkhemamanuttaraM // sAgAresu ca cIvaraM paccayaM sayanAsanaM / anAgArA paTicchanti parissayavinodanaM / sugataM pana nissAya gahaTThA10 ghrmesino| saddahAnA11 arahataM ariyapaJjAya12 jhAyino // idha dhammaM caritvAna maggaM] 3 sugatigAminaM / nandino devalokasmi modanti kAmakAminoti / / 108-kuhanA-suttaM [catu. 6] ya keci bhikkhave bhikkhU kuhA thaddhA lapA siGagI unnalA 16 asamAhitA, na me16te bhikkhave bhikkhU mAmakA, apagatAca te bhikkhave 18bhikkhU imasmi dhammavinaye vuddhi virULhiM20 vepullaM aayjjnti| ye ca kho21 bhikkhave bhikkhU sagArA B.C.D.E. 'anagadeg C.M. D.E.P.Pa.va, anAgadeg-- ityataH prAk, * ArAmayanti, C. yathA D.E.M.A.; B.C.P.Pa. pATha:-yogakkhemassa pttiyaa| "sagAra,deg B.; sAgar,' D.E. anag, M.; anAgAraM, B. 8aparissa,deg B.; parissayantivina, D.E.; sarisassavina C.; A. pAThaH parissayavinodananti utuparissayAdiparissayagahaNaM vihArAdi AvasataM, sugataM, D.E.Aa. (P. Pa.pAThaH saMdigdhaH); yuggalaM, M.; saddhamma B.C.; pATho'zuddhaza A. vyAkhyAti puggalaM, tasya caramaM vAkyaM-sAvako hi idha puggalo hi (?) adhippeto| 10gharadA, P.Pa. 1IsahAnA D.E.: saTTahAno, B.C.M. P.Pa.Aa. 12degpaJjAca, D.E.; dhammasaJcAya, B.; dhammasa, C. 13sagaM, C. 1 siGagI, D.E.P.Pa. sIgIti, Aa.; siGagA, B.C.M.; saGago ityasyasaM pradAnaM, pATha AvA va zaddhaH A. vyAkyAntaM-evaMvattehi saMgha (?)-sadisehi pAkaTakilesehi smnnaagtaa| 15 unnaLA, M. 16naca te C. 17 apAgatA, C. 18nAsti D.E. nAsti B.C.P.Pa. 20virUlihaM, B.M.P.Pa. (na tu B.Pa.) / khote, D.E.P.Pa. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #103
--------------------------------------------------------------------------
________________ catu. 10 ] purisa-suttaM [ 95 nikkuhA 1nillapA dhIrA athaddhA susamAhitA, te ca kho me bhikkhave bhikkhU mAmakA, anapagatA ca te bhikkhave bhikkhU imasmA dhammavinayA, te ca bhikkhave bhikkhU imasmi dhammavinaye vuddhi virULhiM' vepullaM ApajjantIti / kuhA thaddhA lapA siGagI unnalA' asamAhitA / na10 te dhamme virUhanti10 sammAsambuddhadesite // nikkuhA1 nillapA12 dhIrA athaddhA! 3 susamAhitA | dhamme virUhanti 6 sammAsambuddhadesite ti // 9 // * 106-purisa-suttaM [catu. 10] seyyathA pi bhikkhave puriso nadiyA sotena Avayheyya17 piyarUpasAtarUpena18, tamenaM cakkhumA puriso19 tIre Thito disvA evaM vadeyyaH kiJcApi kho tvaM ambho20 pUrisa21 nadiyA sotena ovayhasi piyarupasAtarupena / atthicettha hedA rahado24 yathA B.C.M., dra0 dvitIyA gAthA; P. pATha:-asandhA Pa. avandhA=athaddhA; D.E. pAThaH nikkadeg nitthaddhA nilapA dhIdeg AvandhA susa; A. na suvyAkhyAti sukhapakkhaM nAsti M.Pa. nAsti B.C.P.Pa. * imasmA D.E.; imamhA B.C.M.P.;Pa. nAsti ima adhastanAH zabdAzca yAvad imasmi / te ca kalpanayA ca te, P.; na ca te, C.; te, nAsti tu ca, B.M.; kintu B, pAThe ca, imasmi ityataH prAka; D. E. pATheimasmiJce te dhammavinaye (na tu- bhikkhave bhik)| virUlihaM, B.M. P.Pa.