Book Title: Dharmanubandhi Vishva Darshan Pustak 03 Sadhu Samsthani Anivaryata ane Upayogita
Author(s): Nemichandra Muni
Publisher: Mahavir Saitya Prakashan Mandir
Catalog link: https://jainqq.org/explore/034806/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI yazovijayajI Ibllebic lol 5 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat " dAdAsAheba, bhAvanagara. phona : 0278-2425322 300484s www.umaragyanbhandar.com Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAdhusAdhvI zibira mATuMgA (muMbaI)nA upakrame yojAyelI vyAkhyAnamALA dharmAnubaMdhI vizvadarzana pustaka : 3 sAdhusaMsthAnI anivAryatA ane upayogitA pravacanakAra : munizrI nemicaMdrajI saMpAdaka : gulAbacaMda jaina ': prakAzaka : lakSmIcaMda jhaveracaMda saMghavI maMtrI mahAvIra sAhitya prakAzana maMdira haThIbhAInI vADI - amadAvAda - 1 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zreSTha vyaktitvanuM akhaMDa saMzodhana eTale sAdhusaMsthA [ saMpAdakIya) mahAbhAratanA yuddhamAM aDhAra akSauhiNI senA nAza pAmI ane pAMDa jItyA paNa temane je sukha ane zAMti joItAM hatAM te temane hastinApuranI gAdI ane sAmrAjyamAM na maLyAM. zrIkRSNa jevA dharmanItikAra ane vidUra jevA lekanItikAra paNa yudhiSThiranA manane zAMti ApI na zakyA; na pAMDa zAMtino anubhava karI zakyA ke na temane rAjya jItyAne AnaMda maLe. aMte pAMDavo ane draupadI sahita yudhiSThira himAlayamAM zAMti zodhavA mATe ravAnA thayA. kahevAya che ke draupadI ane pAMDavo eka pachI eka paDatA gayA ane aMte ekAkI dharmarAja AgaLa vadhyA ane temane aMtima sAthI kUtare paNa paDI gayo ane tyAra bAda temane sukha-zAMtinuM svarga maLyuM. A eka ja dAkhalo nathI paNa rAmayuga ane kRSNayuga pahelAM paNa aneka RSi munionA evA dAkhalA maLe che ke cakravatIpaNuM prApta thayA bAda, sukhasAhebImAM rahevA chatAM teo vanane-saMnyAsane raste grahaNa kare che. tyAM tapa-dhyAna-ciMtana kare che ane temane jIvanane je zreSTha raste dekhAya che tenI jANakArI pitAnA anugAmIone kare che. varNavyavasthAne AdhAra te eka ja che ke jIvana adhuM thaI jatAM Idriyo zithila paDe che ane pA bhAganI jiMdagI bhoga-vilAsamAM vitAvyA bAda je viSayasukhathI mana pAchuM na phare te e ja ikiyazithilatA ane viSayasukha tenA jIvananA AnaMdane bagADI zake che. eTale nagaranA vAtAvaraNathI dUra vanamAM javuM-tyAM abhyasta thatAM thatAM saMnyasta thavuM, ene jIvanane Adarza gaNavAmAM Avyo. varNAzramanI A vyavasthA mAnavInI zreSTha vyaktitvanA akhaMDa saMzodhananA eka suMdara paripAka rUpe hatI. enI agAu viSayasukhe ane kudaratI prakopanI zAMti mATe mAnavIe ghaNI ghaNI yojanAo karelI eka vyaktitvanI zodhamAM janAra ane rahenAra RSi-munioe Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paNa keTalIka vAto sUcavelI. te pramANe yajJa-Ati-bhoga ane siddhi AvyAM. saMtAnaprAptithI laIne cakravatapaNAM mATe eno ja AdhAra levAta. paNa zreSTha vyaktitvanI mAnavInI ciraMtana jhaMkhanA tene ja carama dhyeya mAnIne na besI ane teNe AgaLa vadhIne vAnaprastha ane-saMnyAsane mArga lIdhe. vAnaprasthAzrama ane saMnyAsAzrama paNa mANasanA zreSTha vyaktitvanI jhaMkhanAne anurUpa na thayA : zA mATe e zreSTha vyaktitvanI prApti mATe adhAM jiMdagI besI rahevuM..? bALamaraNa ane yuvAna-maraNanA prazna to Ajane jema te vakhate paNa hatA. temAMthI je mane maMthana jAgyuM te e ja ke saMskAronI jAgRti ane zreSTha vyaktitvanI prAptinA prAraMbhakALa mATe brahmacaryAzrama ja zreSTha che. ardhI jiMdagI pasAra thayela ane ardha zithila zarIra vaDe zreSTha vyaktitvanI prApti mATe javA karatAM brahmacaryanuM teja camakatuM hoya tyAre zA mATe na javuM? ane e ja citanamAM AgaLa ? vadhIne mANase kALanAM baMdhane kApI nAkhyA ane jyAre suSupta AtmA e zreSTha vyakitatvanI jhaMkhanA mATe vyAkuLa thAya e ja yogya samaya che, ema mAnavAmAM AvyuM. anubhave eTaluM te jaNAyuM hatuM ke zreSTha vyakitatvanI zodha ane siddhi mATe jagatanA koI paNa prakAranA bhautika baMdhane na joIe. strI, saMpatti ke sattA traNeya baMdhanarUpa che eTale kuTuMba, vepAra ke rAjya badhAne tyAga jarUrI gaNAyo. ene sAdhusaMsthAnA prathama caraNa gaNAvI zakAya. eNe lokone zreSTha vyakitatvanI akhaMDa sAdhanAne rastA batAvyo eTaluM ja nahIM lokoe paNa e paMthane vaMdanIya, pUjanIya ane anukaraNIya mA .. paNa, samaya vahetuM jAya tema vastu jUnI thatI jAya. pharI tenI navI prakriyAo UbhI thAya temAM vikRtio paNa Ave...pariNAme sAdhusaMsthA paNa A badhI bAbatothI bacIne na rahI zakI. zreSTha vyaktitvanI zodhamAM nIkaLelA, badhuM tyAgIne nIkaLelA pitapatAne paMtha zreSTha che Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ enI TIkAmAM paDI gayA. pitAnI zreSThatA, zreSTha vyakitatvanA AcaraNanA badale anuyAyIonI saMkhyA tarapha jevA lAgyA, jJAnacAritrya ane darzananA zreSTha dabadabAne badale bhautika dabadabo vadhAravAmAM paDI gayA. pariNAme zreSTha vyakitatvanA akhaMDa saMzodhana mATe je sAdhusaMsthA hatI; te ja Aje saMzodhana mAganArI saMsthA thaI. eTale Aje zreSTha vyaktitvanA saMzodhana ane siddhi mATe kevaLa sAdhu-saMsthA ja ekalI rahI nathI paNa tenI sAme be bIjA moTA vAde paNa UbhA thayA che. eka pUchavAda ane bIjo sAmyavAda. mahAbhAratanA yuddha pachI jagatanI sAme vinAzanI kharekharI kaTokaTI mAnavasamAja upara AjanA yuge taLAI rahI che. mahAbhAratamAM bhayaMkaramAM bhayaMkara zastro vaparAyAM ane sahuthI bhISaNa mAnava saMhAra sarjAyo hato. Aje enAthI paNa bhayaMkara zastronuM nirmANa eTalA mATe jagatamAM thaI rahyuM che ke pUchavAda ane sAmyavAda bannene eka bIjAthI, pitAnA vinAzano mahAna bhaya lAgI rahyo che. vadhu AzcaryanI vAta to e che ke banne vAdo ema mAne che ke temane je rasto che te ja sAce che ane jagatane sukhI karavA mATe che. temaja enAthI ja zreSTha vyaktitva pragaTAvI zakAya che. pUchavAda mATe te eTaluM kahI zakAya ke te game teTalA bhautika sukho ApavAnI bAMhedharI Ape paNa zreSTha vyakitatvanI prApti tenAthI thaI zakatI nathI, kAraNa ke te vyakti - vyakita vacce eka evI bhIMta UbhI kare che jemAM vera - virodha cAlu ja rahevAne; te uparAMta bhautika sukhathI AtmIya sukha kadI maLyuM nathI, e mahAbhAratathI laIne sikaMdara ane tyAra pachIne mAnavajAtine ItihAsa kahI zake che. te uparAMta pUchavAdanA vera virodhanA kAraNe pUchavAdI evA satata bhayamAM jIve che, tene khyAla te, nAnA mANasane corI na thAya te mATe surakSAne, enAthI vadhAre vALAne koI lUMTI na jAya, mArI na nAkhe; te mATe rakSakone ane AkhA pUchavAdane pitAnA rakSaNa mATe a bane Azaro levo paDe che, te chatAM bhayabhIta thaIne rahevuM paDe che; tenA uparathI AvI zakaze. tyAre sAmyavAdane paNa eka rIte vyakitagata nahIM paNa samUhagata che ke bane vArasAna bhaya lAgIne sAmyavAda koNa eTala Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUchavAda gaNAvI zakAya. te je ke lokonA vyakitagata bhautika sukha sAdhane aMge AMzika rUpe bAMhedharI Ape che; paNa UMDANathI jevA jatAM te sAmUhika saramukhatyArazAhI che ane jIvanane sudhAravAnI tenI hiMsaka praNAlikA mAnavajAti mATe taddana anicchanIya che, zreSTha vyakitatvano e mArga nathI, kAraNa ke mANasane sukhI karavAnA nAme sAmUhika rIte je sAmyavAdI saramukhatyArazAhI cAle che temAM vyakita svAtaMtrya jevI koI cIja nathI. ene ghaNA dAkhalAe raziyA, haMgerI ane cInamAMthI maLI zakaze. jyAM sAmUhika rUpe pitAnA ja bAMdhavAnI virodhI vicAranA kAraNe bhayaMkara ane nRsiMza hatyA karavAmAM AvI che. kevaLa thoDA virodhI vicAranA kAraNe rAzayAnA eka vakhatanA mahAna netAone padabhraSTa karavAnI sAthe temanA upara evI zastrakriyAo karavAmAM AvI jenA kAraNe temanuM magaja zUnyatA anubhave. vyaktigata pratize dhana jambara dAkhale te sTAlinanA maDadAne kabaramAMthI kADhIne bIje nAkhavAnA prasaMgathI maLI zake che. mANasanA maraNa bAda tenI sAthe koI vera - virodha na hoI zake, paNa e mANasAIthI para sAmyavAda jaI zake che, e tAjo dAkhalo che. haMgerImAM je kaMI banI gayuM te bhUlAya tevuM nathI. ane cInamAM mUDIvAdIonI sAmUhika hatyA ane hamaNuM hamaNuM TibeTamAM lAmAo sAthe je amAnuSI vartAva temaja khUza satA vartAvavAmAM AvI tenA uparathI bhAgye ja ema mAnI zakAya ke sAmyavAda mAnava-jIvananA zreSTha vyakitatvane upasavA de te uparAMta pUchavAdanA kAraNe mAnava mAnava vacce anamAnatA Ave che tema sAmyavAdane janma vera-virodhamAMthI thaye hoIne tyAM sAmUhika rUpe sattAzAhI pipAya che ane svataMtratA rUMdhAya che. A sAmyavAdane paNa pitAnA vinAzane eTalo ja Dara che eTale pUchavAdane che. AvA be vAdanI vacce sAdhusaMsthA mAnavanA svataMtra vikAsa mATe AzAnuM kiraNa samAna che. AjanA rAjakAraNanA yugamAM je ke enuM prabhutva ghaTI gayuM che; paNa zreSTha vyaktitva mATenI mANasanI akhaMDa saMzodhana vRttine tyAM ja siddhi maLaze e niHzaMka che. AvI sAdhusaMsthA upara pUchavAdI rAjakAraNanA varcasvane satata bhaya rahe che, eTaluM ja nahIM, ghaNIvAra te Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ene hAthe paNa banI gaI che. tyAre sAmyavAda te ene mAnyatA ApatuM ja nathI; ane sAmyavAdI dezomAM dharma ke sAdhusaMsthA jevI koI vastu rahI nathI; pariNAme te dezanA lokomAM paNa paraspara eka bIjAnA vinAzanI bhAvanA hara paLe toLAI rahelI che. bhale, AjanA rAjakAraNanA pUchavAdI ane sAmyavAdI vacce vahecAyelI duniyA sAdhu sthAne tarata mAnyatA na Ape; paNa eka sanAtana prazna to mAnavInI zreSTha vyakitatvanI jhaMkhanA AgaLa Ubhe ja che ke tyArabAda zuM ? A bhautika sukha kaMI cheka chellI ghaDI sudhI sukha te ApatA nathI! zarIra zithila thaI gayA bAda; sukha zemAM che? jIvananI jarUrate bAda, bhautika sukhamAM sagavaDa ane te krame vilAsa Ave... paNa vadhune vadhu sukhanI khoja mATe jhaMkhato mAnava tyAra bAdanuM sukha zu; e vicAryA vagara nahIM rahe... ane tyAre enI sAme zreSTha vyakitatvanI parama sAdhanA ane Adarza rUpe je vastu AvIne UbhI raheze te che sAdhutA...! mANasanuM bIjA mATe kaMIka karI chUTavAnuM kalyANakArI svarUpa ! bhale pachI tene game te bIjuM nAma apAya! "dharmAnubaMdhI vizvadarzana' vyAkhyAna mALAnA trIjA pustaka rUpe A viSaya upara pU. munizrI nemicaMdrajIe paNa suMdara chaNAvaTa karI che. ane eTalI ja rasabhara te viSaya aMge zibirArthIonI carcA-vicAraNuM che je anubhavathI sabhara che. A eka evo viSaya che; je AjanA bhaya ane trAsanA vAtAvaraNa vacce jIvatA, jagata mATe mArgadarzana ApI zake che. A pravacanAM saMpAdanamAM meM kharekhara khUba ja AnaMda meLavyuM che. tenAthI mArA ghaNuM vicAro spaSTa thayA che. evI ja rIte sahu vAMcakonA vicArone AnaMdadAyaka spaSTIkaraNa thaze temaja teo paNa sAdhusaMsthAnI anivAryatA ane upayogitA svIkAraze evuM mAruM niHzaMka mAnavuM che. madrAsa jene beDiga hema devadivALI gulAbacaMda jaina 8mI naveMbara 1860 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ be bela munizrI saMtabAlajIne tamo sau jANe che. teo eka krAntikAra jaina sAdhu che. teo AtmasAdhanAmAM magna rahevA chatAM samAjakalyANanI aneka pravRttimAM sakriya mArgadarzana akhaMDapaNe ahoniza ApatA rahe che. teozrI mAne che ke have mAtra upadezathI kAma nahIM cAle paNa je samAja-jIvana cUMthAI gayuM kaM; Dagalene pagale azAnti dekhAya che tenA nirAkaraNa mATe sAdhu teo sakriya mArgadarzana che. pavuM joIze. A teja banI zake che sAdhusAdhvIe, paNa, pratiSThA ane parigrahane moha choDe ane sAMpradAyiktAmAMthI mukata banI, sarvadharmane abhyAsa kare. Ama karavAthI Apa Ape che. mananatAne. ane AmajanatAne saMparka AvI jaze. Aje koI paNa eka prazna ke eka ja kSetranA aneka pa levAya samAja vyavasthA pUrNa nahIM bane. je dharmamaya samAjaracanA ubhI karavI haze to mAnavajIvanamAM UbhA thatA sAmAjika, Arthika maka, rAjakIya ane dareka kSetranA praznone sarvAgI vicAra karavo paDaze. ane amala paNa saMsthA dvArA janatA vATe kare paDaze. prAcIna kALamAM yugAnurUpa Ama thatuM hatuM, eTale ja bhAratanI saMskRti sarvazreSTha banI che; ane Aja sudhI TakI che. ApaNe tyAM ghagnA dharmanI ekI strIo karatI eTale kuTuba nehasabhara ane pavitra rahetuM. samAjanI cakI brAhmaNo karatA, teo kyAMya vyasana, apramANikatA ke gerarItio pesI na jAya tene mATe satata kriyAzIla rahetA; tethI deza nItisara rahe . ane saMto AkhA dezamAM paribhramaNa karI saMskRtinI ekI akhaMDapaNe karyA karatA hatA. rAjya paNa sane, brAhmaNe ne AdhIna rahIne cAlatuM. A badhAnA kAraNe samAja zAtithI jIvato. ane adhyAtmalakSI rahI zakata; koI jAlIma duSTa kRtya karanAra nIkaLato te rAjya tene yogya nazyata karatuM. Aje sthiti badalAI gaI che. pUrva pazcima eka thavA lAgyAM che. vijJAne deTa mUkI che. eTale mahArAjazrI e ja purANuM saMskRtine najaramAM rAkhI, yugAnurUpa navI Dhabe samAja vyavasthA goThavavA prayatna kare che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ have vizvarAjyamAM lokazAhI vyavasthA zreSTha banatI jAya che tyAre janatAne ghaDavAnuM ja mukhya kAma agatyanuM banyuM che. eTale emanAM nItina pAyA para saMgaThane banAvavAM joIe. e saMgaThane satata sAce raste vikAsa karatAM rahe te mATe tenuM saMcAlana AjanA brAhmaNo ke je racanAtmaka kAryakare kahevAya che temanI banelI saMsthAnA hAthamAM mUkavuM joIe ane racanAtmaka kAryakaronI saMsthAne paNa mArgadarzaka preraNA maLatI rahe te mATe sAdhu to e dhyAna rAkhavuM joIe. duniyAbharanA rAjyonI azuddhio dUra karavA mATe paNa sAdhusaMtoe dhyAna ApavuM joIe. A sAdhusaMto sarvAgI praznone samaje, ane te mATe sAthe besI vicAra vinimaya karI zake te kAraNe saMvata 2017 nA cAturmAsamAM muMbaImAM mATuMgA (gurjaravADI) mukAme sAdhu-sAdhvI ane sAdhaka-sAdhikAone eka zibira yojavAmAM Avela. te satata cAra mAsa cAlyuM, temAM je pravacane carcA va. cAlyAM tenuM pustaka AkAre saMkalana thAya te bIjA sAdhu sAdhvI. sevako ane prajAne temAMthI upayogI mArgadarzana maLe tevI ghaNuM bhAIoMnene lAgaNI AvI. khAsa karIne pU. nemicaMdrajI mahArAjanI evI tIvra IcchA hatI. paraMtu ATalA badhA sAhityane taiyAra karavuM, tenuM saMpAdana karavuM, ane pachI chapAvavuM te ghaNuM agharuM kAma hatuM. tene mATe samaya joIe ane sahAya mATe nANuM paNa joIe. AnI vimAsaNa cAlatI hatI. paNa je kAma kudaratane gamatuM hoya che te kAmane AgaLa vadhAravA kudarata ja kaIkane nimitta banAvI preraNA Ape che. mATuMgAnA A zibiramAM zIvamAM rahetA zrI maNibhAI lakSmIcaMda lokhaMDavALA prathamathI rasa letA hatA. temane munizrI saMtabAlajI upara apAra zraddhA che. mahArAjazrI je dharmakArya karI rahyA che te AjanA yuge khuba jarUrI che tema teo mAne che. eTale zibiranAM kAmamAM aneka rIte teo upayogI thatA hatA. temaNe kahyuM ke "mahArAjazrInA A zibira vacana pustakarUpe chapAya ane sAdhusatene apAya te tene lAbha temanA jIvanavikAsamAM te thAya ja Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paNa teo kAyanAM piyara (samAjanAM mAbApa ) che tethI samAjane mArgadarzana ApavAmAM ghaNAM upayogI thaI zake. " temanA A zubha vicArathI ane prayatnathI A pustako chApavAnuM mahAna kAma zarU karI zakAyuM che. A pravacananuM mukhya tatva jALavI alaga alaga muddAvAra nAnAM nAnAM pustakarUpe chapAya; te vAMcanArane sugama paDe ema lAgavAthI dareka viSayanA judAM judAM pustako chapAvavAnuM nakakI karyuM che. kula dazeka pustaka taiyAra thaze evI dhAraNA che. A pustakonuM saMpAdana paNa TuMkANamAM chatAM mULa bhAva ane anivArya evI vigato jALavIne thAya e jarUrI hatuM. e mATe paNa zrI. maNibhAI lokhaMDavALAe madrAsanA jena vidhArthIgRhanA gRhapati zrI gulAbacaMda jainanuM nAma sUcavyuM. temane rUbarU maLavA bolAvyA ane vAtacIta karI ane temane saharSa A kAmagIrI svIkArI. aMtamAM ame pU. munizrI saMtabAlajI temaja munizrI nemicaMdrajIe AvuM sarvAga suMdara anubhavapUrNa sAhitya janatAne ApyuM; te badala temane AbhAra mAnIe chIe. te ja rIte sAyanamAM zIva sosAyaTImAM rahetA verA maNibhAI lakSmIcaMda kaccha muMdrAvALAe A pustako chapAvavAmAM pUrato sahakAra Apela che, temaja mahenata laI zeTha zrI padamazIbhAI tathA bIjA pAsethI sahakAra apAvela che. te badala teozrIono AbhAra mAnIe chIe. temanI madada vagara ame A sAhitya prakAzita karI zakata ke kema ? te savAla hatuM. ane madrAsavALA zrI. gulAbacaMda jaina ke jemaNe aneka javAbadArIo hovA chatAM A kAmane dharmakArya mAnI samayasara saMpAdana karyuM che temane paNa AbhAra mAnIe chIe. pU. zrI daMDI svAmI, zrI bhATaliyA, vizva vAtsalya prAyogisaMdha vageree paNa preraNA ApI che, tethI temane ane jJAta, ajJAta saue je sahakAra Apyo che temane paNa ame AbhAra mAnIe chIe. sAdhu, sAdhvIo, sevako ane janatA A pustakono abhyAsa karI sva para kalyANane spaSTa mArga akhatyAra karaze evI amane AzA che. tA. 24-4-62 sAdhusAdhvI zibira vyavasthApaka samiti, muMbaI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prastAvanA namo loe savvasAhUNuM" A jenenA paMcaparameSThI maMtranuM vAya che; jene saraLa artha thAya che-lekamAM sarva sAdhuone namaskAra che. paraMtu jenAgamanA TIkAkAra abhayadevasUri eka ThekANe ene vyApaka artha kare che-dazyamAna vizvamAM sArva-sarvajana hitakArI sAdhuone namaskAra che. A uparathI ApaNe kalpI zakIe ke sAdhuonA jIvanane uraya zuM che? teo jagatane mATe atyaMta upakArI hoya te ja temane namaskAra karavAmAM AvyA che. Ama te bhAratamAM ghaNA veSadhArI, vyasanI bAvA, avadhUta, nAgA, kakaDa, khAI pIne masta mastA hoya che. keTalAka vaLI kaMDakALo zigharAvI moja karatA hoya che. paNa AvA sAdhuothI jagatane ze phAyado ? jagata emanI pAsethI karo nodhapATha laI zake? eTale ja jagatanA ha cetanamAM rata rahe che, tene ja muni kahevAmAM Ave che. sAdhusAdhyazibiramAM sAdhu saMsthAnI upayogitA ane anivAryata." e mUrdhanya viSaya laIne AnA judAM judAM pAsAMo upara sArI paDe chaNAvaTa karavAmAM AvI hatI. zibirArthIo vacce carcA paNa A aMge khUba thaI hatI. A muddA upara zibiramAM vyAkhyAna ApavAnuM mAre phALe AvyuM hatuM. meM e viSayane aMgopAMga chaNAvaTa karavAne prayatna karyo che. keTalAka vyAkhyAnomAM punarukita jevuM dekhAze, paNa kharuM jotAM e viSayane paripuSTa karavA mATe jarUrI jaNAtuM hatuM. huM nAnapaNathI sAdhusaMsthA aMge vicAra Avyo chuM. eka rIte kahuM te nAnapaNamAM mane eka vakhata dIkSA levAnI IcchA thaI gaI hatI, paNa saMjogo badalAyA ane huM te vakhate munidakSA laI zako nahIM. paNa annamanamAM e sarakAre paDyA hatA, pharI pAchuM saMskAra - siMcana thatAM ja vairAgya-aMkura udbhavyuM ane meM munidIkSA lIdhI. - sAdhujIvana viSe jyAre-jyAre huM vicAruM chuM tyAre tyAre mArA manamastiSkamAM eka ja vastu tarI Ave che ke, je sAdhusaMsthA na heta Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ te bhAratane, yuropa ane arabastAna, cIna va.ne eTale badho vikAsa ane vyavasthita jIvana kyAMthI thAta? leke susaMskRta zI rIte thAta ? AphrikAmAM jyAM sAdhusaMta nathI pahoMcyA, tyAM narabhakSI barbara mANase haju sudhI che. raziyAmAM sAdhuone ane dharmane bahiSkAra thayo, paNa tyAM bhautika vikAsa sivAya bIjuM zuM vadhyuM che? eTale huM te ema mAnuM chuM ke sAdhuoe pitAnI kAyA ghasIne lekene sAcuM mArgadarzana ApyuM che, bodha Apyo che, jIvana jIvavAnI kaLA zIkhavI che. ane susaMskArI banAvyA che. sAdhusaMsthAnI A upayogitA zuM ochI che ? paNa bIjI bAju moTebhAge sAdhusaMsthAthI ghaNA vahema, anartho, svArtho, anyAya paNa pilAyA che, eTale A saMsthAne durupayoga paNa ghaNe thayo che. sArAmAM sArI vastune uyoga karavAmAM viveka na hoya te evuM thavA saMbhava che. paNa huM mAnuM chuM ke durupayoga karatAM sadupayoganA TakA vadhAre haze. paNa je mANasa jeTale mahAna tyAgI ke javAbadAra haze; tenAthI pitAnA jIvanane jarAya durupayoga sAMkhI na zakAya. mATe sAdhusaMsthA jevI mUrdhanya saMsthA, jenA upara leko ATalI zraddhA ane vizvAsa mUke che, tenA dvArA pitAne svArtha sadhAya, ene peTa bharavAnuM ja sAdhana banAvI devAmAM Ave to e akSamya aparAdha che. A tarkazIla yugamAM A vastu cAlI zake ja nahi. mATe ja sAdhusaMsthAne jAgRta karavA ane enI upayogitA ane anivAryatA AjanA yuge zI rIte TakI zake, te prastuta karavA A muddAmAM chaNAvaTa karavAmAM AvI che. A muddAne dareka vyAkhyAna spaSTa che. sAdhu-sAdhvI-saMnyAsIo mATe to A vyAkhyAnamALA preraNAdAyaka che ja, paNa zrAvaka-zrAvikAo ane sAdhaka-sAdhikAo mATe paNa mananIya ane pitAnA kartavyanuM spaSTa darzana karAvanArI che. vAcake AnAthI vadhAremAM vadhAre lAbha uThAvaze te huM mAro parizrama sArthaka gaNuza. sevAgrAma, vardhA tA. 25-2-'3 -muni nemicandra Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmAnubaMdhI vizvadarzana bhAga trIjo anukramaNikA prakaraNa viSaya 1 sAdhusaMsthAnI anivAryatAnuM rahasya 2 sAdhusaMsthAnI upagitA 3 dharma-saMskRti-rakSA ja loka-mArgadarzana ane sAdhusaMsthA 5 upayogitAnAM pAsAMo (pravRtti ane nivRtti) 6 upayogitAnAM pAsAMo - madhyama mArga 7 uogitAnAM pAsAMo - spaSTa mArga 8 dhArmika kSetre upayogitA 8 sAmAjika kSetre upagitA 10 rAjakIya kSetre upayogitA 11 Arthika kSetre upayogitA 12 sAMskRtika kSetre upagitA 13 AdhyAtmika kSetre upayogitA 14 krAMtipriya sAdhunA pradhAna guNa 15 upayogitAnI AjanI pRSThabhUmi - - - Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAdhu saMsthAnI anivAryatAnuM rahasya munizrI nemicaMdrajI] [ 21-7-61 mAnavajAtinA saLaMga ItihAsane prAga aitihAsika kALathI jotAM AvazuM te tenI eka zaMkhalA ApaNane saLaMgarUpe jovA maLaze. vizvanA koI paNa bhAganA jIvanane, te mAnavanuM hoya ke zudra jaMtuonuM hAya. bhezuM te eka vAta spaSTa jaNAI Avaze ke eka peDhI bIjI peDhIne TakAvI, saMrakSaNa ApI meTI karatI pasAra thaI jAya che. nAnI kIDIne lyo ! hajAre IDAone te surakSita jagyAe pheravatI rahe che. haraNI pitAnAM bALakane bacAvavA siMhane paNa sAmano kare evI ja rIte vAnara mAdA baccAMne evI rIte peTe vaLagAvI eka jhADathI bIja jhADe kude ke te baccuM sahIsalAmata rahe... AnI pAchaLa eka cekasa bhAvanA kAma kare che ke "navajIvananuM nirmANa ane tene TakAvI rAkhavAne prayAsa " jIva sRSTinI daSTie mAnava paNa eka prANI che-- buddhimAna prANI che. bIjA cha karatAM te paripakava prANI che. eTale sRSTinI sAthe teNe pitAne vikAsa pitAnI rIte sAdhyo che. samayanI eka eka avasthA vakhate teNe e jIvanakramane vadhAre vyavasthita, unnata ane pUrNa banAvavAno prayAsa karyo che. zAMti ke saMgharSa dareka samaye mAnavasamAjanI eka ne eka viziSTa vyaktie, tenA jIvanane Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vadhu vyavasthita banAvavA, pitAnA jIvanane utsarga karIne kaMIka ne kaMIka mAnavajAtine ApyuM che. AvI viziSTa vyaktio pahelAM kuTuMbamAM rahetI, pachI kuTuMbathI alaga thaIne rahetI, ane dhIme dhIme tene eka alaga varga paDato gaye; jene jJAnI, dhyAnI, muni, RSi ke ciMtakarUpe prAraMbhamAM gaNavAmAM Avato. dhIme dhIme enuM ekkasa svarUpa ghaDAtuM cAlyuM ane tene Aje ApaNe cakkasa evA eka zabdarUpe eTale ke sAdhu-sanyAsI rUpe ghaTAvIe chIe. mAnavajAtinA itihAsamAM khAsa karIne bhArata ane tenI saMskRtine ItihAsa ghaNo ja che. te hajAro varSo sudhI saLaMga che ane ahIMnI samAja vyavasthA varasa sudhI sudaDha ane nakkararUpe TakI rahI che. enuM mukhya kAraNa e che ke ahIM je mAnavasaMskRti ghaDavAmAM AvI che, te upara jaNAvavAmAM AvyuM te sAdhu-sanyAsIoe ghaDelI che. chellA aDhI hajAra varSane ItihAsa ane videzI AkramaNonI paraMparA vacce paNa te TakI zakI che. enuM kAraNa eTaluM ja ke tenA pAyAmAM AvA sAdhucarita purUSanA jIvana-maMthananA nIceDathI sIMcAyA che. paNa, Aje vijJAnika pragatinA kAraNe jaDavAda tarapha loke AkarSAI, bhautika sukha meLavavA pAchaLa, sAdhu saMsthAne je mahatva agAu ApatA, te pramANe ApatA nathI; ane enuM je mahatva apAvuM joIe te Aje apAtuM nathI. eTale eka to e kAraNasara sAdhusaMsthAnI anivAryatA ane upayogitA aMge vicAra karavAne che. sAthe ja vizvavatsala ke vizva vAtsalyane mAnanArAo mATe anubaMdha vicAradhArAne pracAra karavo jarUrI che. temAM sarva prathama sthAna sAdhu saMsthAne ApavAmAM AvyuM che. eTale e sthAna barAbara che ke nahIM tene vicAra paNa karavAno che. jagatamAM sAmyavAdI dezane makIne, jeTalI bIjI prajA che te prajAomAM moTA bhAge loko "sAdhune pUjya gaNe che-gathatA AvyA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com - Aje vaijJAnika pAchaLa, sAdhu samA ra mahatva Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che. naitika jIvananI deravaNI ApanAra tarIke temanuM sthAna hamezAM AgaLa rahyuM che. tenA ghaNA kAraNe paNa che. bhAratavarSanI samAja vyavasthA ane sAdhue emAM bhAratavarSanI sudaDha saLaga samAja vyavasthA TakI rahI ane temAM bhAratIya saMskRti etata rahI tenuM kAraNa prAcInakALathI ene maLelI varNAzrama vyavasthA che. varNAzramamAM varNa ane Azrama ema be zabda rahelA che. alaga alaga vyaktionA, pitapatAnI AjIvikA pramANe je bhAgo pADavAmAM AvyA te varNavyavasthA hatI. te uparAMta jIvanane cAra bhAgamAM vhecI nAkhavAmAM AvyuM hatuM. prAraMbhane kALa brahmacaryAzrama ane te daramyAna cAsTiyabaLa keLavI jJAna prApti e mukhya manAyuM. pachI jIvananA kAryakSetramAM utaravA age gRhasthAzrama. tyArabAda nivRttinA pratIka rUpe vAnaprasthAzrama ane aMte saMpUrNa nivRttirUpe sanyAsAzrama. A cAre kALa vibhAgane " Azrama" sAthe joDavAmAM AvyA. Azrama eTale jAte keLavAtI maryAdAo, pavitratA ane zuddhatA, temaNe bALaka - brahmacArI ke gRhastho mATe kALa alaga karyo paNa te kALamAM jIvana Azrama-paddhatie eTale ke nIti niyamamAM rahe eno Agraha rAkhyo. AzramanI pAchaLa paNa jIvanane cokasakALa mATe cokkasa prakAranI paddhatimAM DhALavAne Azaya paNa hatA. ane te sanyAsa grahaNa karI samasta samadaSTi sAthe tAdAmyatA anubhavavAnI bhAvanAne mahatva ApavAmAM AvyuM hatuM. varNAzrama vyavasthAnA cAra AzramomAM be Azramone ApaNe pUraka ane chellA be Azramane preraka gaNAvI zakIe. Ama alaga alaga vepAra ane kAryanA vibhAjanathI cAra varSothI samasta samAjanuM dhAraNa pioSaNa ane rakSaNa thaI jatuM. paNa samAjamAM cittazuddhi ane sadaguNa vRddhi aMge je satvasaMzodhana thavuM joIe te kevaLa eka viziSTa vaja karI zake. A varga nispRha, niSpakSa ane "vasudeva ma" vALe viSayabI he joIe. te potAnuM samasta tyAga Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karI cUkelo te joIe. teja pitAnI pratiSThA ane prANanA bhAge te beya mATe samasta jIvanane utsarga karI zake. Avo varga gRhastha" mAMthI maLa bahu ja muzkela che. gRhasthAzramI game teTalo AgaLa vadhyo haze chatAM enAmAM nispRhatA, nirlepatA ke niSpakSatAnI eka maryAdA raheze. eTale ja A kArya mATe vAnaprasthAzrama ane sanyAsAzramane pasaMda karavAmAM AvyA. jIvananA pacAsa varSa eTale ke te kALa pramANe ardhA jIvananA anubhavanA AdhAre, nivRtti tarapha jato varga e kArya karI zake. tenI pAse jIvanane anubhava khare, lokajIvanane khyAla paNa khare....enA je saMzodhane heya-satvasaMzodhana hoya tene lokoe apanAvavAM joIe. ane jIvanamAM keLavavAM joIe. jIvanasaMzodhana ja nahIM paNa ethI AgaLa piNa bhAganA jIvana pachI samaSTi sAthe te otaprota thaI jagatanA jIvananA sukhaduHkhanI pratikriyA potAnA upara anubhave e mATe saMpUrNa sanyAsane sthAna ApavAmAM AvyuM ! je brahmacaryAzrama ke gRhasthAzrama vaDe ja saMpUrNa jIvana ane samunnata jIvananI kalpanA sAkAra thatI hoya to vAnaprasthAzrama ane sanyAsAzrama Ubho na karAta. brahmacaryAzramane paNa sattazuddhi ane guNavRddhinuM kAma na soMpavAmAM AvyuM kAraNa ke ummaranA pramANe anubhava vagara satvazuddhi ane guNa vRddhinuM kArya adhUruM gaNata. eTale vAnaprasthAzrama ane sanyAsAzrama e bannemAMthI je prazasta samudAya Ubho thayo tene sAdhu-sanyAsI tarIke oLakhavAmAM AvyA. hajAro varSathI rASTra ane samAja AvA sAdhu-sanyAsIo pAchaLa lAkha rUpiyAno kharco kare che. emanI sevAbhakti kare che, emane potAnI vahAlAmAM vahAlI vastu arpavA taiyAra thAya che enuM kAraNa eka ja che ke teo samAja-sudhAravAnuM, mAnavajIvanane nItiniyamanamAM rAkhavAnuM ane samAjanI naitikacekInuM, bagaDelA anubahene sudhAravAnuM, tUTelAne sAMdhavAnuM mahatvanuM kArya kare che. jo ke Aje e varNAzrama vyavasthA nathI rahI, AyuSya paNa ochAM thaI gayAM che paNa eNe satvazuhi, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMzodhana ane saguNadaSTi mATe je sAdhu-sanyAsI varganI bheTa karI che, tenuM mahatva Aje paNa eTaluM ja che. e kArya gRhastha ke bALakothI thAya e mAnavuM vadhAre paDatuM che. , pAzcAtya jagata ane sAdhu samAja: A hiMdamAM AvyA tema temanI eka zAkhA yuropa tarapha paNa gaI. tyAM agAu purohitanuM eka viziSTa sthAna hatuM. paNa bhAratanI vyavasthita sAdhu praNAlikAnI jema IsA masIha pachI tyAM paNa sAdhusamAjanuM sthAna, raziyA ane sAmyavAdI deze sivAya dareka ThekANe mahatvanuM rahyuM che. eka vyavasthita sevAbhAva ane dharmapracAranI bhAvanAthI prerAIne Aje isAI mizanarIo kArya kare che. jena bauddha sAdhusaMsthAne bAda karIe to kevaLa isAI sAdhu samAjamAM sAdhvIo jovA maLe che. bauddha bhikSuo ane eziyA: bhArata sivAyanA eziyAnA bAkInA bhAgamAM chellA dAyakA sudhI bauddha bhikSuonuM varcasva hatuM. cIna, jApAna, InDocAyanA, barmA, malAyA ane zrI laMkA tarapha eTale pUrva - agni eziyAnA pradezamAM lagabhaga bauddha bhikSuonuM varcasva hatuM. cInamAM ane amuka agni-pUrvanA pradezomAM sAmyavAdI AkramaNa cAlu thatAM tyAMthI sAdhu samAja uThato jAya che. evI ja rIte muslimomAM maulavIone sarva prathama sthAna ApavAmAM AvyuM che. Ama jovA jaIe to dareka dareka prajAmAM eka yA bIjI rIte sAdhucaritene sarva prathama ane pUjanIya sthAna ApavAmAM AvyuM che. paNa, Aje sAdhu saMsthA sAme moTAmAM moTo bhaya sAmyavAda ane pachI bhautikavAda pedA karyo che ane baMnene AdhAra bhautikavAda upara rahIne loko e bhautika sukho mATe dhamathI vegaLA thaI slA che. ahIM e prazya vicAravAno nathI, paNa A prakriyAthI lekamAsa re Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vicAratuM thayuM che ke je kAma sAdhuo karI zake che te zuM gRhastha na karI zake? ApaNI AjanI vicAraNuM mukhyatve bhArata sudhI sImita Ine te rIte vicArIzuM. gRhasthAnI maryAdita sthiti: Ama te gRhasthAzramathI paNa mokSa thaI zake che e vAta jainadharma "nAtha triA siddhA" kahIne svIkAre che. bIjA dharmo paNa gRhasthAzramanI mahattA svIkAre che. paNa, gRhasthAzramamAM eka vyakita pitAnuM ja kalyANa ke pitAne ja mokSa sAdhI zake; te AkhA samAjanuM kalyANa ke mekSa sAdhavA mATe athavA samAjane muktimArganI preraNA ApavA ke mukti apAvavA mATe, te nimitte alaga vyavasthita sAdhu saMsthAnI anivArya jarUra rahe che. eka gRhastha pitAnA kuTuMbanI sAthe sAthe AkhA samAja tathA samaSTi (prANImAtra) suddhAMnA kalyANanI bevaDI javAbadArI bhAgye ja upADI zake. pramANe ane anubhavanA AdhAre eTaluM ja kahI zakAya ke pachI e gRhasthI pitAnA gharanI badhI ciMtA esarAvI de tyAre ja te vizvakalyANanI bhAvanA pragaTAvI zake che, ane tene loko saMtanI kakSAmAM gaNavA zarU kare che. sUradAsa, kabIra, tulasIdAsa, narasaiye, mIrAMbAIthI laIne mahAtmA gAMdhI sudhInA lake e paripATInA che. dalIla tarIke ghaNuM kaheze ke "janaka videhI" gRhasthAzramAM rahIne rAjyakArya calAvavA ane aneka prapa vacce rahevA chatAM nilepa rahI zakyA ane mekSa sAdhanA karI zakyA. pachI bIjA gRhastha zA mATe nirlepa rahIne sAdhanA na karI zake? sAdhu saMsthAnI anivAryatAnuM rahasya : basa ahIM ja, sAdhu saMsthAnI anivAryatAnuM rahasya samajavA jevuM che. prathama te janaka videhI jevA nilepa rahenArA javaleja pAke che. vaLI janaka videhI potAnuM ja kalyANa karI zakayA hatA. AkhA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samAjanA kalyANa mATe te temane pitAnA tyAgI sanyAsI ziSya zukadevane samAjanA caraNe dharavA paDayA hatA. teo dhArata to zukadevajIne gRhasthAzramamAM derI zakata; paNa, ema karavA jAta to zukadevajI dvArA samagra samAjanAM kalyANa ane mArgadarzananuM je kAma laI zakyA te na laI zakta. eTale ja jaina zAstromAM utkRSTa sAdhuo mATe kahevAmAM AvyuM che : tinnANaM tariyANaM, buddhAnaM bohayANaM, bhuttANaM moyagANaM jAte taranAra ane bIjAne tAranAra, pite bodha prApta karanAra ane bIjAne bodha pamADanAra, pote mukta thanAra ane bIjAne mukta karAvanAra. je sAdhuo jAteja tarata mukta thAta ke bedha pAmIne rahI jAta; ane bIjAo mATe kAMI purUSArtha na karata te e vastu gRhasthAzramamAM paNa thaI zakata. to pachI sAdhusaMsthAnI zI jarUra raheta? sAdhu saMsthAnI utpatti pAchaLanuM prayojana: sAdhu saMsthAnI utpatti pAchaLanuM eka ja prayojana che ke te saMsthA pitAnAM kalyANa sAthe samAja ane samaSTinuM kalyANa paNa karAvI zake. cittazuddhi, sazuNavRddhi ane saMskRti rakSA dvArA paNa vizvakalyANane sAdhI zake. A jagata vinimaya-AdAna-pradAnanA AdhAre Take che; jene ApaNe sahakAra tarIke oLakhIe chIe. eja sahakAranA kAraNe te Take te che paNa tene vikAsa sAdhutAnA AdhAre ja thAya che. jagatanI game te pravRtti lyo.. sAmAjika, Arthika, zaikSaNika, sAMskRtika, rAjanaitika, dhArmika, game te vyavasthA heya..tenuM TakI rahevuM parasparanA sahayoganA AdhAre che tyAre te vikase che tyAgathI. paNa, A badhI vyavasthAomAM ani, saDe ke vikAre pesatA hoya che tyAre mAtra sahakArathI kAma cAlatuM nathI; temaja duHkha ochuM thatuM nathI. te vakhate tyAga, tapa ane balidAna vaDe samAjane cetavanAra, samAjane sAdhAranAra ke anilmo nispRhabhAve nAbUda janAra tejasvI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samAja lisa tyAgI sevako, nIta' ne bIjI tarapha tyAgI vaganI anivArya jarUra rahe che. A tyAgI vargaja koI paNa jAtanA badalAnI AzA rAkhyA vagara pitAnI AdhyAtmika zakti lagADI vaphAdArIpUrvaka niravadha kArya karI zake. Aja sAdhu saMsthAnI utpatti pAchaLanuM mULa prayojana che. Ama karavAmAM sAdhu saMsthA temaja samAja bannenuM hita raheluM che. tethI eka tarapha sAdhutA mUrtimaMta thAya che. je jIvana vikAsanuM pratIka che, ane svI temaja para kalyANa sadhAya che, tevI ja rIte bIjI tarapha samAja, rASTra ke vizvane, sAcA tyAgI sevake, nIti dharma preraka, samAja sudhArako ke samAja nirmAtA vizvakuTuMbIo maLI jAya che. emanI doravaNI heThaLa samAja pitAnI nIti-dharmanI ArAdhanA nirAbAdha rIte kare che temaja samAjanI suvyavasthA sArI peThe jALavI zake che. ema thatAM vadhAremAM vadhAre sukha zAMtinuM upArjana thaI zake che. jyAre teo ATaluM mahatvanuM kArya bajAve che. samAjanA vikAsa mATe jIvanane arpI de che tyAre samAja paNa emane ucca ane ananya sthAna Ape che. temane nirAkuLatA, zAMti ane Atmagaurava maLI zake che; sAthe temanA beya vizvavavAtsalyanuM-prANImAtranA rakSaNanI javAbadArInuMparipAlana thaI jAya che. Ama sva temaja para bane kalyANa sAdhanA ne kare che. sAdhune khare artha paNa svAra kalyANanI sAdhanA karanAra che. sAdhu saMsthAne samasta samaSTi sAthe anubaMdha AvI sva-para kalyANa karanArI sAdhu saMsthAne anubaMdha vyakti, samAja, rASTrathI mAMDIne Akho samaSTi sAthe hovo joIe ane e AkhI jIvasRSTi sAthe anubaMdha gRhastha na rAkhI zake to gRhasthAnA kAryomAM tene eTalo samaya na maLe; te eTalo naciMta na banI zake ke nispRha paNa na thaI zake. eTalA ja mATe sAdhuo gRhasthAzramano tyAga karIne sAdhutA svIkAre che. bhagavAna aSabhadeve samagra vizva sAthe anubaMdha joDavA mATe gRhasthAzrama pachI sanyAsAzrama svIkAryo; tenuM kAraNa eka ja ke samagra Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vizvanuM kalyANa karavA mATe je nizcitatA, nispRhatA joIe te sAdhutAmAM ja maLI zake che. je gRhasthAzramamAM ja samagra vizva sAthe anubaMdha joDIne nizcitatA ane niHspRhatAthI teo rahI zakata to sAdhujIvana na svIkArata! bhagavAna gaSabhadeve sarva prathama gRhasthAzramamAM rahI, samAja vyavasthA UbhI karI, samAjanA jhINAmAM jhINuM praznomAM UMDA utarIne naitika dRSTie tene ukela Ape; temaNe rAjyane paNa vyavasthita banAvyuM; paNa e ja mAnavasamAjanA saMpUrNa vikAsa mATe ane tene dhamabhAge derIne AgaLa laI javA mATe temaNe sanyAsa mArga svIkAryo. pote sAdhu banyA ane sva-para kalyANanI paraMparA AgaLa calAvavA mATe "zramaNa saMgha" nAmanI saMsthA paNa racI. temAM samagra vizva sAthe anubaMdha joDavA mATe temaNe sAdhu-sAdhvIonI sAthe anubaMdha joDavAnA kAryamAM sahAyaka tarIke zrAvaka-zrAvikAne (gRhastha sAdhaka-sAdhikAne) paNa lIdhA. eTaluM ja nahIM, pitAnA Ta8 putrane paNa temaNe sanyAsa bhAge deryA. kAraNa ke pitAnuM kalyANa te teo ane temanA putro gRhasthAzramamAM rahIne paNa sAdhI zakata, paNa samagra samAja ane vizvanuM kalyANa, samagra samAja ane vizvanI naitika cokI ane mArgadarzananuM kAma tyAM na thaI zakta, mATe ja temaNe sAdhu saMsthA racI ane pote paNa temAM joDAyA. eTalA mATe yuge yuge AvI nispRha sAdhusaMsthAnI mAnava samAjane anivArya jarUra rahe che. kevaLa AtmakalyANa nahIM parakalyANa paNa: ghaNAnuM mAnavuM che ke sAdhusaMsthA te mAtra AtmakalyANa mATe ja che. emAM parakalayANuM ke pArakAMnA utthAnanI te vAta ja nathI. je evuM heta ane gRhasthapaNe ja badhuM thAta te bhagavAna mahAvIra paNa tema karata. paNa temaNe gRhasthAzrama choDyo. dIkSA lIdhI ane sADA bAra varSanI ugra tapazcaryA ane mane maMthana bAda temaNe bamaNusaMdha ra te na ra hatA ane teo ema ja kaheta ke vyaktine zramasaMvamAM joDAvAnI jarUra nathI. ane pote paNa zamaNusaMla ramyA vagara pitAnuM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalyANa karI ja zakata. pachI zramaNusaMdha racavAne ane jagatu jIvananAM kalyANa mATe upadeza ApavAne puruSArtha zA mATe karyo? temane te kevaLajJAna thaI gayeluM te chatAM 30 varSa sudhI temaNe vividha janapade pradezamAM vihAra karyo, upadeza Apyo ane lokone preraNuM ApI, naitika mArgadarzana ApyuM. AnA uparathI saheje mAnI zakAya che ke tIrthaMkarone paNa sva-para kalyANanI sAdhanA karavI paDe che. te vagara samAjanuM vyavasthita naitika ghaDatara thatuM nathI. namaskAra maMtramAM eTalA mATe ja sidhdha karatAM arihaMtone pahelA namaskAra karavAmAM AvyA che. goviMda pahelAM gurune namavAnI vAta vaiSNavomAM prasiddha che. enuM rahasya e ja che ke siddha ke bhagavAna te mukta ane arUpI che. paNa arihaMta ane guru jagata upara temanA jevuM pada pAmavA mATe lokone naitika mArgadarzana Ape che. te para kalyANa ja che. Ama sva sAthe parakalyANanI bhAvanA vagara sAdhujIvana saMpUrNa banatuM nathI. jainasatromAM enA aneka pramANe maLe che. sthAnAMga sUtramAM batAvyuM che - "vattari purinAmA , ege AyaveyAvaccakare, no paraveyAvanca kare ege paraveyAvacca kare, no AyaveyAvacca kare ege AyaveyAvacca pharevi, parabeyAvacca' karevi ege No AyaveyAvaccakare, No paraveyAvaccakare" AmAM cAra prakAranA puruSa batAvelA che. vaiyAvatya - sevA karavAnI daSTie tenA bheda A pramANe che:-(1) pitAnI sevA kare paNa bIjAnI na kare; (2) bIjAnI sevA kare paNa pitAnI sevA na kare; (3) pitAnI sevA kare ane bIjAnI sevA paNa kare ane (4) pitAnI paNa sevA na kare temaja bIjanI sevA paNa na kare. mA ja TIkAkara kahe che ke "ka vicitra vihina " Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ eTale ke je pitAnI temaja bIjAnI sevA kare che te sthavirakalpI - sAdhu che. evI ja rIte dazavaikAlika sUtramAM kahevAmAM AvyuM che - pavayae ajjapae mahAmunI dhammeDhio DhAvayai paraMpi ! nikkhama vajjijja kusIlaliMgaM na Adi hAsaM kuhaejesa mikrav / enI vRttimAM kahevAmAM AvyuM che ke -"praveta, ti, Aryapada zuddha-dharmapadaM, parocakArAvaH, mahAmuniH zIlavAna, jJAtA 'evaMbhUta eva vastuto nAnyaH / vimityetadevamityAha-dharmesthitaH cApayed paramapi zrotAramapi tatrAdeyabhAva-pravRtteH' -eTale ke paropakAra mATe zIlavAna, jJAtA (samAjanI gatividhi jANakAra) mahAmuni, zuddha dharmamAM pote sthira rahI, bIjAne zuddhadharmamAM sthira karavA mATe samAjamAM dharma sthApita karavA mATepravacana kare, preraNa kare tema ja kahe." Ama sAdhuo mATe AtmakalyANanI sAthe parakalyANa te saMkaLAyelo ja che. jagatanA praznAthI nirlepa rahI kalyANa sAdhI zakAya? sAdhuo bhale AtmakalyANa sAdhe paNa temaNe potAnA jJAna darzana ane cAritrayane lAbha jagatane ApavuM ja paDaze. te mATe temaNe lokonI sthiti ane sapATI tapAsavI paDaze. te "mane enAthI zuM?" ema kahI alaga na thaI zake. AcArya haribhadrasUri kahe che - " manyate yo jagata sarvasa muniH parikIrtitaH" -jagatanA prazno, ta, gatividhionuM manana-ciMtana abhyAsa kare te muni che. je muni samAjanI sAthe pratyakSa ke parokSa anubaMdha rAkhyA vagara mAtra potAnuM ja karavA jAya che tevA AtmAthane artha bA thAya che. gItAmAM kahyuM che - Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "valpa mAvatara zreyaH paramavA " sAdhu sanyAsIo, brAhmaNe ane janatA paraspara ekabIjAnA hitane vicAra karaze te ja parama zreya pAmI zakaze. sAdhusaMsthA zuM mRtaprAyaH che? eka bAjuthI sAdhu saMsthAnI anivAryatA aMge bhAra mUkAi rahyo che tyAre ghaNuM uddAmavAdIonuM kahevuM e che ke te mRtaprAyaH thaI gaI che. tene pharI sajIva karavI nakAmI che. temanuM mAnavuM che ke sAdhusaMsthA aMdhavizvAsa, jaDatA, niSkriyatA ane aneka vikRttiothI bharAI gaI che. eTale te samAja, rASTra ane vizvane mATe upayogI nathI. kharekhara sAdhutAne prabhAva heta te videzIonuM zAsana kema Avata? gAMdhIjIe rASTravyApI ahiMsAne prayoga karyo tyAre te kema pAchaLa rahI gaI? sAdhusaMsthAnuM sAcuM mArgadarzana heta te gAMdhIjIne goLI zA mATe vAgata ? 