(na tu B.P.Pa.) siGiga, E.P.Pa; siGagI, D.; siGagA, B.C.M. unnaLA, M. na te..., susamAhitA; nAsti 10virUhanti kevalaM M.; virULahanti, B.C.D.E.P. (B.P. kAraNa u saha). nikahA, D.E. 1"nilapA, D.E. 13 asaddhA, P. 14na te...., susamAhitA; tAsni Pa. 15ca B. 16virUhanti kevalaM M.; virULahanti, B.C.D.E.P.Pa. (B.P.Pa. u kAreNa saha). 17 ahuvhe, D.; ovuyha, P.; oruyha, B.Pa.; guyhati, C. 18piparUpena sa, P.Pa. 1 pUriso, P. 20abbho, B. 21pUriso, P.Pa. 22ovuyhati, M.; vuyhasi, C.; ovuyha, D.E. 23degsAtarUpamana, B.; rUpaMpana, C.; piyarUpena s', P.Pa.BE.D. 24 dahado, M. *idaM sUtraM aDagutta0 nikA0 catu0 26 api Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #104
--------------------------------------------------------------------------
________________ 96 ] itivuttakaM [catu. 10 saummi sAvaTro sagaho sarakkhasoyaM tvaM ambhopurisa pApuNitvA maraNaM vA nigacchasi maraNamattaM vA dukkhnti| atha kho so bhikkhave puriso tassa purisassa sadaM sutvA hatthehi ca pAdehi ca paTisotaM vAyameyya / upamA kho me ayaM 10bhikkhave katA athassa vijJApanAya11 / ayaM cettha atthoH nadiyA soto| ti1+ kho bhikkhave channetaM ajjhattikAnaM15 AyatanAnaM adhivacanaM ; heTThA rahado16 ti kho bhikkhave paJcannaM orambhAgiyAnaM saMyojanAnaM adhivacanaM; saummIti kho bhikkhave kodhUpAyAsassetaM18 adhivacanaM; sAvaTTo ti kho bhikkhave paJcacannetaM kAmaguNAnaM adhivacanaM; sagaho sarakkhaso ti kho19 bhikkhave mAtugAmasmetaM adhivacanaM; paTisoto20 ti kho bhikkhave nekkhammassetaM adhivacanaM; hatthehi ca pAdehi ca vAyAmo ti kho bhikkhave viriyArambhasseyaM taM adhivacanaM cakkhumA puriso22 tIre Thito ti23 kho bhikkhave tathAgatassetaM adhivacanaM arahato sammAsambuddhassAti / sahApi24 dukkhena jaheyya kAme* yogakkhemaM Ayati25 patthayAno26 / sammappajAno27 suvimuttacitto vimuttiyA phassaye 28 tattha tattha // saUmi,M.; caUmi, D.E. 'abbho, B. pApuNetvA,P.Pa.; rahadaM pApuNetvA, E., na kAreNa saha D. +mAra, P.Pa. nigacchati, C. nAsti B. nAsti D.E. yApeyya, C. ayaM me, D.E. 10vijApanA, B.C.P.; degpanAna, Pa. 11 ayaM ve cettha, C.; ayaMJceva, Pa; ayamevattha, D.E. 1sotA, P.Pa. 1 nAsti B. 1 taNhAya sotaM, D.E. piyarUpaM sa', B.C.M. 16adhijhata.. D.E. dahado, M. 18 ummIti, D.E.Pa.; saUmIti, M.; abhIti, D.E. 19kodhUpa', E.Pa., degupadeg zeSeSu ha. pAyassetaM, D.E. 20nAsti B.C. D.E.Pa. 21paTisoto, B.C.M.P.Pa.; patisotA ti, D.E.; nAsti kvacidapi ha. piittsotN| 22 nikkha, B.; nekkhamass, M. 234deg tI, ti nAsti Om. C. 24 pahAsi, C.M.; sa eva duSpAThaH A.: mahAsipi, B. 25 Ayati, sarvaSa 10 26 patthayamAno. P.Pa. patthamAno, C. 27 sammapaja', P.; samappa, Pa; sampajAno, B. 28 passaye, B.P. * dra0 aGagu0-nikA0 catu0 212,3 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #105
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 97 catu. 11 ] cara-suttaM sa vedagU vusitbrhmcriyo| lokantagU pAragato ti vuccatIti // 10 // * 110-cara-suttaM [catu. 11] carato ce pi bhikkhave bhikkhuno uppajjati kAmavitakko vA vyApAdavitakko vA vihiMsAvitakko vAH taJce bhikkhavela bhikkha adhivAseti na-ppajahati na vinodeti na vyantikaroti na anabhAvaM gameti, caraM pi bhikkhave bhikkhu evaMbhUto10 anAtApI11 anottappI satataM samitaM kusIto hInaviriyo ti vuccati / Thitassa ce13 pi14 bhikkhave bhikkhuno uppajjati kAmavitakko vA vyApAdavitakko vA vihiMsAvitakko vA; taJce bhikkhave15 bhikkhu adhivAseti nappajahati na vinodeti na vyantikaroti na anabhAvaM gameti, Thito pi bhikkhave bhikkhu evaM bhUto anAtApI ano- ttappI satataM samitaM kusIto hInaviriyoti vaccati |-nisinnss ce pi15 bhikkhave bhikkhuno uppajjati kAmavitakko vA vyApAdavitakko vA vihiMsAvitakko vA; taJce bhikkhave16 bhikkhu adhivAseti nappajahati na vinodeti na vyantikaroti na anabhAvaM gameti, nisinno pi17 bhikkhave bhikkhu evaMbhUto18 anAtApI anottappI satataM samitaM 1 sita', M.P.; vusita, B.C.Pa.; vusitaM,E.; sitaM, D.;degcAriyo, P.Pa' pAraMga', B. vuccati, C.D.E.; P.Pa. pAThe vggo| +For cara D.E. pAThe-para asmin sUtre ce-kevalaM M. vyu, asmin paratane sUtre ca kevalaM D.E.; zeSeSu ha0 vy| kevalaM M. na paja',D.E. vya kevalaM D.E.; zeSeSu ha. vya; M. pAThaH srvdaa-vyntiddkroti| 10 dra0 anabhAvakatA aGagu0 3 // 33 11 evaM pi bhUto, C. 12 anAtApI sarvadA M.; zeSeSu ha. sarvadA / 13degttappI, sarvadA M., dvi0 zca C.; degi, B.C.; D.E.P.Pa. pAThaH sarbadA ttApi, asmin paratane ca sUtre 14 ce, nAsti M. 15pi, nAsti C. 16 kevalaM M. 17pikho, D.E. 18evaMpi bha,deg C. 12C. nAsti vAkkhaNDa:., (sayAnassa ...buccati.) *dra0 aGagu0 nikA0 catu0 // 2,3 + idaM ca sUtraM aGagu0-nikA0 catu0 11 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #106
--------------------------------------------------------------------------
________________ 98 ] itivuttakaM [ catu. 11 kusIto hInaviriyoti vuccati |-syaanss ce pi bhikkhave bhikkhuno jAgarassa uppajjati kAmavitakko vA vyApAdavitakko vA vihiMsAvitakko vA; taJce bhikkhave' bhikkhu adhivAseti nappajahati na vinodeti na vyantikaroti na anabhAvaM gameti, sayAno pi bhikkhave bhikkhu jAgaro evaMbhUto anAtApI anottappI satataM samitaM kusIto hInaviriyoti vuccati |-crto ce pi bhikkhave bhikkhuno uppajjati kAmavitakko vA vyApAdavitako vA vihiMsaviAtakko vA; taJce bhikkhave bhikkhu nAdhivAseti' pajahati vinodeti vyantikaroti anabhAvaM gameti, caraM pi bhikkhave bhikkhu evaMbhUto AtApI ottappI satataM samitaM Araddhaviriyo pahitatto ti vuccati / ---Thitassa ce pi: bhikkhave bhikkhuno uppajjati kAmavittakko vA vyApAdavitakko vA vihiMsAvitakko vA:taJce bhikkhave bhikkha nAdhivAseti pajahati vinodeti vyantikaroti anabhAvaM gameti, Thito' pi bhikkhave bhikkhu evaMbhUto AtApI ottappI satataM samitaM Araddhaviriyo pahitatto' ti vuccati |-nisinnss ce pi10 bhikkhave bhikkhuno uppajjati kAmavitakko vA vyApAdavitako vA vihiMsAvitakko vA; taJce bhikkhave11 bhikkhu nAdhivAseti pajahati vinodeti vyantikaroti anabhAvaM gameti, nisinno