5. javAhara upara tenI AdhyAtmiktAnI asara kema paDatI nathI ?" AvI vAtothI sAdhusaMsthA nAbuda thAya ke lokazraddhA tenA uparathI haTe e vAta asaMbhava che. kAraNa ke, hajAro varSothI ahIM je saMskRtinuM sIMcana thayuM che te RSimunionA tapa-tyAga ane ciMtanathI, je kaMIke mAnavajIvananAM paramato maLyAM che te paNa sAdhuonA jJAnathI; ane Aje ahIM gAmaDe gAmaDe sAdhutA pUjAya che eTaluM ja nahIM jIvananA parama dhyeyane pAmavA mATe nilepa sAdhusaMsthA Avazyaka gaNavAmAM AvI che. alabatta sAdhusaMsthAmAM je saDe pravezI gayuM che tene sApha karavuM paDaze; tene vyApaka ane sarvAgI daSTivALI saMsthA banAvavI paDaze ane temanAmAM tapatyAga balidAnanI bhAvanA vadhAravI paDaze. gAMdhIjIe vidhivata sanyAsa grahaNa karyo na hato chatAM temaNe pitAnA dareka kAryamAM dhArmikapUTa Apyo hato ane dareka kSetre naitika, dhArmika Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ preraNA ApI hatI. pote pAchaLathI naiSThika brahmacArI rahyA hatA ane mahAtmA kahevAyA. Ama lokoe temane mahAtmA mAnIne paNa sAdhu saMsthAnI anivAryatA svIkArI hatI. * Aje paNa loke sAcA sAdhune pUje che. ane bhAratanI prajAne bahoLe bhAga sAdhu saMsthAnI anivAryatAne svIkAre che. paNa bhAratanA 70 lAkha sAdhuomAM moTA bhAganA sAdhuo bojArUpa ke binajavAbadAra bane temaja sAdhusaMsthAnA ucca AdarzathI nIce paDelA hoya to tenAthI lokonI zraddhA DahoLAya che, eTale ja A sAdhu-sAdhvI zibiramAM sAdhusaMsthAnI anivAryatA upayogitA, potAnA jIvanathI siddha karavAthI ja siddha thaI zakaze ema ApaNuM vinamra mAnavuM che. te mATe sahaciMtana karavAnuM che. have e aMge judA judA pAsAMo laIne chaNAvaTa karIzuM. carcA vicAraNuM tyAgI sAdhu-sanyAsInuM mahatva: pU. gopAla svAmIe carcAne prAraMbha karatAM kahyuM : " gAMdhIjI A yuganA sarvAgIkrAMtikAra banI gayA. eTale gRhasthadharmI A yuganA vAnaprasthAzramI paNa sarvAgI krAMti karI zake che, ema svIkAravuM joIe. meM eka jaina graMthamAM (bhogIlAla sAMDesarA saMpAdita) vAMceluM ke janaka videhI Ama to gRhastha hatA paNa pAchalI ummaramAM tyAgI sAdhu thayA hatA. ema jotAM tyAgI-sanyAsI sAdhu ja sarvAgIkrAMti karI zake che, tema mAnavuM paDe che. e paNa kabula karavuM paDaze ke jenadharmanI sAdhu saMsthA bahu tapa tyAgavALI che. jyAre vaidika sanyAsIomAM ghaNuM DhIlApaNuM AvI gayuM che. paNa temanI pAsethI ekadama e zreNie pahoMcavAnI vAtanI apekSA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAkhavI e vadhAre paDatuM thaze. mAruM evuM namra sUcana che ke koI evo vacalo mArga kADho ane veza, AcAra vagere eka sarakhA rAkhavA jethI eka vyAsapITha upara Akhe sanyAsI varga bhegA thAya. bAddha dharma madhyamamArgIya che. evo koI mArga kaDhAya te tenuM jarUra AkarSaNa thaze. AjanI sAdhu saMsthAmAM karmayoga dAkhala karavAnI to jarUra che ja. samajadAra sAdhuo ane sAdhako emAM sammata thaze. zrI. mATaliyA: "mArA namra mate je jyAM che te tyAM rahe ane kriyAo pALe te ja sarvAgIkrAMti thaze. nahIM te eka na vADe thaI javAne, rAjyanI daSTie jema saha-astitvarUpI paMca-zIla thAya, loka kakSAe ahiMsA, satya va. vRtarUpI pAMcadrata thAya, tema sAdhu kakSA e pAMca, sAta ke traNa je rAkhe te AcAra nakkI thavA ghaTe ema mane lAge che. (1) parigraha-pachI te saMsthArUpa hoya te paNa tajavo. (2) parivArane tajo, ane Asakita paNa tajavI. jemAM jema paMthaka munine potAnA gurUpratye ane indrabhUti gautamane bhagavAna para Asakti (prazaMsI rAga) rahI tene paNa aMte to tyAga karavo ja rahyo. (3) purohita paNe tajavuM eTale ke sAdhuonuM vyakitagata rIte sattA upara rAjya na cAlavuM joIe jo ke temane naitikaprabhAva ane mArga darzana rahevAM joIe. ' A traNa bAbate mukhya paNe hoya pachI vastro aMge paNa khAsa virodha nahIM rahe. saMtabAlajI muhapattI rAkhe e aMge huM agAu virodhamAM hato paNa, rAjakoTanA selsaTekSanA Adelana vakhate UMDA Utare cha va. virodha joyA. tyArathI Apa Apa mAre virodha zamI gayo. vezanuM mahatva nathI. sAdhutAnA lakSaNo mukhya che. gAMdhIyuganA sAdhuo vinebA, zrI. ravizaMkara mahArAja, zrI. kedAranAthajI, svAmI AnaMdanA kANA vastra kayAM che ke sAdhutAnI sImAe pahecyA bAda kapaDAM gANa banI jAya che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAdhue ane have temaja hiMsaka kAMtiH zrI. devajIbhAI: "gAMdhIjInI hayAtImAM temaNe sarvAgIkrAMti jarUra siddha karI, paNa teo sAdhu na hovAnA kAraNe e sarvAgIkrAMti AgaLa na cAlI kAraNa ke temanA sAthIo gRhasthAzramI hatA ane temane eka maryAdA hoya che. temanA tyAgI sAthIo paNa sattA AvatAM sattAdhIna ke sAlIna banyA. zrI. baLavaMtabhAI: "ApaNe gAMdhIjInI vAta bAjue mUkIe paNa svarAjyanA maMDANu vahelAM thayAM. te vakhate sAdhuoe pitAnI maryAdAmAM rahIne zA mATe sAtha na Apo ?" zrI. mATaliyA : "svAmI zraddhAnaMda te sIdhA bhaLyA hatA. temaja svAmI vivekAnaMda svAmI rAmatIrtha, maharSi dayAnaMda va. sanyAsIoe gAMdhIjInI sarvAMgI krAMti mATe pAyo to khedI ja nAkhyo hatuM. eTale e saMsthA upayogI che ane tene loko upara jabbara naitika prabhAva che. chatAM Aje paristhiti evI UbhI thaI che ke sthApita hite eka taraphathI sAdhusaMsthA ane saMskRtine khatama karaze evo Dara che. tyAre bIjI taraphathI sAmyavAdanuM jora vadhI rahyuM che eTale sAdhu saMsthA ane lokazAhI banne bhayamAM che. ' zrI. pUjAbhAI: " sAdhu saMsthAne upayogI banAvavA aMge mane zikSaNa ane sevA temane seMpavA e aMge khyAla Avyo paNa e to AjanA khristI sAghuo kare ja che chatAM paNa sAmyavAdanuM jora vadhavAnuM kAraNa tapAsavuM paDaze. mane lAge che ke sAdhu saMsthAe (1) aniSTone pratikAra (2) ISTanI pratiSThA (3) vijJAnInI mAphaka jAgRta naitika cakI e rIte rahIne pracAra karavAnuM raheze. gRhasthAzramI tyAgIo paNa bhale temAM bhaLe; paNa, temanA mATe zikSAcarI, pagapALA pravAsa vagere niyamanuM pAvana AkSaka thavuM joie. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI. savitAbena: eka jIvanadAnIne kaDave anubhava saMbhaLAvyo. zrI. mAliyA: "e te vyakitagata deSa kahevAya. vinobA vicAra saraNIno AmAM doSa nathI. ema to dareka saMsthAmAM vyaktigata doSe rahevAnA ja. zrI. savitAbena: "A huM aMgata TIkA nathI karatI, paNa sarvodaya vicAranA mukhya pracAraka ane vinobAjI pAse satata rahetA heya te temanuM jIvana amUka kakSAe UcuM te tevuM ja joIe ne?" zrI. mATaliyA: "tamArI vAta sAcI che. ethI ja agAu karatAM vinebAjI hamaNuM sAmudAyika rIte sarvodayI kAryakare pAse brahmacarya vagere upara khUba apekSA rAkhavA aMge bele che. evI AcAra zuddhi je sarvodaya kAryakaromAM nahIM Ave te te sarvodaya vicAra dabAI javAne ethI paNa emaja lAge che ke gRhastha vargane maryAdAo che tyAre sarvAgI naitika ghaDatara mATe sAdhuvarga joIze !" zrI. baLavaMtabhAI: "paNa AjanA sAdhu vargamAM sAdhutAnA badale vaibhava AvI gayuM che tenuM zuM ? zrI. devajIbhAI: "bhacAunA mArA anubhava pramANe te te aMge lokoe sajAga rahevuM paDaze; ke sAdhuo mULa niyamathI ke sAdhutAnA kAryothI aLagA na thAya. ke Aje sAdhusamAjamAM, khAdIdhArIne maLatI pratiSThAnA kAraNe ghaNuM khAdIdhArI thayA tema ghaNuM lebhAgu jegI vairAgI banyA che. temane sajAga sAdhuoe ane jAgRta lokasevakoe bannee maLIne sApha ane zuddha karavA paDaze. e prakriyAmAM zuddha thaIne TakI rahe te samAjanuM kalyANa thaze; nahIMtara ApoApa maTI jaze. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAdhu saMsthAnI upayogitA [2] [munizrI nemicaMdrajI 28-7-61] A agAu bhArata temaja anya kSetre sAdhu saMsthAnI anivAryatA aMge vicAra thaI cUkyo che. enAja saMdarbhamAM Aje tenI upayogitA upara vicAra karazuM ane tenA TakI rahevA aMgene ItihAsa paNa joI jazuM. AtmakalyANanI upayogitA: sAdhu saMsthA, pitAnA kalyANa sAthe bIjAnA kalyANa mATe paNa che. varSothI manuSyanI vicAradhArA pramANe jIvananI unnata dazA tarIke kazA paNa baMdhana vagaranuM sAdhujIvana eka Adarza tarIke manAtuM AvyuM che. A rIte jIvananA Adarzone pahoMcI vaLavA mATe sAdhujIvana mArgakhaMbharUpe che. ema sAdhu saMsthAnI upayogitAne svIkAra thaI cUkyo che. te sivAya sAdhu jIvananA parama Adarza rUpe mekSa-nirvANane paNa svIkArAyuM che. ane tene je rasto batAvanAra hoya te te sAdhu saMsthA che e rIte paNa tenI upayogitAne svIkAra thayuM che. A rIte sAdhusaMsthAnA AtmakalyANanI bAju paNa lokajIvanane upayogI che. jIvana ghaDatara mATe e spaSTa thaI jAya che. parakalyANa aMge vividha pravRttio : jyAre AtmakalyANanI sAdhanA karavAnI sAthe suvihita sAdhu pitAnA jJAna ane anubhavanA nIceDa rUpe parikalyANuM zarU kare che. te bIjAnAM hita mATe potAnAthI banate badho prayAsa kare che ane A Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18 sAdhu jIvananI chatrachAyAmAM ApaNe mahAtmA gAMdhI, svAmI vivekAnaMda vagerene sarjAtA joI zakIe chIe. IglAMDa jatAM pahelAM gAMdhIjIne pratijJA ApanAra jaina sAdhu hatA ane svAmI vivekAnaMdamAM adhyAtmanI jyota jagADanAra svAmI rAmakRSNa paramaha sa hatA. sAmAnya rIte sAdhu-jIvananA parakalyANane mukhya bhAga upadeza ApavAmAM jAya che. paNa enI sAthe samaya Ave temaNe prANa-pratiSThAna - bhege samAjanA kalyANa mATe pitAnuM balidAna suddhAM ApIne paNa... samAjanI aniSTone rokavAnA hoya che. te aMge jabarajasta ahiMsaka krAMtinI prakriyA karIne samAjane AMcako ApavAno hoya che. bhagavAna mahAvare sADAbAra varSa sudhI ghera tapa karyuM; upasargo sahyAM; bhagavAna budde sADA cha varSa sudhI ugra tapa karI kAyA kRza karI ! Izu masIha jAte kesa upara caDhIne potAnuM balidAna ApyuM! dayAnaMda sarasvatIe hasatA hasatA kAtila jherane pI lIdhuM. A badhAM pAchaLa jAte tapa-tyAga ane pariSaha veThIne eka Adarza Ubho karavAnuM prabaLa kArya raheluM hoya che eTale upadeza sAthe sAthe samAjane parivartana karavAnuM jabarajasta kArya sAdhusaMsthAne karavAnuM che. ane temAM ja enI upayogitA rahelI che. prAcIna kALamAM sAdhu munio nagara ke gAmanI bahAra bagIcA ke vanakhaMDamAM rahI divya tapa-sAdhanA karI jJAna meLavatA ane tyAM rahyA rahyA teo samAjanI naitika cekI karatA, samAjanI gatividhithI mAhitagAra rahetA ane aniSTone dUra karavA mATe pitAnI tapa : sAdhanA, upadeza ane nItidharmanI preraNAno upayoga karatA. ane pitAnI jJAna gaMgAne loka-jIvananA kalyANa mATe vahevaDAvatA. dhIme-dhIme sAdhuonuM sthAna nagarajIvana-lokajIvananI vacce thavA lAgyuM. ane te mujaba teo vadhAre lakasa pAka mATe puruSArtha karavA lAgyA. Aje paNa lokajIvananA ghaDatara temaja utkarSa mATe sAdhu saMsthAnI eTalI ja upayogitA che? zuM kevaLa upadeza basa thaze? Aje moTAbhAge bhAratanA sAdhu-samAjanI evI dhAraNuM che ke upadeza ApavA basa thaze. paNa jo temane pitAnI upayogitA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ TakAvI rAkhavI hoya to temaNe kevaLa upadeza ja ApavAne nathI; paNa sAthe sAthe te upadeza samAjamAM acarAya che ke nahi, samAja ghaDAya che ke nahIM te paNa jovAnuM che. je tema na thAya ane jyAre samAjamAM chaDecoka bahenenI Abaru lUMTAtI heya, dAMDatA rAtAmAtA thaIne pharatA heya, anyAya-anItivALAne ja samAjamAM pratiSThA maLatI hoya, zoSaNa, hiMsA, beImAnI ane anyAya pratiSThA pAmatAM hoya; satya, nyAya, ahiMsAnI apratiSThA thatI hoya teve vakhate je sAdhu varga mauna sevIne ja besI rahe, athavA potAnA dharmasthAnamAM ja vyAkhyAna ApyA kare to samAjamAM divase-divase aniTo prasaratAM jAya; dAMDatone jera maLe ane pariNAme temane upadeza kevaLa loka mane raMjana banI jAya. jyAM anyAya hiMsA, asatya vagerene pratiSThA maLatI hoya tyAM sAdhusaMsthAe enI virUddha sakriya avAja pedA karavA joIe; jarUra jaNAya tyAM jAte bhega ApIne paNa lokajAgRti keLavavI joIe jethI ahiMsA, nyAya ane satyane pratiSThA maLe. je sAdhuo te vakhate samAjamAM cAlatAM aniSTone joI AMkhamicAmaNuM kare to te aniSTa jera karatAM jAya. pariNAme rAjyane, samAjane, samAja sevakone ane sAdhusanyAsIo suddhAMne enI sajA bhogavavI paDe, ghaNuM veThavuM paDe; kAM to dAMDatAne AdhIna thaI javuM paDe. bhAratanA itihAsamAM AvA ghaNA dAkhalAo banyA che. pAzcAtya dezomAM khristI sAdhu-saMsthAne ItihAsa eka bedhapATha che, je dareka sAdhuoe samajavA jevo che. eNe eka samaya sudhI te darekane khristI banAvavAno tema ja svarga-naraka aMgenI vAte karavAne kama rAkhe. emAM hiMsAnA jore paNa-yuddho karIne khristIo banAvavAno krama cAlyo. pachI tenI mAnyatA bhUsAtI cAlI ane pAchA jyAM sudhI tapa-tyAga ane sevAvALA sAdhuo thayA tyAre tenuM mahatva svIkAryuM ! rAjyakAMtio vacce teNe potAnuM mahatva TakAvavA mATe mAnava jIvananAM traNa kSetrone sparza karyA. zikSaNa, davA, ane sevA. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mizanarIo UbhI thaI ane AkhA jagatanA ajJAta pradezomAM pharI vaLI. Thera Thera skUlo UbhI thaI davAkhAnAo zarU thayA ane banne mATe khristI sAdhu-sAdhvIoe sakriya kArya zarU karyuM. upadeza sivAya A traNe kSetromAM khristI sAdhu saMsthAe je jabarajasta kAma karyuM che tenA kAraNe Aje duniyAnA ardhAthI vadhAre bhAganA loko upara tenuM varcasva che. ene joIne bhAratamAM paNa lahera daDI ane rAmakRSNa mIzananI skUlo ane davAkhAnAo zarU thayAM; AryasamAjanA gurUkuLa ane vyAyAma vargo zarU thayA. jo ke e pravRtti bhAratanA vizALa hiMdu samAjanA pramANamAM ochI che. paNa Aje bhAratane hiMdu sAdhu-samAja vadhAre lokone mAnya nathI enI pAchaLanuM eka mahatvanuM kAraNa te tenI ekAkI niSkriya pravRtti che. bauddha sAdhu saMsthA paNa ApaNI sAme eka tAjo dAkhala che. e sAdhu saMsthA vyavasthita che ane teno pracAra laMkA, barmA, inDocAyanA, malAyA, jApAna vageremAM jorazorathI che. te chatAM te niSkriya ke ekAMta AtmakalyANanI vAto tarapha vaLe ane lokajIvananA ghaDatara tarapha dhyAna na Ape te chevaTe lokomAM pravezatA dAMData, anyAyI to jora kare! ane jyAre e tothI bacavA sAdhu-saMsthA koI mArgadarzana na ApI zake; lokazakti na keLavI zake to cInamAM thayuM tema thavAno pUrepUre aMdeza che. 45 karoDanI janatA sAmyavAdI thaI gaI kAraNa ke tyAMnI sAdhu saMsthA gAphila rahI; eTaluM ja nahIM tibeTamAMthI bauddhadharmanA vaDA dalAI lAmAne hiMdamAM AvavuM paDayuM ane paMcamalAmAne sAmyavAdIonA hAthA banavuM paDayuM. lAmAonI je rIte katva thaI temanA upara je atyAcAra thayA te niSkriya sAdhu saMsthAo mATe eka moTo bodhapATha che: sAmyavAdane bhaya paNa temane preraka bane e jevuM joIe. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAmyavAda ane sAdhusaMsthA : Ajane sAmyavAda, sAdhusaMsthA mATe moTI cetavaNI che. te sAdhusaMsthAne rAjanaitika ke pratiSThIta hitavAdIonA hAthA na banIne; lokajIvanane ahiMsaka, naitika ane AdhyAtmika karavA mATe badhuye karI chUTavA AvAhana kare che. tyAre ja sAdhu saMsthAnI upayogitAne pharI svIkAra thaze. samAjamAM dAMData phAlatA kUlatAM jAya. aniTe jora karatAM jAya, te tenuM kuphaLa darekane bhogavavuM paDe temAM sAdhu paNa bAkAta rahevAnA nathI. eTale ja AvA vakhate suvihita sAdhuoe kate anazana karIne khatama thaI javuM joIe; temaNe AkhA samAjanI naitika ane sAMskRtika cekI majabuta karI tenA mATe tapa-tyAga-balidAna ApI mArgadarzana ApavuM joIe. AvuM mArgadarzana sAdhu saMsthAe bhAratamAM chellA aDhI hajAra varSothI ApyuM che. jarUra paDI tyAre tapa-tyAga-balidAna vaDe temaNe no Adarza paNa sthApe che. bhAratanA itihAsamAM jema yuddho rahyAM che tema ahIM sAdhusaMsthAe lokajIvanane sAMtvana-samAdhAna temaja mArgadarzana ApI ane mAnava mAnava vaccenI ekatAne TakAvI rAkhI che. buddha ane mahAvIrathI laine mahAtmA gAMdhI sudhI satanI eka akhaMDa kaDI che. eNe je mahatvanuM kArya karyuM che, te lokajIvanane saMskRtimAM banAvI rAkhavAnuM, eTale ja bhAratamAM vibhinna dharmanA ane jAtinA temaja paradezIo eka sAthe rahI zakyA. sAdhusaMsthAnI pavitra javAbadArI kevaLa AtmakalyANa e jema sAdhusaMsthAne kevaLa eka apUrNa aMza lAge che ane parakalyANa vagara te pUrNa banatI nathI tema kevaLa upadezathI parakalyANa pAMgaLuM lAge che. temAM potAnI maryAdAmAM rahI samAjanA naitika ghaDataranI pravRtti Ave te ja te jIvatuM ane saMpUrNa lAge che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khAsa karIne kevaLa upadeza ApavAmAM ja badhuM parakalyANa samajanAra jaina sAdhusaMsthA mATe to uparanI vAto vicAravA lAyaka che ane ethI vadhAre vicAravA lAyaka vAta te 70 lAkha jeTalA hiMdu sAdhuonI che; jemaNe kazA paNa Adarza vagara sAdhutAnuM vastra oDhI lIdhuM che. eTaluM ja nahIM sAdhutAne na zobhe tevAM kAryo; vyasane-bhAMga-gAMjo calama phUMkavI vi. nuM sevana; bhakatone bharamAvavA chakkA paMja batAvavA, ekanA be karI ApavAnI khoTI vAteloDhAnuM senuM karI ApavAnI banAvaTI rIte vagere teo kare che. AvA sAdhuonI asara paNa jaina sAdhu saMsthA upara eka yA bIjI rIte paDayA vagara rahevAnI nathI. jJAna ane anubhava meLavyA bAda kevaLa upadezamAM temanAM kartavyanI ItizrI thaI jatI nathI. temaNe samAjane sakriya rIte satya, ahiMsA ane nyAyanA raste vALavAne che. temanI upadeza ApI devAmAM kartavya khaMkherI nAkhavAnI bhAvanAnuM pariNAma e AvyuM che ke Aje jaina samAja dhIme dhIme parigrahI thaI rahyA che ane e parigraha meLavavA mATe hiMsaka-vepAra tarapha paNa te ghasaDAI rahyo che. samAjamAM parigraha vadhatAM ApoApa saMyama-maryAdA ghaTe, nIti-nyAya Uce mUkAya tevu thaI rahyuM che. eTale AjanI vadhu vyavasthita ane tapa-tyAgavALI jaina sAdhusaMsthA mATe agAu na hato e moTo bhaya Ubho thayo che. cInane mUDIvAda phulyo tyAMnI bauddha sAdhu saMsthA netika cokI na rAkhI zakI, pariNAme tyAM sAmyavAda Avyo. raziyAmAM rAjAzAhI ane jamInadArazAhI phUlI phAlI ! khristI sAdhu saMsthA naitika mArgadarzana na ApI zakI; pariNAme khristI sAdhu saMsthAnuM tyAM nAmonizAna na rahayuM ane sAmyavAda AvI gaye. A uparathI jaina sAdhu saMsthA ane hiMdu sAdhuoe dhaDa levA jevuM che ke kevaLa veza paherI levAthI; upadeza ApavAthI badhuM thaI jatuM nathI, paNa emanA upadeza pramANe lokasamAja ghaDAya che ke nahIM te mATe emaNe racanAtmaka kAryakramo ApavA ja paDaze ane lokadhaDataranI upekSA nahI karI zakAya. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ arjuna mALI ane bhagavAna mahAvIra sakriya sAdhusamAjanA pratIka rUpe ApaNe bhagavAna mahAvIrane eka dAkhalo laIe, A prasaMge temanA jIvanamAM ja banelo che. rAjagRhI nagarImAM arjuna mALI rahetuM hatuM. tene baMdhumatI nAmanI bhAryA hatI. te bahu rUpALI hatI. te ja nagarInA 6 lalita goSThI puruSa arjuna mALInI sAthe tenI patnIne joI Asakta thaI gayA ane jyAre yakSanI pUjA karavA ghUMTaNiye paDIne namavA lAgyo tyAre tene pakaDI lIdho. ane te yakSanI sAme ja tene bAMdhI tenI patnI baMdhumatI sAthe durAcAra Adaryo. pariNAme ajuna mALIne khUba ja Aveza Avyo ane e AvezamAM tenA baMdhana tUTI gayAM ane teNe pAse paDela mudagarane upADIne pelA cha puruSa ane pitAnI patnIne mArI nAkhyAM. ene Aveza ATalAthI zamyo nahIM. tyAra bAda te roja 6 puruSa ane 1 strIne mAravA lAgyo. lokomAM gabharATa phelA. ghaNuM lokoe pelA 6 lalitageDI puruSone bhAMDyA. A lalitagoSThI eTale AjanA jamAnAnA gUDAonI ToLI. jema Aje rAjyamAM ghaNuM kAryomAM mUMDAone sAtha levAyA pachI temane chUTo dora maLe che. ema te vakhate paNa e cha puruSone chUTa hatI. rAjya upara jyAre lokasaMsthA ane loka-sevakone aMkuza na hoya tyAre evA dAMDa tane chuTo dora maLI jAya che. banyuM paNa ema ja lokoe emane bhAMDyA ane rAjAne paNa mAMDyA. paNa zuM kare ? lokonI eTalI naitika zakti jAgRta na hatI ke teo rAjA virUddha kaMI kahI zake ? - paNa, have arjunane trAsa vadhyo...! tenA Aveza sAthe yakSanI zakita paNa enAmAM pravezI gaI hatI. tene samAja, prajA, samAjasevako ane rAjA badhA upara, are khuda yakSa upara paNa cIDha hatI ke A badhA hovA chatAM zuM kAmanAM ? mArI patnI paNa zuM kAmanI ke je zIla bhaMga thatAM kacaDI na marIeTale tenAmAM bhayaMkara pratihiMsA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jagI hatI. jemAM sAmyavAdIomAM jAge che tema ! rAjaye te ghoSaNuM karAvI ke kaI tyAM na jAya! e paNa jyAre nyAya-nIti upara na hoya tyAre zuM karI zake ! tenAmAM hiMmata hoya te lazkara mokalIne tAbe karavuM joIe. paNa rAjyanI eka maryAdA hatI. eTale tema na karI zakyuM. jyAre AvA aniSTonI hada thaI jAya che, tyAre koIne koI nimitta ene dUra karavA pragaTe che. AvA samaye bhagavAna mahAvIra padhAryA! Aja sAdhujIvananI upayogitAnuM javalaMta udAharaNa che. teo jANatA hatA ke arjuna mALI hiMsaka banIne phare che te chatAM teo pitAnA ziSyo sahita padhAryA. AjakAlanA sAdhuo tokAna vakhate nAsI chUTe che. dalAIlAmA hiMdamAM AvI gayA; ema temaNe nAsI javuM pasaMda na karyuM. temane pitAnI ahiMsAmAM pAko vizvAsa hato ane tene artha kevaLa hiMsA na karavI eTalo ja na karatA paNa ahiMsaka banI hiMsAne rokavI ema karatA ! uMdara bilADIne joIne ema kahe ke huM te ahiMsaka chuM mATe vAra karatA nathI te koI tene ahiMsaka na mAne. evI ja rIte jyAM hiMsA phATI heya tyAMthI bhAgI nIkaLe to te ahiMsaka na gaNAya. kAyara gaNAya. bhagavAna mahAvIra te prakhara ahiMsaka hatA. temane paMjAbamAM hiMdu-muslIma ramakhANo thayA tyAre sAdhu-saMto jema tyAMthI nAsI chuTayAM tema na hatuM. teo te rAjagRhI bahAra guNa-zIla cityamAM TakI rahyA. bhagavAna mahAvIra AvyA che te jANIne badhA rAjI thayA paNa temanA darzane javA mATenA rastAnI vacce arjuna hato. eTale koInI hiMmata na cAlI. rAjya paNa saMrakSaNa ApavA taiyAra na thayuM. AvA samaye zramaNe pAsaka sudarzana taiyAra thayA. temane thayuM ke mAre lokone ahiMsAnI sAcI zakti batAvI devI ane kadAca te nimitte jAta hemavI paDe to te mATe paNa taiyAra rahevuM. loko AvI rIte hiMsAnI AgaLa pAMgaLA thAya te kAma kema cAle? mA-bApe nA pADI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ra5 paNa te temane samajAvI ahiMsAnI parIkSA ApavA ravAnA thayo. sAcA ahiMsake te kasoTI ApavA javuM ja joIe 1956 mAM amadAvAdamAM tophAna cAlatuM hatuM tyAre sAdhuo ane racanAtmaka kAryakare jatA tene loko virodha karatA ke tyAM javAthI hiMsAne protsAhana maLaze paNa te khoTuM hatuM. sAce ahiMsaka te homAvA nIkaLe heya pachI ene zeno Dara hoya ! sudarzana nagara bahAra nIkaLyo ane loko jAtajAtanI vAto karavA lAgyA. koI kahetuM ke "hamaNuM bharAI jaze!" to koI kahetuM: "joIe te kharA koNa jIte che !" sudarzanane nagara bahAra AvatAM arjune joyo. te paNa mugara upADI AvezamAM AgaLa vadhyA. suMdazane vicAryuM ke caitanya upara AsurI AvaraNa caDe ema arjuna upara atyAre AsurI AvaraNa chavAyuM che. emAM ene kaI vAMka nathI. eTale mAre te caitanyane sahAre le!teNe kazA paNa bhaya ke roSa vagara AtmadhyAna karyuM ane A upadrava na maTe tyAM sudhI anazana karyuM ! arjunane te joIne mathana jAge che ke A te vaLI ke? mane joIne koI nAse, koI kAkalUdI kare, koI sAmano kare ke koI maravA paDe! paNa A nathI bhAgato ke nathI bolato ! ekaja ThekANe beThA che. te te muddegara laIne vadhato ja rahyo. pAse AvIne ghA karavA jAya paNa tene hAtha tyAMja thaMbhI gayo. daivI zakita AgaLa AsurI zakita namI paDI. arjunane Aveza zamI gayo ane te DhaLI paDyo. sudarzana anazana vALI tenI pAse jAya che. tenI mUcha dura kare che ane pUche che "have tane kema che?" ajuna bhAnamAM Ave che ane kahe che: "mane ThIka che ! paNa, tame koNa che ? kayAM jAva cho ?" Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sudarzana kahe: "mArA dharmagurU bhagavAna mahAvIra padhAryA che temanA darzane jAuM chuM. " ajuna vicAre che ke A ATalo sajajana che ke mArI zakti kSiNa thatAM je mane mAravAnA badale upacAra kare che te tene guru ke haze ? te pUche cheH "zuM huM paNa bha. mahAvIranA darzana karavA tamArI sAthe AvI zakuM chuM?" sudarzane premathI kahyuM: "bhale !" sudarzananI hA vicAravA jevI che. Aje te nAnI vAtamAM mAruM tAruM karIne dharmasthAno ane dharmaguruone potAnA karI besanArA ane bIjAne tyAM javAnI manAI karanArA vicAraze ke 1141 hatyA karanArane paNa eka zrAvaka vagara virodhe bhagavAna pAse laI javA taiyAra thAya che. te zrAvaka sudarzana te aMtarAtmAno pArakhu hato. te jANato hato ke je prabaLa Atmazakita gherahiMsaka banI zake te prakhara ahiMsaka paNa banI zake ! bhagavAna mahAvIra paNa te jANatA hatA. temaNe arjunane tyAMthI javAnuM na kahyuM paNa sudarzana sAthe vyAkhyAna saMbhaLAvyuM. arjunanuM hRdaya pravacana sAMbhaLI hacamacI UThayuM. teNe pUchyuM: prabhu ! huM ghora pApI ane mahApAtakI chuM. zuM huM paNa kalyANane pAmI zakuM !" bhagavAne kahyuM: "badhA AtmAne e adhikAra che pachI te pApIne heya ke puNyazALIne heya! paNa, te mATe tamAre badhI jAtanA upasarga parico sahevA paDaze!" arjuna te raMgAI gayo hato. teNe muni dIkSA lIdhI. paNa loko te tene hatyAre ja samajatA. 1141 jaNane te hatyAre hata; emaja teo mAnatA. koIne bApa, te koIne putrI koInI patnI to koIne pati, koIne bhAI te koInI bahena! teNe kone nahAtA mAryA? Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ra7 zarUAtamAM loko DarIne bhAgatA paNa tene zAMta joI pAse AvavA lAgyA... paththara mAravA lAgyA, thApaDa mAravA lAgyA, gALo bhAMDavA lAgyA ! tenI gecarInuM vAsaNa phekavA lAgyA. paNa arjuna muni badhu zAMtithI sahetA gayA ane cha mAsamAM temaNe pUrNa jJAna meLavyuM eTaluM ja nahIM kaSTo sahIne lokonI pitAnA pratinI dhaNune temaNe nAza karyo; ahiMsAnI sAcI parIkSA ApIne pAsa thayo. ahIM jovAnuM e che ke sudarzane hiMmata karI arjunamALIne bhagavAnanI sAthe anubaMdha joDI Ape; ane arjunanA nimitte bagaDelA anubaMdhane sudhAravAmAM madada karI. te vakhate je sudarzana uzkerAIne arjuna mALInI hiMsAnI sAme pratihiMsA karavA jAta ne ahiMsAnI pratiSThA na karI zakta, hiMsA upara ahiMsAne vijaya na apAvI zakata. anubaMdha paNa bagAData. paNa kharI rIte te rAjagRhI AvIne arjuna jevA ne paNa AtmakalyANanA mArge laI javAnuM kArya ane sAthe ja samAja kalyANanuM kArya te mahAvIra bhagavAna jevA prakhara sakriya ahiMsaka ja karI zake ! kahevAya che ke arjuna munine saMpUrNa kevaLa jJAna thayuM. A sAdhu-saMsthAne pratApa ke temaNe AtmakalyANa sAthe samAja kalyANa paNa karyuM. aneka udAharaNuM : evI ja rIte caMDakAryazaka nAganA uddhArane, bhagavAna mahAvIranA jIvanano prasaMga; aMgulimAla ane bhagavAna buddhano prasaMga vagere ghaNA dAkhalAo ApI zakAya che. jyAre sAdhusamAje upadezamAM ja kartavyanI itizrI na mAnatA AgaLa vadhI samAja kalyANa sAcA arthamAM karyuM che. marajIvI tyAga pradhAna vyaktie kyAMthI? eja rIte sAdhusaMsthAnI upayogitAne bIje je mudo che te eke dharma ane saMskRti jyAre jokhamAtI hoya tyAre tenI rakSA mATe potAnI jAmelI pratiSThA-prANu ane parigrahane eTale ke sarvasvane Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tyAga karanArI vyaktio kevaLa A sAdhu saMsthAmAMthI ja maLI zake che. gRhasthonI amUka maryAdA che. lekasevaka amUka hada sudhI ja lokone dorI zake ke tyAga-balidAna ApI zake. paNa kevaLa sAdhu ja AkhA samAjane balidAnanA raste dorI zake; kAraNake te hamezAM pitAnuM sarvasva ApavA taiyAra thaIne nIkaLelo heya che. bIjeo kuTuMba, jAti, saMpradAya ke dezanA zehamAM taNAI jaze tyAre tevI niSpakSatA sAdhusaMsthA ja jALavI zakaze kAraNake sAdhu gharabAra-paisoTako chADIne nIkaLelo haze ane te nilepa haze. A uddezya pAra pADavA mATe sAdhusaMsthAnI atyaMta jarUra che; ane teja saMsthA enA mATe upayogI che. dadhIci RSine tyAga : AvA marajIvA sAdhune eka dAkhalo purANamAM che. dadhIci RSine Azrama sAbaramatI nadInA kAMThe hato. tyAM eka vRtrAsura rAkSasa lokone raMjADate. badhA rAkSaso tenA pakSamAM hatA. A bAju devo saMgaThita na hatA. eTale teo hArI jatA. - aMte deve kaMTALIne viSNu pAse gayA. viSNue temanI vAta sAMbhaLIne kahyuM, "tame dadhIci RSi pAse ja temaNe tapa vaDe apUrva zakti meLavI che. pAtra maLe te pitAnuM sarvasva ApI devAnI temanI bhAvanA che." deva dadhIci pAse gayA ane badhI vAta karI. dadhIcie kahyuM "tame badhA saMgaThita thaIne Ave te huM tamane eka amodha zastra ApIza !" devo saMgaThita thaI dadhIci pAse AvyA. A vakhate dharma-saMskRti ane nyAyanI rakSA karavA mATe temaja AsurI trAsamAMthI lokone choDAvavA dadhIcie pitAnA dehane tyAga karyo ane devene kahyuM: "mArA dehanAM hADakAM vaDe tame rAkSasone harAvI zakaze !" kahevAya che ke temanAM hADakAMthI saMgaThita devoe rAkSasone nAza karyo. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Ama eka RSie vizvakuTuMba bhAve saMskRtinI rakSA karavA mATe balidAna ApyuM. AvAM balidAne ja lokonI suvyavasthA, zAMti ane sumeLa ANI zake ane te kevaLa sAdhuothI ja thaI zake. upayogitA artha : Aje paNa sAdhusaMsthAe pitAnI upayogitA sAbita karavA mATe upadezanI sAthe, mAnavajIvananA dareka kSetre UMDA UtarI naitikadhArmika preraNuM ApavI paDaze; bagaDelA anubaMdhe sudhAravA paDaze ane tUTelA joDavA paDaze. te mATe samAjanI naitika cakI rAkhI pAMgaratAM aniSTone, prajA zakita jAgRti karI tapa-tyAga vaDe haMkArI kADhavA paDaze. emAMja enI upayogitA che. je enI upekSA thaze te sAdhusaMsthA sAme gharaAMgaNe bhaktonI azraddhA ane vizvamAM sAmyavAdane moTo bhaya che. Aje te vadhu sakriya bane ane potAnI upayogitA kAyama rAkhe te eNe jovAnuM che. carcA-vicAraNuM ke sAdhu saMgha upayogI ane anivArya che? zrI. mATaliyAe AjanI carcAne prAraMbha karatAM kahyuM : "ApaNe ahI sAdhusaMsthAnI vicAraNA vizvanA saMdarbhamAM karIe chIe. vizvanA sAdhuomAM khristI, muslima tema ja bauddha sAdhuo paNa Ave che. khristI mAdhuomAM be prakAra che. eka dharma vahIvaTa calAvanAra-je badhA prakAranA eAvaryane bhogave che. baMgalAmAM Adhunika sagavaDa mANe che. AvA vaDA popa vi. e prakAramAM Ave che. bIjA sAdhu saMta kAMnsisa jevA che, jemaNe (1) garIbI (2) brahmacarya ane (3) namratAyukata samarpaNanAM vrato lIdhAM che. teo lokonA duHkhamAM bhAgIdAra banI sadAcAra phelAvavA jIvanane arpaNa karI de che. evI ja rIte musalamAnamAM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 30 paNa be bhAga che. temAM vaMzaparaMparAgatathI mahammada sAheba sAthe saMdhAna meLavatA keTalIka muslima jamAtanA vaDA mullAMo che. nA. AgAkhAna paNa temAM ja Ave che. A loko paNa hiMdu mahaMtanI jema eAvaryamAM uchare che ane pUjAya che. tyAre bIjA khudAne jIvana apI denArA sUphImatanA saMta, oliyAo, phakIre che. jeo samAjamAM uccatAne pracAra kare che. bauddha dharma viSe paNa evuM ja haze ema mAruM dhAravuM che. dalAI lAmA ane lAmAo; laMkAnA bauddha maThAdhipatio tema ja jApAnanA bauddha maThAdhipatio lagabhaga aizvaryAmAM rahetA mahatenI koTimAM Ave che. tyAre sadAcAra pracAra mATe nIkaLI paDatA bauddha bhikSuo bIjI zreNImAM Ave che. paNa spaSTa rIte banne vacce sAMkaLa che. saM.] ApaNA dezamAM jovA jaIe te vaiSNava paMthamAM gesAI (mahata) vaMzaparaMparAthI Ave che. jyAre bIjI bAju mIrAMbAI jevA brahma sAthe ane samAja sAthe saMbaMdha joDI samarpita thayA. temanA anukrame ApaNe rAmakRSNa mIzananA sAdhuone paNa mUkI zakIe. Ama be spaSTa bhedomAM huM mAnuM chuM ke AjanuM jagata sadAcAra pALIne phelAvanArI sAdhu-sasthAnI eTale ke bIjA varganI sAdhusaMsthAne mAge che. to pachI evA vargamAM sAdhuo pachI sanyAsI varga Ave che. tema saMta jevA gRhasthAzramIo kabIra, tukArAma, narasIMha mahetA va. paNuM Avaze. sadAcAranuM AcaraNa karIne tene lokajIvanamAM phelAvanAra dareka ucca koTino sAdhaka emAM Avaze ema mAruM vinamra mAnavuM che. vijJAna sAthe sadAcArane meLa sAdhate sAdhu paNa, Aje je eka navI paristhiti sarjAya che te mujaba te sAdhu sadAcAra sAthe jJAna-vijJAnane meLa sAdhanAra paNa joIe. tema na thatAM loko jJAna-vijJAnI tarapha tarata vaLI jaze. dA. ta. sahajAnaMda svAmInI mALA upara tene zraddhA to haze paNa davA levA DokaTara pAse doDI jaze. nAma levAthI roga maTI jaze evI zraddhA Ajane bhakta Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAkhI zakaze nahIM. TuMkamAM annamaya koSa ane arthazAstra sAthe paNa dhameM joDAvuM paDaze. ema karavA jatAM tyAM vaLI bIje bhaya Ubho thaze. jainemAM yatisaMsthA UbhI thaI te ja bhaya AmAM raheze. dA. ta. rAmakRSNa paramahaMsa mizananA sAdhuonI zAkhA zikSaNa, Arogya ane rAhatanuM kArya upADe che. tema thavAthI te parivrAjaka [ vihAra karanArI] saMsthA maTIne sthira banI jaze. eTale mane ema lAge che ke be prakAranI sAdhusaMsthA hoya (1) parivrAjaka-je vyApaka rIte lokomAM vicarIne sadAcArane pracAra kare. (2) sthira thaIne je zikSaNa, Arogya ane rAhatanAM kAryo kare. A banne vacce pArasparika samanvaya ane anubaMdha rahevo joIe jethI jhera ochuM thAya. nahitara kolejomAMthI vijJAnamaya zikSaNa pAmelAo paisA paDAvaze; prajAnuM zoSaNa karaze ane keTalIkavAra mUDIvAdI paddhati ke sattA sAthe joDAIne badhuM bagADI mUkaze. e mATe e paNa jarUrI che ke AjanI vidyApIThe sAdhucarita puraSone AdhIna rahevI joIe. ene artha e thayo ke kAM te vidyApITha sAdhuo ja calAve ane sadguNa vikAsanuM paNa sAthe sAthe kAma kare; athavA vidyApIThanuM saMcAlana evA sthira sAdhucaritra purUSonA haste thAya jenuM anusaMdhAna parivrAjaka sAdhu saMsthA sAthe hoya. je e rIte navI peDhIne taiyAra nahIM karAya eTale ke zikSaNa sAthe cAritryathI vikasita lokonuM saMgaThana nahIM joDAya te sAdhuo ahiMsAnI carcA karyA karaze ke kaMdamULa na khAvA, pUjA karavI, rAmanAma bolavuM vagere; niyamonI vAta karaze ane bIjI bAju navI prajAmAM iDa pesaze. IMDAne virodha karaze tyAM lagI mAMsAhAra pasI jaze. matalaba ke vartamAna yuga ane vijJAnanI sAthe e dharmane tAla meLavatAM A leka hArI besaze ane paraloka phakata vAtomAM ja raheze-sudharaze nahIM. eTale vijJAna sAthe tattvajJa ane sadAcArI sAdhu ja samAjane upayogI banIne raheze e prazna upara vadhu satarka rIte vicAravuM joIe." Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dIkSA ApavAne moha - zrI. savitAbena : "mArI ane mArI putrI pAchaLa sattara varSathI sAdhvIo dIkSA levA pAchaLa paDayA hatA. kahe ke saMsAramAM sAra ja nathI. kAMte TuMpo khAvo paDe, kAM te rasoI chokarAM ane dhaNImAMthI UMcA na avAya. meM to mArA patine kSaya che ane temanI sevA karavI e mArI pharaja che ema kahyuM. temanI sAravArathI temane kSaya paNa na rahyo. mArI dIkarIe paNa Ayurveda koleja pasAra karI, have davAkhAnuM calAve che. amadAvAdanI pAsenA eka kuTuMbane dAkhalo che. traNa dIkarA ane traNa dIkarIo che. vacalI dIkarIne paraNAvI te duHkhI che. eTale sAdhvIjInI preraNAthI enI mA bIjI dIkarIne ema ja kahe ke tuM dIkSA le nahIM te marIza toye mAro DAgha nahIM maTe. pahelAM to dIkarIe nA pADI paNa hamaNAM joyuM te te bahena mahAsatI sAthe phare che. kadAca DIseMbaramAM dIkSA laI leze. TuMkamAM sAdhvIo lalacAvatAM rahe che, ane bAIe UDuM samajyA vagara dIkSita thaI jAya che. AvA sAdhusamAjathI lokakalyANanI zI AzA rAkhavI? bhArarUpa thavA karatAM cheDe te sArUM! zrI. pUjAbhAI: "pelA sAcA edInI bhegA khoTA bhaLA jAya evI rIte sva tathA parakalyANa karanAra sAdhuo sAthe, vezadhArI sAdhuo bhaLI gayA che. kharo sAdhu to e che ke je mAtra khapa pUratuM laI samAjane vadhAremAM vadhAre upayogI thAya! paNa Aje te sAdhuone ane saMsAra racAI gayo che. jemaNe kadi bApanuM bAraNuM paNa karyuM hotuM nathI. teo gurune bhaMDAro karavA taiyAra ja hoya che. pariNAme koInA chokarAM bhagADavA ane upADavAmAM sAdhunuM nAma Ave ane koIne bharamAvavAmAM paNa emanuM nAma Ave. emAM doSa te Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samAjane che ke je bhaya, vahema ane lAlacanA kAraNe emane TakAve che. alabatta have samAjamAM parIkSaka zakita jAgI che, te pramANe aMte te nAmadhArI ane vezadhArIoe te khoTApaNuM choDavuM paDaze, tyAre ja sAcA sAdhusamAjanI kAmagIrI ane zobhA vadhaze." mAnavatAne guMgaLAvatI rUDhicustatA zrI. mATaliyAe eka anubhava TaH "eka pitA-putra bannee dIkSA lIdhI. teo jUnAgaDha yAtrAe gayA. tyAM rAtre eka kuTuMba AvyuM. nAnuM traNa varasanuM bALaka paNa hatuM. pUjArIe niyama pramANe kahyuM : "jaina sivAyane utAre na maLe!" pelA pitAputra sAdhuone dayA AvI. temaNe kahyuM: "mAgha mahinAnI TADha che; bahAra mAvaThuM thayuM che ane sAthe traNa varasanuM bALaka che. mAnavatAne nAme jevuM joIe !" eTale eka rUmamAM sAdhuo rahyA ane bIjAmAM peluM kuTuMba. enI carcA cAlI. saMgha bhego thayo ane kahyuM: eka te jainettara kuTuMba ane vaLI kevaLa be rUme. e sAdhuone kema kalpe?" sadhuoe kahyuM : "bhAI o ! mAnavatAthI virUddha dharma na hoI zake. je e ja muddA upara tame veza utarAvaze to jaina ane jainettara vacce takarAra vadhaze! paNa ame mAnavatAthI virUddha kaI paNa karyuM nathI !" zrIdhe emane vihAra karAvI dIdhe. morabImAM A be sate pahoMcyA. tyAM pUjArIne cauda rUpiyA pagAra hato. te bimAra hatA. A be munioe kahyuM "bimArane pUjA na kare te pagAra Apavo joIe ane pagAra ocho che te vadhAre joIe." paNuM, saMdhe na mAnyuM eTale ekadA vyAkhyAnamAM TIkA karI: Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 34. mUrtinI pAchaLa je jIvAtmA pUjArI che tene tame jotA nathI te paramAtmA kyAMthI maLe. tame te paththara rU5 rahI javAnA !" saMghamAM carcA cAlI ke "A munio mUrti pUjAnI niMdA kare che? " jUnAgaDhanA samAcAra te paheAMcI ja gayA hatA. saMdha bhego thayo. maMdiranA upAzrayamAMthI banene javAnuM kahyuM. te temaNe kahyuM: "sthA. upAzrayamAM jazuM!eTale saMdha Daryo, ane temane vihAra karI javAnuM kahyuM. ' AmAMthI yuvAna sAdhue vihAra karatAM pahelAM mane kahyuM: "A jaDa karmakAMDothI gaLe AvI gayo chuM. pitA sAva vRddha che tyAM lagI chuM. bAkI jeno kADhe te pahelAM huM nIkaLI javA mAMguM chuM. amAro upayoga jainAne devaloka apAvavAne ane amane pachI AMdAmAna dIpa mokale eTalo ja che. " A uparathI jaNAya che ke sAdhusaMsthA saghAdhIna che ane sagha mUDIvAdIone AdhIna che." zrI. paMjAbhAI : " te te ekaluM rAjakAraNa duSita nathI. samAjakAraNa paNa duSita che." na chUTake paNa calAvavuM paDe che zrI. devajIbhAI : amadAvAdane tAjo dAkhalo TAMkuM. "huM" nemimuni, eka sAdhva che ane traNa sAdhuo sAdhu-sAdhvI zibiranI vAto ane carcA karI rahyA hatA. temAM trIza varSanA eka dIkSita lagabhaga pistALIsa varSanAM sAdhue kahyuM: " amArI lAcArInuM zuM varNana karuM ?" temaNe ema kahI eka prasaMga TAMDyo. eka zrImaMta zrAvakane tyAM amArA eka zrAvaka kuTuMbanI dIkarI paraNAvI hatI. teo varADiyAM darzana karavA AvI gayA hatA. bIje divase te bahena AvI. tene cahere paDelo hato. meM pUchyuM, Ama kema ?" Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 35 teNe kahyuM " gurudeva vAta karavA jevI nathI. emanI IcchA bIjI sAthe hatI paNa kuTuMbanA dabANamAM paraNyA che ane mane cAhatA nathI. enuM pariNAma kharAba Avaze." tene vara grejyueTa hato. temaja te bahena tapa vagere kare tyAre te kuTuMba khUba lahANuM karatuM. eTale mane lAgyuM ke tene bahAranuM sukha haze, paNa te bAIe kahyuM: " e badhuM uparanuM dekhADavA mATenuM che." eka vakhata e bahenane chaThanuM pAraNuM hatuM. tAva hato ane tAvamAM davA sAthe jhera apAI gayuM. bahena khatama thaI gaI. amArAthI kaMI thaI zakayuM nahIM. UlaTuM te bhAI pharI paraNyA tyAre temane zubhecchA paNa kamane ApavI paDI. te sAMbhaLI meM (devajIbhAI) kahyuM: "te tame virodha na karyo ?" huM ekalo karuM te zuM thAya? samAja upara mUDIvAdIonuM varcasva che. Aje veza mUkIe te na gharanA rahIe ke na ghATanAM !" eTale keTalAka sAdhuo te na chUTake AvuM calAve che. je temane pIThabaLa, preraNA ane kaMpha maLe te jarUra krAMtino mArga apanAve." bhagavAna mahAvIra jAte gayA hatA? zrI. baLavaMtabhAI: "savAre nemi munie kahyuM temAM eka savAla e Ubho thAya che ke bhagavAna mahAvIra A kAma mATe jAte ja gayelA ke saheja bhAve ! e sAthe e prazna paNa Ubho thAya che ke sudarzana athavA rAjagRhonI koIpaNa prajAe ahiMsaka sAmane te agAu naryo, te badhA kyAM hatA ?" zrI. mATaliyA: "bhagavAna mahAvIra te tIrtha kara hatA. tIrtharthakara heya tyAM tophAna hoya ja nahI. hoya te paNa atizayathI zAMta thaI jAya ! te A vAtane meLa kaI rIte bese ?" te aMge zibira sabhyo vacce carcA cAlI. 5. nemimunie kahyuM: Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "sUtramAM e pATha che ke A badhuM cAlatuM hatuM tyAre rAjye tyAM koIe na javuM e DhaDho pITAvyo che ane te vakhate bha. mahAvIra tyAM padhAre che." A carcAnuM tAraNa e nIkaLyuM "jyAre rAjya ane (cha. lalita purUSone ApelI chUTa) Teko Ape tyAre pratihiMsA phATI nIkaLe. eTale tenuM pariNAma prajAne bhegavavuM paDe. AvA samaye rAjya pratihiMsAne dAbavA AgaLa AvavuM joIe paNa tema na thatAM hiMsAnA sAmanAnI maryAdA mUke te prajAjana svabhAvika rIte DarapAka bane. AvA samaye bhagavAna mahAvIra jevA prabaLa ahiMsAdhArInuM prabhAvazALI baLa ane hAjarI kAma lAge. tethI ja sudarzana je koI AtmA zahIdI mATe jAgI UThe. A tatparatA pedA thAya eja te bhagavAnane pratyakSa atizaya kahevAya. AvA puruSonI hAjarI ja sutelI prajAne jagADe che ane hiMsAkhorI vacce balidAna ApavA prere che eja emane camatkAra che. AvA puruSone sIdhe prayoga te na chUTake ja karavuM paDe che AvA tophAna vakhate prakhara ahiMsaka kAM te hiMsAne zAMta kare (jAte homAIne paNa) ane kAM te hiMsAne apratiSThita kare che. mahAvIra prabhunA vakhate moTA bhAganA prazno temanA badhA varganA zrAvaka ukelatA ane te sAmAjika jAgRtinA dhoraNe ja thaI zake. jo ke ghaNIvAra sthApita hite hiMsAne uzkere paNa sAmudAyika ahiMsAnuM pagaluM te zakitazALI che ja." Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharma-saMskRti-rakSA 4-8-61] [ munizrI nemicaMdrajI sAdhusaMsthAnI anivAryatA ane upayogitA upara A agAu vicAra thaI cUkyo che. gRhastha ke sevakonI eka maryAdA che eTale vizvamAM ane AkhA mAnavasamAjamAM niHspRhI rIte je koI saMskRti ane dharmanI rakSA karI zake ane te mATe prANa-pratiSThAne tyAga karI zake te te sAdhu saMsthA che. gRhastha sAdhaka bahu bahu te vyaktigata, kuTuMbagata ke rASTragata saMskRti-rakSA karaze paNa AkhA samAjamAM pote susaMskRta thaIne dharma ane saMskRtinI rakSAnA saMskAre phelAvI dhama- saMskRtinI rakSA karI zake te te sAdhu-saMsthA ja che. purANomAM batAvavAmAM AvyuM che ke A pRthvI zeSanAganA phaNuM upara TakI rahelI che. jyAre samAjadraSTA RtikAra kahe che - satyena dhAryate pRthvI, satyena tapate ravi : / satyena vAti vAyuzca, sarva satya pratiSThitam // A pRthvI satye dhAraNa karelI che; sUrya satyanA kAraNe tape che, pavana paNa satyathI vAya che-badhI vAte satya upara avalaMbita che. jaina zAstroe paNa jagatane TakAvI rAkhavAnA kAraNemAM satya, ahiMsA saMyama va.ne batAvyAM che. vedanA trASie paNa kahe che - " vizvAsa rataH ti" Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - AkhA vizvane AdhAra dharma che." dharmanA AdhAre jagata TakI zake che. eTale jagatanI sthiratA mATe satya, ahiMsA vagereno samAveza dharmamAM thAya che tyAre nyAya, nIti, sadAcAra vagere saMskRtimAM AvI jAya che. eTale dharma ane saMskRtinI jeTalI vadhAre rakSA thAya teTaluM ja jagata sukhI ane svastha, zAMti vALuM banI, TakI ne jIvI zake. A kArya konuM ? te enA saMdarbhamAM agAu vicArAI gayuM che ke gRhastha ke lokasevakonI maryAdA hoI te kAma sAdhusaMsthAne zIre che ane e mATe ja tenI anivArya-upayogitA svIkAra karavAmAM AvI che. moTI pratiSThA meLavavA mATe ghaNuM jene tapa kare che, keTalAka gIo paNa jAtajAtanA tapa kare che paNa dharma ane saMskRtinI rakSA nimitte upavAsa-anazana karavAno avasara Ave tyAre bhAgye ja teo TakI zake che. tyAre sAdhusaMtone te e paramadharma bane che ke temaNe TakI rahevuM joIe ane tapa-tyAga vaDe dharmasaMskRtinI rakSA karavI. eTale ja loko temane pUjya mAne che. bhAratIya saMskRti upara jyAre jyAre Aphata AvI che tyAre sAdhu-sanyAsIo pAse vadhAre AzA rakhAI che. te vakhate teo sarvasvane choDI enA arthe homAvA taiyAra thayA che. viSNumAra munino dAkhala viSakumAra munine dAkhalA zvetAMbara temaja digaMbara ane graMthomAM suprasiddha che. comAsAmAM jaina sAdhuone vihAra karavAne kAraNa vagara niSedha che. paNa viSNukumAra munine khabara paDe che ke hastinApurane rAjA namuci jaina zramaNane kaSTa pahoMcADe che tyAre saMskRti ane zramaNa saMghanI pratiSThAne kAyama rAkhavA teo tyAM pahece che. namuci rAjA kathA sAMbhaLI je kaMI mAMge te ApavAnuM vacana Ape che. eTale munie traNa DagalAM jamIna mAMgI, vaikriya zarIra dhAraNa karI be DagalAmAM pRthvI mApI le che ane trIjuM DagaluM kayAM mUkavuM te Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjAne pUche che. rAjA gabharAI ne muna pAse kSamA mAge che ane muna zramaNa saMsthAnuM rAjAe ahita karyuM te badala tene prAyazcitta ApI mApha kare che. Ama dharma ane saMskRtinI rakSA karavA pitAne prANa hemavA mATe taiyAra thAya tevA marajIvA sAdhu sanyAsI-saMsthAmAMthI maLI Ave che. koI kaheze ke saMskRti ane dharma mATe prANa ApanAra Aje sAdhu-sanyAsa. keTalA! paMjAbanA vibhAjana vakhate pAkistAnamAM pitAnI evI AdhyAtmikatA ane balidAna ApavAne paricaya ApavAnA badale sAdhuo vimAnamAM ahIM cAlyA AvyA ! paNa evAM paNa sAdhura che, jeo AvA tophAna prasaMge makakama rIte TakI rahI ahisAne pratiSThita kare che. 1946 mAM amadAvAdamAM hiMdu muslIma hullaDa vakhate munazI saMtabAlajI ma. tephAnIone late latte pharIne zAMti ane ahiMsAnI pratiSThA karI zakyA hatA. paNa AvA virala namUnAo bIjA mATe Adarza rUpe bane ane temanA sAthIo paNa e rIte saMskRtinI ke dharmanI rakSA mATe prANa-pratiSThA choDe e paNa zakya che. eja kAraNa che ke Aje vidvAne, sAhityiko temaja gRhastha tyAgI puSkaLa hovA chatAM upadezakone te na hovA chatAM; sAdhu-jIvana pAchaLa Aje je kaMI kharcAya che tenuM ekaja kAraNa che ke ekAda virala sAdhu AtmAnI jyotathI saMskRtinA dIvaDA jhagamagI UThe che. sAdhuene mahatvanuM kAraNa? sAdhuone ATaluM mahatva ApavAnuM kAraNa upara jaNAvavAmAM AvyuM che, paNa lokonI temanA prati kevI zraddhA ane apekSA che te jANavA mATe eka dAkhalo ApuM. eka taddana ajANyA pradezamAM traNa vyaktie jAya che. eka zramajIvI che; bIjo janAkAra che ane trIjo puruSa sAdhu che. A traNe Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 40 pitapotAnA kArya mATe niSNAta heya che. sAdhupuruSa dharma ane saMskRtinI rakSA karavA mATe taiyAra hoya che. yojanAkAra yojanA ghaDI kRSi-vepAra vagerenI yojanA racI zake che ane zramajIvI tene amalI rUpa ApI zake che. je zramajIvI utpanna na kare te badhAnuM peTa na bharAya ane khAlI peTe saMskRtinI vAta ke rakSA kyAMthI thAya? evI ja rIte yojanAkAra je vyavasthita yojanA na batAve te zramajIvIne zrama vyartha jAya. paNa e bannenI buddhi ane mahenatanA samaye je phaLa pAke ne saMskRtinI rakSA sAdhu na kare te te te kyAMthI TakI zake? have traNene bhUkha lAgI che. eTale zramajIvI purUSArtha karI phaLa toDI lAve che. te sauthI pahelAM sAdhune AmaMtre che ane kahe che ke "Apa pUjya che eTale Apa sarva prathama phaLa khAvo ! kAraNake Ape saMskRtinI rakSA karI jethI mAre zrama saphaLa-sArthaka thayo che" tyAre sAdhu kahe che: "huM te tapa tyAga vaDe be-traNa divasa calAvI zakuM chuM. eTale pahelAM tuM khAI le pachI vadhe temAMthI huM paNa peTa bharI laIza." zramajIvI have yojanAkAra pAse jAya che. tene kahe che ke Ape janA banAvI eTale mAruM kAma saphaLa thayuM che. mATe tame AhAra ! janAkAra kahe che: " bhAI huM te yojanA karuM chuM paNa tuM zrama kare che. tAre hakka pahelo che. huM te ekAda divasa khAdhA-pIdhA vagara paNa calAvI zakuM chuM." have pelo zramajIvI khAvA bese che tyAre te vicAre che ke "huM ekalo pahelo khAuM te mAro hakka che ema bane kahe che. te chatAM mane tema khAtA saMkoca thAya che. te have mAre mArA pUratuM ja khAvuM !" te khAIne sAdhu pAse jAya che. paNa, sAdhu yojanAkArane cIdhe che. janAkAra paNa sAdhue kahyuM che mATe bIjo hakaka pitAne mAnI pitAnI maryAdA jeTaluM khAya che ane vadhelA mATe sAdhune prArthanA kare Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che. tethI bacelo thoDe yakSaziSTa AhAra sAdhu kare che. A rIte traNe saMtuSTa thaIne pitapatAnI javAbadArI pAra pADe che. ahIM tatva eja levAnuM che ke sAdhu purUSa upara je pUjya bhAva hate te emanA tapatyAgane laIne hato. dharma ane saMskRtinI kasoTI Aphata ane bhukha vakhate ja thAya che. te vakhate ja mANasanI sAdhanA keTalI che tene khare khyAla AvI jAya che. jaina kathAnakomAM Ave che ke bAra varSane moTo dukALa paDe. tyAre loko anna mATe TaLavaLatA hatA. zera motIne badale zera juvAra maLavI muzkela hatI. jaina sAdhuo prati gRhasthone eTalo ja pUjyabhAva hate eTale temane bhikSA levA vinaMti karatA. paNa jaina sAdhuoe joyuM ke loke duSkALanA bhoga banI rahyA che tyAre ame chakAyanA nAtha ane pIra AhAra zI rIte karI zakIe ! eTale suvihita jaina sAdhuoe anazana karIne pitAne deha choDa ane bIjAne jIvADIne jIvavAnI amara saMskRtinI rakSA karI. Ama saMskRtinI rakSA mATe jAtane utsarga karI de e sAdhu saMsthAmAM vaNAyeluM tattva che. saMrakRtinAM mUhonI prasthApanA bhArata varSamAM cAra varNo hatA. emAM brAhmaNa ane kSatriya varSo guNanA AdhAre temaja vaizya ane zudro karmanA AdhAre racAyA hatA. prAraMbhamAM to guNa ane karma pramANe ja e sthapAyA hatA. brAhmaNa samAjanA naitika preraka hatA ane kSatriye emanA sahAyaka hatA. brAhmaNa ane kSAtrAnuM e kartavya hatuM ke vaizya, zudra vargamAM dhanalisA, pratiSThA lisA vagere durgaNe na vadhe saMskRti ane saNonI dizAmAM samAja AgaLa vadhe te jovuM joItuM hatuM. enA badale kSatriyoe jAte sattA ane saMpatti vadhAravA prayatna karyo. sAmAjika mUlya sAcavavAnI javAbadArIne badale sAmAjika mUlyo khAvAvA lAgyA. kSatriyoe moTA moTA yazo zarU karyA ane te bahAne dhanasaMpatti vadhAravI zarU karI. temaNe Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samAjamAM samarasatA, sneha, sevAbhAva vagere sadgaNe vadhe te tarapha durlakSa sevyuM. brAhmaNoe paNa ema mAnyuM ke ATalA badhA yajJo amArA hAthe thaze eTale amArI pratiSThA vadhaze samAja upara amAruM varcasva vadhaze yajamAne vadhaze temaja ame paNa dAna-dakSiNathI saMpanna thazuM. Ameya svaguNe ane svakame vadhavAnA badale dareka varNanA manamAM vyaktigata mAlikI ane sthApita hitane bhAva jAge. jyAre brAhmaNo ane kSatriya sAmAjika mUlya cUkatA hoya tyAM temane cetave paNa koNa? bhagavAna mahAvIra svAmInA yugamAM evI paristhiti UbhI thaI ke yajJa karIne kSatriye game te dhatiMga calAve tene brAhmaNe puNya TheravatA. brAhmaNe sAcA yonA badale dAna-dakSiNA cAlu rahe te mATe khoTA yajJo paNa cAlu rAkhatA ane kaDakaDATa saMskRtanA zabdo bolI javAmAM brAhmaNatva AvI gayuM; ema mAnatA. tene kSatriAnuM saMrakSaNa hatuM ! AvA yajJo prANuonA balidAne-saMskRtinI viruddhamAM hatA ane dharmanA nAme kalaMka rUpe hatA. A vAta kSatriyo ane brAhmaNane cetave koNa? sAmAnya mANasanuM gajuMya nathI hatuM ke emanI bhula kADhe. A kAma niHspRhI sAdhu sanyAsIo ja karI zake. teo ja Ave vakhate prANa-pratiSThAnI paravA karyA vagara emane sAcuM kahI zake; sAmAjika mUlyonI rakSA karI zake. harikezI munine thayuM ke A brAhmaNa-kSatriya sAmAjika mUlyone cUke che to mArI pharaja che ke game te bhoge huM emane cetavuM. A vakhate mAre temane jaI satya vastu kahevI paDaze. teo eTalA mATe bhikSA nimitte brAhmaNavADAmAM gayA. temane bIje ThekANe bhikSA nahotI maLatI, ema na natu. paraMtu lokasaMparka mATe bhikSAcarI, pAdavihAra ane upadeza Apavo, e prakAra che. harikezI munine jotAM ja brAhmaNakumAre camakyA. "Avo beDoLa, kurUpa ahIM zA mATe Ave che?" teo vAto karavA lAgyA. e vakhate kSatriya rAjyanA caDAvelA brAhmaNe potAne ja bhagavAnanA avatAra mAnatA hatA. enA kAraNe pitAnI jAti zreSTha ane bAkInA nIcA ema paNa gaNAvatA. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ brAhmaNa kumAroe temane gALo bhAMDI, eTaluM ja nahIM te vakhate zramaNa pratye paNa deza khare. eTale keIke kahyuM; "are sAdhu bAvA A brAhmaNa vaDe che! ahIM zA mATe AvyA che !" bhikSA mATe !" A te yajJa kSetra che kyAMka bIje jAva.. !" jo tame yajJa karatA he to emAM sAdhune bhAga pahelo hoya che. te ene baeNga Ape. mArI bhikSA pUrI thaze!" RSikezIe kahyuM. tArA mATe nathI... !" kumAre kahyuM. "te te A yajJa nathI. paNa yAne TaeNga che. tame sAce yajJa jANatA lAgatA nathI...!" harikezIe kahyuM. oha...A A moTo sAcane pUcho.. amane DhegI kahe che......jIva ! enI garadana pakaDIne bahAra pheMkI Ave !" mukhya yAjJike AvI caDatAM kahyuM. paraMtu muni tyAMthI bhAgyA nahi, zAMta bhAve e apamAnane sahana karyuM; gALo sAMbhaLI tyAM TakI rahyA. te vakhate kezalika rAjAnI putrI bhadrA paNa tyAM AvI teNe paNa brAhmaNa putrane Ama karatAM vAryA chatAM brAhmaNa kumAra na mAnyA. have kumAro, jevA sAdhune mAravA gayA ke tarata ja yaze (divAzaktioe) AvIne kumArone mAravA lAgyA. have kumAre gabharAyA. temanA mukhya yAjJika pAse gayA. badhI vAta karI ane yAjJika jAte mAphI mAMgavA tyAM AvyA. tyAre muni kahe che. "mane to enI khabara paNa nathI. huM te kAmesargamAM (deha bhAna cheDIne) besI - gayo hate. kadAca koI deve karyuM haze tene pAchuM laI levA mATe kahIza! mArI IcchA koIne leza paNa duHkha pahoMcADavAnI nathI. huM ne zikSAne bahAne sAmAjika mUlyanI, saMskRtinI rakSA ane yajJane sAco artha samajAvavA mATe mArI pharaja samajIne AvyuM hatuM. tyAre mANasa siddhAMta ane saMskRtinI rakSA mATe aDaga rahe che, tyAre koIne koI avyaktazakti tenI madade Ave ja che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pachI te brAhmaNakumAre temane bhikSA vaherAve che ane harikezI muni temane sAce yajJa eTale saMyama yAjJika eTale AtmA ane samidhAo eTale ke krodha, mAna, mAyA ane lobha vagere kaSAya ane vikArane bALavAnuM rahasya batAve che. brAhmaNanI javAbadArI, saMskRti rakSA, pApanivAraNa vagere aMge temanuM mana samAdhAna kare che ane hRdaya parivartana karIne Ave che. Ama saMskRtinA nAme jyAre eka ADaMbara sevA heya saMskRtinAM mUlyo khavAtAM hoya tyAre sAdhusaMsthA ja saMskRtinAM mUlyonI prasthApanA kare che. evI ja rIte jyASa munine prasaMga che ke teo mAsa-khamaNanA pAraNe AhAra mATe vijyASa brAhmaNanA yajJavADAmAM gayA. yAjJika dUrathI ja temane kahI dIdhuM ke "tame bIje kayAM tapAsa, huM bhikSA nahIM ApI zakuM." munie kahyuM ke "huM te bhikSA levA Avyo chuM." e uparathI koNa bhikSA adhikArI e viSaya upara banenI vacce carcA thaI. muni te viSane tenI sAmAjIka mUlya sAcavavAmAM bhUla thatI hatI te samajAvavA ane tethI mukta karavA AvyA hatA. eTale brAhmaNe e vedanA mukha, yajJa, yajJa-mukha ane sva-parane uddhAra e aMge samartha vyakti aMge prazno karyA. munie sAce brAhmaNa tenI javAbadArI, yajJanI pAchaLanI pavitra bhAvanA vagere aMge khulAse karyo ane sAcA dharmanI samajaNa pADI. kahevAnuM tAtparya e che ke koIka pitAnA svArtha mATe pratiSThA choDI zake che, parigrahane tajI zake che, ane prANa paNa choDI zake che paNa niHsvArtha bhAve apamAna, gALa ane niMdA sahevI; mAra sahana karava, prANa suddhAM paNa choDavAnI taiyArI ane te badhuM kevaLa dharma ane saMskRtinI rakSA mATe ? e to kevaLa ghaDAyelI sAdhu saMsthA vaDe ja thaI zake. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kevaLa nispRhI zA mATe? dAMData, mAthAbhAre tatve, sattAdhArIo ane moTA mUDIdAronI sAthe prANa ane pratiSThAnA bhoge bAtha bhIDavI e ghaNuM kaparuM kAma che. Aje jyAre moTAbhAganA sAdhuo ke loksevako paNuM dAMData, amaladArazAhI ke mUDIvAdanI AgaLa mAthuM UMcakIne bolavAmAM paNa acakAya che tyAre e kAma to koI phanA thanAra-jene koInI pAse kazI paNa AzA nathI evo niHspRhI sAdhu ja karI zake. enAM bI haju paNa e sAdhusaMsthAmAM che. kevaLa tene aMkurita karavAnI jarUra che. Aje sattA ane saMpattithI upara dharmanuM sthAna karAvavuM ane TakAvI rAkhavuM e ja mukhya prazna che. e mATe lokasevako ane sAdhuoe tatpara rahevuM paDaze. emAM ghaNA vidyo che-muzIbato che paNa niHspRhI ane dharmasaMkRtinI rakSA mATe jIvana arpaNa karanAra tene jhIlIne paNa AgaLa vadhaze. Ave niHspRhI kevo haze te aMge bhagavAna buddhanA ziSya pUrNane dAkhalo vicAravA jevuM che. bhagavAna buddhanA ziSya pUrNa jayAre anArya dezamAM javA taiyAra thayA tyAre bhagavAna budhe pUchyuM: "anArya dezanA loko asabhya che. te tamane gALo Apaze; niMdA karaze ane tiraskAra karaze !" pUNe kahyuM: "temaNe prahAra te nathI karyo ne ema mAnI temane upakAra mAnIza." "teo niyI che. prahAra paNa karaze !" temaNe zarIramAM ghAva te nathI karyA, ema samajI temane sArA gaNIza." "teo aMga-da paNa karaze!" "te prabhu! mAre prANa to lIdhe nathI ne ema mAnIza" "teo prANa laI leze." "prabhu ! Apa ja kahe che ke, A avatAra ane duHkhanuM kAraNa che. emaNe A dehane nAza karIne mane mukta karyo che ema mAnI!" Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AvA marajIvA ane nispRhI sAdhuo ja dharma ane saMskRtinI rakSA karI zake. bhagavAna budhe pUrNane dharmapracAra mATe anArya dezamAM mokalyA ane tyAMnA jIvanane susaMskRta banAvyuM. Aje evA niHspRhI sAdhuone vaNI-vaNIne bhegA karavA paDaze; ane temanAmAM preraNA jagADavI paDaze. gRhasthanI maryAdA - A aMge gRhastha eTalA nispRhI na banI zake. temane kuTuMba kabIlA va. nI maryAdA hoya che. gRhastha sAdhaka pote vyaktigata sAdhanAmAM vadhumAM vadhu AgaLa vadhe to prANa-pratiSThA parigraha cheDavA sudhI vadhI zake, paNa AkhA samAjane e mArge doravA ane satata te abhyAsamAM maMDI rahevA mATe sAdhu saMsthAnI jarUra rahevAnI eTale ja sAdhu saMsthAne dharma ane saMskRtinI rakSAnuM kAma soMpavAmAM AvyuM che. teo prANa, pratiSThA ane parigrahanA bhAge paNa e kAma pAra pADe che. dayAnaMda sarasvatI, svAmI zradhdhAnaMda, vivekAnaMda A badhA saMte eja koTinA che. jenenA upAsaka dazAMgamAM daza mukhya zrAvakonAM varNana che. kAmadeva, calaNa piyAva vadhu ghaDAyelA hovA chatAM pauSadha samaye (24 kalAkanI sAdhu maryAdA) DagI jAya che. eka devatA (divyazakti) tenI kasoTI karavA Ave che. temAM keTalIya vAra sudhI teo TakI rahe che paNa jyAre potAnI mAtA upara te deva devamAyAthI prahAra karatA temane najare Ave che, tyAre teo pitAnI sAdhanAthI vicalita thaI jAya che. ahaka jevA zrAvake kasoTI samaye sthira rahe che ane bIjAne sthira kare che. ATaluM kAma karavuM te paNa 24 kalAkanI maryAdAmAM duSkara kahyuM che te Akhu jIvana enI pAchaLa ApI devuM e kAma mahatvapUrNa che te batAve che. eTale saMskRtinAM mUlya TakAvI rAkhavA mATe dharmanI sthApanA ane prathama sthAna mATe prAraMbhathI sAdhu saMsthAnI anivAryatAne svIkAravAmAM AvI che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 47 carcA-vicAraNuM sAdhuonAM lakSaNe zrI. mATaliyAe vizvadRSTie sAdhusaMsthAne hatAM kahyuM : "sAdhuomAM pAyAnA lakSaNa tarIke sattA, kAminI ane kaMcanathI ta mukta hovAnI sAthe A bAbata paNa joze :-(1) sAdhu-sAdhva dareka vahIvaTane lokmAnya rIte karaze, (2) temanI pAse jatAM dareka strI purUSo zIlanI nizcitatA anubhavaze, ane (3) e koIpaNa sattA ne pade nahi hoya. emanA paricayamAM AvanAranI aparipakavatA ke zraddhAne e khoTo upayoga nahIM karato heya; eTale ke mUMDI nAkhavAnI lAlasAthI para haze. AvA sAdhuomAM paNa. dharma dITha darekanA kAryakramamAM pheraphAra hoI zake. khristiI ane islAmI sAdhuo sevA ane rahemanA lIdhe rAhatanAM kAmomAM mAnatA haze. bauddha dharmanA sAdhuonuM paNa sevA vagere kaMIka lakSya haze. apavAdamAM rAmakRSNa mizananA sAdhuone bAda karatAM bAkInA moTA bhAganA sAdhuo lokika pravRttithI dUra rahevAnI paraMparAvALA temaja tapa-tyAganI vRttivALA haze. eTale A sAdhuonuM vargIkaraNa kema karavuM te vicAravuM paDaze! jaina sAdhuo zrI. devajIbhAI : "jainadharmamAM agAuthI be prakAranA sAdhue hatA. (1) jinakapI : ekAMtamAM rahIne samAjane ke rAjyane preraNa Ape. anAthI muninuM dRSTAMta Ave che ke temaNe zreNika rAjAne DI vAramAM samajAvI dIdhuM. (2) sthavira kapI: teo samAjamAM rahIne dareka kSetre darekane preraNA Ape che, ThANuga sUtramAM daza prakArane dharma kahyo che. e ja rIte dareka sUtramAM jhINAmAM jhINI bAbate aMge mArgadarzana maLe che. temaja dhAriNI mAtAnA garbhamAM jIva Ave che tyArathI mRtyu lagI pitAnI zI jAta ane jagata pratye zI zI pharajo Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 48 che tenu varNana maLe che. eja vizALa dRSTie AjanA sAdhu samAje dravya kSetra kALa pramANe samAjane batAvavA joI e, svapara kalyANanA mArga e paraMparA sudhAravAnI jarUra che ! zrI, pUjAbhAI : " jyAM rahIne rAma-lakSmaNu bhaNyA; lava-kuzane jJAna maLyu : buddhi zakti ane saskAranI triveNI maLI e Azrama praNAlikA ane RSinI paraMparAja zreSTha hatI. paNa dhIme dhIme jJAnadAtA brAhmaNA ane sAdhue Aje e ghaDI sAMbhaLavAnAM sAdhanA banI gayAM che. temAM dharamULathI sudhAre thavA joI e. eTale ja leAkAe maMdiza nagara bahAra banAvI tyAM dhamapAna karavAnI praNAlikA cAlu karI haze. tyAMnA pUjArI pahelAM te sAdhucarita haze, paNa dhIme dhIme temAM vikRti AvI haze. pariNAme gAmane dharmanA mArge laI javA badale pramAda ane ajJAna teNe vadhAryAM haze. game te aAya paNa Aje hiMdu sAdhusamAjanI je dazA che temAM sudhArA karavAnI sakhata jarUra che emAM e mata nathI. Aje mAre brahmacArIjI joDe vAta thai ke sAdhu saMsthAnI upayeAgitA ane anivAyatA aMge be mata nathI paNa temAMthI ghauM ane kAMkarA alaga karIe tema tejasvI sAdhu-sAdhvI alaga karavA paDaze. dharma saMskRtinI rakSA karatA pahelAM temaNe jAte susa MskRta thavu paDaze. narkamAM jaIne paNa bhaluM kare - te sAdhu - 64 pU. zrI daMDI svAmI : " bhAratanI saMskRtine atyAra lagI surakSita rAkhanAra sAdhu sasthA ja che. eNe ja yugApurUSa kArya hAtha dharavuM paDaze ane cAre varNanI je rAkha thai .che temAM prANa pukavA paDaze. vepAramAM apramANikatA; rakSaNu badale bhakSaNu; rAjyaprabaMdhanA badale lAMcarUsthata sAI-sudharAinA badale kAmaceArI temaja ceAmera je avizvAsa phelAyA che te dUra karavA ja paDaze. zraddhAnaMda, vivekAnaMda, dayAnaMda va. sAdhue ja AjanA yuganA praNetA ja hatA ne? Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ huM nAsikanA meLAmAM gayelo tyAM eka sAdhu maLelA. temaNe eka bahu ja suMdara vAkya kaheluM: "narakamAM javuM paDe te paNa tyAM jaIne jagatanuM bhaluM karavuM !" A sAdu vAkya bahu ja gamyuM ane sAdhunA Adarzane bilakula baMdhabesatuM che. bhagavAna kRSNa rAjyanI khaTapaTomAM paDIne paNa rAjAzAhIne ThekANe ANI ane lokonA kaSTa nivAryA. gAMdhIjI vizvamAnya mahAtmA thayA to paNa rAjakAraNamAM paDyA. pachI sAdhu saMsthA jevI javAbadAra saMsthAe te Agekuca karavI ja rahI. zrI. devajIbhAI: "tegabahAduranA balidAnathI zomAM navuM baLa prerAyuM ane teo saMskRtinI rakSA mATe balidAnathI ApI tene jALavatA zIkhyA. evI ja rIte mera jAgRti sIcanAra vyakti sAdhu saMsthAmAMthI ja nIkaLaze. sAdhu saMsthAne tenA sthAne ane kAme lagADe : zrI. baLavaMtabhAI : "have sAdhu saMsthAe khAnapAna ane mAnapAnanI paravA tajI dezanirmANanA bhagIratha kAryamAM paDavuM paDaze. bAkI sAdhu saMsthAnI jarUra aMge zaMkA sevatA loko bhAratIya saMskRtine valata ItihAsa jANatA nathI. paNa gAmaDAmAM jene sAdhu kahevAya che te to bhAmaTA bhikhArIonI jamAta che. jo ke ene vALavAmAM Ave te emAMthI paNa ghaNuM taiyAra thaI zake. zrI devajIbhAI: "bhale sAdhusaMsthAmAM game teTale saDe Avyo heya paNa gAmaDAMthI laIne nagara sudhI eka yA bIjA bahAne eja saMsthA pratye sahune zraddhA che. gAMdhIjIe AvIne racanAtmaka kAryakarane navA brAhmaNa rUpe preryA paNa AjanA yugamAM loko temane bojo nahIM upADe. te chatAM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ahiMsaka naitika Adarza samAjanI racanAmAM temane TakAvI rAkhavA te paDaze. te mATe sarvaprathama sAdhu saMsthAne paheluM sthAna ApavuM paDaze. pachI lokasevakone temanA AdhAre TakAvIne samAjanA zradhdhA pAtra banAvavA paDaze jethI temane saMyama, brahmacarya ane pAyAnA samAja hitamAM lagADI zakAya. zrI. mATaliyA: "e vAta te sAcI che ke ochuM laIne samAjane vadhu nahIM ApI zake te sevaka paNa lokazraddhAne pAtra nahIM rahI zake. bAkI je lekazraddhAne pAtra haze te jarUra AgaLa dhapaze ane samAja jarUra tene be ja premathI upADaze. zrI. caMcaLabahena : "vaidika dharmamAM sanyAsinIonI kakSA nathI. paNa brahmacAriNuM bahene purANadharmonI sArI sArI vAta karIne bahenemAM navuM jema prerI saMskRtine jIvaMta rAkhavA zakaya teTaluM kArya karatAM hoya che paNa A kathAomAM bhautika lAlaca, dA. ta. vAMjhiyAne pAraNuM baMdhAya; satyanArAyaNanI kathA sAMbhaLI paisAdAra thavAya vi. bAbate vaNI levAtI hoya che. temAM saMzodhana thavuM jarUrI che. zrI. brahrAcArIkha : "svapara kalyANa sAdhusaMsthAja karI zakaze. AjanA yuganI jarUra pramANe tene vaLAMka ApavAnuM kArya e saMsthAnI amUka vibhUtiothI ja thaze ema mane lAge che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ leka mArgadarzana ane sAdhusaMsthA munizrI nemicaMdrajI]. [ 11-8-61 bhAratanI traNa sAdhusaMsthAo : atyArasudhI sAdhusaMsthAnI upayogitAnI vividha bAjuo; dezavidezanI sAdhusaMsthAonI kAmagIrI ane tenA kAraNe temanI anivAryatA upara vicAra thaI cUkyo che. Aje kevI sAdhusaMsthA vadhAre upayogI thaI zake ane lokone mArgadarzana ApI zake te aMge vicAravAnuM che. e agAu bhAratanI sAdhusaMsthAone vicAra karavuM paDaze. bhAratamAM mukhyatve traNa prakAranI sAdhusaMsthAo che -(1) jaina sAdhusaMsthA (2) bauddha sAdhusaMsthA (3) vedika sAdhusaMsthA. jaina sAdhusaMsthA: jaina sAdhusaMsthA sahuthI prAcIna ane ghaDAyelI che enAM aitihAsika pramANe maLe che. tenA AjanA saMsthApaka bhagavAna mahAvIra pahelAM pArzvanAthanA samayamAM e hatI ane pArzvanAthane saMdha "caturyAma saMvara" paMtha kahevAto. jemAM bhagavAna budhe dIkSA lIdhI hatI. jene ItihAsanI daSTie bhagavAna RSabhadevathI mAMDIne zAMtinAtha, mallinAtha, neminAtha, pArzvanAtha ane cheka mahAvIra sudhI 24 tIrthakaronA kALamAM jaina sAdhu saMsmA saLaMga rIte rahI che. je sAdhusaMsthA prAcIna Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ heya ane ghaDAyelI hoya e ja bhAratIya saMskRtinI daSTie mahatvanI che. eTale varSonA vahANuM sAthe kyAMka DhilAza AvI chatAM, Aje pAdavihAra, bhikSAcarI, kaMcana-kAminIno tyAga vagere sAdhutAnA maulika niyama sAcavI zakI che. sAthe ja jaina sAdhusaMsthAmAM sAdhusAdhvIo sAthe zrAvakazrAvikAone paNa satata anubaMdha rahyo che eTale tenI zuddhi temaja puSTi paNa rahI che. bauddha sAdhusaMsthA : etihAsika daSTie bhAratanI A sAdhu sasthAno bIjo naMbara Ave che. te bhagavAna buddhanA samayathI zarU thaI ane prAraMbhamAM e sAdhusaMsthA upara pArzvanAtha prabhunA caturyAma saMvaraane buddhanA madhyama mArgane mATe prabhAva hatA, temAM aneka rAjA mahArAjAoe dIkSA lIdhI ane tenI saMkhyA paNa vadhatI cAlI. dhIme dhIme bauddha sAdhusaMsthA videzamAM phelAtI gaI tema tema tenI saMkhyA vadhatI gaI paNa guNavattAno khyAla ocho thato gayo. temAM paNa videzanI bauddha saMsthAomAM bhAratIya saMskRtine khyAla te oche thatAM thatAM taddana rahyo nahIM. A sAdhusaMsthA ghaDatara pAmelI na hatI temaja prAcIna paNa na hatI eTale jyAM jayAM bauddha sAdhusaMsthA gaI tyAM tyAM te judI rIte khilI. zrIlaMkA, brahmadeza, cIna, jApAna, tibeTa, InDecAyanA, vigeremAM alaga alaga rIte vikasI. ghaDatara na hovAnA kAraNe maulika niyamono paNa tyAga thato gayo. mAMsAhAra, parigrahavRtti ane sukhazIlatA va. durguNene temAM praveza thaye. parivrAjakapaNuM-jenA kAraNe bhagavAna buddha lokajAgRti karAvI zakyA hatA-te taddana mUkAI gayuM. Aje bauddha sAdhuo tIrthayAtrA nimitte bhAratamAM AvatA jovAmAM Ave che paNa lokajAgRti mATe AvanAra bhAgye ja jovA maLe che. sAmAnya rIte bhAratanA lokajIvana sAthe bauddha sAdhusaMsthAne anubaMdha nahiMvata rahyo che. vaidika sanyAsI