pi bhikkhave bhikkhu evaM bhUto AtApI ottappI satataM samitaM Araddhaviriyo pahitatto' ti vuccti|-syaanss12 ce pi13 bhikkhave bhikkhuno jAgarassa1 3 uppajjati kAmavitakko vA vyApAdavitako vA vihiMsAvitakko vA; taJce14 bhikkhave : bhikkhu nAdhivAseti pajahanti vinodeti vyantikaroti anabhAvaM gameti, sayAno pi bhikkhave bhikkhu jAgaro evaMbhUto AtApI ottappI satataM samitaM Araddhaviriyo pahitatto ti ducctiiti| caraM vA yadi vA tiTTha nisinno udavA sayaM / 16 yo vitakkaM vitakketi pApakaM gehanissitaM // kumaggaM17 paTipanno18 so mohaneyyesu mucchito| abhabbo tAdiso bhikkhu phuTUM19 sambodhimuttamaM / 1ce, kevalaM M. pikho, D.E. nAdhiva, sarvadA ha. naDIdha, B.C. D.E.; anadhiva,deg P.Pa. 4deg ttho, C. nAsti C. nAsti D.E.P.Pa. nisino, C. bhikkhu jAgaro evaM bha, degC. 1degttho, C. 10 nAsti B.C. 11nAsti D.E.P.Pa. 12yavekaTi (?),C. 1 nAsti C. 1+taM ce pi, B. 1 kevalaM M. 16dra0 sU0 86 17kumbhagaM, D.E. 18pati', D.E.Pa. 19 phaTA, P.Pa. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #107
--------------------------------------------------------------------------
________________ catu. 12 ] yo caraM / vA yo vitakkaM samayitvAna bhabbo so tAdiso bhikkhu phuTThaM samvodhimuttamanti // 11 // sampanna - sutaM tiTTha vA nisinno udavA sayaM / vitakkopasame * rato / 111 * --sampanna - suttaM [ catu. 12] sampannasIlA bhikkhave viharatha, sampannapAtimokkha pAtimokkhA saMvarasaMvutA 7 viharatha, AcAragocarasampannA anumattesu vajjesu bhayadassAvI', samAdAya sikkhatha 10 sikkhApadesu / sampanna sIlAnaM bhikkhave viharataM, sampannapAtimokkhAnaM 11 pAtimokkhAsaMvarasaMvutAnaM 11 viharataM, AcAragocarasampannAnaM 12 anumattesu vajjesu bhayadassAvInaM 1 3 samAdAya sikkhataM 14 sikkhApadesu kiJcassa 15 bhikkhave uttari16 karaNIyaM ? --carato 17 ce pi18 bhikkhave bhikkhuno abhijjhA vigatA hoti, vyApado vigato hoti thInamiddhaM vigataM hoti, uddhaccakukkuccaM vigataM hoti, vicikicchA pahInA hoti, AraddhaM * sampUrNamidaM sUtraM = kArama, C. 2 ta, M.; nAsti Pa. D.E. pATha: - yo paraM yadi vA tiTTha samayi tvAna, D.E.M. ( = vupasametvA, A. ) samasitvAna, P. Pa.; / sammasitvAna, B. C. 4 deg passame, P. Pa; Upasame, D.E 'phuTTha, M.; zeSeSu ha0-- phuTTha (pudeg, D.E.), samoso, D.E. dra0 sU0 34, 79, 80 7 pArTidegC.D.M.; sampannapAtimokkha saMvara, B. C. M.P.; sarveNa vAkyena saha dra0 sUtraM 97 Pa. prathamaM dvitIyaM vAkyaM ca bhrAntyA mizrita saMmithya ekIkRtaM 8 ca, Pa. pAThe punaH - bhikkhave, AcAra i yataH paraM / 9 degfa, B. C. P.; vino, D.E. 10degtha, kevalaM M.; degta, D.; degti, B. C.E. P. Pa.; samAdAya sikkhati sikkhApadesu -- ityAneDyate ( dra0 su0 97. aDagutta Index S. V. sikkhApada), ata: sikkhati - itiprAyaH ayuktasthAne, yathA cAdhaH 11deg pArTi, D.M.; sampannapAtimokkhAnaM saMvara B. C. sampannapAtimokkhasaMvara', P.M. 12 B.C. AmreDyate-- bhikkhave, AcAra' ityataH param / 13 deg vInaM 14 farafa, B.C.P. 16 na tu sarvatra ha0 kevalaM ce, D.E.P.Pa.; kevalaM M.; vinaM, D.E.P., vi, B. C. 15 kiJcissa, D. E.; kicassa, B.; 17 para', D.E., yathA sU0 110. kevalaM --pi, B. C. ; dra0 sU0 110. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat [ 99 kissa, M. 18 ce pi, M.; = aGagu 0 catu0 12 www.umaragyanbhandar.com
Page #108
--------------------------------------------------------------------------
________________ 100 ] itivRttakaM [ catu. 12 hoti viriyaM asallInaM, upaTThitA sati asaMmuTThA,1 passaddho' kAyo asAraddho , samAhitaM cittaM ekaggaM, caraM pi bhikkhave bhikkhu evaMbhUto AtApI ottappI satataM samitaM Araddhaviriyo pahitato ti vuccti|-tthitss ce pi' bhikkhave bhikkhuno abhijjhA vigatA hoti, vyApAdo vigato' hoti', thinamiddhaM vigataM10 hoti10, uddhaccakukkuccaM vigataM11 hoti', vicikicchA pahInA hoti, AraddhaM hoti viriyaM asallInaM, upaTThitA sati asaMmuTThA', pasaddho 2 kAyo asAraddho1 3, samAhitaM cittaM ekaggaM, Thito pi bhikkhave1+ bhikkhu evaMbhUto AtApI otappI satataM samitaM Araddhaviriyo pahitato ti vuccati |-nisinnss ce pi16 bhikkhave bhikkhano abhijjhA vigatA hoti, vyApAdo vigato' hoti', thInamiddhaM vigataM17 hoti, uddhaccakukkuccaM vigataM11 hoti11, vicikicchA pahInA hoti, AraddhaM hoti viriyaM asallInaM, upaTThitA sati18 asamuDhA, passaddho kAyo asAraddho, samAhitaM cittaM ekaggaM, nisinno pi20 bhikkhave bhikkhu evaMbhUto AtApI2 ottappI satataM samitaM Araddhaviriyo pahitatto ti vuccati / - sayAnassa 22 ce pi23 bhikkhave bhikkhuno jAgarassa abhijjhA vigatA hoti, vyApAdo vigato24 hoti24, thonamiddhaM vigataM25 hoti 25, uddhaccakukkuccaM vigataM26 hoti26, vicikicchA pahInA27 hoti27, AraddhaM hoti28 viriyaM asallInaM, upaTTitA sati asaMmuTThA29,passaddho - asaMmuTThA, dra0 sammussa na tA, puggala- paJjatti 28 asaMmussanatA, dhammasaMGagaNi 14,.... appamuTThA, D.E., dra0 sumaGagala-vilAsinI I-p. II3,J.P.t.S., 1884, P.94. 2 degddha, C. assAra',C. + etadaggaM, D.E.; B.C. AmraghaDate-cittaM, ekaggaM ityataH prN| carampi, B.C. D.E.; para", D.E. ti, nAsti B.; 'tthe tIti, C. D.E.Pa. nAsti ce; B.C. nAsti ce pi. 8 avijjA, D.E. // 5 // , M. 10 nAsti B.C. M.P.Pa.; (pe||, C.; // 5 // , B). 11 nAsti sarvatra ha. 12asaMyuTu, P.; asaMpamuTThA, Pa; appammuTThA, D.; apamma', E. 13 Araddho, C. 1+nAsti Pa. 15 degtthio , C. 16B.C.Pa. kevalaM ce| 17 na sarvatra ha0 (pe, C.; , B.) 18 upaTTitassati, C. 1 appamuTThA, D.E. 20 nAnti B.C.D. 21 nAsti D.E. 22 sayanassa, B.C. 23 C. Pa. pAThe kevalaM-ce. D.E. nAsti ce pi| 241, M. 25 na sarvatra ha0 (pe||, C.; // // , B.) 26na sarvatra ha0 27 nAsti M. 28 nAsti C. 29 apammuTTo, D.E. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #109
--------------------------------------------------------------------------