saMsthA: vaidika sanyAsIsaMsthAne vyavasthitarUpa ApavAnuM kArya ane AjanA svarUpe mUkavAnuM kAma jagadaguru zaMkarAcAryuM karyuM che. eTale te jaina ane bAddha pachI Adhunika Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAdhusaMsthA che ema kahI zakAya. enI agAu sAdhu sanyAsIo nahatA. RSi ane munio hatA. sanyAsIe echA hatA. kAraNa ke brahmacarya gRhastha, ane vAnaprasthamAM ja kevaLa 75 varSa nIkaLI jatAM 75 pachInI ummaranA moTA bhAge sanyAsIo rahevA e zakya na hatuM. sAdhu sanyAsI eTale te brahmacaryavrata dhArI rahevo joIe evI mAnyatAne zaMkarAcArye brahmacArI rahIne puSTi ApI. te pahelAM RSi-muni jaMgalamAM potAnI patnIo bALako sAthe rahetA, eTaluM ja nahIM vaidika mAnyatA pramANe "ni:saMtAnane mukita paNa nahatI." eTale saMsthAgata brahmacaryanI pratiSThA upara je vaidika sanyAsI saMsthA UbhI thaI te jagadaguru zaMkarAcArye ja UbhI karI hatI. enI agAu ekla - dela sanyAsIo kayAMka jaMgalamAM haze evuM mAnI zakAya che. vedika sanyAsI saMsthA navI hovAthI tene junuM ghaDatara maLyuM nahIM. temAM paNa sAdhu sanyAsInI saMkhyA vadhatI gaI. je hiMdu rAjAo AvatA gayA temaNe A saMsthAne ghaNI sukha sagavaDe ApI. dharma pracAranA lobhane lIdhe teo dhIme dhIme rAjyAzrita banI gayA. pitAnA mAlika niyame, parivrAjakapaNuM, bhikSAcarI ane dravyatyAga vagere cheDI beThA karatala bhikSA tarutalavAsa:" e zaMkarAcAryane Adarza mUkI dIdhe. jethI teo kharekharuM rAjAone na kahI zakyA ke sAMskRtika ane sAmAjika mUlyo khovAtAM hatAM tyAre rAjAone prerI na zakyA. Ama tene jAte ghaDAIne je kArya karavuM joItuM hatuM te na thayuM. eTale Aje loka-mArgadarzana karavAnuM kArya javale ja A vaidika sanyAsI saMsthA karatI jovAmAM Ave che. jaina sAdhuo ane rAjya saMsthA : rAjA zreNikathI laIne samrATa saMpatti, candragupta ane tyArabAda ghaNu rAjAo jaina dharmane mAnatA hatA. AcArya hemacaMdra, siddhasena divAkara ke AcArya suhastimirIne rAjAo mAnatA hatA eTale kadAca Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ koIne ema thAya ke zuM jainadharma tyAre rAjyAzrita na hatuM ? te AcAryonA jIvana prasaMge jotAM ema jaNAI Avaze ke teo rAjyAzrita na hatA paNa dharmAzrita hatA. kumArapALa ane hemacaMdrAcArya : - kumArapALane gAdI apAvavAmAM hemacaMdrAcAryano moTo phALo hato. chatAM jyAre ene rAjya maLyuM tyAre te AcAryane vinaMti kare che - ApanI kRpAthI mane A rAjya maLyuM che. mATe Apa rAya svIkAre ane huM ApanI AjJA pramANe cAlIza ! tyAre AcArya hemacaMdre kahyuM: "sAdhune dharma rAjya karavAne nathI paNa rAjayamAM dharmane praveza karAvI tene zuddha rAkhavAnuM che." eTale jyAre kumArapALa zrAvakanA bAra vrata svIkAre che tyAre AcArya dhArata te tenA upara dabANa lAvI samasta prajAne jina banAvI zakata. paNa, emaNe e vaTALa pravRtti na karI ane kumArapALane parama mAhezvara rahevA dIdhA. evI ja rIte hemacaMdrAcArya pATaNamAM khAdInAM sAdAM kapaDAM paherIne jAya che tyAre badhA rAjAonA kahevAthI kumArapALa AcAryazrIne kahe che: "Apa mArA guru thaIne AvAM sAdAM kharabacaDAM kapaDAM pahera te ThIka na kahevAya." tyAre hemacaMdrAcArya kahe che: "huM mAtra rAjAone nathI paNa badhAne chuM." evuM ja siddhasena divAkaranuM che. teo ujjainanA rAjAne pratibaMdha ApI sumArge lAve che. AcArya suhasmigirI ane saMprati rAjA : evuM ja saMpratirAjAnuM che. te pUrvabhavamAM bhikhArI hato. te AcArya suhastigirI pAse dIkSA le che ane kALadharma pAmI bIja bhavamAM rAjA bane che. jyAre tene pUrvabhavanuM jJAna thAya che tyAre te Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcArya suhastigirIne kahe che: "ApanI kRpAthI A rAjya banyuM che. tene bheTa rUpe svIkAro." AcArya kahe che: "rAjana ! je dharmanI ArAdhanAthI tane rAjya maLyuM che tenI sArI peThe ArAdhanA kara ane rAjayamAM satya-ahiMsAdi dharmane bedha lokone maLe evo purUSArtha kara!" eTale saMprati rAjAe potAnA subhaTone sAdhuone veza ApI anArya dezamAM mokalyA jethI tyAMnA loko tenAthI paricita thAya. e rIte loko TevAI gayA bAda rAjAnA kahevAthI AcAye pitAnA ziSyo tyAM mokalyA. AcArya dhArata te tyAM badhI sagavaDe bhikSAcarI sthAna va.nI rAjA pAse karAvata paNa temaNe lokamArgadarzananuM mukhya lakSya rAkhIne tyAM je maLe tethI calAvavAnuM rAkhyuM. bhagavAna mahAvIra ane keNika : bhagavAna mahAvIranA paNa ghaNuM rAjAo ane samrATa bhakta hatA. paNa temaNe saMkhyAvRddhinA lobhamAM rAjyAzrita banavuM pasaMda na karyuM. samrATa koNika mahAvIra prabhune ananya bhakta; temanA vihAranA rojarojanA samAcAra meLave ane rAjagRhI padhAre tyAre darzana karyA vagara annajaLa moMmAM na nAkhe. ekavAra teNe sabhAmAM bhagavAna mahAvIrane pUchyuM: "prabhu! huM bharIne kayAM jaIza !" tane cAra gatinA kAraNe ApyA che te vicArIne nakakI kara ke tuM kaI gatine adhikArI che?" bhagavAna mahAvIre kahyuM. - "ApanA mATe sAMbhaLavA IcchuM chuM!" keNike kahyuM. "tArA karmo jotAM tuM chaThThI narakane adhikArI che!" bhagavAnane spaSTa uttara sAMbhaLI keNika ne AghAta thayo paNa eTalA mATe bhagavAne e na joyuM ke A samrATa -mAro bhakta che eTale Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ thAbaDa bhANa karUM. jaina sAdhusaMsthAne eTalA mATeja ghaDAyelI kahevI joIe ke te avasara Ave potAnuM satya nathI cUkatI, saMskRti nathI cUkatI ane sAdhutAnA maulika niyamo sAcavIne dareka vAta kare che. eTaleja jaina sAdhusaMsthAnA prasaMge vadhAre mUkavAmAM AvyA che kAraNa ke te ekala dokala sanyAsIonI saMsthA nathI paNa sAmudAyika ghaDAyelI vistRta saMkhyA vALI sAdhusaMsthA che. prasaMgopAta bIjI sAdhusaMsthAnA dAkhalA paNa jozuM. AjanA yuge sAdhusaMsthAnI upayogitA : eTale AvI ghaDAyelI jaina sAdhusaMsthA ke enA jevI bIjI sAdhusaMsthAnI AjanA yuge upayogitA kaI rIte che te vicAravAnuM che. sarva prathama to sAdhusaMsthAe sAdhutAnA A maulika niyame mAnya rAkhavA paDaze -(1) parivrAjaka paNuM - eTale pAdavihAra ane lokasaMparka (2) bhikSAcarI-ghera ghera pharIne zuddha ahiMsaka AhAra meLave ane tene badale vadhAremAM vadhAre loka zreya sAdhavuM (3) brahmacaryanI sAdhanA jenI pAse jatAM dareka strI purUSone zIla surakSita lAge (4) vyathI-(paisAthI) nirlepa. A niyama enA haze te dareka sAdhusaMsthA lokamAnya thaze emAM zaka nathI. Aje moTA bhAge sAdhuo upadeza Ape che paNa atyAra sudhI ApaNe vicArI gayA te pramANe AjanA yuge te vadhu upayogI ane sakriya bane e mATe cAra vAta mUkI zakAya:-(1) upadeza (2) preraNA (3) Adeza ane (4) mArgadarzana. jo ke kone mAnavajIvananA dareka kSetre mArgadarzana ApavuM e eka mukhya bAbatamAM cAreya to AvI jAya che chatAM tene alaga alaga rIte vicAra karIe. upadezaH upadezamAM prazna e Ave che ke mAtra amUka dharmazAstro, graMtha ke nizcita pustako vAMcI saMbhaLAvavAMthI kArya thaze ke yathAyogya upadeza Apavo joIe ? Aje to moTA bhAge rana sAdhu sAdhvIonA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezanuM cokkasa prakAre vargIkaraNa thayuM che. jemake paryuSaNa Ave te kalpa sUtra-vAMcavuM ja. savAre to sUtra-vAMcana karavuM; baporanA te DhALo vAMcavI ane rAtanA kathAo karavI. ghaNuvAra zramaNopAsako paNa amUka ja prakAranAM graMtha sAMbhaLavAno Agraha rAkhe che. AvuM jene mAMja nathI paNa hiMduomAM zrAvaNamAM amUka vAMcavuM; amUka dahADe amUka graMtha vAMcavo vagere Agraha paNa jovAmAM Ave che. Ama praNAlikA gata zrutazravaNa koI phAyado karatuM nathI. eTale zAstrakAre kahe che ke -"me vo " te samajavA jevI che. eTale ke pAtrane joI dravya, kSetra, kALa ane bhAva pramANe dharma kahevuM joIe. tene potAne dharma samajAvavuM joIe. e rIte je pAtra ke kALanI apekSA rAkhyA vagara badhAne ekaja lAkaDIe hAMke te kaI paNa phAyado na thAya. eka vedha badhA daradIone ke samAna rogavALA daradIone paNa eka ja davA nathI ane te paNa samAna mAtrAmAM) Apate; paraMtu daradIonI pAtratA, paristhiti, deza, kALa, ruci ane prakRti va. joine judI judI davAo athavA to samAna davA paNa ochIvattI mAtrAmAM Apato hoya che. temaja Aje paristhiti, deza, kALa, pAtra joIne ja je upadeza ApavAmAM Avaze to phAyado thaze. nahIMtara samAjanI kharAbIo sudharaze nahIM. te uparAMta upadeza sAthe pAtrane prazna Ave che zuM paisAdAre, savarNo ke amUkane ja upadeza Ape ke badhAne ? A aMge jaina dharma spaSTa kahe che :-- jahA puNNassa katthaI, tahA tucchassa katthaI / jahA tucchassa katthaI tahA puNNassa katthaI // - mAvAnAM sUtra te puNyavAna vargane kahe tema tuccha vargane paNa kahe ane jema tucachane dharma pamADe tema puNyavAnane paNa pamADe, ene artha evo thaye ke pachAta ane aspRzya gaNAtA lokone paNa upadeza Apavo Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ joIe. mukhyatve te pAtratA jovI joIe ke te taiyAra che ke nahIM pachI te zAsanakartA, loko, lokasevako, uccavarga ke nIca varga bhale game te kAM na hoya ! teNe darekane sudhAravA temanI kakSAe upadeza Apa joIe. preraNuM : upadeza ApyA bAda bIje je prazna Ubho thAya che te e ke upadeza ApIne ja sAdhue besI javuM joIe? samAjamAM kharU khoTuM cAlatuM hoya, aniSTo cAlatA hoya kauTuMbika, sAmAjika, rAjakIya, Arthika, dhArmika ane zaikSaNika koI paNa kSetre koIpaNa prakAranI gUMca AvI hoya to zuM teNe tenA ukela mATe preraNA ApavI ke nahIM ? bhagavAna mahAvIrathI laIne ghaNuM jaina munionA dAkhalA ApI zakAya ke temaNe lokajIvanane zAMta banAvavA ghaNIvAra preraNuM ApI che. paNa Aje amUka aMze jUnI paripATI temaja amUka paisAdAra vargonI pakaDanA kAraNe jaina sAdhuoe preraNuM ApavAnuM lagabhaga nahIMvata rAkhyuM che. keIka preraNuM ApavA taiyAra thAya te moTAbhAge sattAdhikArIo ke paisAdAra pitAnuM varcasva chUTI na jAya te mATe tene besADI de che te khoTuM che. - sAdhusaMsthAnI upayogitAnA kAryomAM preraNA mukhya kArya che. je ke preraNA ApatAM pahelAM e praznane, kSetra ane vyaktine abhyAsa saMpUrNa karavA Avazyaka che, "paNa, amane zuM !" ema kahIne sAdhuoe hAtha joDIne besI te naja rahevuM joIe. A aMge ApaNe bhagavAna mahAvIranA jIvanane eka prasaMga laIe. mahArAjA zreNikanI paTarANuM cela eka tapasvI sAdhune jave che. zaradInI kakaDatI rAtamAM calaNane hAtha khulle thatAM pote tharatharI UThe che tyAre tene vicAra Ave che ke e tapasvI kema haze, tenA meMmAMthI nIMdaramAMja zabdo nIkaLI paDe cheH " e kema haze ?" Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjA zreNika sAMbhaLe che ane te vahemAya che. savAre UThIne rANane mArI nAkhavA mATe aMtaHpurane bALI nAkhavAne Adeza maMtrI abhayakumArane ApIne bhagavAna mahAvIranA darzana karavA jAya che. bhagavAne jJAnathI jANIne vicAryuM ke zreNika magadha dezane samrATa che, te je nirdoSa calaNarANuM pratye anyAya karaze te prajA paNa tema karatI thaI jaze. e aniSTathI kauTuMbika kalezA te thaze ja bIjuM paNa bhayaMkara pariNAma Avaze. eTale je zreNikane huM atyAre nahIM preruM te mahAna anartha thaze. eTale teo kahe che ke "celaNa pativratA ane zIlavatI nArI che. enA upara zaMkA na karo, tamArI bhUla thAya che ene sudhAro." ema kahI badhe prasaMga kahI batAve che. zreNika je ke nirAzAmAM pAchA phare che paNa abhayakumAre aMtaHpura bALyo nathI jANIne AnaMda pAme che. temaja celaNu pAsethI kharo khulAso meLavIne saMtoSa pAme che. bIjo prasaMga paNa khubaja bhavya che. zrAvastI nagarInA zaMkha zrAvake bIjA zrAvako sAthe e vicAra karyo ke pAkhInA divase ApaNe vipUla azanAdi banAvI AhAra sahita poSadha karo. badhAe saMmati ApI, paNa, pachIthI zaMkhane thayuM ke pUNuM poSadha kare e sAruM che. te pramANe te pitAnI patnI u5lA zrAvikAne kahI potAnI piSadhazALAmAM jAya che. A tarapha zaMkha na AvatA bAkInA zrAvako pokhalI zrAvakane tapAsa karavA mokale che. zaMkha pAsethI badhI vAta sAMbhaLI pakhalI zrAvaka pAchA AvIne bIjAne vAta kare che. badhA dezAvakAsika piSadha kare che. zaMkha bhagavAna mahAvIra svAmI pAse, piSadha pALa evA vivAre savAre darzana karavA jAya che. bIjA zrAvake paNa Ave che. dahana karI badhA zaMkhane kahe che: "tame piSadhamAM besI gayA ane amane rakhaDatA rAkhyA. amArI loko ThekaDIja kare ne!" A rIte badhA zramapAsa zaMkhajI upara dabANa lAvatA hatA. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhagavAna mahAvIranA dhyAnamAM e vAta AvI. AmAM kevaLa zaMkhe khulAso na karyo e sivAya koI deSa naho; ane dharma mAge prabaLa bhAvanAne na rokavI joIe, te vicAre temaNe badhA zrAvakone kahyuM : "mANaM ajjo! tujjhe saMravaM samaNobAsa hIlaha, niMdaha, riSaMsaha, garahaha avamannaha / saMkheNaM samaNovAsaha piyadhamme, ceva, daDhadhamme, ceva sudakaravu jAgaricaM jaagrieN| (bhagavatI sUtra 12sa.-13.) Aryo! tame zramaNa pAsaka zaMkhanI avahelanA, niMdA, mazkarI ke ghaNA na karaze. zaMkha zramaNopAsaka priyadharmI che. daDhadharmI che, sudakSa che ane Atma jAgaraNathI jAgRta che. Ama bhagavAna mahAvIre bIjAne preraNA ApI ke dharmonI nidA-avahelanA na thavI joIe. bhagavAna mahAvIra preraNA kevaLa pAse janArane ja ApatA hatA ema nahi, paNa dUra rahenArane paNa ApatA. upAsaka dazAMgamAM batAvyuM che ke mahAzatakacha pauSadha karIne bese che. tyAre temanI dharmapatnI revatInI bhoga-vilAsanI IcchA pUrI na thatAM te bephAma bane che. te vakhate AvezamAM AvI pitAnA viziSTa jJAna vaDe jANI mahAzatakajI tene kahI bese che ke "tuM sAtame divase marIne pahelI narakamAM jaIza !" tethI revatI DarI, udvigna thaI ciMtAsAgaramAM DUbI gaI bhagavAna mahAvIrane A vAtanI jJAnathI khabara paDatAM teo gautama prabhune mokale che ane mahAzatakane AnuM prAyazcita laI zuddha thavAnI preraNA Ape che. Ama upadezanI sAthe preraNA ApavI paNa jarUrI che. Adeza : upadeza, preraNA ane tenA anukrame Adeza Ave che. sAmAjika mUlya bagaDatAM hoya, saMskRtinAM tattva naSTa thatAM hoya, te vakhate tarata ne tarata sAdhu Adeza Ape e vAta ghaNane vadhAre paDatI lAgaze. paNa tema thavuM jarUrI che. evA ghaNuM udAharaNa sUtromAM jovA maLe che. uttarAdhyayana satramAM saMyati rAjAnuM varNana Ave che ke te vanamAM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zikAra karavA jAya che. te eka hariNane mAre che. te jaIne muni gaEbhillanA pagamAM paDe che. A hariNu muninuM che ema mAnI rAjAne pazcAtApa thAya che. muni dhyAnamAM hoya che ane rAjA gabharAte Ubhe che. dhyAna pUrU thatAM muni AMkha khele che tyAre rAjA kSamA mAge che. tyAre muni kahe cheH "mamamo tyavA tU, mAthA mahi" he rAjana! tane abhayadAna ApuM chuM paNa tyAre ja, jyAre tuM badhA prANuone abhayadAna Ape!" ahIM muni rAjAne sIdho Adeza Ape che kAraNa ke zikAranA nAdamAM te prANurakSAne dharma cUkyo hato. e ja prasaMga cittamuni ane brahmadatta cakravatIne che. bane pAMca janma sudhI bhAIo hatA. chevaTe mALI pAse gAthA sAMbhaLI pUrva janma yAda AvatAM te cittamuni mATe tapAsa Adare che. gayA janmane leka cittamuni pUro kare che ethI rAjA temane mahelamAM bolAve che. rAjA tene bhogavilAsamAM kheMcavA mAge che tyAre cittamuni ene sAdhutAmAM. rAjA mAnato nathI eTale cittamuni tene Aryakarma-prajArakSaNa, nyAya nItithI prajapAlana karavAnuM kahe che. nar rhosi me 24 mahatto, mAruM mAruM !" eTale ke he rAjana ! je tuM bhogAne choDavAmAM azakata che to (kamamAM kama) Arya karma kara. Ama sAdhuoe kyAreka Adeza paNa dharma mArge javAne kAra paDe che. mArgadarzana: jo ke upadeza preraNA, Adeza pAchaLa je mukhya dhyeya hoya che te lokone naitika-dhArmika mArgadarzana ApavAnuM. sAcA sAdhue te kharekhara lokone mArgadarzana ApatAM ja pharatA rahevAnuM che. sAdhuonA mArgadarzananA aneka dAkhalAo traNe dhamamAMthI maLI Avaze. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com vA mAge che ane mahelamAM ya nItithI kAnane nathI e Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mArgadarzanane sAre e dAkhalo bhagavAna buddhanA jIvanamAM maLI Ave che. buddha ekavAra jyAM virAjata hoya che tyAM eka strI gautamInA bALakane nAga karaDe che ane te marI jAya che. vaidya tene marelo jAhera kare che ane jyotiSI paNa! paNa, gautamanuM mana mAnatuM nathI. aMte te sAMbhaLe che ke buddha enuM duHkha dura karI zakaze. te buddha pAse jAya che. tyAM badhI pariSada vacce bhagavAna buddha tene bolAve che. gautamI temanA caraNomAM bALaka nAkhIne kahe che ke badhA ene marele kahe che, paNa tene tame jIvADI zako cho; mATe ene jIvADe !" bhagavAna buddha kahe che "bhale ! ene jIvADuM paNa tAre mArI eka zarata mAnavI paDaze. te e ke je gharamAM koI na bharyuM hoya tyAMthI eka muThThIbhara sarasavanA dANa lAvavA paDaze !" gautamIne thAya che ke emAM zuM che. te deDatI doDatI nagaramAM jAya che. sarasavanA dANuM mAMge che, badhA Ape che paNa maraNanI vAta pUche che tyAre badhA kahe che ke amAruM amuka saguM marI gayuM che. gautamI thAkIne bhagavAna buddha pAse Ave che. budha sarasavanA dANa mAMge che. te uparathI budhdha ane mRtyu vijaya mATe mArgadarzana Ape che ane te bauddha bhikSaNuM banI jAya che. Ama sAdhuoe spaSTa mArgadarzana ApavuM joIze. paNa, e mATe sAdhu sanyAsIoe AjanA praznone UMDANathI vicAra karavo paDaze ane dravya, kSetra, kALa bhAva pramANe temAM mArgadarzana ApavuM paDaze. e aMge anubhava he paNa jarUrI che. hemacaMdrAcAryamAM pUrvabhavanA prabaLa saMskAra hatA. zaMkarAcArye maMDanamizranI patnI pAse jJAnAnubhava meLavyo ane parakAma praveza karIne paNa jJAna meLavI lokone mArgadarzana ApyuM. lokAnubhava meLavavA mATe ja sAdhutAnI sAthe parivrAjakapaNuM joDavAmAM AvyuM che. vyApaka anubhava pachI ja kharuM mArgadarzana ApI zakAya. A uparathI ApaNe evA nicoDa upara AvIe chIe ke kevaLa upade nahIM paNa preraNA, Adeza ene mAgadazana paNa sAdhuone Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ApatAM rahevuM joIe. loDhuM garama hoya tyAre ja TIpI zakAya. evI ja rIta je vakhate samAjamAM keI aniSTa cAlatuM hoya, prazra guMcavAto heya, te vakhate upadeza, preraNA, Adeza ke mArgadarzana nahI ApIne - yupacApa besI rahevuM e yogya nathI. eTale te vakhate samAjanuM vAtAvaraNa pedA karI tene yathAyogya mArgadarzana ApIne vALa joIe. Aje kevaLa upadezathI nahIM paNa mArgadarzananA cAre prakArathI sAdhu-sAdhvIoe lekamArgadarzana karavAnuM rahe che. carcA-vicAraNA dravyakSetra kALa ane bhAvanI daSTie mArgadarzana: zrI mATaliyAe AjanI carcAne prAraMbha karatAM kahyuM: "sahuthI mATe prazna e che ke Adeza, preraNA, upadeza ke mArgadarzana mATe kyAM ane kaI rIte kAma karavuM ? sAdhuone bhegA thavA mATe vrata, liMga ane karmakAMDenA bhedamAM paDyA vagara abheda te krAMtipriya sAdhusAdhvIoe sAdhave ja, sAthe te aMge koIka mApadaMDa vicAra paDaze. pAMce IndriyonA viSayomAM tenI anAsakti keTalI vadhI che? pAMca pramAda (meda, viSaya, kaSAya, niMdA ane vikathA) mAM te lubdha te nathI thato ne ? dareka praznomAM te tadAkAra rahevA chatAM taTastha ane anAsakta keTalo che? A mApadaMDathI mapAIne tevAM sAdhusAdhvIonuM saMkalana thavuM joIe. vaLI tevA taiyAra thayelAM sAdhusAdhvIoe dravya, kSetra, kALa ane bhAvathI cakAsI-cakAsIne jagata sAthe, samAja sAthe vartavuM joIe. (1) dravyathI huM pudagala, paramANu ane zakitane lauM chuM. prathama te sAdhu sAdhvIe jAte ochAmAM ochI jarUriyAtothI calAvI levuM joIe. sAthe ja ochAmAM ochA pudagalonA vyaye sArAmAM sAruM kAma samAja le te raste samAjane dero joIe. vijJAnanI prAdurbhata zakitane durupayoga zoSaNamAM, hiMsAmAM, lobhamAM, mAnamAM, sattAmAM ke cAra kayA vadhAravAmAM te ya to tene rokI sAdhapura sadupayogane Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mArge vALavo joIe. jema bhAla naLakAMThA prayogamAM pU. munizrI saMtabAlajIe lokone kartavya mAge preryA ane na chUTake thanArA yaMtrano upayoga sahakArI mArge vALyA. dravya Aje game te bhAge veDaphAI jAya che ema nahIM thavuM joIe. kAraNa ke tethI ochI vastu pedA thatAM mana TUMkuM thaI kalezavALuM banI jAya. khetI, gopAlana, va. bhautika cIjone loke sAce ane sAro upayoga zI rIte kare? nirarthaka veDaphAtI saMpattine rekI karuNAbhAve tene upayoga samAja karI zake tevuM nItiyukta lokazikSaNa maLe. (2) kALanI daSTie te judA judA kALanuM krAMtasvarupa oLakhIne pariNAma tapAse rUDhigrastatAne pAnakhara RtunI jema kheravI nAkhe. emAM te jarAye aniyamita na bane. kAraNa ke loDhuM tape tyAre ja ghA thavo joIe, nahi to samAjane saMhAra nIpajI jAya. vivAda teDI sAdhu puruSa saMvAda jagave che. 1956 nA mahAgujarAtanA hullaDa vakhate je kahevAnI jarUra hatI te munizrI saMtabAlajIe te ja vakhate kahyuM. bhale samAjane gaLe te vakhate na utaryuM. vinobAjIe e ja vAta be traNa varSa bAda karI. , (3) eja rIte kSetranI kaI avasthA che-paraMparA kaI che? te paNa joze, A kSetra parIkSaka cIna, IglAMDa, amerikA, raziyA vageremAMthI sAruM jarUra kheMcaze, paNa AMdhaLuM prazaMsAtmaka anukaraNa nahIM kare. (4) bhAvathI samAja mUDha haze, bhAvAvezavALa haze, pUrvagrahavALo haze ke rAgadveSa bhAvavALe haze te tyAM sahiyArI zuddhinuM kAma te karaze. pitAnA samAjane sAce mArge doravAze, mArga avarodhanAranI sAme thaze temaja prasaMge pAta sAmudAyika AMdolana paNa upADaze. prazna game tyAMnA hoya, paMjAbane ke AsAmano, dezano ke videzane! jyAM bhaya. lAlaca jevA de haze tyAM saMzuddhinuM kAma paNa sAdhu karaze. Ama badhA praznomAM, badhA samUhamAM rahevA chatAM lepAze nahIM. "ApaNuM badhuM sAruM" ema AMdhaLApaNe mAnaze nahIM. pitAnA ke. vakhatanI saMtabAlajAtanA humalA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bIjAnA de tarapha jarApaNa AMkha mIMcaze nahIM. chatAM sAmudAyika bhAvanAnA udaya pramANe e vicAraze vAtAvaraNane vaza nahIM thAya paNa vAtAvaraNane daravaze. azubhane sAmudAyika rIte rokI zubhane sAmudAyika udaya karaze karAvaze. prayoga karaze ane karAvaze. guNavikAsathI samAjanI samayasara sudhAraNA karaze bhAratanI saMskRtine dIpAvaze. paradezamAM AdhyAtmika zaktine saMjaze. bhAvAtmaka aikya jagatamAM UbhuM karaze ane taTasthatA jALavaze. matalaba ke Ajano yuga sAmudAyika yuga che-saMgaThana yuga che te te pramANe samudAyanAM sukha, zAMti, guNavikAsa va. vadhArIne, te nimitte lokone mArgadarzana ApIne A yugamAM pitAnI yojanA siddha karaze. jarAka vyApaka thAya to! zrI. devajIbhAie jaina sAdhusaMsthAnA ghaDatarane aMjali ApIne kahyuM. "jaina sAdhusAdhvIomAM ATalI AkarI tapasyA hovA chatAM saMkucitatA ane bagADa paNa che. eka jaina sAdhuno dAkhalo Apu. 82 varSanA thavA AvyA che. DolI vAparatA nathI. 8-10 varSItapa karyA che ane daza-bAra upavAse atyAre paNa mAsamAM kare che. vAMcana UMDuM paNa bahAranA vAtAvaraNathI ajANa rahetAM saMkucitatA AvI gaI che. AvAM to aneka paDayAM che. je jarAka vyApaka thAya te jagatamAM cAritryanAM Azcaryajanaka pariNAmo AvI zake. teo jAte vyApaka bane tema samAja paNa emane vyApaka mArge prere" tyArabAda temaNe sarvodaya saMmelanamAM jaI AvelA vedAMtI mitre lATIvALA pAse be rasIda lakhAvI paNa dIkarAnA kahevAthI be lAbha levo jato karyo ane lATIvALo echuM Apane tene ughADe pADa paDe te aMge vAta karI. temaNe kahyuM. "je samajAvavAthI kuTeva sudhare te sAruM nahIMtara, tenI sAmAjika pratiSThA teDIne paNa sudhAravo joIe. 5 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A aMge lokone saMgaThita karavA mATe sAdhusaMsthAnuM mArgadarzana ghaNuM jarUrI che." bhajanikane paNa A mArge preravAH zrI. pUjAbhAI: "mane sAdhusaMsthAnI dhaDa nahAtI besatI te have besI gaI che. paNa hamaNuM ardhasAdhu jevA bhajaniko vadhI rahyA che. temanA tarapha paNa ghaNAM loko kheMcAya che. je teo paNa A mArge prerAya te ghaNuM sAruM thAya. eka bhajanikanA sahavAsamAM huM AvelA temane baMgalo vaibhava joI mane thayuM ke samAja temane keTaluM badhuM ApI de che?" ekavAra temanA darzane gayelo tyAre temane mauna hatuM paNa pAne ramatA hatA. me pUchyuM ke "zuM kare che ?" te kahe ke "mauna che eTale majhA karIe chIe." AvA bhajaniko vAkapaTutA ane lokamaraMjanA kAraNe ghaNAne AkarSe che paNa jo temAM jIvana-zuddhi ane lokakalyANanI mArgadarzaka bhAvanA bharavAmAM Ave to ghaNuM sAruM kAma thaI zake. mATI mUDI! zrI. baLavaMtabhAIe sAdhusaMsthAnI upayogitA aMge ghaNuM vicAravA aMge kahIne kahyuM: "sAdhusaMsthA nahIM cete to tenAthI vimukha thaI gayelA loko vadhatA jaze pariNAme sAdhu saMsthAnuM bhaviSya samayasara na cetatAM sAruM nahIM rahe! mane te enI hAlanI sthiti jotAM upayogitAmAM zaMkA ja rahe che !" zrI devajIbhAI: "mane te e dezanI moTI mUDI lAge che. tapa-tyAga saMskAramAM ghaNuM che temaja moTA sAdhu-sAdhvIo vicAratAM thayA che e zubhacinha che. jyAre teo kharekhara mArgadarzananA kAryakrama upara Avaze tyAre bahu jaladI rASTranI kAyApalaTa thaI jaze. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com vadhatA jetA jana cetatA Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI. mATaliyA : "mA-bApa, guru, nirmaLa saMta ane jJAnI haMsa A cAra pAtre parama pUjya che. temAM nirmaLatanI nirmaLatAnuM e pariNAma che ke kAyadA vagara paNa samAja ThIka rahe che. e sAdhusaMsthAmAM saDe peThe te tene dura karavo joIe paNa hAjarI bagaDe to julAba levAya, ApaghAta na thAya." hAramatI bena : mATIne paNa lIla vaLe che tema sAdhu saMsthA paNa saDAthI bakAta rahI zakI nathI. te tene dUra karI rahyo. savitA bena: eka sAdhunA kAryanI davA vi.nI prazaMsA karatAM kahyuM: "ATalAthI koI kArya na thAya. krAMtinuM pAyAnuM kAma thavuM joIe. nahIM te aMdhazradhdhAthI lokajAgRtinuM kAma thAya nahIM. sAMIbAbA gayA paNa Aje temanA bhakto ghaNA che. keTalAka aDadho pagAra ApI de che paNa enI pAchaLa niHsvArthapaNuM temaja sAcI samaja keTalI!" pU. nemimuni: "paristhiti parivartana ane samAja parivartana banne bAjuthI kAma levuM paDaze. Aje sAdhuone upayoga darzana ane pravacana mATe rahe che. te paristhiti ane samAja mAnasanuM parivartana karavuM paDaze. pU. daMDI svAmI: "kATa lAge che te kADha paDaze. pU. nemimuniH "paNa tema karavA jatAM na vADe na thaI jAya tenuM dhyAna rAkhavuM paDaze. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upayogitAnAM pAsAMo (pravRtti ane nivRtti) munizrI nemicaMdrajI ] [5] [ 18-8-61 sAdhusaMsthAnI upayogitAnA saMdarbhamAM cakkasa ane ghaDAyelI jUnI sAdhusaMsthAnI daSTie laka-mArgadarzana ane tenA anvaye, upadeza, preraNA Adeza ane mArgadarzana e sArI rIte vicArAI gayuM che. have spaSTa rUpe pravRtti ke nivRtti e aMge vicAravAnuM che. kAraNa ke jyAM sudhI pravRtti-nivRttine bhAge spaSTa na thAya, tyAM sudhI sAdhusaMsthA pitAnI upayogitA siddha karavA mATe pravRtti ke nivRtti kayAM ane kevI rIte karI zake? eTale A Akho prazna jUnI ane ghaDatara pAmelI cekasa sAdhusaMsthAnI daSTie vicAravAnuM che. koI ekaladokala vyakti, saMta, sAdhujAti ke bhaktanI dRSTie nahIM. sAdhusaMsthAnI pravRtti ane nivRtti e aMge atyAre cAra vicAra pravAha ApaNuM najara sAme che. (1) ekAMta pravRttivAdI (2) ekAMta nivRttivAdI (3) madhyamamArga (4) spaSTa mArga. emAMthI prAraMbhanA be pravAhe upara vicAra karIe. ekAMta pravRttivAdI : emanuM kahevuM che ke sAdhusaMsthAe dareka pravRtti karavI joIe. bhAratamAM Aje 70 lAkha sAdhuo che te paikInA ghaNAkharA samAjopayogI kArya karatA nathI. evA nakAmA sAdhu samAja Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upara bhAra rUpa che. je sArA sAdhue che teoe paNa utpAdaka zrama karavo joIe. mAtra jJAnanI vAta sAmAjika jIvanane palaTI zakatI nathI. temaNe koIne koI prakArano utpAdaka zrama, kAMtaNuM, vaNATa, grAmodyoga va. mAMthI game te karavo joIe. dalIla e karavAmAM Ave che ke je teo utpAdaka zrama nahIM kare te temanA badale bIjA koIe utpAdaka zrama karavo paDaze. Ama anya vyakti upara tene bhAra paDaze. jethI enuM zoSaNa thaze. khAsa karIne utpAdaka zramanI vicAradhArA mahAtmA gAMdhIjIthI ane tyArabAda vinobAjInA samayathI cAlu che. paNa mahAtmA gAMdhIjI cekasa ghaDAyelI sAdhusaMsthA mATe utpAdaka zramane Agraha na heta rAkhatA. eka vakhate dezanI daridratA ane bekArI temaja lekenI ALasuvRttinA kAraNe ema kahevAyuM ke je utpAdaka zrama kare teja jIvanane hakadAra che. enA kAraNe loko avazya svAvalaMbI banavA lAgyA. paNa loko ane sAdhusamAjane eka tela taLavAmAM meTI bhUla thaI hatI. e jarUra hatuM ke te vakhate koMgresanA kAryakartAo mATe rAjanaitika AMdolana sivAya kaI paNa vRtti na hoIne. dareke pharajiyAta kAMtavuM e ucita gaNAyuM paNa Aje moTAbhAganA koMgresI kAryakartAomAM apavAda sivAya eNe sakriya rUpa lIdhuM nathI. te chatAM AjanA sarvodaya vicAravALA e aMge ghaNu badhA kaTTara che. eka aMze huM mAruM utpAdana jAte karuM ke mAro zrama paNa lokonA utpAdana kAryamAM upagI nIvaDe te paNa vyAjabI che. paNa je karatA e loko dAkhave che te vicAraNIya che. sarvodaya kendra-khIyelamAM amAruM comAsuM hatuM tyAre sarvodayanA prasiddha vicAraka dhIrendrabhAI majumadAra tyAM AvyA hatA. temaNe e matalabanuM kaheluM keH "Aje sAdhu-sanyAsI-brAhmaNa bIjAnA zrama upara nabhe che. sainika ke kSatriya varga paNa utpAdaka zrama karato nathI. vahIvaTa ke vepAra karanAra varga paNa kaMI utpAdaka-zrama karato nathI. Ama kamaMDala chApa, baMdUka chApa ane pAdhaDI chApa e bIjAnA zrama upara nabhe che. eTale e zoSaNa kare che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 70 zramika varga upara ene badhe be paDe che. eTale varmabheda Ubho thAya che." | temane pUchyuM : "bhagavAna mahAvIra ane buddha paNu utpAdaka zrama karatA na hatA. te aMge Apa zuM dhAre che ?" temaNe kahyuM: "temane paNa huM zeSaNakartA ja gaNuM chuM. bhale te vakhatanI samAja vyavasthA bIjI hAya ! ane meM temane pUchayuM: "Apa A trikALanI draSTie kahe che ke AjanA yuganI daSTie!" temaNe svIkAryuM : "huM A yuga daSTieja kahuM chuM." mane lAge che ke AjanA yugamAM e vAtanuM pratipAdana karavA mATe ja dalIla khAtara temaNe ema kahyuM haze. temanA manamAM evuM kaI paNa nahIM hoya. bIjI dalIla e karavAmAM Ave che ke sAdhu je nirlepa rahIne utpAdaka zramanA kAryo jAte nahIM kare te nirlepatAne mArga vizuddha kyAMthI thaze temaja teo khetI vagere kAryomAM UMDA nahi utare te ahiMsA, satya, nyAya, nIti AdinuM vizeSa pAlana gRhasthone kaI rIte zIkhavaze? trIjI dalIla e karavAmAM Ave che ke samAjane mArgadarzana ApavA mATe paNa pratIka rUpe kaMIka karIne batAvavuM joIe. nahIMtara samAja sevako ke samAja temanI jema upadeza karavA mAMDaze. hAthethI kAMI kareze nahIM. eTale samAja temane anusare e daSTie temaNe kaMIka pratyakSa karIne batAvavuM joIe. e sivAya mArgadarzana mATe paNa temaNe khAdI grAmodyogano jAta anubhava meLavavo paDaze. AnA daSTAMta rUpe teo saMta vinebAjI ane kabIrajIne dAkhalo Ape che. ekAMta nivRtti vAdI : have A pakSanI dalIlo sAMbhaLIe. pahelI dalIla to e che ke sAdhusaMsthA nivRtti mATe ja che. "kRSiA matAnAM niritu mahA " eTale ke pravRtti te AkhuM jagata kare che paNa nivRtti e ja mahAphaLa che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 71 bIjI dalIla e che ke sAdhusaMsthA je pravRtti karavA mAMDaze te gRhastha varga ane sAdhu vargamAM pharaka zuM raheze? loko sAdhune pUjya eTalA mATe mAne che ke temaNe jagatanI prapaMcabharI pravRttione tyAga karyo che. gRhastha varga karatAM temanAmAM vizeSatA ekAMta nivRtti ja che. tethI ja sAdhusaMsthA nilepa rahI zakaze. trIjI dalIla e che ke pravRttimAM paDaze te aneka doSo coMTI jaze. ane sAdhutva naSTa thaI jaze. AMkhanI pApaNuM hAle tevI zArirIka pravRttine paNa teNe lAcArI pUrvaka ane doSa mAnIne karavI joIe. teNe te pUrNa nivRttinAM pratIkasamI lezI avasthA tarapha deTa mUkavI joIe. ane vAte be dhruvane cheDA jevI : Ama jovA jaIe te e vicAradhArAnA be cheDA uttara dhruva ane dakSiNa dhruva jeTalA aMtaranA che. AmAM vacamAMno eka madhyamavarga che te cokakasa siddhAMta upara nathI. te thAbaDa bhANuM jevo che. tyAre cothe spaSTa mAga sAdhusaMsthAnI maryAdAne dhyAnamAM rAkhIne nakakI karelo che. atyAre te ekAMta pravRtti ane ekAMta nivRtti e banne mArga upara vadhAre vicAra karavAnuM che. bAkInA be mArgo upara tyArabAda vicAra karazuM. ekAMta pravRtti mArganI dalIlanI chaNAvaTa : ekAMta pravRttimArganI pahelI dalIla utpAdaka zrama aMge vicArIe. A dalIla sAva tarachoDavA jevI to nathI ja. samAja sevako ke kaMIpaNuM siddhAMta vagara kevaLa bhagavA dhAraNa karIne, rAkha copaDIne pharatA sAdhusamAja sudhI e ThIka che. paNa, ApaNe cokakasa ane ghaDAyelI sAdhusaMsthA aMge jyAre vicArIe chIe. te pramANe tenA siddhAMta, bhUmikA ane maryAdAnuM jJAna te hevuM joIe. te jANyA vagara gALa ane kheLane sarakhA ghaNuM kaMIpaNa kahevuM e nyAyapuraHsara nahIM gaNAya. te uparAMta moTAmAM moTuM bhrAmaka tava e che ke badhAya loko zrama Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 7ra karatAM thAya te zoSaNa aTakI paDaze. raziyA temaja anya sAmyavAdI dezomAM e siddhAMta svIkAryo chatAM tyAM rAjyadvArA zoSaNa cAlu ja che. eTaluM ja nahIM karoDonA dhumADe binajarUrI megATa beMkanA prayogo e nAme thaI rahyA che. ulaTuM rAjya vaDe jyAre zoSaNa cAlu thAya tyAre mAnavanA mULabhUta guNe vAtsalya, udAratA, kSamA, dayAnuM zeSaNa thatuM jAya che. moTI saMkhyAmAM vipakSIne mArI nAkhavA; temane jAheramAM nIce pADavA ke gRhayudhdhamAM bhAI-bhAI vacce laDAIo pedA karavI e Aje ApaNe pratyakSa joIe chIe. eTale zeSaNa kevaLa zramathI aTakatuM nathI; paNa utpAdaka zramanA pariNAme je utpAdana thAya tenA sama vitaraNathI aTake che; jarUra pramANe sahune maLe ane sahu rAkhe evI bhAvanAthI te aTake che. utpAdana vRddhinI sAthe zeSaNa na thAya e mATe paNa sAdhu samAjanI e aMgenI naitika cekI, dharmapreraNa ane mArgadarzana jarUrI che. dareke upAdaka zrama karavo joIe enA karatAM ema kahevuM joIe ke dareke samAjopayogI zrama alaga alaga prakAre karavo joIe. bhAratIya sAdhusaMsthA tapa-tyAga vaDe ghaDAyelI che. teNe prANapratiSThA ane parigraha choDayA che eTale ja tene mArgadarzana ApavAnI adhikArI mAnavAmAM Avela che. AvI saMsthA pAse utpAdaka zramanI AzA rAkhavI vadhAre paDatI che; temaja tapa-tyAganA badale gharagaththu pravRttio karavA jatAM te maryAdA cuke ane nukazAnakartA thAya evI vadhAre zakayatA che. e uparAMta utpAdaka zrama eTale zuM karavuM? tenI cokakasa vyAkhyA vagara kevaLa kAMtaNa-vaNATathI paNa dezanuM ke lokonuM kalyANa thaze ema mAnavuM vadhAre paDatuM che. badhA carakhA calAvatA rahe to kevaLa sutara vaNAya. pachI tene vaNe koNa? vaNyA pachI tene vahece koNa? ane kevaLa vaNavAthI ja badhe utpAdaka zrama thaI na jAya ! eTale zrama kone kahe ? tenI vyAkhyA ane varga karavAthI ja e dizAmAM sAmAnya lokonI kakSAe kaMIka vyavasthA Avaze. nahIMtara e utpAdaka zrama vyartha Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 73 jaze. lokonI kakSAe A vAta che tyAre sAdhusaMsthA mATe te e prazna Avato ja nathI; kAraNa ke bhAratIya jIvana saMskRtinuM parama dhyeya tyAgamaya sanyAsa mAnavAmAM Avela che ane tenI sAdhanA rUpe Atma sAdhanAne svIkAravAmAM Avela che. zrI rAmano dAkhala bhagavAna zrI rAma gRhastha hatA. ayodhyAmAM temaNe khetI karI che ke nahIM tenuM koI paNa avataraNa maLatuM nathI. tApasa veze jyAre vanamAM teo jAya che tyAre rastAmAM ghaNI jagyAe rahe che. gRhathI mAMDIne sugrIvanA mahemAna bane che paNa kyAMye utpAdaka zrama karyo hoya evuM lAgatuM nathI. pite paNa jyAM vanavAsa karyo te paMcavaTImAM evuM kaMI karyAnuM lakhANa maLatuM nathI. te chatAM sahu sAthe RSi-muni, vanavAsI, vAnara, rAkSasa, badhA sAthe anubaMdha jeDI satya, prema ane nyAyanI rakSA mATe mahAna zrama kare che, eTaluM ja nahIM zoSaNa aTakAve che ane saMskRtinAM mUlya sAcave che.' zrI kRSNane dAkhalA : - bhagavAna zrI kRSNane dAkhalo laIe, teo kAMtikArI hatA. bacapaNamAM gAyo carAvavA sivAya temaNe Ajane kahevAto utpAdaka zrama karyo hoya tema jaNAtuM nathI, paNa mahAbhAratanA yuddha pachI teo kSatriya hovA chatAM kAlakrame zastratyAga ane yudha tyAga kare che. paNa samAjane nyAya, satya va.mAM rAkhavAnuM ane nyAya nItiyukata kAryamAM preravAnuM moTuM kAma kare che. eka yajJanI vAta che ke tyAM zrI kRSNa jAya che. brAhmaNa-brAhmaNa yajJa karatAM hoya che. zrI kRSNa yajJa bhAga mAMge che. brAhmaNa nA pADe che paNa brAhmaNa samajI jAya che. brAmaNa ema pUche che ke "tame zrama nathI karyo pachI yajJa-bhAga kaI rIte mAge che !" zrI kRSNa kahe che: "yajJa tame kare che paNa badhAnI pAsethI bheguM karIne... eTale emAM badhAne bhAga che. enA badale tame ja ekalA adhikArI banIne besI jAva te ThIka nathI." Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 74 kahevAno artha e che ke zrI kRSNa yajJa-bhAga mAgI samAjamAM amUka lokonI je saMgrahavRti hatI te dUra karavA samavitaraNanI preraNuM ApI hatI. tenuM mUlya utpAdaka zrama karatAM vadhAre hatuM. nilepa-utpAdaka zrama : have nirlepa rahIne utpAdaka zramanI bIjI dalIla joie. nirlepatAne AdhAra AMtarika tyAganI sAthe, pratIkarUpe bAhya vastu tyAga paNa che. bhagavAna buddha ane bha. mahAvIra, gharamAM rahI, rAjya calAvI, brahmacarya pALIne nilepa rahI zakatA hatA te teo zA mATe badhuM mUkIne pravajyo aMgIkAra karata? paNa temaNe AMtarika tyAga sAthe bAhya tyAgane mahatva ApyuM kAraNake saMpUrNa tyAga vagara sAmAnya lokone to khyAla paNa na Ave ke amuka vyakita gRhasthavAsI che ke sAdhu che? saMpUrNa tyAga na kare, tyAM sudhI teo to tene gRhasthajIvana mATe ja javAbadAra gaNe. eTale sAmAnya lokonI kakSAethI paNa jIvananI jarUrato ghaTADI nAkhavA sivAya teo je vyApaka anubhava karavA mAgatA hatA, te na thAta. temaNe lokonA mArgadarzaka banavA mATe traNa vastuo vicArI (1) sAmAjika (gUcavAyelA) praznonI vicAraNa-ciMtana mATe samaya (2) gRhasthadharma, kamAvA ke pakAvavAnI javAbadArIthI nizcitatA (3) niSpakSatA. je A traNa vastuo hoya teja sAdhu taTastha ane spaSTa mArgadarzana ApI zake. eTale temaNe ghara saMsAra, rAjapATa badhuM mUkayuM. vizvakuTuMbI banyA ane nirlepa rahI le kone mArgadarzana ApyuM; ane zeSa samasta jIvana saMdharacanA karI, anubaMdha mATe lokakalyANakArI kaThera zrama karyo. bhagavAna mahAvIranA jIvanamAM anArya pradeza gamana, caMDakauzikane pritabodha, caMdanabALA nimitte nArI temaja dAsa jAtino uddhAra vagere ghaNe kaThora AnubaMdhika zrama rahelo che. utpAdaka zrama karavA jatAM je moTo bhaya che te e ke sAdhunuM parivrAjakapaNuM aTakI jaze ane teNe eka sthaLe sthira thavuM paDaze. tenA kAraNe samAja-ciMtana chUTI jaze. eka sthAne paDyA rahevAthI saMkIrNatA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 75 vadhaze ane utpAdanane moha vadhatAM Asakti paNa vadhaze. sAdhu jIvananA mukhya dhyeya ke javAbadArI pratye durlakSya ane pramAda vadhaze. eTale tenI nirlepatA khatama thaI jaze. samaya ke nizcitatA na hovAnA kAraNe niSpakSa mArgadarzana paNa ApI zakAze nahIM. enI sAthe utpAdaka zrama karato hoIne tene bhikSA adhikAra rahetuM nathI. ethI karIne ene pitAnI AjIvikAnI pratiSThA TakAvI rAkhavAnI ciMtA thaze. eTale samAjazuddhi mATenuM ciMtana dhIre-dhIre chUTI jaze ane ekAMta, pitAne TakAvI rAkhavAnI vRtti jAgaze. te uparAMta sAdhue naitika-dhAmika daSTie mArgadarzana ApavAnuM che; bhautika dRSTie nahIM, jethI tene e badhA bhautika viSayonuM jJAna hevuM jarUrI nathI. nIti ane dharmanI preraNuM te te pitAnAM tapa-tyAga-jJAna vaDe ApI zake che. enA mATe utpAdaka zrama jarUrI nathI. sArI naThArI pravRtti aMge bhAna karAvavuM jarUrI che. Aje te je loko gaLAbUDa ane AMdhaLI pravRttiomAM paDelA che temane bhAna karAvavAnI jarUra che ke kaI pravRtti sArI che ane kaI naThArI che? te pravRtti mahAraMbhI mahAparigrahI che ke alpAraMbhI a5 parigrahI che e mATe ema kahevuM ke temanAM mazIna ke kArakhAnAMnA eka eka yaMtro kevA che tenuM UMDuM jJAna hovuM joie te yogya nathI. enA mATe te sAdhusaMsthAe tAdAo-taTasthatA, anAyAsa-AyAsa, nItidharma va.nA jJAnanI jarUra che. e mATe bhagavAna mahAvIre gRhastha sAdhako mATe roja traNa manoratha ciMtavavAnuM kahyuM che -kayAre e divasa Ave ke, (1) huM AraMbha (utpAdaka zrama)thI nivRtta thAuM (2) sarvathA parigraha (alpa moha)thI nivRtta banI nigraMtha banuM; ane (3) jyAre huM paMDita maraNa pAmuM. A mArga bhagavAna mahAvIre jate kheDIne batAvyo. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 76 bhautika utpAdaka zrama tarapha samAjane ghasaDavAthI samAjanAM naitika mUlyo khovAI jAya che ane jAgRti rahetI nathI. eTale bhagavAna mahAvIre tene sAdhu-saMsthA mATe Avazyaka na gaNIne, ane gRhastha mATe paNa AdhyAtmikatAnuM lakSya rAkhIne karavAnI vAta karI che. bhagavAna buddha ane kheDUta : bhagavAna buddha jyAre ghara choDIne nIkaLyA tyAre ajANa pradezanA loko temanI TIkA karatA. ekavAra eka kheDUtane tyAM teo bhikSA mATe jaI pahoMcyA. kheDUte puchayuM : "tame te hRSTa-puSTa che. tamAruM zarIra sArUM che; chatAM tame khetI kema nathI karatA ? ane bhikSA mAMge che !" buddha kahe: "huM paNa khetI karuM chuM." pelo kheDUta kaheH "tamArA baLado kyAM che? haLa kayAM che? bI kayAM che ? khetara kyAM che? ane kaI rIte niMdAmaNa kare che ?" buddha kahe : "mArI pAse saMyama rU5 be baLade che. viveka rUpI haLa che. samAjanuM hRdaya e bhUmi (khetara) che. temAM vizvavAsalya bhAva (adhyAtma bhAva) rUpa bIja vAvuM chuM ane tRSNa, vAsanA rUpa kAMTAkAMkarA hoya tene tapa-tyAga rUpI niMdAmaNathI dUra karuM chuM. enAthI saddaguNe rUpI pAka utare che. jene huM sahune vecuM chuM. e AdhyAtma khetIno huM rakhevALa chuM. evI AdhyAtmika khetI mane ane jagatane AnaMda ApanArI hoya che." kheDUta khUba rAjI thayo ane buddha pAse sAcuM jJAna pAmI teNe emane bhikSA ApI. sAdhusaMsthA mATe paNa AvI AdhyAtma khetI upayogI che. bhautika utpAdaka zrama nahIM. ekala dekala ke vyaktigata uddhAra nahIM paNa sAmAjika uddhAra: janakajI ane bharatajI vagere rAjya karavA chatAM, gRhastha karma karavA chatAM nirlepa rahI zakyA tema sAdhuo na rahI zake? ema ghaNA kaheze. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ CS paNa, temaNe te vyaktigata nirlepatA sAdhI hatI AkhA samAjanA mArgadarzaka teo nahotA banyA. evI ja rIte ekla dekala saMta, kabIracha ke saMta vinobAjI thavAthI samasta sAdhusaMsthAne vicAra na thaI zake. AkhA samAjanA mArgadarzaka banavA mATe te bhautika pravRttine sadaMtara tyAga ja, samAjaciMtana, nizcitatA ane ekAgratA ApI zakaze. jaina zAstromAM nami-rAjarSi. jemanuM bIjuM nAma janaka hatuM; dIkSA levA jAya che tyArane eka ullekha maLe che. Idra temane AvIne pUche che: "tame kSatriya che. prajAnA rakSaNa mATe koTa killA temaja anya baMdobasta karIne jAva ane sanyAsa grahaNa kare e ThIka gaNAya !" nami rAjarSi kahe che: "bAhya kSatriyatna karatAM AdhyAtmika kSatriyatna eja uttama che. ene sAdhavA huM muni dIkSA lauM chuM. tema ja lokonA moTA zatru jarA-janma-maraNathI temanuM rakSaNa thAya te mATe mArga zodhavA jAuM chuM. huM kartavya cheDIne bhAgato nathI, paNa vizALa kartavya svIkArI AkhA vizvane kuTuMbI banIne satyazraddhA, saMvara, kSamA, gupti, vairya, tapa ane tyAgamAM puruSArtha dvArA anubaMdha joDIne adhyAtmazrama karavA jAuM chuM. A dAkhalA uparathI utapAdaka zramanA pratIka rUpe paNa kaMIka karavuM joIe e dalIla UDI jAya che. kharekhara to sAdhune evuM kaMI Avazyaka nathI. koIpaNa prakAranI graMthi mArgadarzananA kAryane aTakAvanAra che. eTale nigraMtha banIne, pravRtti vALAone mArgadarzana ApI, sAmAjika gUce teo ukelI zake che. ekAMta nivRttivAdanI dalIlonI chaNAvaTa : ekAMta nivRtti vAdIonuM kahevuM che ke zarIra che tyAM sudhI dareka prANuM mANasa ke sAdhu sudhAMne kAMIne kAMI pravRtti karavI ja paDe che. eTale ATalI zArirIka anivArya pravRtti uparAMta bIjI pravRtti karavAnI zuM jarUra che? Ama kahevAmAM teo bhIMta bhUle che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhagavAna mahAvIre je mAtra zarIra pravRtti ja karI hota te saMgharacanA, sAdhuone vihAranI vAta, dharmapracAra, anArya pradezagamana vagere kyAMthI thAta ? te uparAMta sAdhusaMsthAnuM lakSya paNa ekAMta nivRttinuM te nathI ja. sthavira kapI sAdhu paNa saMgha sAthe baMdhAyelo che. eTale te pitAnI sAdhanA sAthe samAjane paNa sudhAravAno prayatna kare che. eTale ja sAdhu sAthe jAte taranAra ane bIjAne tAranAra, jJAna pAmanAra ane pamADanAra, mukta thanAra ane mukta karAvanAra vizeSaNe lAge che. tyAre ja bhagavAna mahAvIra gautamasvAmIne kahe che -samaya gAyama mA pamAyae. (he gautama! samaya mAtrane pramAda na kara! ) je ekAMta nivRttivAda hoya te temaNe kahevuM joIe ke kaMIpaNa na kara! teo emane purUSArtha karavA prere che eTaluM ja nahIM prasaMge pAta dharma-pravRtti karavA mATe-anyanA uddhAra mATe mekale paNa che. dazavaikAlika sUtramAM yatanA vivekapUrvaka karavAmAM AvelI pravRttimAM pApakarmanuM baMdhana paDatuM nathI, ema jaNAvavAmAM AvyuM che - ___ jayaM care, jayaM cihe, jayamAseM jayaMsae / jayaM bhuMje'to bhAsaMto pAvakammaM na baMdhaI // je sAdhaka yAtanAthI cAle che-(caryA kare che ), UThe che, bese che, suve che, AhAra pANI le che, bole che te pApakarmathI baMdhAtuM nathI. ekAMtanivRttinA siddhAMtanI kasoTI eka sAdhu vaNajhAra sAthe vihAra karIne jAya che. rastAmAM e bhikSA levA jAya che. tyAM koI ekalI bAI upara koI duSTa humalo kare che ? AvA vakhate sAdhunuM zuM kartavya che? zuM teNe vacamAM paDayA vagarabAIne luTAvA daIne-bhikSA laI AvavI ke pravRtta thaI pelA duSTane samajAvI bAInuM rakSaNa karI-pachI bhikSA mATe AgaLa javuM! bIjI vAta ja sAdhujIne vadhAre prazaMsA apAve evI che. kharekhara te vakhate A kahevAtA siddhAMtanI kasoTI thaI jAya che. eTaluM ja nahIM AvA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 79 prasaMgamAM te vyaktinI hAjarI ane temAM paNa sAdhu jevI vyaktinI hAjarI ja kAma karI jAya che. tene badale pitAne ekAMta nivRttavAdI mAnI, samAja ke cAlI AvatI praNAlikAne khyAla karI te tyAMthI palAyanavAdI banI jAya to loko tenA tarapha ghaNuM karaze ane te pitAnA daMbhane poSaze-je sAdhutAthI viparIta che. sAdhunI ucatA kaI rIte? have bIjI dalIla. sAdhu gRhasthathI ucca rahe tene AgaLa karIne nivRttivAdano Azraya lenAra mATe jenasUtromAM kahevAmAM AvyuM che ke - "sAdhu thayA pachI vyakita cAritryathI pUjAya che ne ke tenA nivRttipaNathI, akarmaNyapaNathI, ALasathI ke binajavAbadArIthI " cAritryanuM lakSaNa varNavatAM kahevAmAM AvyuM che ke -masuddIyo vivirI, mudde vittI yanA rAtti" eTale ke azubhathI nivRtta ane zubhamAM pravRtti e ja cAritra che. eTale azubhathI nivRtta thavuM e to cAritryanuM eka aMga thayuM tyAre zubha pravRtti AdaravI emAM saMpUrNa cAritrya che-te pUjAya che. Ama ekAMta nivRtti cAritryanuM aMga nathI. gRhasthAthI ataDA rahIne, judA rahIne uccapaNuM ke pUjyatA AvatI nathI-temanA hita mATe AdhyAtma mAge temane laI javAmAM che. | pravRtti karavAmAM doSa tyAre ja gaNAya jyAre viveka na hoya, temaja te bhautika padArthonI prApti karAvavA nimitte thatI hoya. paNa, jIvanamAM tapa-tyAga vaDe samAjanAM aniSTone dUra karavA, samAjane cetavavo, sAmAjika mUlyone sAcavavAM evI satya-ahiMsA pradhAna pravRtti hoya te te ucca gaNAya che. ekAMta nivRttivAdanuM bhayasthAnaH Aje ekAMta nivRttivAda evI rIte sAdhusaMsthAmAM vahI rahyo che ke gRhastha varga paNa tenI aMdara dekhAdekhI DhasaDAI rahyo che. sAdhue AhAra vihAramAM saMyamane lIdhe dAtaNa-snAna nathI karatAM eTale gRhastha Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paNa evA pratyAkhyAne le che. ghaNIvAra te sAdhuo gRhasthone kartavya vimukha paNa karI de che. devajIbhAIe pelo dAkhalo Apyo hato, tema sAdhue vidhavA mAnA dIkarAne nivRttivAdI banAvavA jatAM, tene sarva prathama mAtAnI sevAsuzraSAthI ja vimukha karI mUkyo. Ama nivRttivAdanuM moTuM bhayasthAna e UbhuM thayuM che ke AvI eka nakAmI pheja UbhI thAya che. tene laIne samasta sAdhusamAja upara bhaya toLAya che-sAthe ja jagatamAM binajavAbadArI, daMbha ane akarmaNyatAne vadhAre thAya che. eTaluM ja nahIM AvI jamAta sAcA pravRttikAra ane nivRttikAra, vivekI sAdhuone vagovavAmAM paNa bAkI rAkhatI nathI. eTale AvI aMdhAdhUMdhIne vahelI take dUra karavI joIe ane vahelI take samAjane A mUDhatAthI jAgRta karavA joIe. ekAMta utpAdaka zrama aMge saMta vinobAjIno svara paNa ocho thayo che ane zAMti sainiko vadhAravAne nAda teo karI rahyA che. mATe bane cheDAmAMthI spaSTa bhAga nakkI karavo rahyo. carcA-vicAraNA saMyamalakSI pravRtti zrI devajIbhAIe carcA zarU karatAM kahyuM: "sAdhusaMsthA mATe to nivRttilakSI pravRti ke saMyamalakSI pravRtti eja mukhyapaNe che ekAMtapravRttinI vAta karanAra kevaLa bhautika bhAgane jotAM jaNAya che. rAmakRSNa, buddha ke mahAvIra A badhAmAMthI koI bhautika pravRtimAM pAvaradhA nahIM hoya, eTale ja sAdhusaMsthAne pAye AdhyAtmika pravRtti che. ekAMta nivRtinI vAta paNa hAsyAspada lAge che. tenA be eka dAkhalo ApuM : eka sAdhujIe eka vidhavA bahenane suvAvaDa karavAnI bAdhA ApI dIdhI. yogAnuyoge te bahenanI bhAbhIne ja suvAvaDa AvI. bhAbhIe Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kahyuM: "AvA vakhate aMgata jevA Apa madada na kare te kAma kaI rIte cAle ?" naMNade raDatI bhAbhIne kahyuM: "paNa bhAbhI ! mAre te bAdhA che. have zuM karuM ?" mULe te mAnavI naiSThika brahmacarya pALe temAM preraNA khAtara A bAdhA hoya che paNa je te sevAthI paNa mAnavane vegaLI rAkhatI hoya te kayAMka pAyAnI bhUla thatI hoya evuM mane lAge che. ekendriyanA bhege pacandriyane thatuM nukazAna e ja eka bIjo dAkhalo che jemAM AyaMbilanI oLI upara sAdhuoe evo Agraha pakaDyo ke " jyAM sudhI kapAsanAM kAlAM sakAliyAM phoDAze tyAM sudhI teo tyAMthI gocarI nahIM le!" e gAmamAM eka AkhuM kuTuMba kevaLa kAlAM phelavAM upara nabhatuM ane paristhiti eTalI kharAba ke kAlAM na phole te khAvAnuM peTa bheguM na thAya. te gharanA DozImAe mahArAjane ghaNA vinavyA ke mahArAja pacchakhANa na apAve paNa sAdhujIe kada graha na cho. ane e kuTuMbane namavuM paDyuM. paNa enA kAraNe e kuTuMbanI Arthika sthiti kevI thaI haze te aMge na te muni mahArAje ciMtA karI ke na gAmamAMthI koIe karI ! Ama ekendriyanA rakSaNa mATe mAnavane zodhavuM paDe che. AjanA jamAnAmAM te ekavAra bhAI mATaliyAe dhyAna doreluM tema paMdara karmAdAnamAM niSedha karAyelAM kArakhAnAMo baMdha karAvI grAmodyoga vize te mATe Agraha tha joIe. paryuSaNa ke AyaMbilanI oLImAM paNa ochAmAM ocho ene Agraha rahe, ne paNa thatuM nathI. UlaTuM evA mahAranI yAnA mAlikone AmaLanI haroLamAM keTalAka loko besADe che e duHkhanI bInA che. tyAre upara batAvela kuTuMbIone peTa upara Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pATe baMdhAvavA jevA pachakhANa apAvavA enI pAchaLa mane to ekAMta nivRtivAda ja rahelo jaNAya che. ene pracAra karanAra sAdhujanene pUchavAmAM Ave, zAstronA AdhAra TAMkIne kahevAmAM Ave te keTalAka mana thaI jAya che. keTalAka te ene dharmane dhaMdhe mAne che paNa Aje temAM UMDA UtarIne viveka buddhie vicAravAnI jarUra che. paNa temane kahe koNa? moTA bhAganA bhAibaheno sAdhuo samakSa mauna sevavuM pasaMda kare che paNa pAchaLathI ghaNA TIkA kare che, tenA badale meMDhe vinamrabhAve jijJAsubhAve kahevAmAM Ave te sAdhusamAja rUDha mAnyatAthI pAcho phare evI suMdara bhUmikA taiyAra thaI gaI che. upayogitAne viveka . pUjAbhAI: "sAdhu saMsthAe bhUtakALamAM ghaNuM sevA ApI haze paNa Aje tenI upayogitAne viveka jovAnI jarUra che, Aje e saMsthA meTuM saMzodhana mAMge che, nahIMtara tenI upayogitA kadAca na paNa rahe sAdhuomAM Aje cAra prakAranA sAdhuo mukhyatve dekhAya che : (1) avadhUta jemane upadeza preraNuM va.nI kaMI paDI nathI. camatkArothI e vIMTAyelA che ane loko ema mAnIne Ave che ke bApajInI kRpAthI lIlA lahera thaI jaze. (2) vidAna ane tejasvI-jeo potAnI pAchaLa kharavA na karAve to upagI kharA. bIje utpAdaka zrama che na kare paNa, saMskRtinI rakSA mATe AvA upadezaka varganI jarUra che. vaijJAnika yuga pramANe tAla meLave te AvA brahmacarya tejavALA sAdhuo AjanA jagatane khUba upayogI che. (3) sAmAnya bhaNelA paNa tapa karanAra, ane karmakAMDa karAvanAra; sAmAnya upadeza ApI zake. AvAnI paNa vizALa jagatamAM jarUra che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (4) veza dhAraNa karIne pharanAra, jeo abhaNa, aNasamaju, ALasu ane kayAreka eka prAMtamAM gune karI bIjA prAMtamAM cage dhAraNa karI lenAra. jethI sAdhunA svAMgamAM gujAre thaI zake. teo vyasanI paNa hoya che, gharabAra paNa karI lenArA heya che, jugAra paNa ramanAra hoya che. loTe bhAge, khAdhA jeguM rAkhIne bAkIne vecI paisA pedA kare ! AvA loko phIcarane naMbara Ape, derA-dhAgA kare ane loka mUDhatAne kAraNe TakI rahe. kevA sAdhu joIe ? A cAra paikI chellA varganA sAdhuo te taddana binajarUrI che. tyAre pahelA varganA avadhUta pAchaLa lokoe paDavuM na joIe temaja emaNe lokopayogI thavA kAMI karavuM joIe. nahIMtara eka ThekANe meM joyuM ke eka pAMcase mANasanI katAra, biskITanA TIna, hAra, miThAI vagere laIne eka bApajInI AgaLa ubhelI-AmAM samAjanA dravyane ane zaktine keTalo durapayoga. AvA avadhUta bAvA bele nahIM ane bele - te evuM ke sAdhutAne zaramAve tevuM eka ghAnA be TukaDA jevuM-AvI avadhUta dazA paNa na joIe. zrI. baLavaMtabhAI : "te pahelAM ane cothA varganA utpAdaka zrama kare che kAraNa ke purasada haze te pAchA dorA-dhAgA karavA maMDI paDaze. khAlI bAvA te have kAmanA rahyA nathI. eka pratiSThA pAtra khAlI bAvAne, eka sAdhune ThoMsA mAratA joIne mane thayuM ke ararara...A te kevA sAdhu? evI ja rIte jUnAgaDhamAM meLAmAM eka ThekANe thoDA paisA caraNe mUkatAM sAdhubAvA gusse thaIne apamAna karavA lAgyA. 5 gosvAmIjI: "tamArI vAta to sAcI che paNa karavuM zuM? Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 84 pU. daMDI svAmI : "baLavaMtabhAInuM kahevuM ema che ke sAdhuoe pragatine Teko Apavo joIe; rUMdhavI na joIe. A pavitra sAdhu zibiranA kAryamAM ApaNe beja AvyA. kharI rIte te vadhumAM vadhu AkarSaNa A kALe A bAju sAdhuonuM thavuM joIe. pra. nemimuni: baLavaMtabhAI! ApaNe ghaDAyelI sAdhusaMsthAnI daSTie carcA karI rahyA chIe. badhAja sAdhu-bAvAone Ama alaga-alaga vicAra karavA jazuM te nirAzA sAMpaDaze. ghaDAyelI sAdhusaMsthAnA sabhyo jAgaze te janatA e banAvaTI ke niSkriya sAdhuone nikAla ApoApa karI nAkhaze. pU. daMDI svAmI: "eka sAdhujI bhAgavata vAMcatA hatA ke eka kathAkArane adekhAI AvI. teNe jJAtinA AgevAnane caDhAvyA ane temaNe pUchayuM !" mahArAja ! sAdhune dharma zuM !" sAdhu paNa pAkA hatA. temaNe sAmethI pUchyuM "zuM gRhastha pitAne dharma pALe che !" Ama sAdhu-gRhastha (sevaka) vacce gharSaNa cAle che. vAMka badhAne che. baLavaMtabhAI: "sAdhuo pUjanIya che eTale temane vAMka vadhAre nahIM ?" pU. daMDI svAmI : "e rIte barAbara che. devajIbhAI: "dareka dharmomAM sanyAsIo vyakti tarIke sArA haze paNa ghaDatara pAmelI sAdhusaMsthA tarIke jaina sAdhuo pAse vadhAre apekSA rakhAya che. eTale ja sarvaprathama emane kahevAmAM Ave te sArUM. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upayogitAnAM pAsAMomadhyama mArga 25-8-61] [ munizrI nemicaMdrajI ghaDAyelI sAdhusaMsthAnI upayogitAnAM saMdarbhamAM tenAM vividha pAsAMo upara vicAra karatAM ekAMta pravRttimArga temaja ekAMta nivRttimArga kaI rIte upayogI nathI teno vicAra thaI cUkyo che. keTalAka vicArako A be cheDAmAMthI madhyamamArga-vacalo mArga vicAre che. temanuM kahevuM che ke hiMsA, asatya, anyAya, parigraha kuzIla, cerI vagere dUSaNo praveze tevI sAvadha pravRtti sAdhuoe na karavI joIe paNa samAjamAM jJAna, vyavasthA ane sukhAkArI pravarte evI niravagha, nirdoSa, zikSaNa, nyAya ane ArogyanI sekahitakArI pravRttio karavAmAM emane harakata na hovI joIe. UlaTuM, emanA sparzathI e kSetranAM aniSTa paNa dUra thaze ane sAdhusaMsthAnI upayogitA paNa siddha thaze. have A muddAnA pratipAdanane vadhAre uMDANathI vicArIe. sAdhusaMsthAnA mULabhUta guNe: ahIM cekasa ghaDAyelI evI jaina sAdhusaMsthAne lakSamAM rAkhIne bIjI badhI sAdhu-sanyAsI saMsthAnI upayogitAne vicAra thaI rahyo che. te mATe sAdhusaMsthAnA mULabhUta guNe aMge vicAra karIe. A Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guNa traNa che -(1) nispRhatA. eTale ke nibaMdhanatA. bIjA zabdomAM kavya, kSetra, kALa, bhAvanA koI paNa pratibaMdha vagara vicaravuM. -zrImadjIe jema kahyuM che : dravya-kSetra-kALa-bhAva pratibaMdha vina, vicaravuM udayAdhInapaNe vItAbha je... ! -koIpaNa prakAranA svArtha vagara dravya, kSetra, kALa ane bhAvanA pratibaMdha vagara, mAtra udayAdhIna paNe vicaravuM, eja sAcI nispRhatA-nircathatA che. (2) sArvatrika UMDANapUrvaka vicAraNuM eTale ke mAnavajIvananAM badhAM kSetramAMthI koImAM paNa aniSTo cAlatAM heya, sAmAjika mUlya khevAtAM heya, anubaMdha bagaDayA heya, tUTayAM hoya te tene satata vicAra karavo joIe. tene sudhAravA sAMdhavA ke aniSTone dUra karavA mATe teNe upAye dharmadaSTie vicAravA joIe, ane te pahelAM to naitika cekI karavI joIe temaja pachI dhArmika naitika preraNA ApavI joIe. (3) temaNe yogya vyakita ane susaMsthAo sAthe susaMparka ane UMDANathI anubaMdha rAkhavo joIe. bhikSAcarI ane pAdavihAra: A mULabhUta guNe sAdhavA mATe sAdhusaMsthAnA maulika niyamamAM be vastu upara vadhu bhAra mUkavAmAM AvyuM che. te che-bhikSAcarI ane pAdavihAra. pAdavihAramAM jaina sAdhuo mATe apratibaddha-vihAra sUcavavAmAM Avyo che tema sanyAsIo mATe paNa sarvabaMdhane rahita parivrAjakapaNu batAvavAmAM AvyuM che ke - "pirityajya sarva-vaMdhana natIti rivAstisya mAvA mitrAnatA" bhikSAcarI sanyAsIo mATe paNa batAvavAmAM AvelI che. tene artha e thAya che ke jIvananI ochAmAM ochI jarUrata, bhojana vastra Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 87 ke pAtra tathA anya vastuo sanyAsI aTana karIne le. jemAM ene gocarI temaja vaidikomAM mAdhukarI kahevAmAM AvI che. gAya jema upara-uparathI ghAsa khAya paNa mULiyAMne IjA na pahoMcADe ema sAdhu varga paNa mULa siddhAMtane nukazAna pahoMcADavA vagara thoDuM-thoDuM le. e sAthe ja gAya ghAsa khAIne dUdha Ape tema sAdhu paNa vAtsalyabhAva raDato jAya. gocarInA badale mAdhukarI zabda paNa pracalita che. tene artha che :___ 'madhugArasamA vuddhA je bhavaMti aNissiyA, nANApiMDarayA daMtA taNa nuccaMti sAhUNo // " -dazavaikAlika sUtranI A gAthA pramANe madhukara-bhramara ekanA AdhAre na besIne aneka puNemAMthI IjA pahoMcADayA vagara rasa le che evI rIte sAdhu paNa dareka gharamAMthI koI khAsa sattAdhArI ke dhanikanA Azraye rahyA vagara temaja bIjAne IjA pahoMDayA vagara AhAra pANI va. le. zramara sugaMdhI phUlo upara ja jAya che tema sAdhu paNa je saMsthA ke vyaktiomAM aniSTa hoya tyAM na jaI sArI saMsthA ke vyakitao sAthe anuba dha rAkhe. vagara ghaDAyelI akkasa hiMsAvAdI ke komavAdI saMsthAo ke vyaktione pratiSThA na Ape. madhyama mArganI pravRttionI chaNAvaTa : - have traNe pravRttione zikSaNa. nyAya ane Arogyane upalI koTIe kasIne joIe. uparanA traNa niyama na sacavAya to sAdhusaMsthA mATe te niravadha hovA chatAM upayogI nathI ema mAnavuM rahyuM. (1)zikSaNa:-zikSaNane prazna je sAdhuvarga leze ke tarata tenA kAraNe dareka sthaLe sthira thavAne prazna AvIne Ubho raheze. tenAthI pAdavihAra aTakI jaze. kAraNa ke te vicaraNa karatA haze te zikSaNa ke zikSaNa saMsthAnuM kAma nahi karI zake. sAthe ja zikSaNanuM kArya karavA jatAM dhavya, kSetra, kALa ane bhAva cAreyanA pratibaMdha AvI jaze. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (1) dravyano pratibaMdha e Avaze ke tene zikSaNathI loko temaja zikSaNa saMsthAnA loko sAthe baMdhAvuM paDaze. (2) kSetrane pratibaMdha ene mAtra zikSaNa kSetramAM agara te jyAM zikSaNa saMsthA haze tyAM ja rokAI javuM paDaze; e rIte Avaze. (3) saMsthAne samayacakra pramANe baMdhAvuM ke enA nimitta badhe samaya Apavo e kALane pratibaMdha Avaze. (4) bhAvane pratibaMdha e Avaze ke sarakAra Azrata saMsthA DAIne zikSaNamAM svataMtra vicAre mUkI zakaze nahIM. athavA khAnagI zALA haze to te saMpradAyanA zikSaNavicAra sAthe baMdhAvuM paDaze; ke sarakArI zALA haze te dhArmika zikSaNa paNa nahIM ApI zake. Ama zikSaNa pravRttimAM paDatAM sAdhuo mATe nibaMdhanatA rahI zakaze nahI. temaja kevaLa zikSaNanA kSetramAM paDavAthI bIjA kSetro sAthe anubaMdha : saMparka ke UMDI vicAraNuM paNa aTakI paDaze. ethI bIjA kSetrone te nyAya ApI zakaze nahi. bIjA kSetromAM aniSTo cAlatAM haze, sAmAjika mUlyo khavAtAM haze tyAre UMDANathI vicArI ke ukelI zakaze nahiM. pAdavihAra aTakI paDatAM te bIjA kSetranAM lokone gucavAtA praznamAM naitika mArgadarzana paNa ApI zakaze nahIM. te raparAMta zikSaNa karyuM ApavuM? e paNa prazna che? sarakArI zikSaNa Ape to tenA dhoraNa pramANe gyatA meLavavI joIe, eTaluM ja nahIM e zikSaNane sAmAjika mUlyo tarIke badalAvI zake ema paNa thavuM joIe. AjanA zikSaNakramane e rIte badalavA mATe prAraMbhathI ja-pAyAthI ja pherabadalInI jarUra che ane te sarakAra hastaka hAIne jaldI thavuM zaMkAspada che. eTale zikSaNanI pravRtti A rIte sAdhu saMsthA sAthe baMdha besatI nathI. (2) nyAya : eka kALe pAdarIo, kAcha mullAo, RSibrAhmaNe dharmagraMthonA AdhAre phesalo ApatA paNa Aje AkhA vizvamAM nyAya sarakAranA hAthamAM cAlyA gayA che. sarakAra kAyadA-kAnUna pAsa kare ane nyAyAdhIza, paMce, vakIlo tene calAve che. e bhaNuM karIne DIgrI meLavela Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vakIle ke nyAyAdhIze ke lokapriyatAnA AdhAre paMca banelA loko pAsethI e kArya choDAvIne sAdhu saMsthA e kArya karI zake ke meLavI zake e jarA vadhAre paDatuM lAge che. te uparAMta e kArya karavA jatAM kAyadA-kAnUna sarakArathI baMdhAyelA che kAM te sarakArane AdhIna thavuM paDe, kAM bAMdhachoDa karavI paDe, nahIMtara sarakAranA kAyadAno bhaMga karavA jatAM takasIravAra karavuM paDe. te uparAMta sAdhusaMsthA koIne zArIrika daMDa, prANavaphAMsI vagere sajAo kevI rIte ApI zake ? A uparAMta Aje pharatA pharatA nyAya na ApI zakAya; temaja loko paNa sAdhune nyAya apAvavA mATenI yogya vyakita rUpe mAnyatA na Ape. AmAM paNa dareka prakArane dravya, kSetra, kALane pratibaMdha AvI jAya che. pitAne koI vAta sAcI lAgatI hoya ane kAnUna bIjI ja vAta kahete heya ke sAkSIe-purAvAothI bIjI ja vastu siddha thatI hoya te ene pitAnA satyane guMgaLAvavuM paDe temaja eka kSetra pakaDavA jatAM sarva kSetranA saMparkaanubaMdha tUTI jAya che eTale A pravRtti paNa upayukta nathI. (3) ArogyaH A kSetra paNa sarakArI abhyAsa ane lAyasansa nIce che. eTale te kSetramAM javA mATe sAdhuoe khAsa abhyAsa karI lAyasansa meLavavuM paDaze. tema na thAya te te gunegAra Thare. - kadAca jAte vaidha-Dekadara na bane te auSadhAlaya banAvI tene phaMDaphALo ke sahAyatA mAgavA jatAM loko ke sarakAranI zehamAM ene taNAvuM paDe. temaja zikSaNa ane nyAyanI jema A kSetramAM paDavAthI kSetranuM pratibaMdha Ave ja che. Ama A pravRtimAM paDavAthI paNa dravya-kSetra-kALa-bhAvane pratibaMdha Ave che. sAthe ja UMDANathI sArvatrika vicAra ane sarvakSetrIya mArgadarzana mATe je nizcitatA temaja niSpakSatA joIe te na rahe. temaja mArgadarzana, cekI ke preraNuM chuTI jAya. sarvakSetra ane lokone anubaMdha ke saMparka na rahetAM te ekAMkI prati banI jAya che. ethI e paNa sAdhusaMsthAnI upayogitA mATe baMdha besatI nathI. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ghaNA lokonuM ema kahevuM che ke Ajano yuga jhaDapI vAhanane yuga che. junA kALamAM je paMtha kApatA lAMbo samaya lAgata. baLadagAdI ke ghoDAgADI va. pazu vAhanone upayoga thatA tenA badale nirjIva jhaDapI yaMtra sAdhu vApare to te uparanI traNamAMthI koI eka pravRti AdaravA chatAM vizALa janasaMparka sAdhI zake ane potAnI UMDI vicAraNA vaDe dareka kSetramAM mArgadarzana ApI zake. vAhananA upayoga pAchaLa e ke kiya ke jaLasthaLanA jIvonI hiMsA karatAM paNa je moTI vAta che te e ke enAthI moTA-moTA zahere ke kasmAoneja sparzI zakAze. nAnA gAma ke nagarane saMparka chUTI jaze. eTaluM ja nahIM pAdavihAramAM te koInI pAse paisAnI garaja karavAnI nathI. jyAre vAhanamAM besavAnI Adata paDatAM paisAvALAnI ke sattAvALAnI zehamAM AvavuM paDaze. Ama pazritatA AvI jaze; vyaktinI zehamAM taNAvuM paDaze ane pachI UMDANathI sArvatrika anubaMdha lokasaMparka ke kUTatAthI anubaMdha bagaDatA haze, sAmAjika mUlyo khavAtAM haze, tyAM paNa eNe zaramamAM taNAvuM paDaze. e uparAMta pAdavihArane maulika niyama visarAte jaze. e daSTie paNa vAhana upayogI nathI. zikSaNa-Arogya-nyAyanuM kArya lenAra saMsthAonI dazA : Aje sarvatra A madhyama mArgane bhinna bhinna sAdhusaMsthAoe eka yA bIjI rIte apanAvela che. paNa tenA kAraNe eka vastu te sApha che ke teo lokonuM naitika jIvana UMcuM ANuM zakayA nathI; temaja na te temane bhautika sukhathI pAchA vALI zakyA che. eTale keTalIka sAdhusaMsthAonuM mUlyAMkana ghaTI gayuM che, keTalIka paDI bhAMgI che temaja keTalIka koInA AdhAre cAlI rahI che. A pravRttiomAM paDatA sarvaprathama sAdhuoe eka ThekANe sthira thavuM paDyuM. pariNAme maTha, Azrama, maMdire, carcA sAthe davAkhAnAo, zikSaNasaMsthAo bAMdhIne temane tyAM rahevuM paDyuM. pariNAme Asakti AvI; ane Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 91 sthApita hitonI bhAvanAnuM jora dharmamAM paNa AvyuM. eTale sAhanI tejasvitA, niSpakSatA, niHspRhatA cAlI gaI sarvaprathama jaina yati saMsthAne ke bhadArakone laIe. tapa-tyAga ochuM thaI jatAM temaNe potAnI upayogitA siddha karavA davA, zikSaNa ane tiSanuM kAma hAthamAM lIdhuM. rAjAone Azraya sAdhyo ane dhIme dhIme paisAnA prapaMcamAM paDavA lAgyA. dhIme dhIme kaMcana sAthe kAminInA prapaMcamAM paNa paDyA ane pitAnuM mukhya dhyeya temaNe visarAvI dIdhuM. tyAre rAmakRSNa mizana, vaidika mizana ke IsAI dharma mizananA sAdhuonI dazAne paNa vicAra karIe. temane saMsthA calAvavA mATe dhaniko pAse phaMDa phALe karavo paDyo ke rAjyanI madada levI paDI. pariNAme sarakAra ke dhaniko kaMIpaNa khoTuM kare to paNa temanI sAme teo bolI zaktA nathI. eTaluM ja nahIM zikSaNa, Arogya ke rAhatanAM kAryone dhArmika pUTa paNa ApI zakatA nathI. evuM ja bauddha bhikSuonuM thayuM. zikSaNanuM kSetra laIne besatA parivrAjakapaNuM cAlyuM gayuM. Asakti vadhI tema ja lokone paNa naitika daravaNI ApI zakyA nahIM. pariNAme sAdhusaMsthA hevA chatAM, bauddhomAM mAMsAhAra, sagavaDo vagere tarapha vRtti vadhatI gaI che. pariNAme sAdhusaMsthAnuM mUlyAMkana ghaTI gayuM che. bauddha bhikSuone eka bIjo varga tibeTanA lAmAone paNa prAraMbhamAM AvI pravRttimAM paDyo. dhIme dhIme temaNe e pravRtti paNa choDI ane camatkAra temaja vikRta bhayane AdhAra lIdhe. A laukika rAhata-pravRttiomAM rahelA bhaya : AvI lokika pravRttiomAM moTAmAM moTo bhaya e che ke kAMto emAM paDanAre ajaba evuM enuM jJAna meLaveluM hovuM joIe eTaluM ja nahIM te paraMparA pramANe TakI rahevuM joIe. jyAre e TakatuM nathI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tyAre temane e kArya karatAM gRhasthanI hariphAImAM UbhA rahevuM paDe che ane jyAre pratiSThA tUTavAne bhaya, bina AvaData ke anavyAsanA kAraNe AvIne Ubhe che tyAre teo bhaya, camatkAra, lokamUDhatA vagerene Azraya le che. ane AvI jamAta sAdhusaMsthAmAM divase divase vadhatI jAya che. ane te nirUpayogI ja che eTaluM ja nahIM paNa rASTrasamAjane nukazAnakartA che evI loka-dhAraNuM khoTI nathI. hiMdU sAdhuo, (jeo "sAdha" kahevAya che,) brAhmaNa, lAmAo ke yatione varga, jemaNe cAritrya tarapha ochuM dhyAna ApyuM temaNe paraMparAgata jJAna, Arogya ke rAhatanA kAryonI zreSThatA na jALavI. pariNAme pitAnI upayogitA siddha karavA yaMtra-maMtra-tatra jAdu-ToNA-dorA-dhAgA jyotiSa, grahazAMti, pUjA, japa-pATha vagere kArya apanAvyuM ane lokone devI aMdhazraddhA tarapha vALyA. enA kAraNe temaNe sAcA dharmanI zraddhA-prarUpaNanuM mahatva ghaTADI mUkyuM ! to pachI apekSA e madhyama mArga yogya nathI! eTale ja camatkAre ke maMtra taMtrane vakhoDI kADhanAra Ajano zikSita varga ema kahe che ke evA sAdhuone lazkaramAM bharatI karI devA joIe, jethI temanI upayogitA siddha thAya ! ane kharekhara, jUnA kALamAM nAgAbAvA saMpradAyanA lekone rakSaNa karavAnuM-phejamAM rahIne hathiyArabaMdha rahIne laDavAnuM kAma soMpAyuM hatuM eTaluM ja nahIM teo ene dharmanI rakSA mAnatA hatA. Aje ALasu, gAMjo-aphINa-taMbAku pInAre, sAdhuone kahevAto varga moTe che. temane joIne ghaNA ema kahe che ke emanAM karatAM te zikSaNa, rAhata ane ArogyanuM kAma karatA sAdhuone madhya-mArga zuM khe che paNa ApaNe te ghaDAyelI sAdhu-saMsthAnA saMdarbhamAM ucca koTinA sAdhutvanI vAta karIe chIe. e kakSAe AvA vezadhArI loko sAdhu DaratA nathI. pachI teo, niSkriya beThA rahevA karatAM, game te lokopayogI janahitakArI kArya kare te khoTuM nathI, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paNa, ghaDAyelI sAdhusaMsthAnI pAse. je vyApaka sAcA dharmane mAnavajIvananA badhA kSetramAM sparza ke praveza karAvavAnI AzA rakhAya che ane naitika-dhArmika preraNuM ke cekInA kAryanI apekSA rakhAya che ke sAmAjika mUlya sudhAravAnI zraddhA rakhAya che e daSTie A zikSaNa, nyAya ke ArogyanAM kAmo rAhatanAM che-puNyanAM che. tevAM puNyakAmamAM paDayA pachI prasiddhi jaladI maLe che, pratiSThA paNa khUba maLe che-paNa tenAthI vyApaka sAcA dhama (ahiMsA, satya-nyAya-brahmacarya ane aparigraha) nuM kArya chUTI jAya che. itihAsathI bodhapATha laIe : eTaluM ja nahIM, jema camatkAre ke AMdhaLI zraddhAnA kAraNe paNa lokazraddhA ghaTe che, dharmakrAMtinAM kAryo aTake che temaja A kAryomAM paDatAM, phaMDaphALe karatAM, beTI zahamAM AvIne dabAI jatAM-sAdhusaMsthAnuM paNa teja ke mahatva paNa ochuM thAya che. enAM pariNAma rUpe ItihAsanA pAnAM upara vIsamI sadInA be dAkhalAo neMdhAyA che tenAthI bodhapATha levAno che. raziyAmAM khristI dharma saMsthAne jabara prabhAva hovA chatAM, te rAjyAzrita heIne, jhArazAhI, jamInadArI atyAcAra sAme na belI zakI. pariNAme sAmyavAda Avyo ane raziyA sahitanA yureziyAnI lagabhaga vIza karoDa janatA sAmyavAdI thaI gaI eTaluM ja nahIM ene cepa haMgarI vi. dezone paNa lAgyo che. bIjo dAkhalo bIjA vizvayuddha pachI, vistata bauddha sAdhusaMsthA hovA chatAM cInanI 45 karoDanI janatA sAmyavAdI banI gaI. eTaluM ja nahI, camatkArika gaNAtA lAmAonI je bhayaMkara durdazA lokoe karI tene jeTa nahIM jaDe. dalAI lAmAne hiMda bhAgavuM paDyuM ane paMcanalAmAne zuM karavuM paDyuM te te bhaviSyamAM ja khabara paDaze. A bahu ja spaSTa cetavaNuM; camatkAro vaDe aMdhazraddhA phelAvanAra nAmanI sAdhusaMsyA mATe che. temaja madhyama bhAga rUpe ekAda kSetramAM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAdhusaMsthAnI vizALa zakitane rokI rAkhatI pravRttio karatI sAdhusaMsthAe mATe che. ane Ama thavAnuM kAraNa eka ja che ke kAM to dareka sAdhusaMsthA pAse tenA mATe Avazyaka guNa hovA joIe ane te mATe tenA maulika niyamo sAthe jarA paNa bAMdhachoDa na karavI joIe. sAdhusaMsthAnuM kArya : sAdhusaMsthAnuM sAcuM ane mukhya kArya vyApaka nIti ane dharmane mAnavajIvananAM badhAM kSetramAM praveza karAvavAnuM che. ene mATe judIjudI jAtanI tapazcaryA karavI paDe che, kaSTo veThavAM paDe che, jAmelI pratiSThA jatI karavI paDe che, parigraha-jarUranI sAdhana-sAmagrIne paNa keTalIka vAra cheDavI paDe che. prANa hemavA sudhInI taiyArI rAkhavI paDe che. jyAre e kArya mUkAI jAya che prANa-pratiSThA ke parigrahanA mohane kAraNe enI sAthe bAMdhachoDa karavAmAM Ave che tyAre anubaMdha tUTe che. prANanA bhege paNa vyApaka ahiMsAdi dharmanA pracArathI pAchA vaLavuM na joIe. ema thaze te ja te susaMsthAo sAthe anubaMdha jeDI sAcA dharmane phelAvI ane samAjamAM AcarI AcarAvI zakaze. tophAne, laDAIo va. cAlatAM hoya tyAM temaNe phanA thaI ahiMsAsatyanI pratiSThA karAvavAnI che. eTale ja UDe loka-saMparka sAdhavA mATe pAda-vihAra ane bhikSAcarIne Avazyaka manAya che. tethI te taTastha rahI jIvananAM dareka kSetramAM mArgadarzana ApI zake. vaLI Arogya, nyAya, zikSaNa vagere rAhatanAM-puNyanAM kAryo mATe te taTastha rahI loko ane lokasevakone mArgadarzana ke preraNA ApI zake. emAM koI gUMcavAtA prazno hoya te ukelI zake. paNa tevAM kAryo to lasaMgaThano ke lokasevaka saMgaThane ja calAve te ja IcchanIya che. pite jAte evAM rAhata kAryomAM pratyakSa na paDe. nahiMtara badhA kSetranuM UMDuM ane vyApaka cija chUTI jaze. mera sarvAgI ane susaMsthAo sAthe dharmAnubaMdhanuM je pracaMDa kArya paDyuM che te berabhe paDaze. eja kAraNa che ke Aje sAdhusaMsthAe pitAnI gaphalatane kAraNe pitAnuM prathama Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sthAna gumAvyuM che ane rAjya