________________ catu. 13 ] loka-suttaM [ 101 kAyo asAraddho, samAhitaM cittaM ekaggaM, sayAno pi bhikkhave bhikkhu jAgaro evaMbhUto AtApI ottappI satataM samitaM Araddhaviriyo pahitatto ti vucctiiti| yataM care yataM ti? yataM acche 4 yataM sye| yataM sammijaye bhikkha yatamenaM pasAraye // uddhaM tiriyaM apAcinaM yAvatA jagato10 gati10 / samavekkhitA vA11 dhammAnaM khandhAnaM udayabbayaM // evaM vihArimA tApi sntvRtti| manuddhataM / cetosamathasAmIciM16 sikkhamAnaM sadA sataM17 / / satataM18 pahitatto ti19 Aha bhikkhaM 20 tathAviSanti21 // 12 // 112-zloka-suttaM [catu. 13] vuttaM23 hetN| bhagavatA vuttamarahatA ti me sutaM / loko bhikkhave tathAgatena abhisambuddho, lokasmA tathAgato visaJjatto; lokasamudayo bhikkhave tathAgatena abhisambuddho, lokasamudayo tathAgatassa pahino; lokanirodho bhikkhave tathAgatena abhisambuddho, lokanirodho tathAgatassa sacchikato; lokanirodhagAminI paTipadA bhikkhave tathAgatena abhisambaddhA23, lokanirodhagAminI paTipadA tathAgatassa bhaavitaa| yaM23 bhikkhave sadevakassa lokassa17 samArakassa sabrahma sataM, B.C. 2 pare, D.E. sataM, B. 'viTTha, C. ase, B. samijjaye, M.; degAye, D.E.; samiJcaye, B.P.; sammijjeyya, C. dra0 sumaGagalavilAsinI, I. p. 196. payatamenaM, D.E.,deg - mena, P.Pa.; sat, B. passAra', P.Pa. apAcInaM-iti kalpanayA (= hedvA, A.); apAcinaM, P.Pa.; apAcini, B;degnI, C.;apAmina D.E.; apAsvi, M. 10jagato, P.; jAgato,Pa; jagatA, D.E.; jarAto, B.C.; gatI, D.E.; yAvatAca lokagati M. 11 va D. E.; anyahasta lekhayAThe-ca; sammapekkhitA cammAnaM, C. 12 degvyayaM, D.E. 13 degima, M.; degs, B.C.D.E.Pa.; vihArati, P. 14 sarvatra ha. nAsti ' 15 santi, D.E.: vattima, M.; degI, D.E.; degi, P.Pa.; vuddhi, B.C. 16 degsamata',C.; ica', B.M.P.Pa.:., M.17 nAsti Pa. ! nAsti D.E. 19 pihitattopi, D.E. 20 degu, B.C. 21 vidanti, D.E. saMpUrNa sU0 aGagRtta0-nika0 (ed. Morris) catu0 23 23 vRttahetaM, B.P.Pa.;"cetaM, C. 24 degbuddhA kevalaM M., anyeSu ha0, Morris aGagu0-ni0, I.c. degvRddho| 25 yaM hi hi, natu-yaM, Pa. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #110
--------------------------------------------------------------------------
________________ 102 ] itivRttaka [ catu. 13 kassa sassamaNabrAhmaNiyA pajAya sadevamanussAya disutaM mutaM vijJAtaMpattaM pariyesitaM anuvicaritaM manasA, yasmA taM tathAgatena abhisambuddhaM, tasmA tathAgato ti vuccti| yaJca bhikkhave ratti tathAgato anuttaraM sammAsambodhi abhisambujjhati, yaJca ratti anupAdisesAya nibbAnadhAtuyA parinibbAyati, yaM etasmi antare bhAsati lapati niddisati , sabbantaM tatheva hoti, no aJjathA, tasmA tathAgato ti vuccati / yathAvAdI bhikkhave tathAgato tathAkArI yathAkArI tathAgato tathAvAdI, iti yathAvAdI tathAkArI, yathAkArI tathAvAdI, tasmA tathAgato ti vuccti| sadevake bhikkhave loke samArake sabrahmake sassamaNa brAhmaNiyA' pajAya sadevamanussAya tathAgato abhibhU anabhibhUto aJadatthudaso vasavattI tasmA tathAgato ti vuccatIti / etamatthaM bhagavA avoca, tatthetaM iti vuccatiH sabbalokaM abhijAya sabbalokeyathAtathaM / sabbalokavisaMyutto10 sabbaloke