saMsthA jenuM chelluM sthAna rahevuM joIe teNe paheluM sthAna meLavyuM che. prajAnA rAjyamAM, prajAne rAjya upara aMkuza re joIe. ane AvI taiyAra prajA tyAre ja thaI zake jyAre sAdhusaMsthA emanI aMdara dharma-nItinAM sAmAjika mUlyone pharI samajAve. nahIMtara Aje loko ja nahIM lokasevako ane sAdhusaMsthAno paNa moTo bhAga rAjyanI zehamAM dabAI gayo che. vicAraka sAdhuoe prajAne-lokone temaja lokasevakone taiyAra karI rAjya upara aMkuza ANavA mATe, rAjya saMsthAnI zuddhipuSTi mATe kAma karAvavuM paDaze. teja te pitAnuM mokharAnuM sthAna jALavI zakaze. ane lekasevakonuM ane lokonuM bIjA ane trIjA naMbaramAM kramazaH sthAna apAvI zakaze. eTaluM ja nahi, krAMtipriya sAdhusanyAsIoe lokasevako kyAMya bhUla karatA heya, rAjya saMsthAnA zehamAM, kAma vadhAre thaze e lobhamAM pratiSThA ke AjIvikA vRddhinA mehamAM taNAtA hoya to tarata temane preravA paDaze, ane lokasevako dvArA lokasaMgaThananAM pratyakSa ghaDataranuM ane loko bhUlatA hoya te temane jAgRta karavAnuM kAma karAvavuM paDaze. Ama thAya to ja cAre saMsthAo yathAsthAne goThavAya. nahiMtara rAjya saMsthA dAMData ne aniSTakArIonA hAthamAM ramI jaze. pachI sAdhuone upadeza asarakAraka nahIM rahe. puNya kAryothI ani TaLaze? ghaDAyelI sAdhusaMsthAnuM upayukta mukhya kArya hovuM joIe--paNa madhyama mArgIya pravRttio ke rAhatakAryo-puNyakAryomAM jAte paDavA jatAM aniSTa TaLatAM nathI e eka kaDavuM satya che. temaja prA taiyAra thatI nathI. evuM paNa jovAmAM Ave che ke AvAM rAhatakAryomAM paDyA pachI prajane sAcI rIte ghaDavAnuM kArya paNa khoraMbhe paDe che. cInanA baula viSNu, tibeTanA lAmAo, yurepanA pAdarIo va.nA dAkhalA te viIsamI sadInA che ke temaNe kaI rIte bIjI pravRttiomAM paDavAthI lehAnuM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjanIya pada yuM eTaluM ja nahIM temane prANa bacAvavA bhAgI nIkaLavuM paDyuM! rAhatanAM (puNyanA) kAryomAM paDavAthI jAte ja sAdhusamAja dhanika ke rAjasattAnI zehamAM AvatA lokonI ahiMsaka pratIkAra zaktine jagADI zakatA nathI. tethI sattAnuM jora vadhe che ane sAthe sAthe vaibhava-vilAsa vadhe che. ane tenuM pariNAma varga-vigrahamAM Ave che. evuM nathI ke kevaLa bIjA sAdhuo evuM kare che, paNa, ghaDAyelI ane jene spaSTa mArga maLe che te jaina sAdhusaMsthAnA moTA bhAganA sAdhue paNa e mArgane bhUlI jaIne, sAMpradAyiktAne apanAvI, saMkucita banI e mArge jaI rahyA che. sAMpradAyikatAnA kAraNe temaNe sAMkaDuM vartuLa banAvyuM paNa jagatanA jJAna-vijJAna mATe magajanA bAraNuM baMdha karI dIdhAM che. pariNAme dravya-kSetra-kALa-bhAvanA baMdhana vagara je niHspRhAthI kArya thavuM joItuM hatuM--prANa-pratiSThA ane parigrahanA bhoge mahAvIra bhagavAna, vizALa lokasamudAya mATe ja nahIM samaSTinA samasta jIvo mATe je karI gayA tene tyAMja aTakAvI devAmAM AvyuM hoya ema lAge che. keTalAka jaina sAdhuo te ema spaSTapaNe kahe che -"e kAma prabhunuM hatuM. ame kyAMthI karI zakIe !" Ama nisteja thavAnuM koI kAraNa nathI. jarA zAMtithI ane UMDANathI vicAratAM lAgaze ke bhagavAna mahAvIre bahu spaSTa mArga batAvyo che. kharekhara to temaNe badhA kSetrane sparzate, vyApaka dharma phelAvatA, sAmAjika mUlya sthApo mArga batAvyo che. Aje jarUra che jaina sAdhuoe pite che tyAMthI AgaLa vadhavAnI ane e mArge jaIne bagaDele anubaMdha sudhAravAnI. kaMcana-kAminI-saMsAra choDIne cAlanArane vaLI saMpradAya, dhanika samAja ke sattAnA baMdhane zA mATe svIkAravAM joIe? e te nigraMtha che. teNe nibaMdha thaIne vyApaka dharma pracAra karavo joIe. jyAM sudhI ghaDAyelI jaina sAdhusaMsthAnI utpattinA mULa uddezya ane guNa temaja ene anulakSIne tenI upayogitAne vicAra nahI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karavAmAM Ave te sAdhusamAjanI sAcI upayogitA siddha nahIM thAya. keTalAka ema kahe che ke ame-jaina sAdhuo te dIkSA eTalA mATe laIe chIe ke kevaLa upadeza ApIe ane pharIe. je eja lakSya heya-ane sva-para kalyANanI sarvAgI bhAvanA sAthenI upayogitAne teo asvIkAra karatA hoya to kevaLa upadeza vagere te gRhasthAvasthAmAM paNa ApI zakAya che tyAM paNa nyAya-nItithI pramANika jIvanavyavahAra calAvata te upayogitA hatI jane! athavA samAjasevaka (racanAtmaka kAryakara ) thaIne rahetA te tyAM paNa sArI upayogitA hatI. kra. paNa sAdhusaMsthAnI upayogitAnuM eka pAsuM che-spaSTa mArga jenA upara have pachI vicAra thaze-eja mAge emane javAnuM che. eTaluM ja nahIM vyApaka dharmanA badale sAMpradAyika kriyAkAMDe ke temanI saMpradAya vaDe saMcAlita zikSaNa-saMsthAo calAvavAM paNa sAdhusaMsthAnI upayogitA nathI. sAdhuo je madhyamamArgamAM paDaze to teo siddhAMta, satya ane lokazraddhA beI besaze evuM mane te spaSTa lAge che. jemaNe spaSTamArgane samajyA nathI paNa ekAMta pravRttivAda ke ekAMta nivRttivAdathI kaMTALIne A madhyama mArgamAM jhaMpalAvyuM che temanI sthiti sArI rahI nathI. keTalAka bhUdAnamAM gayA, keTalAka zikSaNa-Arogya temaja grAmajogamAM paDayA te keTalAka pAchA gRhastha banI gayA. deravAsI, sthAnakvAsI terApaMthI jaina saMpradAyamAMthI hamaNanA varSomAM zrI caitanyajI, kalyANajIbApA (sonagaDha) prakAzavijayajI, sAdhakajI, satIzajI vagere nIkaLIne A madhyamArga tarapha gayA. paNa tenuM pariNAma joI zakIe chIe ke je tejasvitA sarvekSetrane ajavALatI te eka ja kSetramAM kuMThita thaI gaI ane pariNAme pitAnA samAjamAM sthAna mevAnI sAthe-bIjA samAjamAM paNa temanuM sthAna khovAI gayuM che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ to zuM mAdhyama mArga upayogI nathI? te have e paNa vicAravAnuM rahe che ke zuM A madhyama mArga upayogI nathI. ghaDAyelI sAdhusaMsthAnI dRSTie temaja vyApaka dharma pracAranI dRSTie tenI upayogitA saMdigdha ja che. eTaluM kharuM ke vezadhArI, aspaSTa daSTivALA, saMpradAyamehI, akarmaNya nAmanA sAdhuonI kaMI paNa pravRttinA abhAvamAM e eka rIte ThIka che. eTaluM ja nahIM sAdhuone sarvakSetramAM dharma pracAra karavo heIne te kSetramAM preraNA te ApavI ja paDaze. paNa tene racanAtmaka rUpa ApavAnuM che te te kSetramAM-Arogya, nyAya ane zikSaNamAM je sAdhako ( lokasevake) tene apanAve ane temanA mATe e kSetra mUkavAmAM Ave te vadhu hitAvahI thaze. teo gRhastha ke vAnaprasthI heine ekaja sthaLe amUka pratibaMdhothI rahIne kArya karI zakaze temaja sAdhusaMsthAnuM mArgadarzana meLavI teo e kSetrane vadhAre sArI rIte saMbhALI zakaze. paNu, sAdhusaMsthAnI daSTi, kakSA ane maryAdA judI che. teo madhyama mArgamAM paDaze te dhIme dhIme teo mULa maryAdAo cUkatA jAze. pariName na to teo junI sAdhusaMsthAmAM rahIne spaSTa mArga tarapha tarapha kUca karI zake che ke na to teo lokasevaka saMsthAmAM baMdhabesatA AvI zake che. eTale ja sAdhusaMsthA mATe badhI daSTie spaSTamArga ja upAdeya lAge che. carcA-vicAraNuM ene upayogI banAve ! pU. daMDI svAmIe carcA upaDatAM kahyuM: "sanyAsa AzramanI kapanA jotAM, hiMdanI sAdhusaMsthA sanAtana jaNAya che. je e saMsthA pitAnA pAMca mahAvratanA yogya mArgo hoya to te lokasevaka saMsthA ane rAjya saMsthA upara pitAne prabhAva pADI zake. sanyAsa AzramanuM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahatva buddha ane mahAvIra pahelAM rahyuM paNa kaMcana - kAminI ane rAjyAzrayanI pAchaLa jatAM teNe mahatva khoyuM. caDatI paDatI darekanI thAya ja che. have tene punaH pratiSThApana karI upayogI banAvavI joIe. e mATe anubaMdha vicAradhArAne je bhagIratha prayatna ApaNA badhA vaDe thayo che te pAra paDe !" vizvanI sAdhu-saMsthAo zrI. mATaliyAe kahyuM "vizvanI (vyakita, saMsthA, samAja ane samaSTinA vikAsanI) dRSTie vicArIe chIe tyAre khristI, jaina, bauddha ane vaidika vagere sAdhu paraMparAmAMthI be paraMparA levI paDaze. (1) eka phAlane taiyAra karI zake tevo varga je eka pradezamAM rahe, tyAM saMgaThane UbhAM kare temaja tyAMnA badhA kSetre lokanyAya, lokazikSaNa, loArogyanA kSetrone vyavasthita kare. (2) tyAre bIjo varga parivrAjaka saMdha taiyAra thAya je kSetra badalAvato ja rahe. nahIMtara temane mamatvane pAsa lAgaze. paheluM kAma sevAvRti vizeSa haze temane phAvaze. paNa jJAnI ane sAra kheMcanArane A kAma nahIM phAve, teo pharatA raheze. temane eka sthaLe besADaze to ye teo pharaze emane bIjI zreNimAM rAkhavA paDaze. A bannenI sAthe "ochuM laI vadhu ApavAnI bhAvanAvALa" gRhastha vagarane paNa sAMkaLavo paDaze. A mATe ghaDAyela sAdhu saMsthAnAM na hoya tevAM ghaNuM sAdhuomAM saMzodhana karavuM paDaze. rAmAnaMdI sAdhuo AkAzavRttithI jIvatA ane rAmAyaNa dvArA prajAmAM saMskAra sacina karatA hatA. kabIrapaMthIo paNa karatA hatA. teo parizramI ane bhakitavALA khUba; paNa cekonA abhAve temanAmAM vikRti AvI gaI. je tenuM saMzodhana thAya che teo paNa upayogI thaI zake. e ja sthiti zivAnaMda mizana, yatio, bauddha sAdhu saMsthAonI che-je saMzodhana mAge che. gRhasthAzramI sAdhuomAM svArtha vaLe ane vikRti AvI tema parivrAjakomAM paNa kSetramamatva, ziSyamamata vyakitamamatva, saMsthAmamatva Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 100 vagere pesaze. tevuM ja paratatvamAM rAcatA nivRttivAdI parivrAjakone laIne jIvana ane vahevAra vacceno bheda UbhuM karavAthI samAjamAM virodhAbhAsa Ubho thaze; tArkika saMtoSanA sAdhano thaze, pariNAme samAjamAM nAstikatA vadhaze. eTale saune saunAM sthAne rAkhIne, khristI, rAmAnaMdI, kabIrapaMthI va. gRhasthAzramI sAdhuone temanAM sthAne rAkhIne; sthAyI rahIne sevA karatA parivrAjaka-sevakone navAyuganA vAnaprasthIonA sthAne rAkhIne, ane parivrAjaka (pharatA) ne paramahaMsanA sthAne rAkhIne traNeya vargonuM saMzodhana karavuM paDaze. AmAM ekeya vargane cheDe cAlaze nahIM. A rIte vizva sAdhu-saMsthAnuM pratIka bhAratamAM UbhuM karavuM saheluM thaI paDaze. spaSTa mArga ja sAre zrI. devajIbhAI: "janI ghaDAyelI sAdhusaMsthA tarIke jaina sAdhu saMsthA che. paNa Aje temAMnA keTalAka ekAMta pravRttinI ke ekAMta nivRtinI vAta kare che. temAMthI ghaNuM spaSTa mArgane choDIne madhyama mArga tarapha gayA che. tethI ghaNAnuM mana te tarapha DoLAya che. paNa sthA. samAjamAMthI e mArge janArA kalyANajIbApA temaja caitanyajIe koI evo pracaMDa Adarza mUkyo nathI ke bIjA e tarapha jaI zake. . mutipUjaka samAjane tAjo dAkhalo zubhavijayajIne che ane june dAkhalo jinavijayajIne che. sahuM kaMIka kare che paNa te ghaDAyelI saMsthA mATe anukaraNIya che, ema na kahI zakAya. hamaNAM "kAnajIsvAmIe je mArga lIdho che temAM mATaliyAjI kahe che tema navA samAjanI nAktiA UbhI thavAne bhaya che. e sivAya temaNe sAdhujIvananAM maulika niyamo bhikSAcarI, pAdavihAra va. paNa mUkI dIdhA che. eTale spaSTa bhAga eja bhale kaMIka vicitra lAge paNa tene ja apanAvavA jevuM che. Aje anubaMdha vicAradhArA tarapha ghaNA cunaMdA sAdhu-sAdhvIe mIMTa mAMDI rahyA che. keTalAka e mArge mAnasika Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 101 rIte badalAI gayA che. A mArge nirbhayatAthI AgaLa vadhatAM prayoga saphaLa thatAM jeo dUrathI rasa le che teo pratyakSa rIte sakriya rasa leze." eka ekama mAnIne cAlIe : zrI. pUjAbhAI kahe: "sarvadharma samanvayamAM mAnanArAM sAdhuonI AvI aneka zibira yojavI paDaze. sAdhusAdhvIo ghaNuM AgaLa Avaze paNa temAMthI viNavA paDaze. A kaThaNa mAge gRhastha te nahIM jaI zake. jo ke Aje sAdhusaMsthAmAM ghaNuM nIcalI koTinA che paNa temane sudhAravA paDaze. emane ja samAjanI nitika cokInuM kAma soMpavuM paDaze, pacIsa, pacAsa ke so gAmaDAMnA ema ekama karI temane soMpavA paDaze. temanI jarUrata ochI haze. te game tyAM saMtoSAI zakaze. vyakitao pAse ochuM le te sArUM. ane emane se pelAM ekamomAM, vAlIo, vidyArthIo, zikSako va. saine teo saMparka sAdhaze. DeAkaTarone paNa maLaze ane nyAyapaMcone 5Na ane dareka kSetramAM zuddhi lAvaze. prAraMbhamAM AvA saMzodhaka tyAgI ne rUDha janatAnI upekSA jovI paDaze paNa prema ane vartana dvArA, lakathaddhA pragaTaze. bhalAnaLa kAMThA prAgakSetra e mATe namUne che. hajAre mANasAe munizrInI vAta e rIte svIkArI lIdhI che. Ama leka jAgRti AvavAthI derA - dhAgA, vADAbaMdhI, beThADupaNuM, ataDApaNuM ane bahu parigraha rAkhanArA vepArIone ApoApa sudharavuM paDaze. sarcalAITa Ave tyAM phAnasa jhAkhuM paDe ja che. jAgRta samAja svachaMdatAne ghaDIbhara paNa nahIM TakavA de !" dharmanI khetI : - zrI. baLavaMtabhAI: "dharma khetI che ane sAdhu-sAdhvIoe e khetI karavAnI pratijJA lIdhI che. eTale temaNe rUDhicustatA ane saMpradAyavAdanA jALAM jhAkharAM kADhI nAkhI, jUnAM ane khATAM mUlyanAM pipaDAM kADhI nAkhI, kSamA ane samanvayane varasAda varasAvI uttama kheDa karavI paDaze. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 102 lokasaMparka te jarUrI che ja. bhale himAlayamAM jaIne tapa kare paNa temane pAchA te loko vacce AvavAnuM ja che. kheDUta game tema vAve te bI nakAmAM jAya tema aniSTone rokyA vagara sAdhu upadeza Ape te tenAthI kAma na thAya! Aje te gI, pAkhaMDI vagere sAdhuveze pharanArA ghaNA che tethI sAcA sAdhuone sahana karavuM paDe che. je e sAdhuo jAgRta thAya to jarUra nakAmo-kacaro sAdhu saMsthAmAMthI nIkaLI jaze. spaSTa mArga tarapha ja..! pU. saMtabAlajIe kahyuM : "have ApaNe sAdhu-sAdhvIo viSenA spaSTa mArga tarapha vicAraNA vadhArI rahyA chIe eTale jarUra tene ghATa ghaDAze. zuddha sAdhya mATe sAdhu sAdhvIoe zuddha mArga ja levo joIe. azuddha sAdhanono upayoga na thavo joIe. dhIre dhIre sahaciMtanathI A vAta samajAze !" zrI, zropha : "sarakAra ane mUDIvAdanA Azraye sAdhusaMsthA na paDe, tema ja navI peDhIne mUDIvAdathI dUra rAkhI taiyAra karavAnuM kArya sAdhusaMsthAe jaladI karavuM paDaze. gosvAmI : "dareka kSetramAM kaDavA mIThA anubhava thAya ! tema sAdhu saMsthA aMge paNa che. te chatAM zraddhAthI mIThAne saMkalita karatAM kaDavAza ApoApa dUra thaze. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [7] upagitAnAM pAsAMo - spaSTa mArga munizrI nemicaMdrajI ] [ 1-9-61 sAdhusaMsthAnI upayogitAnAM pAsAMonI vicAraNAnA saMdarbhamAM atyAra sudhI (1) nivRttivAda, (2) pravRttivAda, temaja (3) madhyama mArga - enA upara vicAra thaI cUkyo che. ahIM cothuM pAsuM tapAsavAnuM che ane te che (pravRttinivRtti viSe) spaSTa-mArga. ekAMta nivRtti mArge janArA paNa upadeza, preraNA, kriyAkAMDane Adeza vagere pravRtti Adare ja che - AdarAve che. tenI sAthe ekAMta pravRtti kevaLa bhautika heIne te paNa upayogI nathI; ane madhyamAga rUpe nyAya, zikSaNa ke Arogya vagerenA rAhatanA kSetramAM paNa baMdhAI javAnuM heIne te paNa yogya nathI. eTale atyAre evI pravRttine vicAra karavAnuM che je sAdhusaMsthA mATe niravadhi che, dravyakSetra kALabhAvanA pratibaMdha rahita che. ane temAM paNa atyAre A yuge kaI pravRtti vadhu agatyanI ane upayogI che ? temaja sAdhusaMsthA pitAnI upayogitA mATe e pravRti kare tyAre nIcenI bAbato paNa vicAravI paDaze: (1) A kAma phAvaTanuM che ke nahIM ? (2) rAjya, lokasaMsthA ke loka sevaka saMsthA e kAma karI ja na zake evuM che ? Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 104 (3) e kAmamAM dravya, kALa, kSetra, bhAvanAM baMdhane te AvatAM nathI ne ? (4) A kAma svadharmamAM Ave che ke nahIM ? spaSTa mArga: A cAre daSTie vicAratAM je mArga nIkaLe che te spaSTa mArga che. sAdhusaMsthAnI javAbadArI (chakAyanA mAbApa - vizvavatsala) tarIke 5 pravRttio - kAryo gaNavI zakAya: (1) sAmAjika, Arthika, rAjakIya, dhArmika, sAMskRtika, zaikSaNika temaja AdhyAtmika va. dareka kSetramAM upadeza, preraNA, mArgadarzana ane jyAM anivArya jarUra lAge tyAM Adeza Ape. (2) jyAM jyAM anubaMdha bagaDyA ke tUTaDyA hoya, ke tema thavAnI zakayatA hoya tyAM tyAM pitAnAM tapa-tyAga-balidAna-preraNA va. dvArA sudhAravA ke sAMdhavAno prayatna kare. (3) lokaghaDatara mATe ane ahiMsA, satya, nyAya vagere dharmanI pratiSThA mATe sAmudAyika ahiMsAnA prayoga dvArA lokazikSaNanuM kAma karavuM. (4) jyAM jyAM je kSetramAM anyAya cAlatuM hoya tyAM-tyAM sArvajanika nyAya apAvavA prayatna kare. (5) sArvajanika Arogya mATe mArgadarzana ApavuM. have A pAMce pravRttione uparanI batAvelI cAra kasoTI upara kasIne joIe. te mujaba Aje AkhA vizvane hRdayathI eka karavAnuM kAma agatyanuM che. e kAma kevaLa A spaSTa mArganI pravRttiothI ja thaI zake evuM che. sAdhusaMsthAmAM nizcitatA che, niSpakSatA che temaja lokasaMparka UMDANathI maLe te mATe sarvatra vicAravAno avakAza che, temaja vicAra karavAne paNa samaya che eTale te badhA kSetramAM preraNa, mArgadarzana, upadeza ane zakaya hoya tyAM Adeza paNa ApI zake che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 105 ane vizvAsa che ke A kAma tenI phAvaTanuM che. A pravRttio karavAmAM sAdhusaMsthAne kavya, kSetra, kALa ane bhAvanA pratibadhe naDavAnA nathI; kAraNa ke e te kSetranAM pade, sattA ke pratiSThAnA lAbhathI dUra ane taTastha raheze. koI eka pravRtti sAthe jakaDAI javAnuM na hoIne tene sthAna (kSetra) ke samayanAM baMdha raheze nahIM. vizvahitanI daSTie ja enI vAta heIne tenA vicAre (bhAvo) upara koI paNa prakArano khoTo prabhAva Avaze nahIM. e sAdhusaMsthAne svadharma che eTaluM ja nahIM emAM enAM siddhAMta, paraMparA temaja uddezya surakSita rahe che. te vizvanA AtmAonuM bhAvarakSaNa karIne vizvAtmadharmane pALe che. have jovAnuM e che ke zuM bIjI koI saMsthA tenuM A kArya karI zakaze kharI? rAjyanI te kevaLa zAsana pUratI maryAdA che eTale tene te e pravRtti sparzatI nathI. lokonI pitAnI maryAdA hoIne teo e pravRttiomAM pUraka banI zake. lekasevako paNa kadAca prANa pratiSThA choDavA taiyAra thaI zake paNa sarvakSetramAM mArgadarzana na karI zake. e kAma kevaLa sAdhusaMsthA vaDeja thaI zake. anubaMdha aMgenI pravRtti : bIjI pravRtti, anubaMdha joDavAnI, tUTato hoya te sAMdhavAnI, temaja bagaDelo hoya te sudhAravAnI che. te pravRtti paNa badhA karatAM agatyanI che. AjanA yuge to temAM DhIla pAlave tema nathI. A pravRtti sAdhusaMsthA mATe phAvaTanI paNa che kAraNa ke bhAratamAM sAdhusaMsthA pratye dareka kSetramAM mAna che ane te A kAma te asarakAraka rIte karI zakaze. badhAM kSetramAM peselAM aniSTa kevaLa anubaMdhathI ja sudharI zake tema che. A aMge eka bAbatanuM dhyAna rAkhavuM paDaze ke anubaMdha badhAM kSetro vacce paNa joDavo paDaze. kevaLa dhArmika kSetra laIne, temAM paNa saMpradAyagata anubaMdha joDavA jaze te te vyApaka rIte badhAM kSetranAM aniSTa dUra karI zakaze nahIM. saMpradAya sAthe moha saMbaMdha rahetAM. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 106 saMpradAyagata aniSTo cAlatAM raheze, rUDhigata ane mUDIvAdI vartuLanA teo hAthA banI jaze ane kevaLa dAnapuNyanAM rAhatanAM ke kriyAkAMDanA kAryo sudhImAM teo preraNA ApI zakaze. sarvakSetre zuddhi ANavA, khATAM mUlyone nivAravA mATe UMDo saMparka ane nirapekSa bhAve vicAra karI anubaMdha karavAthI sAcuM kArya thaI zakaze ane te sAdhusaMsthAnI phAvaTanuM che. enI pAse tapa-tyAganI mUDI che. kaSTa sahana to karI ja zake che. sAtheja AkSepe sahana karavA mATe thoDIka taiyArI karavI paDaze. bIjI saMsthAo dvArA A kArya amUka kSetre ke amUka hada sudhI thaI zake tyAre sAdhusaMsthA mATe sva sAthe parakalyANanI-vizvakalyANanI prakriyA e javAbadArI che ane vizvakalyANa mATe anubaMdha vicAra anukULa che, temaja emAM dravya, bhAva, kALa, kSetranAM baMdhane naDatAM nathI. te uparAMta tAdAmya-[ save AtmAmAM samAnatA AtmIyatA jevI ] ane sAthe taTasthatA [ koI ghaNu prakAranA baMdhanamAM na baMdhAvuM ] tenI aMdara saheja che. emAM siddhAMtane kyAMya bAdha AvatuM nathI kAraNa ke sAdhunuM kArya te svakalyANa sAthe dareka kSetramAM dharmane praveza karAvavAnuM che. nahitara, dharma eka saMpradAyanA vADAmAM purAI raheze, kAM te kriyAkAMDathI ja dharmane saMtoSa mAnI levAze, samagra samAjanA jIvanamAM vyApaka sAce dharma utarI zakaze nahi. eTale teNe vyApaka rIte badhAye lokomAM-kSetramAM vyApaka dharmane UtAravAne che. leka ghaDatara : sAdhu saMsthAnuM nirmANa, loka ghaDatara mATe thayeluM che eTale te enI pravRtti che ja ane phAvaTanuM kAma che. kAraNake bhAratamAM lokone ghaDavAnuM kAma, saMskAronuM siMcana karavAnuM kAma eja saMsthAne soMpavAmAM AveluM ane sAdhusaMsthA e mATe TevAyelI che. loka ghaDatara na thAya te aniSTa tatta, dAMDato samAjamAM phUle phAle ane pariNAme ahiMsA-satyAdi vyApaka dharmane prayoga saphaLa na thaI zake ane aMte tenA kAraNe sAdhusaMsthAne ja sahana karavAnuM thAya. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 107 Aje loka ghaDataranA kArya upara keTalAMka jALAM bAjhI gayAM che. te lekasasthA, rAjya saMsthA ke lokasevaka saMsthA dvArA dUra thaI zakaze nahIM. - e kevaLa sAdhusaMsthA ja karI zakaze. AmAM paNa dravya, kSetra, kALa, bhAve baMdhAI javAnI bIka nathI. ulaTuM dharmasaMsthApakoe jyAre jyAre lokomAM ghaDatarane abhAva joyo tyAre temaNe pitAnuM jIvana loka ghaDatara mATe ApI dIdhuM eTale e kAma svadharmanuM paNa che. ane eja kArya temanI paraMparAmAM cAlatI sAdhu saMsthAe karavAnuM che. e mATe sAmudAyika ahiMsAnA prayogo dvArA lokazikSaNanI pravRtti kevaLa agatyanI ja nathI; paNa anivArya che. sArvajanika nyAya : leka ghaDataranI pravRtti pachI Aje je pravRtti sAdhusaMsthAe upADavAnI che te che sArvajanika nyAyanI. Aje game te sAdhusaMsthAne laIe ane tenA mULamAM dharma saMsthApakone joIe te temaNe A pravRtti upara khAsa bhAra mUkyo hato. temaNe samAjanI pita-pIDita vyakitaone nyAya apAvavA mATe jIvana homI dIdheluM. buddha, mahAvIra, Izu, mahaMmada ke mahAtmA gAMdhI darekanA jIvanamAM sArvajanika nyAya mATe akhaMDa laData joI zakAya che. A pravRtti sAdhusaMsthA mATe vadhAre upayukata eTalA mATe che ke e enI paraMparAgata pravRtti che. sAthe ja vizvanA prANImAtrane nyAya ApanAra saMsthA ja sArvajanika nyAyane pitAnAM kArya rUpe laI zake che. sArvajanika nyAyano eka artha e che ke sarvaprathama prajAne jAgRta karavI ke te anyAyanI sAme laDe. nyAya jemanA hAthamAM che evA vakIla, nyAyAdhIza athavA sarapaMca vagere nyAya ApanArA lokone kharI dizAmAM prere temaja nyAya laMbAya ke kharcALa bane nahIM te mATe lokasaMgaThane. mAMthI nyAyamaMDaLo UbhAM karAvI gharameLe patAvaTa, prajAnA nyAyapace, ke lavAdo vaDe jaladI tene ukela ANe ane loko vacce samAdhAna karAve. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 108 e mATe sAdhusaMsthAne sarakArI kAyadA kAnUna, polisataMtra ke sazastra senAne Azraya levA-levaDAvavAnI jarUra nathI. teNe ahiMsaka prakriyA dvArA nyAya ApavA-apAvavAnuM kArya goThavavAnuM che. sAdhusaMsthAne loko upara eTalo badho prabhAva che ke sAdhuo je jarAka nyAya-bhAvanAne vega Ape te ghaNA jhaghaDAonuM samAdhAna thaI zake che. ghaNIvAra evuM saMbhaLAya che ke amuka gAmanA be pakSee amaka mahArAja sAhebanI hAjarImAM samAdhAna karI lIdhuM. A sAdhusaMsthAne spaSTa prabhAva che. alabata e mATe ghaNIvAra sAMpradAyika-moha, pratiSThA vagerene tyAgavA paDe. te sivAya paNa AjanA jIvanamAM gera-vyavasthA AvI gaI che. tene dUra karavI te paNa sArvajanika nyAyamAM Ave che. mAnava jIvananA te-te kSetre te-te yogya adhikArI saMsthAo pAse rahe to ja badhI saMsthAone ane prajAne sAco nyAya maLI zake. Aje anubaMdha pramANe cAreya saMsthAonuM yogya sthAna nathI rahyuM. rAjya saMsthAe prabhutva jamAvyuM che ane sAdhusaMsthAnuM sthAna pAchaLa gayuM che. te sarvaprathama sAdhusaMsthA, pachI lokasevaka saMsthA, pachI lokasaMsthA ane tyArabAda rAjya saMsthA Ave e mATe sAdhusaMsthAe satata kArya karavuM paDaze. yogya saMsthA egya sthAne Ave, bIjI agya saMsthA tenuM sthAna na pacAvI pADe tenI paNa takedArI rAkhavI paDaze. A kArya paNa agatyanuM che. ane A kAma vizvakuTuMbI sAdhusaMsthA sivAya anya saMsthA karI zake tema nathI; temaja A kArya karatAM dravya, kSetra, bhAva ke kALanAM baMdhane naDatAM nathI. temaja A kArya sAdhusaMsthAnI phAvaTanuM che kAraNa ke paraMparAgata ene bhAge e AveluM svadharmanuM kArya che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 sArvajanika svAstha: sAdhusaMsthA mATe spaSTa mArganI pAMcamI pravRtti je batAvavAmAM AvI che te sArvajanika svAthyanI che. A svArtha eTale kevaLa zArirIka svAstha ja nahIM. te te DokaTaro, vaidyo paNa sudhArI zake che paNa tana, mana ane AtmAnuM svAthya che eTaluM ja nahIM dareka rIte svastha samAja Ubho thAya te sArvajanika svAdhya che. te kArya kevaLa vizvanA prANI mAtranI rakSikA ane mAtApitA samI sAdhusaMsthA karI zake che. kAraNa ke tenA sabhyoe hAnikAraka mithyA AhAravihArathI dura rahI, khAnapAna saMyama karIne tathA tapa-upavAsa-svAdaya vaDe tananuM svArtha saMyama samatA ane kaSAyamana sAthosAtha vividha dharmo, darzane, vicAronA vivAda ke jhaghaDAo vyavahArika rIte ane kAMta dvArA maTADIne sarva dharma samanvaya, sarvadarzana-samanvaya vaDe mananuM svAthya temaja rAgadveSa, moha, vraNa, zaka, bhaya, mithyAdaSTi dvArA upArjita dhAtI karmo dvArA jyAM jyAM Atmika guNono ghAta thAya che, tyAM tyAM sAvadha rahIne saMvara ane nirjarA dvArA samyakajJAna, darzana cAritra vaDe Atmika svAdhya meLavavA mATe sAdhutA svIkArI che. eTale ja AvI sAdhusaMsthA mATe A kArya saheja che. zArirIka svAzya, mAnasika svAdhya temaja Atmika svAthya jALavavA mATe dareka dhameM mArgadarzana kareluM ja che ane Ama svastha samAjanI pravRti e sAdhusaMsthA mATe svadharmanI che. A kAma sAdhusaMsthAnI phAvaTanuM paNa che; kAraNa ke AhAravihArano saMyama svAda jaya temaja vrata-upavAsa te jAte karIne bIjAne paNa te mArge prabadhI zArirIka svAstha jALavI rAkhavA mArgadarzana ApI zake che. krodha mAna, mAyA-lobha ke svArthanA prasaMge mAnasika samatA, zAMti ane kaSAyazamanane rarato mAnasika svAstha mATe cIdhI zake che. sAthe sAthe vividha dharmo ane darzanonuM saMpUrNa jJAna, darzana ane tene anurUpa ujata cAritryanA mArge jAte jaI Atmika svAsthane rasto bIjAne Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 110 citavI zake che. jyAM jyAM Atma-guNone ghAta rAga-dveSa, moha, ghaNuM, bhaya-mithyAdaSTi dvArA thatA hoya tyAM sAvadhAna rahIne saMvaranirjarA vaDe tene rokI zake che, bIjAne paNa A mArge prerI zake che. ghaNA loko ema kaheze ke vaLI A ArogyanI vAta kyAM sAdhusaMsthA sAthe joDe che? paNa sAdhusaMsthAnuM nirmANa svastha samAja mATe thayuM che. jenenI vIsa tIrthakaranI stutimAM te sApha kahevAmAM AvyuM che - __ Arugga bodilAbhaM samAdivaramuttamaM kiMtu eTale ke bhAva Arogyane bodhalAbha ane uttama samAdhinuM pradAna kare ! eTale e te paraMparAgata sAdhusaMsthAe kArya karavAnuM che. jyAM jyAM zArirIka, mAnasika ke AdhyAtmika Arogya bagaDatAM haze ke jaLavAtAM nahIM hoya tyAM tyAM temaNe e aMge upadeza, preraNA, mArgadarzana ane spaSTa Adeza ApIne sArvajanika svAdhyane sudhArI jALavI rAkhavuM paDaze. jethI jagatamAM zAMti-samAdhi ane vyavasthA pravarte. A pravRtti paNa svadharmanI che; Aje agatyanI che ane sAdhusaMsthAne phAvaTanI che. temAM koI paNa dravya, kSetra, kALa, bhAvane pratibaMdha nathI Avato, eTaluM ja nahIM, vrata-niyama, saMyama, brahmacarya vagere guNone pracAra sAdhusaMsthA kare che je sArvajanika svAthya mATe ja che. Ama A pAMceya pravRttio spaSTamArganI prarUpita che ane tene cAre kaseTIe karavAthI te dareka yuge jarUrI mahatvanI ane sthAyI rUpe karavAnI che. tethI ja sAdhusaMsthAnI upayogitA siddha thaze. bha. mahAvIre paNa sAdhusaMsthA mATe spaSTa mArga batAvyo che. spaSTa mArga viSe sevAtA me ane sadehe spaSTa mArga viSe ghaNA adhyAtmavAdIo lokomAM ghaNuM bhrama phelAyelA che. keTalAka ema mAne che khAsa karIne ekAMta nivRttivAdIe Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 11 ke sAdhusaMsthA te svakalyANa mATe ja che. parakalyANa enuM dhyeya nathI. A saMbaMdhamAM agAu ghaNI carcA thaI cUkI che te chatAM ahIM bhagavAna mahAvIra ke bhagavAna buddhane dAkhalo Apa basa thaze. je temaNe svakalyANa ja dhyeya rAkhyuM hota to saMgha sthApanA na karata. temAM paNa sAdhu-sAdhvI, zramaNopAsaka ane zramaNopAsikAne anubaMdha sUcavyo na hata. bhagavAna mahAvIrane te kevaLajJAna thaI cUkeluM, ane je ekAMta svakalyANa dhyeya heta te temaNe zA mATe tyArabAda trIsa varSa sudhI vihAra karyo, cAturmAsa karyA ane lokone mArgadarzana ApyuM? evI ja rIte bha. buddha paNa 42 varSa sudhI saMyama pALyo ane te paNa vihAra karI, upadeza ApI, saMgha racIne ! je svakalyANa ja dhyeya hota to banne sAdhusaMsthAne spaSTa Adeza Apata ke vihAra, cAturmAsa, upadeza vagerenI kazI paNa jarUra nathI. e uparAMta svakalyANa te gRhastha veze paNa "gRhastha liMgasiddhA" pramANe thaI zakatuM hatuM, te munidIkSA levAnI ane samAja (siMdha) sAthe anubaMdha joDavA-sudhAravAnI vAta na Avata. eTale mAtra svakalyANathI ja sAdhusaMsthAnI upayogitA siddha thatI nathI. parakalyANa (vizvakalyANa) enI sAme mukhya raheze. mATe ja tenA anusaMdhAnamAM sAdhuone chakAyanA piyara ane nAtha kahevAmAM AvyA che. zAstrokta dAkhalAo paNa A aMge ghaNuM maLI Ave che. jayaghoSa muni ane vijayaghoSa brAhmaNanA yajJa aMge svapakalyANa saMbaMdhI lAMbo saMvAda cAle che. aMte vijayaSane saMdeha maTatAM te kahe che - je samatthA samuddhatuM paramapANameva c| tesiM annamiNaM dayaM, mo bhikarav savvakAmiyaM // je pitAnA tathA bIjAnA (vizvanA) AbhAne uddhAra karavA samartha hoya tene ja A sarva rasamukta bhojana ApIza. bhikSu-mahAmuni Apa tema karavA samartha che mATe te grahaNa kare. " Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 11ra muni tene kahe che : "mane bhikSAthI matalaba nathI. huM te eTalA mATe Avyo chuM ke tuM saMyama mArganI vahelI take ArAdhanA kara!" ahIM muni sAmAjika mUlyone sudhAravA AvyA hatA. eTale svanI sAthe parakalyANa sAdhusaMsthAnuM dhyeya ja che. sthAnAMga sUtramAM sthavira kalpI aMge kahevAmAM AvyuM che ke - 'cattAri purisa jAyA paNattA taMjahA-AvANukaMpae nAma mege No parANukaMpae, parANukaMpae NAmamege Nau AyANukaMpae, ege AyANukaMpae vi parANukaMpae vi, ege No AyANukaMpae No parANukaMpae vitti| -tyAM mAtmAnuSpa ne artha "mArnAhita pravRtta karavAmAM Avyo che. tema ja pAnuSpa samApakSo dvArA so (parahitapravRtta:) maiitA kahyuM che. (vaparAnu5) 3mayAnukrampa viraq ubhayAnanu-kampakaH pApAtmA kAlasaukarikAdiriti / A pATha vaDe jANuM zakAya che ke sthavirakalpI sAdhu e che ke je samAjanI vacce rahI sAdhanA kare ane pitAnuM dhyeya tathA javAbadArI samajI sva tathA parakalyANa kare che. Ama jANI zakAya che ke adhyAtma-mArganA sahuthI zreSTha praNetA jainadharmanA tIrthaMkara bhagavAna mahAvIre paNa spaSTa mArga apanAvavAnuM kahyuM che! parakalyANamAM ghara cUkI javAze? - keTalAka ema kahe che ke sAdhue pahelAM sva-(pitAnuM) kalyANa karavuM joIe. tema na thAya to parakalyANa karavA jatAM te ghara cUkI jaze. A bhaya khoTo che. je sva kalyANaja karavuM hoya to pachI jaMgalamAM cAlyA javuM joIe. AtmAne badhI pravRttithI dUra karI sthira thaI javuM joIe. A zarIra paNa pArakuM che. pachI tene khavaDAvavA pIvaDAvavAnI zI jarUra che? paNa Aje e zakaya nathI. tene samAjamAM rahevAnuM che. jIvananI ochAmAM ochI jarUrato AhArapANI, vastra, pAtra va. samAja pAse meLavavAnAM che. tyAre teNe samAjanI aMdara Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 113 AtmaguNone pracAra to karavo ja paDaze. AtmAnI sAthe zarIra che tyAMsudhI badhA vahevAra karavA ja paDe che. A vahevAromAM potAnI sAthe lAgelAM aniSTo pApAzra dUra karavA, karma khapAvavA (nirjara) ane kama rokavAnI (saMvaranI) vAta vizvAtma-rakSAmAM AvI jAya che. te teNe karavAnI ja che. je e rIte samAjamAM guNonI pratiSThA nahIM kare to hiMsAdi to phAlaze-kUlaze ane tenuM AtmakalyANa addhara ja rahI jaze. te uparAMta " "nA siddhAMta pramANe vizvanA badhA AtmAo samAna heIne AtmAnuM ekatva sAdhavAmAM svakalyANa para kalyANane bheda ja rahetuM nathI. te parakalyANa karaze te paNa svakalyANa ja thaI jaze. paramArtha svArtha banI jaze. pachI jema mAtA pitAnAM bALakonAM duHkhane potAnuM duHkha gaNuM dUra karavA doDe ema sAdhaka vizvane pitAnuM bALaka mAnI, vizvanAM badhAM kSetramAM je deSa haze temane pitAnAM mAnI tene dUra karavA lAgI jaze. evuM to nathI ke jidagInA pa6-60 varSa ke pAMca sAta janma svariyANamAM kADhayA ane pachI parakalyANa mATe nA kALa gaNavAmAM Ave ! e to azakya che. svakalyANa arthe sAdhu thayA ane enI sAthe ja parakalyANa paNa cAlu thaI jAya che. je te parakalyANa na kare te tenA ahiMsA satyAdi guNonI sAdhanAnI kasoTI kyAre thAya? e tyAre ja thAya jyAre te samAjanA saMparkamAM AvI tenuM ghaDatara karavA ane svastha-samAjanA nirmANa aMge tene prayoga kare! eTaluM kharuM ke "huM ja parakalyANa karUM chuM!" e ahaMbhAva sAdhumAM na hovo joIe. paNa AtmavikAsa mATe "parakalyANa" karavuM e mArI naitika ane pavitra pharaja che ema mAnI teNe pitAnI mukti sAthe jagatamukti mATe paNa pravRtti karavI joIe. anubaMdhamAM doSa ke baMdhana che? " je ke bhagavAna mahAvIre pitAnuM AkhuM jIvana "anubaMdhamAM dareka kSetromAM dharmane joDavAmAM vItAvyuM te chatAM keTalAka lokone Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 114. anubaMdhamAM doSa ke baMdhana pesavAne Dara lAge che. A Dara khoTo che. eka jainAcArye kahyuM che - anyasya yojana dharme viniyoga stayuttaram / kAryamanvaya sampattyA tadavandhaya phalaM matam // puSTiH puNyAyacayaH zuddhiH pApakSayeNa nirmltaa| anubaMdhini dvaye'smina krameNa muktiH parAjeyA / -bIjAne (vyakti ane kSetrone) dharma (ahiMsAdi) mAM joyA pachI yathAyogya kSetra viniyoga kare te samanvaya saMpattithI karavoe banenuM phaLa nakkI che. ane zuddhi-puSTi rUpa anubaMdhanuM kArya dareka kSetramAM thayA pachI kamazaH parA mukti thAya che. tIrthakare ke kevaLInI jIvana mukita te kevaLa jJAna thatAnI sAtheja thAya che paNa parA mukita mATe, vizvakalyANa mATe, teo samAja-saMdha sAthe anubaMdha sAdhe che te temanA kartavyane uttarArdha che; jemAM vizva sAthe rahyA chatAM paNa teo rAgadveSathI para rahIne lokakalyANa, laghaDataranuM kArya karI mukita meLave che. je loko samAjanA deze ke aniSTothI DarIne bhAge che, udAsIna rahe che ke upekSA seve che, temanA vaDe ADakatarI rIte e aniSTone pratiSThA maLI jAya che. eTale e aMge sAdhunI upekSA ke udAsInavRtti adhurI ke kAcI sAdhanA gaNaze. sAdhue to dareka kSetramAM (mAtra saMpradAyamAM ja nahi.) jarUra pramANe dhamakathA (dharmapreraNuM dezanA ke mArgadarzana) karavI joIe te mATe dazavaikAlika sUtranI niyukita a. 3 mAM kahevAmAM AvyuM che khettaM kAlaM purisa sAmatthaM cappaNo viyANettA / samaNeNa Da aNavajjA pagayammi kahA kaheyanvA // sAdhue kSetra, kALa, purUSa, sAmarthya ane AtmAne vicAra karIne te prasaMge anavadya kathA (dezanA-preraNuM ke mArgadarzana) karavI joIe Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 115 ene artha e che ke jyAM je pramANe khUTatuM hoya tyAM te vastu teNe bharavI joIe. ene ja anubaMdhanuM kAma ApaNe kahIe chIe. nivRtti kayAre ? koI kaheze ke sAdhue nivRtti kyAre karavI joIe ? ene javAba e che ke pravRttimAM paDyA pachI deSa lAgavAnI saMbhAvanA hoya tyAre nivRtti karI zuddhi karavI joIe. eka mazIna cAlu hoya te tene ejInIyara nivRtta hoya paNa te bagaDe ke aTake to teNe jaIne sudhArIne cAlu karavuM ja joIe. evI ja rIte vizvayaMtrane ejInIyara sAdhu, te cAle tyAre mAtra nirIkSaNa ke cokI ja karaze paNa jyAre vizvanuM yaMtra bagaDyuM haze, hisAdI aniSTonA kAraNe avyavasthA UbhI thaI haze tyAre te kSaNane paNa pramAda ryA vagara tene sudhAravA prayatna karato raheze. je te vakhate jarA paNa pramAda karaze to tenuM kahuphaLa tene ane samAjane bhogavavuM paDaze. yuganI mAMga AjanA yuge te vizva yaMtra ghaNuM bagaDayuM che, tyAre sAdhusaMsthAe yuganI mAMga pramANe tene sudhAravA, sidhdhAMta ane maryAdA jALavIne jhaMpalAvavuM ja paDaze. A yatra ghaNuM samayathI bagaDI rahyuM che. ItihAsanA pAne yurepane itihAsa jotAM e jaNAI Avaze ke jyAre e rIte sAdhusaMsthAe samayasara nahiM jhaMpalAvIne rAjyAzraye javuM pasaMda karyuM tethI te loko ane lokasevakone jAgRta na karI zakI. pariNAme dharmasaMsthA, rAjayanA hAthA rUpe banI gaI ane rAjAo dharmanA nAme rAjya vadhAravA mATe lAkhanI katala karavA lAgyA toye tenA sabhya kAMI na bolyA. rAjAne teo kaMI paNa satya na kahI zakyA; pariNAme god save the king" nI prArthanA zarU thaI gaI. evI ja rIte