anupmo1|| sabbe12 sabbAbhibhU dhIro sabbaganthappamocano1 / phassa paramA santi14 nibbAnaM akutobhayaM / / esa khINAsavo buddho aniigho| chinnasaMsayo / sabbakammakkhayaM patto vimutto upadhisaGkhaye / / esa so bhagavA buddho esa sIho anuttro| sadevakassa lokassa brahmacakkaM16 pavattayi // 1 sasamaNa', B.M.P.; 'brahma', B.P.Pa. vidanti, D.E. nAsti D.E nihissati, B.; nadissati, D.E. nAsti D.E. yathAva P.Pa. (Pa. prAktanaM zabdatrayaM nAsti s). sasamaNa', B.P.M.; samaNa, natu--sa, C.; brahma', B.P.Pa. vaccati, natu-ti, C.D.E. yathAtathaM, M.A.; anyatra ha0 tathAgato, taM, P. 10 degloke, C.D.E.Pa.; hi saMyutto, C. 11 anapamo (=anupama), C.D.E.; anupa", B.; dra0 caramA gAthA; anupeyA, M.P.; anupayo, Morris L.C. (?) A pAThAntara (anUbhayo?): anusayo ti (?) sambasmi loke sammAdiTTi taNhAdiTTi usayahi anusayo (?) tehi ubhayahi virhito| 12 sabba, C.; sate, D.E.; Morris L.C. paatthaantr--sve| 13 deggandha', B.C.D.E.P.; degNTha, Pa.; degpam , D.E.M.; degbbama', C. 14 paramo, D.E. paramaM satti, M.; A pAThaH--phuTussAti phuTA assa karaNatthe.......phuTThA anenAtiattho (hastalekhe sarvadA pudeg, asa=assa) 15 anigo, C. 16brahmaca, B. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #111
--------------------------------------------------------------------------
________________ catu. 13 ] loka-suttaM [ 103 iti devA! manussA ca ye buddhaM saraNaMgatA saMgamma taM namassanti mahantaM vItasAradaM // danto damayataM' seTTho santo samayataM isi / mutto mocayataM aggo tiNNo tArayataM vro|| iti hetaM namassanti mahantaM vItasAradaM sadevakasmi lokasmi natthi te paTipuggalo ti // ayampi attho vutto bhagavatA iti me sutanti // 13 / / catukkanipAtaM niTTitaM tassu hAnaM / brAhmaNA ' (100) cattAri (101) jAnaM 0 (102) samaNa (103) sIlA11 (104) taNhA (105) brahmA (106) / vahUpakArA' (107) kuhanA13 (108 purisA (109) caraM' + (110) sampanna (111) lokena (112) tedasAti // itivuttake dvAdasAdhikasataM suttanti 16 / itivRttakaM niTTitaM 17 / deva', B.C., and Morris l.c. tathAgata D.E. dhammayataM seThaM, B. . +iti, B. va taM, P.; ThitaM, Pa. kevalaM M. kevalaM in M. udAnaM M.P.Pa. 9dega, C.; brahmaNa, B.M.P.Pa. (I take brAhmaNA as ablative: after br.) 10jAnaM, M.; jinA, B.P.Pa.; jinAsa maNa C.; parijanA, D.E. 11sIla P.Pa. 12 anumIyate; bahukArA, M.; bahutarA, B.C.P.Pa. degtatarA, D.E. 13degna, D.; degNa, E.; kuhakA, P.; kuha, M. 14 anumIyate vara, M.; ca, B.C.P.Pa.; va, D.E. 1terasAti, M. 16dvA, nAsti D.E.; degdhikaMsatasuttdeg B.C.-Instead of this tine M. has the following verses: sattabisekanipAtaM dukkhaM vaabiissuttsngghitN| samapaJjAsamathatikaM terasa catukaJca iti yamidaM // dvivasuttarasutta sate saGagAyitvA samAdahiMsu purA / arahanto ciraThitiyA tamAhu nAmena itivRttanti / / 17itivRttakapALi nitiA, C.M. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #112
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com