bhAratamAM je sAdhuo hatA temaNe brAhmaNe Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 116 (lekasevako) ke lokone muslima-rAjya samaye preryA nahIM. pariNAme teo rAjyanA hAthA banyA ane lAkha lokonI katala thaI lUMTaphATa thaI chatAM kaMI na karI zakyA ane atyAcAra mUMge meMDhe sahana karI lIdhe. yuropamAM dharmaguruonI virUddha pravRtti hatI tyAre bhAratamAM beTI nivRtti hatI. pariNAme bane sthaLe vizva-yaMtro bagaDyAM ane dharmaguruoe tene sudhAya nahIM; ene laIne avyavasthA thaI. Aje te dharmaguruoe itihAsa uparathI bedhapATha laIne spaSTa mArganI pravRttio hAtha dharavI paDaze to ja bagaDeluM vizvayaMtra sudharI zakaze. ekavAra e sudharIne cAlu thaI gayA bAda sAdhusaMsthAne mAtra nirIkSaNa ke IzAre karavAnuM ghaNuM thaze, ane e paNa vakhata AvI zakaze ke - "gurostu maunaM vyAravyAnaM ziSyAstu china saMzayA :" -eTale ke guruonA maunathI paNa ziSyo -(samAja)nA saMzayo nAza pAmaze. e samaya nivRtti pradhAna haze. paNa Aje te udAsInatA ke upekSA vALI khoTI nivRtti aniSTottejaka, pramAdavardhaka ane sva temaja para mATe ghAtaka siddha thaze. saMta vinobAjInuM kahevuM che keH "bhamaraDo jyAre khUba ja vegathI phare che tyAre nizcaLa ane nivRtta dekhAya che. jyAre sthira thavA mAMDe che tyAre pharato -( pravRtti karato) jaNAya che. evI ja rIte sAdhusaMsthAe Aje bagaDelA anubaMdhe sudhAravA ane tUTelA joDavA mATe ugra pAdavihAra karI lokaghaDataranuM kArya sAdhI, samAjane svastha karavA eTalI jezathI pravRtti AdaravI paDaze ke te pravRtta chatAM nizcaLa lAge ane je te nivRtta thavA lAge te samAjane te doSathI gherAyelo, ALasu ane akarmaya lAgaze. Aje anubaMdhanuM kAma eTaluM badhuM che ke te jiMdagIbhara satata raheze. kAraNa ke vizvayaMtra sudharaze tema pAchuM bagaDaze ane pharI tene sudhArIne cAlu karavuM paDaze. Ama bagaDavAnI ane sudhAravAnI kriyAthI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 117 kaMTALIne "A sudharaze ja nahIMkarIne koI pAchA na paDe; e ja dhyAna rAkhavAnuM che. sAdhusaMsthAnA puruSArthe adharma-aniSTanI pratiSThA tUTe che, dharmanI pratiSThA thAya che. tethI jagatamAM zuddhi thatI rahe che. ghara rAja sApha karavuM paDe tema sAdhusaMsthAe paNa vArA pharatI AvA vizvarUpI gharane sApha karatA ja rahevAnuM che. enAthI ja jagata Take che ane suvyavasthita rahe che. eTale vizvayaMtrane sudhAravA sAdhusasthAe spaSTa mArga apanAvI pitAnI upayogitA TakAvI rAkhavAnI che. ekAMta nivRttivAda, ekAMta pravRttivAda, madhyama mArga e badhAM karatAM sAdhusaMsthA mATe spaSTa mArga ja vadhu agatyane ane phAvaTa che ane eja teNe pitAnI upayogitA siddha karavA mATe apanAvavo joIe. carcA-vicAraNuM mAnavane dharma zIkhavADatI saMsthA zrI. pUjAbhAI : "vidhisaranI sAdhu saMsthA bhagavAna mahAvIra, buddha ke zaMkarAcAryathI thaI paNa te agAu rAmadala, zaMbhudala va. rUpe RSi saMsthA hatI. paNa kaMcana, kAminIthI mukata chatAM jagatanA sarva praznone dharmane raMga lagADanAra vyavasthita sAdhusaMsthA ane gRhastha sAdhakonI saMsthA e calAvavAmAM jaina sAdhusaMsthAno moTo phALo che. "sAdhusaMsthA na joIe. nakAmI che." ema kahenArAo jyAre vadhAre paricayamAM Avaze tyAre tenI upayogitA svIkAryA vagara nahIM rahe. pazuvatu jIvana jIvatAM lokone mAnavatA zIkhavavAmAM sAdhusaMtone phALe che nathI. loTa mAgIne kutarAne khavaDAvanAra, ghare ghare pharanAra verAgIomAM paNa keTale tyAga hato! Aje temAMye leTa vecI- mAravAnI vRtti AvI gaI che. eTale yuga pramANe sAdhusaMsthAe kAryakramo badalavAnI jarUra che. alabatta teo eka kSetramAM [ zikSaNa Arogya Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 118 ane Arogya va. rAhatanI pravRttiomAM ] bharAI rahe tenA karatAM sarvAgI sakriya mArgadarzana ekeeka kSetramAM Ape chatAM apratibaddha pravAsI ane nirlepa rahe te jarUrI che. sAdhusaMsthA kyAre jAgaze? zrI. baLavaMtabhAI : "caMdra jevI zItaLa vatsalatAvALAM, sarvanuM hita cAhanAra, garIba-amIra harekane prabodhanArA, dalita ane nArI jAtinA uddhAraka, caMDakauzika jevA sarvane paNa uddabodhanArA bhagavAna mahAvIra samA sAdhupurUSonA anuyAyI sAdhu sAdhvI AjanI kaTokaTI chatAM kema niSkiya che ? dayAnaMda, rAmatIrtha, vivekAnaMdane nihALanArA vaidika sanyAsIo jAgatA kema nathI ? svAmI vivekAnaMde te ekAMtamAM sAdhanA karI mekSa meLavanAra sAdhuziSyane sApha kahyuM hatuM : "svArthanA svarga karatA parArthanuM naraka sArUM che." adhikAra vagara mekSanI vAta karaze te svarga paNa eka bAju raheze. mekSanI vAta to alaga ja che." ugAkAThIe guNAtItAnaMdanuM apamAna karyuM chatAM temanA guru sahajAna de zrApa ApavAne badale kahyuM : "emane eka evuM putraratna pedA thAya je sAdhuonI sAcI sevA kare !" kayAM Ama apamAna veThIne paNa bhaluM karanArA ? ane kayAM Aje bole eka ane samAjathI DarIne spaSTa abhiprAya paNa na kahI zakanAro ? AzA rAkhIe ke sAdhusaMsthA jAgaze ane hiMmatavAna thaze. anAyAse karavAnuM kArya zrI. caMcaLabena : jagata AgaLa vadhI rahyuM che. karmakAMDa ke vezane mahatva na ApatAM sAdhusAdhvIoe sAcA dharmanuM mArgadarzana karavuM joIe. gRhasthAzramInI maryAdA heIne teo na karI zake tevuM sva-para kalyANanuM kArya sAdhusaMsthA anAyAse karI zake, temAM pAchA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 110 na paDavuM joIe. temaNe zarIra sAcavavuM paDaze, daivI vAraso sAcavavo paDaze tema ja vyApaka dharmane pALaze je temane AgaLa laI jaze. anubaMdha zabdamAM cAra akSare che. "AthI sAdhusaMsthA, "tuthI lokasevaka saMsthA, "bathI lokasaMsthA ane "dha"thI rAjya saMsthA laIe ane e rIte joDANa karyA vinA chUTako nathI. * vyaktigata kalyANa mATe ekAMtamAM jIvana gALanAranuM bhAvi paNa kalyANakArI samAjane lIdhe ja bane che. Isue prArthanA ane savaprArthanAne suyoga sAdhela te prANa, parigraha, pratiSThA homavA taiyAra ja rahetA, samAjamAM khUTatu te TekarI upara jaI upadeza ApI pUratA ane samAja taiyAra thato. bhagavAna zrI kRSNane govALIyAoe pUcheluM tenA javAbamAM kaheluM : "mArA jIvana parathI ja joI lyo. apakAra upara upakAra kare temAM ja mahattA che "gAMdhIjIe sAcuM sAdhutva kevuM che te vagara bele AcarIne jIvana vaDe batAvI ApyuM hatuM. e akarmaNyatA che pU. daMDI svAmI : "jJAnI ne karma na hoya" ema kahenArA sAcA AcAryo ke vidvAnanuM AcareluM- kaheluM karatA nathI. jagadguru zaMkarAcArya palAMThI vALIne beThA thoDA ja rahyA hatA ? 32 varSamAM keTalAM kAma emaNe karyA hatAM? divALImAM bALako meraiyuM laIne phare che tema sanyAsIo nivRttinA nAmanuM meraiyuM laIne phare che. je nivRtti ja hoya te jhALI laIne madhukarI mATe kema jAya che? maLa-mUtra visarjana tema ja gamanAgamananI pravRtti karavA chatAM parakalyANanI pravRtti na karavAnI vAta " vAtavyAdhAta" jevI che. e jarUra che ke niSkAma karmayoga kare ke phaLanI AzA na rAkhe paNa svAra kalyANane spaSTa mArga lIdhA sivAya kema rahI zake? nivRttimaya pravRttivALe e ja sAce sAdhu che, ane AvA sAdhuonI saMsthA e ja Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 120 sAdhu-saMsthA che. teo dharma ane mekSane mukhya gaNe che tyAre gRhastha artha ane kAmane, eTale ja je gRhastha na karI zake te sAdhu karI zake che e vAta yogya ja che. te mATe paNa temaNe akarmayatAne khaMkherIne spaSTa mArga apanAvavo joIe. eja khare dharma che zrI. devajIbhAI: "savAre pU. nemimunie batAvelo sarvakSetre dharmamaya preraNuM ApavI e ja sAdhu-sAdhvIone svadharma che. eka kALe varNavyavasthA pramANe brAhmaNa-kSatriya-vaizya ane zudro sahu potapotAnuM kAma karI letA ane prazno ukelI letA. e vakhate izAre ke sUtrauccAra ja basa hato. te chatAM teo sajAga to rahetA haze ja. Aje AMkha ADA kAna thayA che. tethI badhAM kSetre bagaDayAM che. Aje teo na jAge to gRhastha sAdhaka-sAdhikAoe paNa temane jagADavA paDaze ja. dareka kSetramAM spaSTa mArganI preraNA ApavAnI che. sAdhaka sAdhikAo mATe nivRttilakSI pravRtti joIe ane sAdhu sAdhvIo mATe pravRttilakSI nivRtti hovI joIe. ATaluM samajAya ane pravRtta thavAya to ghaNe bagADa ApoApa sudharI jaze; ane ghaNuM moTuM kAma thaze. bIjA dharmonuM sAhitya paNa sAdhu-sAdhvIoe uMDANathI jevuMvicAravuM paDaze. jenA-momAM "svamata tathA paramata" jANanAra tarIke sAdhujIne gaNavAmAM AvyA che. AjanA yugamAM jIvanano prAraMbhika abhyAsa zarU karatA vidyArthIo mATe jyAre vijJAna, ItihAsa vagere jarUrI gaNAya che tyAre sAdhu-sAdhvIo mATe jagatanA pravAhe jANavA mATe keTalA badhA abhyAsanI jarUra che? Aje suMdara TANuM che te pharI maLavAnuM nathI. lekahita mATe sAdhujIvana ane sAdhusaMsthA: zrI. brAcArIkha : "aMgata sAdhanAmAM jIvana samApta karavuM ke mAnI levuM te pAyAnI ja bhUla che. kharI rIte te lokahita mATe ja Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1ra. sAdhuonuM jIvana hoya che. gItAmAM sanyAsInI vyAkhyA judI ja ApavAmAM AvI che. sva-parahita sAdhe ane badhAM kAmya karmo cheDI sAcAM karmo sAthe te ja sAdhu che. mATe Aje sAdhusaMsthAe jhaTa jAgavAnI jarUra che. eTaluM kharuM ke krAMtinI zarUAta vyaktithI thaze paNa saMsthArUpe sAMkaLa joDAya e jarUrI che. susaMsthA banyA sivAya Take nathI: pU. nemimuni : "Aje AkhI duniyA eka thaI rahI che. te vakhate saMsthA banyA sivAya chUTako nathI. rAhata, puNya ke paropakAranAM kAmamAM sAdhusaMsthA na parovAI jAya, paNa spaSTa mArge jAya te jovuM atyaMta jarUrI che jethI koI khataro na Ave. dareka kSetramAM doravaNI ApatA sAdhu-sAdhvIoe pharyA karavuM joIe. ekAMta pravRtti ke phaMDaphALAmAM paDI jaze te sarvAgI ciMtana nahIM thAya. have koI eka saMpradAyanI vAta cAlatI nathI-temaja cAlaze nahIM. kevaLa vyApaka sarvakSetrane sparzatA dharmanI vAta ja lekone gaLe Utaraze." zrI. baLavaMtabhAI:"jaina sAdhu-sAdhvIo ghaDAyelA che paNa bIjI sAdhusaMsthA ghAyelI nathI. tethI te bIjA kAryo kare te vAMdho zuM che ?" zrI. pujAbhAI: "vadhu zaktivALo prakAza AvatA bI je prakAza jhAMkhe paDI jAya tema jaina sAdhusaMsthA kArya zarU karaze te ApoApa bIjA sAdhuoe cagAnamAM AvavuM paDaze." pU. daMDI svAmI : "meM "dharmavicAra'mAM joyuM te bArasa patha che paNa badhA mULa dharmane mAnanArA nathI. pitApitAnI meLe pedA thayelA che. - pU. nemimuni : "bhagavAna mahAvIra, buddha ane zaMkarAcAryuM sAdhusasthA racI hatI paNa kabIra vageree paMtha naheto kADho. Aje yogya sAdhu-sAdhvIo sumArge saMkalita thAya te "sApa gayA ane lIsoTA rahyA" jevA ghaNA paMthane nivArI zakAze." Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhArmika kSetre upayogitA munizrI nemicaMdrajI] [8] [22-9-1 sudhI vicAra karIne tenI Aje 11 ane preraNAdAyaka sAdhusaMsthAnI upayogitAnAM alaga alaga pAsAMo upara atyAra sudhI vicAra thaI cUkyuM che ke cokakasa rIte ghaDAyelI sAdhusaMsthA je paSTa mAge jAya te tenI Aje vizvamAM upayogitA spaSTa che. AvI sAdhu saMsthA vizvanA dareka kSetramAM upayogI ane preraNAdAyaka thaI zakaze eTaluM ja nahIM vyApaka dharmane phelAvI te svastha, susaMskRta ane vyavasthita samAjanuM nirmANa karI zakaze. AvA svastha samAja vacce te pitAnuM kalyANa sAdhI zakaze ane tyAre tene kevaLa nirdeza mAtra karavuM paDaze. atre dhArmika kSetre sAdhusaMsthAnI upayogitAno have vicAra karavAne che. dharma zabdathI ahIM jaina, bauddha vagere dharmo ke saMpradAyo levAnA nathI, paNa vyApaka dharma-[ A aMge Aja vyAkhyAna mALAmAM sarvadharma samanvaya nAmanA pustakamAM te aMge vizada chaNAvaTa che] ahiMsA, satya, saMyama, nyAya va. jIvananI parama Avazyaka AcaraNanI vAta che, te ja levAnI che. bhagavAna mahAvIra pachI dhArmika kSetre upayogitA : sarvAgI krAMtikAra evIza tIrthakare, bhagavAna RSabhadevathI mAMDIne bhagavAna mahAvIra sudhI, sAdhusaMsthA sthApI caturvidha zramaNa saMghanI racanA kare che. temaja sAdhu sAdhvI ane zrAvaka zrAvikAoe dharmakSetre zuM zuM kAma karyuM ? temaja arjuna mALI, sudarzana, sakaDAla putra, AnaMda Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1ra3 va. zrAvako dvArA brAhmaNa varganI avejImAM kevI rIte preraka ane paranuM kAma levAyuM hatuM te paNa suvidita che. eTale bhagavAna mahAvIra pachI temanA sAdhu-sAdhvIoe dharmakSetre zuM zuM ane kevI rIte kAma karyuM hatuM ane upayogitA siddha karI hatI te viSe khUbaja UMDANathI vicAra karavAne che. haribhadrasUri ane prAgyA jJAti (piravAla) - sauthI pahelAM AcArya haribhadrasUrine laIe. teo brAhmaNa hatA paNa jaina sAdhusasthAthI prabhAvita thaI temaNe jaina dIkSA lIdhI ane jJAna-darzananI ArAdhanA karI teo AcArya banyA. temaNe te vakhatanI samAjanI paristhiti joI ke je kSatriyoe prajAnuM rakSaNa karavuM joIe te bhogavilAsamAM paDyA che ane je brAhmaNoe dharma ane saMskRtinI rakSAnuM kAma karavuM joIe teo lobhI vRttinA kAraNe kAMI na belyA. prajA upara kSatriyonA atyAcArane koI rekanAra na hatuM ane brAhmaNe lAbhanA kAraNe niHspRhatA, tejasvitA vagere I cUkyA hatA. AvA vakhate brAhmaNoe kSatriyone preraNA ApavAnuM kAma jarUrI hatuM. eTale, haribhadrasUrie prAgyA (poravAla) jJAtinI sthApanA karI. Ane uddezya e hato ke prajAmAM dharma ane nItitAM to pragaTAve jethI keTalAka tejasvI ta preraka banI ane keTalAMka pUraka banI brAhmaNa kSatriyonuM kAma karI zake ane lokonA dareka kSetre dharma ane nItine jALavI rAkhe. AnI pAchaLa koI no saMpradAya UbhuM karavAnI bhAvanA na hatI paNa sArAM sArAM baLane prajAmAMthI tAravIne emanA vaDe dharma-nItinI preraNA ane te mArgamAM prati karavAnuM kAma levAnuM hatuM. haribhadrasUrine dhArmika kSetrane e prayoga saphaLa thayo. prAgvATa sAtimAM ghaNuM sArAM rane pAkyAM. caMdrAvatI nagarImAM bhImadeva pahelAMnAM rAjyamAM vimala zAha nAmanA daMDapati thayA. te dharmanItijJa, zUravIra, dAnavIra ane sAdhusaMsthAne bhakta hatA. sAthe ja gurjararAja bhImadevane Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 124 te pradhAnamaMtrI hato. te ghaNI bAbatomAM spRhA-rahita hatA. tenA pUrvajo paNa eja jJAtinA hatA. temAM paNa mahAmaMtrI nInuzAha, temane putra mahAmaMtrI laherazAha, temane putra mahAmaMtrI vIrazAha, temanA banne putra maMhAmaMtrI neDhazAha ane vimalazAha Ama vaMzaparaMparAthI mahAmaMtrI thatA AvyA.. vimala zAhe rAjanItine dUSita temaja kAvAdAvAvALI banAvanAra kAvatrAkhorone paDakAryo. teNe rAjyane dharma ane nItinA tothI pavitra rAkhavAno prayatna karyo. te vakhate caMdrAvatI nagarImAM Abune dhaMdhukarAja rAjya karato hato. te bhImadevane khaMDiyo rAjA hatA. baMne vacce vaimanasya thatAM dhaMdhuka rAja dhArAnagarInA bhoja paramAranA pakSamAM gayA. tethI bhImadeve vimalazAhane Abune rAjyapAla (daMDAdhipati) nIkhyo. te vakhate bhImadeva ekavAra dhaMdhUka upara gusse thayo tyAre vimalazAhe pitAnI kunehathI dhaMdhukane citeDathI Abu Ape ane bhImadevane paNa prasanna karyo ane eka meTuM yuddha thatAM aTakAvyuM. thoDA varSo pachI dhaMdhukarAjanI AjJAthI vimalazAhe vi. saM. 1088 mAM "vimala vasahi" nAmanuM maMdira Abu upara baMdhAvyuM. emAM vipUla saMpatti kharca karI. Aje paNa kalAnA addabhuta namUnA rUpe e suprasidhdha che. teNe, jainadharmI hovA chatAM, anyAya nivAraNa arthe ghaNuM yudhdhamAM bhAga lIdho hato ane bahAdurIne ajaba paraco sahune batAvyo hato. teNe ghaNuM rAjAne sahAya paNa karI hatI. siMdhurAjAnA dArUNa yuddhamAM teNe moTI sahAya karI hatI. stha8 rAjAne traNa divasamAM harAvI keda karIne tenuM abhimAna bhAMgI nAkhyuM hatuM. paramAra rAjA paNa hAravAnA bhaye giridurgamAM gayo hato. mAlavA nareza sAthenA yuddhamAM eNe senApati banIne vijaya meLavyo hato. nala nagaranA rAjAe te tene siMhAsana ane dilhI nareze tene chatra ApyuM hatuM. te nyAyane jambara himAyatI hate. eTale bhImadeva rAjAe jyAre dAMDa ane kAvatrAkherene pakSa levo zarU karyo tyAre teNe rAjAne ghaNuM samajAvavA prayatna karyo paNa rAjA na mAnatAM pitAnI nokarI mUkI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 125 caMdAvatI te pAcho AvI gayuM ane tyAM svamAnapUrvaka rAjya karavA lAgyo. tenA 84 adhikArI purUSo hatA. temaNe bAra bAdazAhanA bAra chatre kabaje karyA hatA. Ama kSatriyane temaNe Adarza pUro pADI preraNA ApI ke rakSaNa kaI rIte thAya ? evI ja rIte sAmAjika kAryamAM te khuba rasa leto. teNe vimalAcalanI saMdhayAtrAmAM ja koTi suvarNa vyaya karyo hato ane saMghapatinuM pada meLavyuM hatuM. tenI patnI "zrI devI" paNa dharmakAryamAM khuba rasa letI hatI. emane saMtAna na hatuM tethI aMbAdevInI ArAdhanA karI ke vaza ane Abu upara caityanI unnati mATe purA thavAnuM varadAna Apo ! kahevAya che ke aMbAdevIe putratvanuM sAcuM kArya-kuLa dIpAvavAnuM kArya, caityathI thaI jaze ema kahyuM. e prAgya vaMzamAM dharmAtmA ninaka thayo hato. te vanarAje vasAvela aNahilapurane daMDanAyaka thayo. tene putra laherazAha paNa nItijJa, dharmajJa, sAdhusaMtone bhakta, udAra, dAnazIla ane jaina dharmane jJAtA hatA. te paNa daMDanAyaka thayo hato. tene putra vIrazAha paNa buddhimAna udAra ane zUravIra hato. te cAlukya rAjA mULarAjanI sevAmAM hato. ene mATe putra neDha paNa maMtrI hatA. ane pachI vimaLazAha mahAmaMtrI banyo hato. bhImadeva rAjAne nidhimaMtrI (nANA pradhAna) jAhilla paNa jaina kisI kA nAma che hato. bhImadevanA samayamAM temanA mAmA droNAcArya nAmanA jainAcArya hatA. kavi dhanapAla paNa jaina hatA. teNe bhojarAjAne ahiMsA-nyAya vagerenI suMdara preraNA ApI che. eka vakhata surAcArye bhojarAjAnuM sarvadarzana viSe samAdhAna karyuM ane sahu vidvAnone jItyA. jethI rAjAe verathI prerAI temane kaSTa ApavAnuM vicAryuM paNa kavi dhanapAle rAjAne samajAvyA ane surAcAryane yukitathI pATaNa lAvyA. Ama A badhuM kSatriAne preraNA ApavAnuM brAhmANanuM kArya Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1ra6 haribhadrasUrinI preraNAthI sthApita prAgyA jJAtinA lokoe karyuM eTaluM ja nahIM sAmAjika kArya karI pUrakanuM paNa kAma karyuM ratnaprabhasUrI ane esavAla jJAti: evI ja rIte ratnaprabhasUrie osiyAM nagarI (mAravADa) mAM esavAla jJAtinI sthApanA karI hatI. te paNa brAhmaNa lokone prerakapaNAnuM ane mahAjananA pUrakapaNAnuM kArya sArI peThe thaI zake eTalA mATe ja A jJAti sthApI hatI. haribhadrasurine je kAraNe hatAM te Amane paNa hatAM. temaNe joyuM ke kSatriya vyasananA gulAma, bhogavilAsamAM masta ane anyAya-atyAcAra karanArA thaI gayA che temaja brAhmaNe jAgIrI, dAna-dakSiNa, InAma vagerenI zehamAM taNAI rahyA che. e samaye je koI na cete to saMskRtinI rakSA na thaI zake. temaNe prajAne te jAgRta karI hatI paNa tyAnA rAjAne bedhavAnI jarUra hatI. anAyAse temane e moko maLyo. rAjAnA putrane sApa karaDe, badhA prayatna nakAmA gayA tyAre tenI aMtyeSTi kriyA karavA sahu masANe jatA hatA, te vakhate AcAryanA eka ziSya badhAne zokamagna joIne vAta jANuM lIdhI. teNe kahyuM: "mArA gurune huM vAta karIza. teo na kahe tyAM sudhI tame kumAranI dAhakriyA na karAvazo !" ziSya gurune AvIne vAta karI. ratnaprabhasUrie kahyuM: "huM rAjakumAranuM jhera utArI zakuM paNa rAjA eka zarata mAne to!" rAjA pAse vAta gaI ane teNe zarata maMjUra karI. zarata A pramANe hatI ke "rAjAe potAnuM vartana sudhAravuM ane prajA samasta badhA vyasanane tyAga karI dharmanItinA mArge eka thavA eka savAla jJAti rUpe saMgaThita thAya." loko paNa sammata thayA. rAjA vadhAre khuza thayo kAraNake eka te putra pAchuM maLatuM hatuM ane sAthe pitAnuM ane prajAnuM vartana sudharatuM hatuM. ratnaprabhasUrizvarajIe rAjakumAranuM jhera utAryuM ane rAjAe Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 127 nagarImAM vasatA badhAja varNa ane komanA lokone savAla banAvyA. "jJA ta ti" oLakhavA mATe jANavA mATe e jJAti banI, paNa pachI te temAM aneka nararatno pedA thayAM. | gujarAtanA rAjA vanarAja cAvaDAne maMtrI cAMpe pitAnI sAMskRtika preraNAnA kAraNe e pada pAmyo hato. te dharma-nIti parAyaNa jena osavAla hato. teNe pAvAgaDha pAse prasiddha cAMpAnera vasAvyuM hatuM. vanarAjane rAjyatilaka karanAra zrIdevI e savAla jJAtinI zrAvikA hatI. vanarAjanA maMtrI joba paNa e savAlanI peTA jJAti zrImali jJAtine hato. gujarAtanA rAjyakAraNamAM te jaina maMtrI zarUAtathI hatA. mAravADamAMthI udayana jevA saMkhyAbaMdha jaina savAlo gujarAtamAM vasyA ane hiMdudharma upara spaSTa rIte temanI chApa Aja sudhI cAlu rahI che. evI ja rIte siddharAja jayasiMhanA maMtrI pade AvanAra udayana jaina hato. tene putra bAhaDa (vADmaTa) paNa kumArapAlane maMtrI banyo te jaina hato. maMtrI bAhaDe kumArapALanA dravyathI zatruMjya parvata uparanuM lAkaDAnuM jIrNazIrNa maMdira toDAvI tene uddhAra karI ghaNuM dravya kharco. teNe paNa moTo saMgha kADhayo hato. kumArapALe bAhaDamaMtrI ne sakaLa rAjakAraNa ane vepAra soMpI rAkhyA hatA. bAhaDana nA bhAI abaDa daMDanAyaka hato. teNe kaMkaNanA kadabavaMzIya rAjA mallikArjunanI dAMDAI dUra karavA caDhAI karI vijaya meLavyo hato. tethI kumArapAla rAjAe tene "rAjapitAmaha"nI padavI ApI hatI. udayananA trIjA putra cAhaDane "rAjazvara"nuM birUda maLyuM hatuM. cothA putra olAkane zastrAgAra para nImavAmAM Avyo hato. tene "sAmaMta maMDalI satrAgAra "nuM birUda, apAyuM hatuM. cAhaDane putra kumArasiMha kumArapALane koThArI hato. kumArapALa upara hemacaMdrAcAryane saMpUrNa prabhAva hato. je suprasiddha jainAcArya hatA. gujarAta taraphathI saheja mevADa tarapha tavArIkhanA kramamAM jaIe Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 128 te rANA pratApane madada ApI, mevADane parataMtratAnI beDImAMthI mukata karAvanAra bhAmAzAha paNa kAvaDiyA gotrane osavAla hatuM. te dharmaparAyaNa udAra ane zUravIra hatA. rANA pratApa mevADa choDIne javAnI taiyArImAM hatA tyAre e jainavIre pitAnI saMpatti emanA caraNe dharI ane rANA pratApe pharIthI sainya taiyAra karI mevADane svataMtra karyuM. kahevAya che ke e saMpatti bAra varSa sudhI sainyane sAcavI zakAya teTalI hatI. e bhAmAzAhanA tyAgane sahue muktakaMThe biradAvyuM che. tyArabAda gujarAtanI tavArIkhamAM vastupAla, tejapAla nAmanA be prAgvATa (piravAla) jJAtinA jaina maMtrInuM nAma svarNa akSare aMkita che. e banne bhAIo kartavyaparAyaNa temaja nyAya parAyaNa evA hatA ke bane bhImadeva bhoLAnA samaye maMtrI hatA. paNa tyArabAda jyAre viradhavalanA samayamAM temane maMtrIpada ApyuM tyAre vastupAle sApha kahyuM hatuM: "rAjana ! have kaLiyuga Avyo che. temAM nathI sevakomAM rahI kartavyaparAyaNatA ane nathI svAmIomAM kRtajJatA ! rAjAnI najara AgaLa vaibhava-vilAsanA paDadA paDyA che ane duSTa maMtrIo tene kumArge dore che. jethI bannene nAza thAya che. saMsAramAM taddana lebharahita to koI nathI. te chatAM lekamAM niMdA na thAya ane paralokamAM bAdhA na Ave mATe nyAyanuM avalaMbana karI; uddeDa tane kacaDI, zatruone harAvI, dharmaparAyaNa rahI prajAnuM kalyANa karavA IcchatA he te A maMtrIpada laIe; nahIMtara ApanuM svasti thAva!" dharmAcAryo dvArA daDhadharmanI maLelI preraNA ja baLarUpe na maLI hota te AvAM preraNAtmaka vacane kSatriyone kahI zakata kharA? e banne bhAIo yoddhAnI sAthe sAhitya-kaLA-saMskRtinA rakSaka ane piSaka hatA. koI paNa vidyA ke dharmanI saMsthA na hatI ke jemAM vastupAla-tejapAlanI madada na hoya. dharmazAstrane to temaNe bhaMDAra karAvyo hate. dharmazALAo ane satrAlaye paNa temaNe Thera Thera baMdhAvavAmAM madada karI hatI. emanA pitA azvarAja ane pitAmaha Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 129 caMDaprasAda vaMzaparaMparAthI mahAmaMtrInuM pada bhogavatA hatA. vastupAlatejapAlanI mAtA kumAradevI daDapati AbhUnI putrI hatI. varatupAla-tejapAlanI sahuthI javalaMta vizeSatA te paradharmasahiSNutA ane sarvadharmasamanvayanI hatI. temaNe musalamAne mATe majIde baMdhAvI ApI; zivAlaya temaja aneka sanyAsI maTho paNa temaNe jaNAvyA hatA. lakSmInA dAsa na hatA paNa mAlika hatA ane rAjAonI sevA karavA chatAM garIbonI sevA karavAnuM kadi cUkatA nahIM. vastupAla te jAte kavi hatA. vidvAno ane kavione khUba madada karo. temaNe aneka jainamaMdira baMdhAvyAM hatAM. kahevAya che ke gujarAtanuM navesarathI sAMskRtika caNatara A banne bhAIoe karyuM hatuM. emanA ja pagale muMjaya maMtrI, zAMtu mahetA. AzaMka ane AnaMda vagere maMtrIoe paNa kSatriAmAM preraNA ane lokomAM nIti dharmasAranI pUrtinuM kArya karyuM hatuM. A savAla jJAtie lokaghaDatara, prajAmAM dharma ane nyAyanI pratiSThAnuM evuM adbhuta kArya kareluM ke kacchanA rAjAoe mAravADathI savAla jJAtinA lokone kacchamAM nyAya-zAsana, vepAra ane vyavasthA sacavavA lAvelA. kacchanA rAjyataMtra upara je maMtrIone lAMbA samaya sudhI prabhAva hato. vepAra-vANijya upara te emane prabhAva hajI sudhI che. kacchanA mahAdukALa vakhate jagaDuzAhe aDhaLaka saMpatti janatAnI savA mATe arpaNa karI hatI, ane samAjanuM rakSaNa temaja piSaNa karyuM hatuM. je 72aaaa zAhe thayA che te badhAye moTAM moTAM dharma-nItinAM kAryo karyA che. khIme dedarANuM haDAlA-(bhAla) hatA. gujarAtanA dukALanA vakhate teNe 360 tithio lakhAvI jaina-vaNika koma mATe zAha ane temanA pachI rAjA eTale ke bAda (pachI) zAha Ave che siddha karAvyuM hatuM. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 130 rAjasthAnamAM karmacaMda bachAvate, bIkAneramAM mahArANu zaMbhusiMhajI ane svarUpasiMhajInA vakhatamAM mevADamAM nagarazeTha caMpAlAlajI vageree rAja ane praja bannene preraNA ApI hatI. A badhuM kArya koIpaNa bakSisa ke InAmanI lAlaca vagara temaNe karyuM hatuM. digaMbara AcAryo ane dakSiNa prAMta: kahevAya che ke AcArya bhadrabAhu ane zulibhadrajIne prabhAva caMdragupta maurya upara ghaNo ja paDelo. tenA samayamAM bhayaMkara dukALa bAra varSane paDyo hate. te vakhate sarvaprathama jana AcAryo ane zramaNa saMghoe pUrva ane dakSiNa tarapha pravAsa zarU karela. bhayaMkara dukALa vakhate ghaNA bauddhabhikSuo mAMsAhAra karatA thaI gayA hatA paNa jaina sAdhuoe anazana karIne prANonAM balidAna ApI dharma mArgane ujajavaLa karyo hato. e vakhate dakSiNamAM ghaNA jainAcAryo gayA hatA. sAthe jene paNa gayA hatA. cadragupta maurya paNa dIkSA laIne tyAM gayo hato e ullekha dakSiNanA jainagraMthomAM maLe che. A jainAcAryoe dakSiNanI saMskRtine na kevaLa badalI nAkhI paNa sAdhusaMsthAnI navI jyoti ApI ane ahiMsA, satyano pUTa eTalo prabaLa paNe Apo ke dakSiNamAM sAhitya-saMskRtinA Adyasarjaka tarIke jainAcAryonAM nAma Ave che. "tirUkulura" nAmane brAhmaNa-dharma graMtha saMpUrNapaNe jainadarzananI chApa laIne taiyAra thayuM che. lehAcArya ane agravAla: evI ja rIte lohAcAyaeN agravAla jJAtinI sthApanA karI, saMyukata prAMta, paMjAbanA pradezamAM ghaNuM lokone dharma mAge preryA che. evI ja rIte DIsAvAla, pahalIvAla temaja digaMbara jenAmAM khaMDelavAla vagere : jJAtie AcAryoe A dRSTie ja sthApI hatI. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 131 gAMdhIjI ane zrImada mahAtmA gAMdhIjIne zrImada rAjacaMdra pAsethI preraNuM maLI ane gAMdhIjIe hiMdu dharmamAM daDha rahI dareka kSetramAM dharmanItine praveza karAvavAno je bhagIratha purUSArtha karyo temAM gAMdhIjIne vilAyata jatI vakhate traNa pratijJA karAvanAra bahecarajI svAmI ane zrImada jevA ghaNuM jaina sAdhuenA preraka baLane phALe hato. evI ja rIte A yugamAM vijyadharmasUrIzvarajI mahArAje 5. sukhalAlajI, 5 becaradAsajI va. vidvAnone taiyAra karAvI sAhitya sarjananA kSetramAM kArya karyuM eTaluM ja nahIM sAmAjika-dhArmika kSetre paNa keTalAMka kAryo karAvyAM. eja paripATImAM AcArya vijyAnaMdasUrijIe cikAgonI sarvadharma pariSada mATe vIracaMda rAghavajIne taiyAra karI aneka zikSaNa saMsthA ane vidvAnone taiyAra karavAmAM preraNA ApI che. AvaDuM mAruM saMskRti rakSaNanuM ane dareka kSetre dharma ane nItine TakAvI rAkhavAnuM kArya zrAvako karI zakyA tenuM kAraNa jaina sAdhusaMsthAnI temane satata maLatI doravaNI che. A rIte jaina sAdhusaMsthAnI dhArmika kSetre upayogitA joI zakAya che. vaidika sAdhu sanyAsI saMsthAnuM kArya jaina sAdhuo sAthe vaidika sAdhuonI vAta paNa vicAravA jevI che. jagadguru zaMkarAcArye sanyAsI saMsthAne vyavasthita rUpa eTalA mATe ApyuM hatuM ke te vakhate brAhmaNa rUDha kriyAkAMDamAM paDI gayA hatA ane pitAnI javAbadArInuM kAma bhUlAvI beThA hatA. eTale kSatriyone temanI preraNuM na maLatAM teo niraMkuza banI gayA hatA. Ama- janatA to aDUka-daDukiyA jevI hatI. eTale zaMkarAcArye pote dharmapreraNAnuM kAma karyuM. rAjAone pratibedhyA bhAratanA cAre khuNAmAM maTho Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 132 (dhA) bAMdhyA ane sanyAsIone dharmapreraNA ane saMskRti rakSAnuM kAma soMpyuM. dayAnaMda maharSie dhArmika kSetre peThelI aneka rUDhIo, aniSTa ane badIone dUra karavA mATe AryasamAja sthAo ane te dvArA aneka dharma preraNAnAM kAryo karyA ane aniSTone dura karyA. rAmakRSNa paramahaMsa ane svAmI vivekAnaMde vedAMtane vargavilAsa mAMthI dUra karIne jIvanamAM utAravA mATe dharmamArga batAvyo. eTaluM ja nahIM svAmI vivekAnaMde te amerikA jaIne sarvaprathama pazcimane bhAratIya tattvajJAna ane saMskRtine paricaya karAvI; te zuM che te jANavA preryA. temaNe dharmamAM peThelI ghaNI kurUDhione phagAvI hatI. temanA pagale jaI dharmakrAMtinuM kArya rAmakRSNa mizananA sanyAsIo kare ane kevaLa zikSaNa rAhatanA kAryamAM na paDe te jovuM rahyuM. sAdhusaMsthAnI upayogitA mATe spaSTa mArge javuM joIe! eTale Aje paNa dhArmika kSetre sAdhusaMsthAnI upayogitA TakAvI rAkhavA mATe zuM karavuM joIe e prazna Ubho rahe che. kAraNa ke Aje spaSTa mArga paNa ghaDAyelI sAdhusaMsthAe visArI dIghe che ane dharmanA nAme sAMpradAyika saMkucitatAnA pracAramAM te paDI gaI che. have koI navI jJAti o - goLa ke saMpradAye racI ne vichinna thavAno artha nathI. paNa jyAM chIe tyAMthI sajAga thaIne nIti ane dharmanAM vyApaka tane vahevArU ane samAja vyApI banAvavAnI je kSetramAM hoIe tyAM jarUra che. eTale evAM naitika ane dhArmika saMgaThane UbhAM karavAnI jarUra che. je AjanI rAjya saMsthA koMgresa ane vizvanA saMdarbha dhUnone prerI zake; ane tenA kAryamAM pUraka banI zake, jethI te Arthika, sAmAjika vagere kSetre mUkIne kevaLa rAjakIya kSetre sakriya kArya karI zake; kAraNa ke koMgresa ja chellAM pacAseka varSathI ahiMsA-satyanA prayoga vaDe ghaDAyelI che, ane te ja vizvamAM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 133 satya-ahiMsAnI daSTie rAjakAraNanA prazno ukelavA samartha ekamAtra saMsthA che. ene lekasevako tene preraNA ApI zake e paNa kArya sAdhusaMsthAe karavAnuM che. - pUraka ane preraka e bannenAM kAryo mATe sArAM sArAM baLane joDIne prAyogika saMgha (racanAtmaka kArya karatA) UbhA karavA paDaze je zikSaNa ane saMskRtinA kSetre svataMtra kArya karaze ane rAjyasaMsthAne preraka banaze. tenA prerakapaNunuM kAma karaze. tema ja satya ahiMsAnI pratiSThA karAvatI rAjyasaDA upara Aphata Avaze te sAdhusaMsthAe lokasaMgaThano dvArA ane jAte pUrakapaNAnuM kArya karAvavuM paDaze. te mATe lokasaMgaThane te UbhAM karavAM ja paDaze. - Aje jUnI dharmasaMsthAo, sAMpradAyikavADAmAM ane tenI paNa upa-sAMpradAyikatAmAM pUrAI gaI che. eTale temanI pAse vadhAre paDatI AzA rAkhavI nakAmI che. emAMthI je sArAM baLe AgaLa Ave temane tAravIne prAyogika saMghomAM ke lokasaMgaThanamAM A kArya mATe levAM paDaze. Ama karavA jatAM eka moTI takedArI e rAkhavI paDaze ke kyAMya vaTALavRtti-dharmAtara karAvavAnI vRtti pesI na jAya. e mATe sarvadharma samanvayanI ja rIte A saMgaThane dharma-nItinuM kArya kare te sAdhusaMsthAonAM kAMtipriya sAdhusAdhvIoe javuM paDaze. jo AvuM dharmanItine anulakSIne kArya sAdhusasthA karaze te pahelAnA AcAryoe te vakhate dharmakSetre tenI upayogitA siddha karI hatI, te Aje paNa siddha thaI zakaze. jyAM jyAM dharma ane nItinAM taravo khUTatAM hoya tyAM tyAM te tone praveza karAvavAnuM; saMsthAmAM saDo na pesI jAya te mATe naitika cekI rAkhavAnuM, tapa-tyAga vaDe samAjamAM vyApaka rIte zuddhi karI aniSTone dUra karavA-karAvavAnuM ane krAMtinuM bhagIratha kArya Aje sAdhusaMsthA AgaLa paDyuM che, te eNe karavAnuM che. e mATe sAMpradAyika Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 134 banIne rahetA, ke enI ja pravRttio karatAM ke piTiyuM sUtra vAMcana karI jatAM, kAma nahIM cAle. te mATe te AkhA samAja sAthe, badhAye kSetre sAthe badhAye lokone sArvatrika saMparka sAdhavo paDaze. anubaMdhacatuSTayanI dRSTie pAdavihAra bhikSAcarI ane pAtra, yogyatA joIne te pramANe preraNA, upadeza Adeza ke mArgadarzana ApavuM paDaze. kyAMye dharmasaMskRtinI rakSAnuM kAma jAte [ pitAnI maryAdita javAbadArImAMthI lokasevaka ke loko chaTakI jaze. rAjya paNa cUkatuM haze te teve vakhate ] tyAga, tapa, balidAna dvArA karavAnuM raheze. eka vakhata bagaDelI ke tUTelI anubaMdhanI kaDIo joDavA mATe sAdhusaMsthAe UMDA UtarIne bhagIratha purUSArtha karavo paDaze paNa pachI te dhIme dhIme jema jema loko ghaDAtA jaze tema tema koI vakhata mAtra preraNAthI ke upadezathI ane aMte mAtra mauna nirdezathI paNa ghaDAyelI janatA preraNA jhIlI leze evI ja rIte samAjanA pAchaLa rahI gayelA vargo, nArIjAti vezyAo, zramajIvIo, AdivAsIo va. che temanAmAM rahelAM vyasane va. huMpha ApIne choDAvI temane nItimAge saMgaThita rIte preravA paDaze. temanA dvArA tapa-tyAga vaDe samAjazuddhinuM moTuM kAma bhaviSyamAM laI zakAze. vyApaka dharma badhA mAno mATe che eTale sAdhusaMsthAe mAnavanAM dareka kSetre dharmadaSTie mArgadarzana ApavuM joIze. Ama karavAthI dhArmika kSetre sAdhusaMsthAnI upayogitA siddha thaI zake che. carcA-vicAraNuM cakakhI draSTi ane zuddha-krAMti - zrI devajIbhAIe carcAne prAraMbha karatAM kahyuM: "svagIya pUjya javAharalAlajI ma. sA. nA vyAkhyAnamAM saMghazaktinuM varNana che. sAcI saMdhazakita grAma, nagara te zuM deza ane Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 135 vizvane jagADI zakavAnI zakita dharAve che. evI saMghazakitanA pratIkarUpe vizva vAtsalya prAyogika saMgha jevA saMgaThane duniyAbharanA praznomAM paDe ane mArgadarzana ApI zake che. ene jarUra bhAla naLakAMThA prayoganAM lokasaMgaThane ane prAyogika saMghanuM baLa maLyuM che. mArA namra mate te saMghazakti ja AjanA yuganI sAcI zakti che. pU. munizrI saMtabAlajIe kaheluM tema ApaNuM jAtane lAghava graMthithI na pIDIe. gautama svAmI pAse kezImuni maLavA gayA te gotama UThIne sAme deDyA; ema maLavA Ave tene levA deDIe. ane jema jema ghaDatara thatuM jaze tema tema mane to lAge che ke jJAnagarbhita verAgyavALA sAdhuo A tarapha AkarSAyA vagara nahI rahe. sAmethI vAraMvAra teDavA jatAM e lokomAM nakAmI gaurava graMthi baMdhAze. sAco vidyAthI parIkSA vakhate gabharAya nahIM paNa thanaganATa anubhave. evI ja rIte ApaNe preraka AtmA satya anubhavIne e ja AnaMda anubhave. A ullAsa koI rokI zake tema nathI. evuM satya zuddhadaSTi vaDe lAdhe ane evI cekakhI daSTi thatAM jo tenuM anukaraNa kare ane zuddha krAMti thAya. muni saMtabAlajI ekalA hatA, muni DuMgarasiMhajI ane munizrI nemicaMdrajI AvyA. tema bIjA thoDAkane A be ne be jevI vAta samajAI jAya te anukaraNa thatAM A samAja jAgRta thaI jAya ! tyAga ane nIti pradhAna tIrthayAtrAonuM mahatva: zrI. puMjAbhAI kahe: "eka jamAnAmAM gAmaDAMmaya deza haze, tyAre AjanA jeTalA jhaDapI vAhane na hatAM eTale cAra dhAma bhAratanA cArakhuNe sthApanAra saMtoe kevI dIrdhadaSTi vAparI haze ? musalamAne mATe paNa eja rIte haja karavA javAnuM che. cAradhAmanI yAtrAe ke haja karavA janAra kaphana sAthe ja laIne nIkaLe. ATaluM karyA pachI kadAca avAya ke nahIM? keTalAMka to rastAmAM ja khatama thaI jatAM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 136 paNa pAchA pharanAra tIrthaka ke hAjI naitika jIvananA Adarza banIne pAchA vaLatA janAranI yogyatA che ke teNe kuTuMba ane samAjanI sevA karI hoya, mAthe devuM na hoya ! jatAM pahelAM sAda paDAveH "koI mAMgatuM hoya te AvIne laI jAya !" Ama samAjamAM dharmabhAvanA phelAvavAmAM sAdhuone ajaba phALo hato. eTaluM ja nahIM samagra dezamAM pharavAthI lokonA rItarivAjo, khAna-pAna, sAmAjika sthiti temaja bhugoLa samajAya. pitAnA ghara-nagaranAM svArtha ane moha ocho thAya. paNa, Aje temAM vikRti AvI gaI che. babe jaNa haja karavA jAya tenI pAchaLa sastu sonuM lAvavAnI gerarIti calAvavAmAM Ave che. kyAM tyAga ane nIti nimite tIrthayAtrA ane jyAM svArtha ane anIti mATe tene thato upayoga! jUnA jamAnAmAM kevaLa cAradhAmanI yAtrA ja nahIM paNa rejiMdAnA jIvanamAM paNa dharma utare te mATe gAmane pAdara maMdira baMdhAyAM, nadI kinAre tIrtho vadhyAM. nagArUM vAge ke kAna camake ke cAlo maMdire jaIe. tyAM saMta pUjArIo pAse preraka dharmasthAo sAMbhaLI saMskAra, sudhare; kalezakaMkAsa ocho thAya ane mana svastha thAya. Ame te jamAnAmAM sAdhusaMsthAe atyuttama kAma karyuM che. Aje temAM bagADa thayo che paNa sAdhusaMsthA vinA koNa bIjo rAhabara banaze ? kAraNa ke sai pitapotAnAM dhaMdhAnA kAryomAM mazagula che. eTale sAdhusaMsthAnI anivArya agatyatA to che ja. mAtra A yuge upayogI jaladI bane te rIte ene preravAnI jarUra che. Aje sAcA sAdhuo ochA cheH zrI. baLavaMtabhAIe gAMdhIjInuM uddharaNa TAMkIne jaNAvyuM ke Aje sAcA sAdhuo nAmanA che. temAM paNa ghaDAyelA ane prANapratiSThA-parigrahane homanArA ghaNuM ochA che. prAcInakALamAM satya, ahiMsAne pracAra karavAmAM sAdhusaMsthAno phALo hata; paNa Aje zuM che? Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 137 munizrI nemicaMdrajI mahArAje savAre jaNAveluM ke "jaina sAdhusaMsthAne rAjya sAthe anubaMdha asarakAraka hata" paNa Aje te rAjakAraNane gaMduM kahIne dUra bhAganArA ghaNA che. Aje prajAniyukta sarakAra che eTale A yuga vadhAre asarakAraka che. kAraNake prajA ane rAjya banene saMbaMdha haI sAdhusaMsthA je lokasaMgaThana vaDe jAgRti na ANI zake te tenI upayogitA nahI rahe. be cAra ke pAMca krAMtipriya sAdhusAdhvIone avAja . bAkInI sAdhusaMsthAne saMbhALaze khara! jaina sAdhusaMsthA khAna-pAna ane mAnapAnamAM paDI che. svAmInArAyaNa sAdhuo lAvavAmAM ane sanyAsIo bhoga ane sIdhAmAM! AvA sAdhuo umadA sagavaDo cheDIne sAcA tapa tyAga karavA ahIM Ave kyAMthI? tethIja svAmI vivekAnaMdane kaThora zabdomAM AcaraNahIna sAdhuo mATe kahevuM paDyuM che. Aje te vara maro ke kanyA mare. goranuM tarabhANuM bhare !" evI sthiti sAdhusaMsthAnI che. gosvAmIjI : "paNa, balavaMtabhAI! jaina sAdhuo te bhikSA vaherIne lAve che pachI temAM sArAM khAna-pAnanI vAta kyAMthI Ave ! tamane to jaina sAdhusaMsthA mATe ghaNuM mAna che chatAM AvuM kAMbelo che ? - pU. nemimuni : "gRhastha bhikSAmAM sArAmAM sArI vastu vaharAvavA lalacAya e svAbhAvika che paNa sAdhu jAte viveka rAkhI na joIe te na le!" gosvAmI : "gRhastha Ape te na levuM joIe!" pU. nemimuni : "teo Agraha kare paNa ame aNukhapanuM na laIe !" balavaMtabhAI : "jaina sAdhunAM guNene te vakhANuM ja chuM paNa Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 138 AMdhaLe pakSapAta mArAthI thatuM nathI; kAraNa ke teo sAdhutAthI dUra jatA hoya te kahevuM ja paDe!" devajIbhAI : jemAM paNa saDe nathI tema nathI. ghaNA zrAvaka-zrAvikA sAdhu-sAdhvInI khuzAmata kare tema sAdhusAdhvIo paNa temanI zehamAM taNAtA hoya che. pU. nemimuni : "bhUtakALathI te jaina sAdhusaMsthA ghaDAtI AvI che te chatAM temAM paNa sAMpradAyiktA, rUDhicustatA va. duSaNe peThAM che. eTale ja pU. saMtabAlajI "kAMtipriya" vizeSaNa vApare che. A sAdhu zibira paNa emAMthI mArga kADhavA mATe ja che.. pUjAbhAI: keTalAMka sAdhu-sAdhvIe pitAnI AjanI hAlatathI kaMTALI gayA hoya che paNa upara UThavA mATe prayAsa karavAmAM gabharAtA haze. temane nIce utAravAmAM gRhastha bhAIbahenane paNa ocho phALo nathI. jema lAMciyA amaladAro banAvavAmAM lokoneya phALe che ja." zuddhi prAganA vakhate eka sAdhu AvelA. meDA upara utaryA hatA. bhajananA kAryakrama heIne ghaNA loko bhegA thayA hatA. bhajanane thoDI vAra hatI ke koIke kahyuM : "A darzana karavAM hoya to." ane katAra jAmI te mATe svayaMsevako rokavA paDyA. avyavasthA thaIne je paMdara minITa rAha jovAta ke mahArAja nIce Avata te nivArI zakAta. paNa, pelA bhAIne sAdhu nimitte bhAva pUchAya eTale teNe evuM karyuM. Ama aMdhazraddhA ane kaMIka aMze pitAne pAMca pUche te mATe paNa keTalAka loko sAdhuone caDAvI mAre che. devajIbhAI : meM hamaNAM ja eka patrakAra bhAIne kahyuM hatuM ke ekabAju pUjAbhAIe kahyuM te zraddhALu vargane cheDe che ane bIjI bAju e cheDa che je sAdhuvane taddana cAhato nathI. eTale ja munizrI saMtabAlajI kahe che ke "sAdhusaMsthA Ane A hAlatamAM joIe; te te paNa barAbara nathI. temaja na joIe te paNa barAbara Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 139 nathI. ene yogya ane yathArtha hAlatamAM mUkavI paDaze. je saMsthAe hajAro varSathI janatAnI sevA bajAvI che ane jenI Aje jagatane anivArya jarUra che te tene toDavAne vicAra Ameya nakAmo javAne che. te sAMdhavAne prayatna kare e ja sAce mArga che. pachI kiMgasarkala"nI vAta cAlI. temanA manamAM kiMgasarkala rasto hatuM ane mArA manamAM "sTezana" hatuM. eTale meM kahyuM ke AmAM paNa tarkanI daSTie jozo te jaNAze ke mArA daSTibiMdue kIMga sarkala eTale sTezana evuM mAruM dhyAna hoIne huM sAce chuM. have tamAruM dhyAna rastA age che eTale jo tame sTezana ane rasto bannenAM nAma kiMgasarkala che e na jANe te mane khaTe TharAvavA prayatna karaze. Ama keTalIka bAbato je tamArA gaLe na Utare tevI saMtabAlajI nimittanI anubaMdha vicAradhArAmAM hoya, to tene dhIraja ane zraddhAthI tapAsavI joIe. Ama vAta thaI te chatAM paNa mAnavInA pUrvagrahe, mAnyatAo tUTatI nathI eTale samyagadaSTi rAkhI pratyAghAto jhIlI AgaLa javuM rahyuM. je daSTi sApha haze to virodha vacce paNa aNanama rahI zakAze. zibiranuM mUlya e daSTie ghaNuM che. kevA sAdhusAdhvIe joIe ! baLavaMtabhAI : "ghaNuM leka AkSepa paNa kare che ane chatAM sAdhusaMsthAnI upayogitA paNa batAve che." pU. nemimuni : "evA loka sAdhusaMsthAnuM sAmAjika karaNa karavA mAge che. dIkSA choDAvI samAjamAM otaprata karavA mAge che." baLavaMtabhAI: "dIkSA laIne choDAvavI e to yathArtha nathI!" pU. nemimuni : "eTaluM ja nahI, utAvaLe veza lIdhe ke devaDAvyo hoya te taje paNa bhUlane ekarAra karavAne badale tene ja krAMtimAM khatave che." Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 140 pUMjAbhAI: yogyatA vagara sAdhu thavo ja na joIe ane je thAya te teNe yogyatA pedA karavI joIe." pU. nemimuni : "eTale ja A badho pAyAthI ane navesarathI vicAra pedA kare paDaze." brahmacArIjI : gaMgetrI, madhyapradeza, buMdelakhaMDa ema dareka sthaLane mane anubhava che ane moTA bhAganA gRhasthAzramIo pitAne sAdhu kahevaDAvatA phare che. jyAM zaMkarAcArya ane rAmatIrtha tathA kyAM AjanI dazA ? AvA sAdhuonI pAchaLa sAcA sAdhuone C. I. D. tarIke goThavI temane yathArtha mAge ANue e mane ThIka lAge che. munizrI saMtabAlajI : "jyAre jyAre sAdhusaMsthAnI vAta Ave che tyAre tyAre carcA UMDI ane gaMbhIra bane che. paNa vyaktione na jotAM saMsthAne jevAya te sAruM che. sI. AI. DI. rAkhavAnI vAta yogya nathI. thoDA paNa sAdhuo vyApaka kArya karaze eTale vadhu prakAza thatAM, ocho prakAza ApoApa jhAkhe thaze. sAdhuomAM ghaNA tejasvI rane che eTale vyApakatAne pracAra karavA tevA sAdhuonI saMkalana karI AgaLa cAlyA javuM jethI sArA sAdhuo AgaLa nabaLA svayaM ughADA paDI jaze." Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAmAjika kSetre upayogitA [9] munizrI nemicaMdrajI ] [ ra9--61 Aje sAdhusaMsthAnI sAmAjika kSetre upagitA aMge vicAra karavAne che ke te samAjane kaI rIte atyArasudhI upayogI thaI zakI hatI ane have pitAnI upayogitA siddha karavA teNe zuM karavuM joIe ? samAja eTale mAnavasamAja : sAmAjika kSetrane vicAra karatAM te zuM che e pahelAM vicArI laIe. samAjane je artha ahIM ghaTAvavAmAM Avyo che te koI eka dharma, saMpradAya, paya, pakSa ke vartuLane nahi paNa vicArapUrvaka pragati karavA mATe banelA vizALa mAnava samAjane sparze che. A Akho mAnava samAja bhaugolika sImAo pramANe vahecAyelo che ane temAM paNa dharma-pa vaDe paNa phaTAyelo che. jemake jainasamAja baddhasamAja, hiMdusamAja, AryasamAja, pArasI, zIkha samAja ke muslima jamAta. A badhA samAje mAnavajIvanane kalyANakArI banAvavA mathatI dharmadaSTie racAyelI susaMsthAo hoI tene vadhAre mahatva ApazuM; kAraNake vizALa mAnavajAtinuM ghaDatara e susaMsthAo dvArA thayuM che, ane thAya che. AkhA vizvane paNa vizALa samAjarUpe laI zakAya, paNa temAM sAmAjika kSetra sivAya bIjA kSetre AvI jAya che, tathA samaSTi sudhIne samAveza thAya che. temAM mAnavasamAjane ja levAmAM AvyuM che Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 142 kAraNa ke je mAnavasamAjanuM ghaDatara thAya che te samaSTi sAthe ApoApa ahiMsAdine vartAva karI zakaze. ghaNuM ema kaheze ke AkhA vizva sudhI te Aje pahecAtuM nathI eTale pita pitAnA dharma, saMpradAya prAMta ke jillA athavA deza sudhInA mAnavasamAjanu ja zA mATe na vicArIe ! Aje vijJAne jagatane bahu nAnuM karI nAkhyuM che ane have dezanA bhaugolika sImADAonuM mahatva rahyuM nathI. te uparAMta bhale potAnI pAsenA mAnavasamAjane ApaNe pratyakSamAM joI e paNa parIkSamAM to ApaNe eka avyakta samAja saMkaLAyelA ja chIe. te to jANe-ajANe sArI pravRttione Teko Ape ja che. ghaNIvAra eka dezanA lokone khabara paNa hetI nathI tema bIjA dezanA lokonI aNadhArI madada temane temanA Aphata-TANe agara to anyAya-atyAcAranA nivAraNathe maLe che. ahIM pUra ke dharatIkaMpa thAya che tyAre ghaNA dezo madada kare che tema anya dezomAM kudaratI Aphata Ave che tyAre ApaNe madada mokalIe chIe. eTale te vakhate dharma-jJAti ke prAMtanA bhedabhAva gauNa banI jAya che. Aje jagata je bhayaMkara vinAzanI paristhitimAMthI pasAra thaI rahyuM che temAM anya dezone bhAratanI naitika-dhArmika madadanI khAsa jarUra che. bhArate paMcazIla ane sAmudAyika ahiMsAnA prayoga vaDe evI madada ApI che. zAMti sthApavA Aje paNa bhAratIya javAne videzanI dharatI upara prANa ApavA javA mATe tatpara thAya che. mahAtmA gAMdhIjIe paNa AphrikAnA lokomAM naitika zakti jAgRta karI hatI. eTale samAjanA saMdarbhamAM vizvanA mAnavasamAjane vicAra karavAnuM che. sAmAjika prazno : te pramANe vizALa mAnavasamAjanA dareka prazno emAM AvI jAya che. kuTuMba, grAma, nagara, dharma, patha rASTra ke jJAtinA prazno, janma, maraNa, lona va.nA praznane; jhaghaDAo anyAyo ane hiMsAdi aniSTa, temaja mAnavasamAjanA kayA praznamAM kayuM tatva khUTe che. kayA anubaMdha tUTe che Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 143 ke bagaDyo che A badhA prazno sAmAjika kSetranA praznomAM AvI jAya che. samAja haze to samAjanA praznane samasyAo ane gUce paNa Avaze, ene ukelavA ke ukelAvavAnA prayatna paNa karavA paDaze. prazno pramANe naitika-dhArmika dRSTie upadeza, preraNA, ke mArgadarzana ane samAdhAna karavuM paDaze. kyAMka Adeza ApIne ane kyAMka jAte paDIne paNa nIvaDe ANavo paDaze. A badhuM kArya sAdhusaMsthAnI sAmAjika kSetre upayogitAmAM AvI jAya che. sAdhusaMsthAnuM nirmANa ja mAnavasamAjanA prazno ukelavA mATe thayuM che tyAre te tenA tarapha udAsIna ke AMkha mIMcAmaNA karIne na besI zake. lokone mArgadarzana na maLe te te Akho samAja mAnavonA nahIM paNa pazunA ToLAM jevo banI jaze ane mekisako ke AphrikAnA AdivAsIo jevI tenI saMskAra-dharma--nIti viheNuM avasthA banI jaze. jyAM samajaNapUrvakanuM ghaDatara na thAya te avasthA parA-avasthA che ane evA samUhane "samAja nahIM paNa "samaja" rUpe saMskRtamAM . kahevAmAM Avyo che. sAdhu saMsthA ane bhUtakALanAM sAmAjika kSetranAM kAryo : have ghaDAyelI jaina sAdhusaMsthA dvArA sAmAjika kSetramAM thayelAM kAryo aMge vicAra karIe. sarvAgI krAMtikAronA jIvana uparathI jANI zakAze ke jemaNe sarvAgI krAMti karI che temaNe navI saMsthAo (saMgaThane) sthApI agara te tevI naitika saMsthAo agAuthI cAlI AvatI hoya te tenA vaDe samAjamAM mUlya sthApyAM che; samAjanuM ghaDatara karyuM che, samAjanI cUkI rAkhI che ane bagaDelAM anubaMdhone sudhAryA ane sAMdhyA che. bhagavAna RSabhadeve te gRhasthAzrama vakhate jAte parama avadhijJAnI heine, kSAyika samakadaSTi hovA chatAM ane tIrtha kara hovA chatAM varNa vyavasthAtmaka samAja sthApyo che. te vakhate samAjane preraNA ApavAnuM zikSaNa-saMskAra, kaLAnuM kAma, khetI-udhoga vepAranuM kAma temaja akSara Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 144 jJAna ApavAnuM kArya temaNe jAte karyuM hatuM. A badhA sAmAjika kAryo hatAM ane samAja hitanAM hatAM ema batAvatAM jabudIpa prajJaptimAM aMtamAM kahevAmAM AvyuM che - "pAdiyANa visa' - prajAnA (mAnava jAtinA) hita mATe A badhuM upadeze che; batAve che, zIkhave che. ghaNuM ema kaheze ke bhagavAne te gRhasthAzramamAM badhuM karyuM hatuM. sAdhu avasthAne AnI sAthe zuM lAge vaLage ? ene uttara bhagavAnanA saMyama kALamAMthI maLI Ave che ke mAnava samAja saraLatAthI cAle ane dharma temaja nItinA saMskArothI sIMcA rahe te mATe temaNe caturvidha saMghanI sthApanA karI hatI. eTaluM ja nahIM pitAnA yeSTa putra bharata ane 88 bhAIonA jhaghaDAnuM samAdhAna karAvyuM hatuM. bharatane rAjapATa calAvatA je anAsakita thaI temAM preraka bhagavAna rASabhadeva ja hatA. bAhubalimunInI sAdhanAne ekAMgI ane vyakitagata na banavA devA mATe temaNe ja brAhmI ane suMdarIne mokalI hatI. temaNe janasaMgaThanamAM dharmanA saMskAra ane naitika preraNA ApanAra brAhmaNa vargane taiyAra karyo ane rAjya saMsthA tathA loka saMgaThana je pUrve racela hatAM tene dAna-dayA vagere guNonI preraNA ApI hatI. ghaDatara pAmela samAjanI unnata dazA mATe temaNe sanyAsane mArga batAvyo hato. samAja ghaDAI gayelo heIne tene bahu ochuM kahevAnI jarUra hatI eTale e vinIta (zradhdhALu) ane saraLa samAja paNa hatuM. Ama Adi mAnavasamAjanA sarvAgI vikAsane mArga temaNe sAdhu avasthAmAM AvI lokone prarU. bhagavAna RSabhadeva pachInA tIrthakaroe jyAre jyAre junI vyavasthAnAM mUlyo bhUlAtAM jayAM tyAre temaNe tene sudhArI ane pharI caturvidha saMghanI sthApanA karI dharma ane nItinAM samAja jIvanamAM uDuM sthAna apAvyuM. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 145 bAvIsamA tIrthaMkara bhagavAna neminAtha yAdava jAtimAM peThelo mAMsAhAra ane khAnatane asaMyama temaja abrasaryanAM aniSTa dura karavA mATe jAte (sAmAjika kSetre) Adarza rU5 banyA. yAdava jAtinAM aniSTa dura karavA mATe temaNe jAte, saMdha mAraphata temaja zrI kRSNa mAraphata puruSArtha karyo ane karAvyo. temaNe samAjanI naitika cekI karI ane zrI kRSNa vaDe karAvI paNa kharI. aMtagaDadazAMga jaina sUtramAM varNana Ave che ke pelA gharaDA ane khakhaDI gayelA DosAne zrIkRSNa jAte eka ITa upADI. badhAne anukaraNa karavAno ane e bahAne sAmAjika-soganI pratiSThA samajAvI. te vakhate bhagavAna neminAthe samAja AgaLa brahmacaryanAM navAM mUlyo sthApyAM ane nArIjAtinI svataMtratAne jAhera karI. te samayamAM eka kumArikA AjIvana rahIne brahmacarya na ja pALI zake. enI mukti lagna karavAmAM ane pati pAchaLa javAmAM che, ema manAtuM. temaNe na paraNIne, rAjamatI ne brahmacAriNe rahevA daIne brahmacaryanuM navuM mUlya sthApyuM. pariNAme aneka rAjakumArIo, rANuo, yAdavakumArIo ne dIkSA temaja brahmacaryanI preraNA maLI. enI dalAlI-anumodana zrIkRSNa jAta karatA evo jainasatromAM ullekha maLe che. trIjI moTI bAbata mAMsAhAranA pracAranI virUddhanI temaNe karI hatI. mUka prANIone lagnanA jamaNa mATe mAravAmAM AvanAra che e jANIne neminAtha jana sAthe pAchA vaLe che. ethI samAjamAM mAMsAhArane pracAra bahu ja ocho thaI jAya che. Ane eTalo badho jabardasta prabhAva dvArikA-giranAranA parA upara paDyo che ke Aje paNa tyAMnA pradezamAM pazupAlanane baLa prayAsa che. bhagavAna rAmanA yuga tarapha jatAM te kALe cAra varNonI vyavasthA hatI. RSimunio preraka hatA. brAhmaNe zikSaNa-saMskAranuM pratyakSa kArya 10 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 146 karatA hatA. paNa lokasaMgaThana (pUraka baLo) vyavasthita na hatA. eTale ja tapa karanAra zudrakane mAravAnI ulaTI preraNuM brAhmaNae kSatrione ApI hatI. bebI jevAnI vAta upara bhagavAna rAma jyAre sItAne vanavAsa ApavA taiyAra thayA tyAre e satI sAthe thatuM anyAya loko jatA rahyA. te chatAM te vakhate nArI jAtinuM bahumAna hatuM eTale azvamedha yajJa jevA dharmakArya vakhate sItAnI jarUra paDI. tulasIrAmAyaNamAM kahe che - 'aba cahiye mithileza kumArI' -eTale ke strIne gRhastha jIvana suMdara banAvavAmAM, brahmacarya pAlanamAM sahAyaka banAvavAmAM mahattA ApavAmAM AvatI. jo ke pAchaLathI tene bhogavilAsanI putaLI ane dAsI kahIne haDadhUta karavAmAM paNa AvI. eTale rAmacaMdrajIe nArIne patinI pUraka banAvI tenAM mUlya ane adhikAre spaSTa karyA. rAmacaMdrajIe nArIjAtinA uddhAranI sAthe te vakhate pachAta rahela vAnara jAti, rAkSasa jAti, AraNyaka jAtinAM sArAmAM sArAM nara-nArI ratnane vINI vINIne lIdhAM ane temane pitAnA pUraka banAvI uddhAra karyo hato. Ama sAmAjika kSetre janatAmAM nyAya-nItinAM mUlya UbhAM thayAM hatAM. ethI ja kahevAyuM ke:jnyaando brAhmaNaH proktaH, trANavaH kSatriyaH smRtaH / prANado hanavo vaizyaH zUdraH sarva sahAyakaH / / zikSako brAhmaNaH proktaH; rakSakaH kSatriyaH smRtaH / poSakaH pAlako vaizyaH dhArakaH kSudra ucyate // -samAjamAM jJAna zikSaNa ApavAnuM kAma brAhmaNa karatA, rakSaNanuM kAma kSatriya, jIvana ane jarUrI vastuo ApI poSaNa vaizyo karatA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 147 ane badhAnI sevA zu karatA. AmAM koI UMcA ke nIco na hato. alaga alaga kakSA ane bhUmikA upara rahIne badhA ja varNavALA samAjanI alaga alaga rIte sevA karatA. enI upara sAdhuvarganI naitika cekI rahetI jethI koI koI ne anyAya na karI bese ane anubaMdha na tUTe ke na bagaDe. kadAca koI anyAya karato te sAdhuvarga tene cetavato ane AkhA samAjane jAgRta karato ane aMte pitAnAM tapa-tyAga vaDe prANe hAmIne paNa e anyAyane dUra karavA jhajhUmato. AvI hatI sAdhusaMsthAnI kAmagIrI. sAmAjika kSetra tethI ghaDAtuM jatuM hatuM. rAma pachI kRSNanA yuganI vacagALAmAM khUba oTa AvI. samAjamAM sevA ane guNanA badale dhana ane sattAnI pratiSThA jAmI. brAhmaNoe dhana ane sattAvALAone thAbaDavAnuM kAma zarU karyuM. nArI jAtinI sevA karanAra ke garIbanI kiMmata ochI thavA lAgI. dhanavAnane pratiSThA maLavA lAgI. ethI ja kRSNayuge mahAbhArata kAma AvI paDyuM. duryodhana jevA sattAdhIzone droNAcArya-kRpAcArya jevA Teko ApavA maMDI paDyA. bharI sabhAmAM mAtRjAtinuM (draupadIrUpe) haDahaDatuM apamAna karavA chatAM badhA kaMI na bolI zakyA. virajI bhAgI gayA ane nAradajI cetavavAmAM rahI gayA. AvA kALamAM nArIjAtinA uddhAranuM kAya mahatvanuM hatuM je bhagavAna neminAtha, rAjulane brahmacAriNI tarIke dIkSA ApIne tene paNa muktinI adhikAriNI banAvI saMpUrNa karyuM. zrIkRSNacaMdra cAtuvarNanI sthApanA aMge kahyuM - cAturvartha mA kuSTha guLa-vibhAvaH" eTale ke guNa (vizeSatA) ane karma (dhaMdhA)nI daSTie cAre varNanI sthApanA karI che. be vargo-brAhmaNa ane kSatriyo guNenA AdhAre che ane vaizya-zuka karmanA AdhAre che. brAhmaNanA guNo hatA - zama, dama, tapa, zAca, zuddhi, kSamA, saraLatA RjutA ane jJAnavijJAna. kSatrinA guNa hatAH zarya, teja, dhRti, dakSatA, yudhdhavIratA, dAna, netRtvazakita. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18 kRSi, vANijya ane gaurakSA e vaizyAnAM karmo hatAM ane badhAnI sevAnAM karmo zudro mATe hatAM. AmAM brAhmaNa ane kSatriya be preraka hatA ane vaizya ane zudra be pUraka hatA. paNa jyAre brAhmaNae prera5NuM khoyuM ane kSatriya paNa atyAcAre karavA lAgyA tyAre zrI kRSNa jAte preraka banI kArya zarU karyuM. vrajanA govALiyA ane vrajanArIone taiyAra karI ane temanAmAM ghaDatara karI netika zakita bharI. gapasaMgaThane vaDe go-pAlananuM ahiMsAnuM kAma thayuM. tenI asara kSatriyo upara paDI. pAMDavo jevA kSatriyo ane keTalAka yAda cetyA ane javAbadAra banyA. Ama zrI kRSNane preraNuM ApanAra ane bIjA rAjAone bodha pamADanAra tarIke ariSTaneminA sAdhu-zrAvaka vargane saMparka ane preraNA hovI joIe, te uparAMta zrI kRSNa, ane bIjA rAjA neminAthajI pAse jatA, evo ullekha jaina sutrAmAM maLe che. bhagavAna pArzvanAthanA yugamAM paNa nAgatinAM saMgaThane vaDe pUraka lokazakita jAgRta thaI paNa pachI dhIme dhIme emAM oTa AvatI gaI ane pariNAme nArI jAti ane zuddhone haDadhUta karavAmAM AvyA. temanA jJAna-mukitanA adhikAra chInavI levAmAM AvyA. bhagavAna mahAvIre strI ane zudro upara thatAM anartho joyA ane varNavyavasthAne nAme uMca nIcanA bhAvene poSAtA joyA. eTale emaNe samagra samAjane saMbodhatA kahyuM - tuma si nAma taM ceva jaM ceva haMtavyaM tti mannasi / tuma si nAma taM caiva jaM ceva paricetanvaM ti mannasi // tumaM si nAma taM ceva jaM ceva ajjAveyanvaM tti mannasi / tumaM si nAma taM ceva jaM ceva udveyanvaM ti mannasi // - AcArAMga satra tameja te che ke, jeone mAravA, vadha karavA ke pIDA ApavAnI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 149 IcchA kare che. tame je te che ke jeonI gulAmI ke baMdhana Icche che, tameja e che ke jeone trAsa ApavA ke DarAvavAnuM Iccho cho ! bhagavAna mahAvIranAM A vAkaye samagra samAja mATe keTalAM preraka che ! bhagavAna mahAvIra kevaLa A udagAra kADhIne ja rahetA besI rahyA... paNa temaNe Thera Thera vihAra karI nIcalA tharanAM nara-nArI ratnone vaNa vINIne tAravyAM. harikezI, maitArya, arjuna mALI, sakaDAla putra kuMbhAra. Dhaka kuMbhAra vagere, temaja caMdanabALA, jayaMti, mRgAvatI, revatI jevAM aneka nArI rane tAravyAM ane emane pUraka banAvyA. eTaluM ja nahIM, pitAnA sAdhu-sAdhvI, zrAvaka zrAvikA e caturvidha saMghamAM temane sthAna paNa ApyuM. te vakhate "nArI ane zudrane jJAna-mukitane adhikAra nathI " e sUtra pracalita hatuM. tyAre zUdro ane nArIone sAdhu-dIkSA ApI saMdhamAM levAthI bhadrasamAjamAM keTalo bha thayo haze temaja brAhmaNa samAjane keTalo virodha thayo haze, te kalpI zakAya che. temaNe jAte paNa ghaNuM kauTuMbika kaleze maTAvyA haze ema celaNa-zreNikanA prasaMga uparathI samajI zakAya che. bhagavAna mahAvIre sAmAjika kSetre sAdhusaMsthAnI upayogitA mATe spaSTataH sAmAjika unnati mATe grAmadharma, nagaradharma, rASTradharma, saMdhadharma vagerenI vAta karI; sAdhuone paNa nItidharmanI preraNA ApavAnuM ane samAja uparanI naitika cekInuM kAma soMpyuM. eTaluM ja nahIM e cekInuM kAma saphaLa rIte thaI zake te mATe kahyuM ke jyAre zAsana upara Aphata Ave tyAre sAdhu varge tenI rakSA mATe bahAra paDavuM. eja kAraNasara jyAM jyAM jaina sAdhuo gayA tyAM tyAM temaNe nIti ane dharmamaya samAja sthApyA. haribhadrasUri, ratnaprabhasUri, lohAcArya vagere AcAryoe jJAti saMgaThane UbhAM karI nitika-dhArmika saMskAra siMcana, mArgadarzana ane preraNA ApyAM. jyAre jyAre junAM sAmAjika mUlya visarAya che tyAre tyAre navAM saMgaThano UbhAM karI, ne vaLAMka ApIne navuM ghaDatara karavAmAM Ave ja che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 150 bhagavAna mahAvIre caturvidha saMghamAM strI-puruSa bannene samAna hakaka ApyA hatA. e cAreyane anubaMdha hato eTale sAdhunI bhUla zrAvaka batAvI zake ane zrAvakanI bhUla sAdhu. temanA saMghamAM dAkhala thanArA badhAye vaganA ane varNanA hatA. temaNe te guNapUjaka samAjanI racanA karI hatI. eka prasiddha samAjazAstrInuM kahevuM che ke "je samAjamAM cAritrya ane guNo sabhara hoya te svastha ane preraka samAja che." bhagavAna mahAvIranI jema tyArabAdanA AcAryoe paNa badhI koma ane varNanA lokone navAM jJAti saMgaThanamAM lIdhA hatA. enAM pramANa rUpe Aje paNa osavAlomAM rAThoDa, paramAra va. kSatriya gAtrA, zeThiyA va. vaizya gotro ane caMDAliyA, DheDhiyA, cAmaDiyA va. zUdra gotro che. ane e jJAti saMgaThanane pAye mAnavanA sAmAjika jIvananAM navAM mUlyone guNone hato. Ama A guNapUjaka samAja te racAto hato. sAthe ja je vaheM-kAmo e pitAnAM guNe kheyAM hatAM temane e AvAhana karate ke "tamAre TakavuM hoya te guNone dhAraNa kare!" Ama eka kriyAmAM samAjasudhAraNanI bevaDI prakriyA thatI. ane A badhAM sAmAjika kSetronAM kAryo ghaDAyelI sAdhu-saMsthAnI AMtaraNuM ane spaSTa mArgadarzana, Adeza ane aMta sudhInI naitika dhArmika cekIne kAraNe thayuM. tethI sAdhu saMsthAnI sAmAjika kSetre upayogitA jaLavAI rahe che ane te mAnavasamAjanI pUjya banI zakI che. havenA yuge zuM karavuM joIe? je jJAti saMgaThane guNonI vRddhi ane sAmAjika mUlyone sthApavAM mATe thayAM hatAM. temAM paNa dhIme dhIme nAta-jAtanA bheda pravezI gayA. AbhaDacheTa pedA thaI UMcanIcatAnA bhAvo AvyA ane sAdhusamAjanI kaMIka aMze bedarakArI temaja zithilatAnA kAraNe, rAjAo ane dhanika vage pratiSThA pAmata thaI gayo. sAdhusaMsthA paNa ADakatarI rIte tene pratiSThA ApatI thaI. dA. ta. maMdiramAM ghInI bolI pAchaLa paisApAtrane pratiSThA apAya ja che. AvA vargonI bhUle-aniSTo pratye sAdhuvage Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 151 udAsInatA sevI; tethI sattA ane dhana vALo varga dareka ThekANe Teko meLavate vadhavA lAge. eTale Aje sAdhu saMsthAe navAM jJAtimaMDaLo UbhAM karavAnI jarUra nathI temaja Aje saMdarbha paNa badalAyo che. rAjAzAhInA badale lokazAhI AvI gaI che. sAthe ja potAnI sAMpradAyika paraMparA pramANe upadeza ApavAthI ja krAMti thaI zakaze ema mAnavuM bhUlabhareluM che. tevI ja rIte naitika saMgaThane UbhA karavA aMge upekSA sevavI paNa khataranAka che. ekala dokala vyaktinI vAta bAjue mUkIe paNa AkhA samAjamAM paristhiti-parivartana karAvavAnuM kAma pUraka-preraka saMgaThane vagara nahI thAya. bhUtakALanAM saMgaThanamAM mukhyatve vyaktigata sAdhanAne vicAra karavAmAM Avyo hato, paNa Aje sAmudAyika sAdhanAno vicAra karyA sivAya paristhiti-parivartana na thaI zake. AjanA yuge gAMdhIjIe racanAtmaka kAryakaro rUpI navA brAhmaNe taiyAra karyA. temanAM judAM judAM saMgaThane UbhAM karIne vratabalya karIne ghaDatara karyuM che. majUro ane mahAjananuM majUra mahAjana rUpe vaizya, zudra saMgaThana UbhuM karyuM. ane A badhAMnI sAthe te vakhatanI rASTrIya mahAsabhA (koMgresa) rUpI rAjyasaMgaThanamAM navuM prANasiMcana karyuM. mAne A nAma mati e maranA sIla o" AvA sUtra dvArA kSAtrata pragaTa karI, lAThI, gALI, jelanI yAtanAo saharSa sahevAnI ahiMsaka vIratAnA guNe UmerI, satyAgraha dvArA anyAyanI sAme ahiMsaka pratikAranI laData zIkhavI navA kSatriyo UbhA karyA. gAMdhIjInA magajamAM gAmaDAnA lokonAM naitika saMgaThanenI vAta cAlatI hovI joIe kAraNa ke temaNe kaheluMH "vikasAna hI hai paNa enuM lokasaMgaThana karI zake te pahelAM temane javuM paDyuM. eTale Aje sAmAjika kSetramAM pravezelA aniSTa dUra karavA mATe sAdhusaMsthAe naitika lokasaMgaThane ane lokasevaka-saMgaThano UbhAM karavAM paDaze. enA vaDe rAjyasaMgaThananI zuddhi-puSTi karavI paDaze. jethI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 152 sAmAjika Arthika kSetre rAjyanI DakhalagIrI baMdha thaI zake. sAthe rAjyasaMsthA upara lokasaMgaThanone aMkuza AvI zake. A kArya karavAnI sAthe sAthe cAreya saMsthAnA anubaMdhanI daSTie kAma karavuM paDaze. jyAM anubaMdha tUTayAM haze-bagaDyAM haze tyAM sAMdhavA-sudhAravA paDaze. te mATe prANu, pratiSThA, ziSya, anuyAyI, upAzrayAdinA parigraha ke sukhasagavaDane moha tyAgI samAjazuddhi mATe tapa-tyAga karavA jhaMpalAvavuM paDaze. A kArya ekala-dokala vyakitathI thaI zake tema nathI tyAre . AvAM preraka-pUraka saMgaThano dvArA rAjyane aMkuzamAM lAvI zakAze. AjanA moTA bhAganAM aniSTo mATe samAja ane rAjyanI paristhiti ane samAjanI hAlata javAbadAra hoya che e samajI levuM joIe. A rIte sAmAjika kSetre sAdhuvarga dvArA kArya karavAthI samAjanI paristhiti vahelI take sudharI zakaze. A badhAM kAryo e ja karI zake je dravya-kSetra kALa, bhAvanA pratibaMdhothI rahita che; chatAM sArvatrika lokasaMparka karI zake che, tevA krAMtipriya sAdhusAdhvIo karI zake. lokasevakonI pitAnI maryAdA che eTale sAdhu saMsthAe sAmAjika kSetre A rIte pitAnI upayogitA siddha karavI joIe. nahIMtara tenuM bhAvi jokhamamAM che. sanI carcA-vicAraNA sAmajika daravaNI pU. daMDI svAmIe carcA prAraMbha karatAM kahyuM: "akhaRSi maMDaLanA pramukha vaziSThajI hatA. prajAniyukta rAjA rAma ane temaNe maLIne ya calAvyuM. Ama RSimaMDaLa rAjyanuM preraka rahyuM temAM viziSThajIne sanyAsI kahevAmAM AvyA che e rIte sAdhu saMsthA bhUtakALathI rAjyane ane tenA vaDe lokone sAmAjika daravaNa ApatI rahI che. emAM bharatI-oTa AvI haze. Aje te sAmAjika, rAjakIya ane saradAyagata dhArmika e traNene sAMkaLIne sAdhuoe ghaNuM moTuM kArya Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 153 karavAnuM che. erAmAM besIne paTelAI nahIM, paNa nirlepa rahI, dareka bAbatomAM dharmane puTa ApavAnuM kAma karavuM paDaze. jeo samartha naheya; te samartha sAthe joDAI jAya, paNa A kAryane anurUpa kaMIka ne kaMIka yathAzakti karI chUTavAnI jarUra che. bha. buddha, zaMkarAcArya ane samartha rAmadAsa sanyAsI hatA. chatAM temaNe vadhumAM vadhu kArya karyuM che. upaniSadamAM "kuvaneve karmANi jIjIviSecchatuM zamA eTale ke mRtyu paryata kAma karavAnuM kahyuM che. gItAnA 4-5-6 ane 18mAM adhyAyamAM paNa kahyuM che. eTale zAstra saMmati te che temAM yuganI mAMga che. je ema nahIM thAya te pastAvAno vakhata Avaze." lesaMgaThana e sAmAjika kArya che : zrI. devajIbhAI: "mArA namra mate te anubaMdhanA cAra saMgaThanomAM lokasaMgaThana vadhAre mahatvanuM che. A loksaMgaThana naitika bane te mATe dareka sAdhu-sAdhvIe Teko Apavo joIe. nahAya tyAM tene UbhuM karavuM joIe. agAu kadAca tenI jarUra na paDI hoya paNa, Aje tenI anivArya jarUra paDI che. rAmayuge RSimunio hatA; paNa lokasaMgaThana naitika nahatuM eTale sItAne vanavAsa javo paDyo. kRSNuyugamAM te brAhmaNa rAjyanI eTalI Azrita banI gaI ke samartha droNAcArya ane kRpAcArya paNa nArInuM apamAna sagI AMkhe jotA rahyA. bhagavAna kRSNa jarUra rAjya saMsthAne nyAya nItinA paMthe dorI. bhagavAna mahAvIre ane buddha paNa guNapradhAna samAja racIne Adarza sthApe te chatAMye naitika lokasaMgaThana nIcalA vargonuM na thaI zakayuM. pariNAme lokasaMgaThana upara jeTaluM dhyAna apAvuM joIe te na apAyuM. jo ke A badhe kALa ane tyAra pachI atyAra sudhI rAjAzAhIne eTale rAjya sthAne preraNA AmatAM sAmAjika kSetre kArya thaI zake ema paNa manAtuM. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1pa4 paNa, Aje khAsa karIne bIjA vizvayuddha pachI lokazAhI ane lokasaMgaThana be mahatvanAM tara banI cUkyAM che. gAMdhIjIe paNa rAyasaMsthAne zuddha banAvI ane lekasevaka saMsthAnA saMyogo UbhA karyA tethI sarvasevAsaMdha bane. paNa tene prabhAva kegresa ke sarakAra bemAMthI koI upara nathI. lokazAhI jamAnAmAM lokasaMgaThananA baLa vinA lokasevaka saMsthAne prabhAva na paDe te dekhItuM che. tevI ja rIte kegresa saMcAlita zAsana hovA chatAM koMgresane prabhAva rAjya ke sarakAra bane upara nathI. ethI koMgresane paNa lokasaMgaThananAM pITha baLathI sabaLa karavI joize. majUra mahAjana bApunA hAthe racAyuM kharuM ane eka aMze zramajIvIonA pratinidhi maMDaLa rUpe cAle che kharuM; paNa tene racanAtmaka kAryakarenuM naitika saMcAlana saMsthA tarIke maLyuM nathI. temaja tene koMgresa sAthe baMdhAraNIya rIte pUraka saMbaMdha eTale koMgresanA preraka tarIke racanAtmaka kAryakarone saMdha nathI temaja pUraka tarIke majUra mahAjana saMdha nathI. AvI zakti vagaranI koMgresa-(rAjya saMsthA) upara sAmAjika kAyenI javAbadArI thApavI eTale te tUTI ja paDe. tenA badale lokasaMgaThanane tenAM pUraka banAvIe to te rAjakIya kSetra sarakhuM saMbhALI zake ane sAmAjika kSetre naitika saMgaThanane hAthe Ave te suMdara kArya thAya. gAMdhIjIe gAmaDAM ane kheDUteja keMgresa che." ema kahyuM che eTale ApaNuM naitika grAmasaMgaThana, mAtasamAje, naitika zramajIvI saMgaThananI gAmaDAM ane grAmapUraka zaheranI vAta AgaLa vadhatI jaze tema tema koMgresI AgevAne, sarvasevAsaMdha badhA deDatA Avaze. sAdhu saMsthA paNa e dizAmAM kArya karavA tyAre AgaLa Avaze. zrI. pUMjAbhAI: "bhagavAna RSabhadeve asi, masi ane kRSinAM traNa sUtre ApI moTI sAmAjika krAMti karI hatI. tIrthakaroe Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 155 banAvelA caturvidha saMghe, e janatAne najara samakSa rAkhI vikasita guNapradhAna samAje hatA. nAnA chanI rakSA karo ane mAnavane bhUlI javAnuM temaNe nahetuM kahyuM. khera thayuM je thayuM paNa be sAdhusaMsthA AgaLa sAmAjika kSetranuM moTuM kArya paDyuM che. nirAmiSAhArI jagata banAvavuM ke AdivAsI jevA pachAta vargone AgaLa lAvavA, AvAM aneka kAma sAdhusaMsthA vagara koI pAra pADI zake tema nathI. Aje sAdhusaMsthA krAMtinuM kAma upADe te ghaNuM temanI pAchaLa bhoga ApavA taiyAra thaI zake che. gAMdhIjInI hayAtImAM jAgavuM joItuM hatuM paNa uMdha na UDI. vaidika dharmanA sanyAsIo-maThAdhIzoe te dharmakalyANa mATe maLelI mI-milkata aMgata khAte karI, koTe caDhIne paNa je karI. cAlo have paNa jhaTa jAge te sAdhusaMsthA je karI zakaze te bIju koI nahIM karI zake." zrI. balavaMtabhAI: "je sAdhusAdhvI pitAnA saMpradAya pUrata ja samAjane gaNaze te te sAdhusasthAne jokhamamAM mUkI deze. khAsa karIne jaina dharma te samaSTane dharma che pachI te koIne pArako kema mAnI zake. je temanA vADAnI comera gaMdakI phelAze to enAthI e loko kaI rIte bacI zakaze ! varNavyavasthA to lagabhaga asta pAmavA AvI che. brAhmaNe, rasoIyA-sukhaDiyA banyA che. tevI ja rIte kSatriya, vaizya, zudro nekariyAta banyA che. eTale have te jJAti varNane choDI naitika lokasevaka saMgaThana ane nitika saMgaThananA aMgabhUta grAmasaMgaThana sivAya sAcI samAjaracanA azakya che. eTale sAmAjika kSetre sAdhusaMsthAe A kArya upADI potAnI upayogitA siddha karavI rahI." Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 156 zrI. zropha : "guNarUpe gaNIe te sAdhutA jenAmAM hoya te bhAI-bahena badhA sAdhusAdhvI gaNAya. paNa sAdhusaMsthAmAM vyavasthita rIte bhaLelAM sAdhusAdhvIonI javAbadArI sahuthI vadhAre che. dravya, kSetra, kALa ane bhAva joIne emaNe AjanA yuganuM naitika janasaMgaThananuM kAma karavuM ja rahyuM. preraNa, upadeza, Adeza ke pratyakSa kriyAzIla thaIne paNa te kArya samayasara pAra pADavuM rahyuM. zrI. caMcaLabene potAnA gAmaDAMnA anubhava varNavatAM kahyuM : "amAre tyAM bhAgavata saptAhamAM kaLI bahene AvavA IcchatI hatI. ame temane preryA ke paisA vagere ApavAnI jarUra nathI, snAna karIne AvatA jAva ! bahene AvatI thaI. temane mALAo ApI je pheravatI thaI. sAthe ja brahmacarya, upavAsa, jUThuM na bolavuM vagere niyame paNa AcaratI hatI. eTale je AvA lokone prerAya ane temAM paNa sAdhusAdhvIo emanI vacce jaIne prere te kevuM jambara kArya thAya te ApaNuM sAme beThelA sAdhuo pite pramANa pUruM pADe che." Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjakIya kSetre upayogitA munizrI nemicaMdrajI ] [10] [6-10-61 rAjakIya kSetre sAdhusaMsthAnI upathagitAnI vAta karavAmAM AvatAM ghaNane ema prazna thaze ke sAdhusaMsthAne vaLI rAjakAraNa sAthe zuM ? je e rAjakAraNamAM paDe te tenI maryAdAmAM na rahI zake. sAmAnya rIte ghaNAkharA emaja mAne che ke sAdhusaMsthA saMpradAyanuM kArya kare, bahu bahu te sArvajanika vyAkhyAna ApI de ke ethI vadhAre dharmapracAra aMge kArya kare. paNa sAdhusaMsthA jyAre spaSTa mArga apanAve che tyAre teNe jIvananA dareka kSetrane apanAvI temAM dharmanItine pUTa Ape che, sAthe ja cAra susaMsthAnA anubaMdhamAM eNe rAjya saMsthAne paNa nIti-dharmanuM mArgadarzana ApavAnuM che. eTale ja ghaDAyelI sAdhusaMsthAnA pUrvAcAryoe rAjya sthA, rAjA ane rAjakAraNa darekane dharma temaja nItina paTa Apelo; e emanA jIvana caritrathI maLI Ave che. zuM rAjakAraNathI vegaLA rahI zakAya che? AjanA prakhyAta sAdhu-sAdhvIone jovA jaIe te teo sIdhI ke ADakatarI rIte rAjakAraNamAM rasa letA hoya che. zibiranA prasaMge eka prakhyAta sAdhue kahyuM: "sAdhuoe rAjakAraNamAM na paDavuM joIe?" tyAre meM kahyuM: "ene artha te e thayo ke sAdhuoe rAjya je kare te tene karavA devuM joIe. emAM ApaNe taddana rasa na levuM joIe. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 158 te pachI bAla-dIkSA pratibaMdhaka bila ane dhArmika TrasTa bila AvatAM virodha zA mATe kare che? rAjyane e badhA kAyadA karavA devA joIe ne te uparAMta sarakAra dvArA cAlatA matsyodyoga vagere hiMsaka kAryone virodha zA mATe kare che ? harijano jaina maMdiramAM praveze te kAyadAne virodha zA mATe kare che? rAjyane karavuM hoya te kare ! sAdhune zA mATe e rAjakAraNamAM mAthuM mAravuM joIe. " : . temaNe kahyuM: "adharmane virodha karavo joIe." ------- meM kahyuM: "ame paNa eja karIe chIe. nispRha sAdhuo rAjakAraNamAM pada ke pratiSThA meLavavA jatA nathI. paNa, teo rAjyadrArA aniSTo cAlatAM hoya, adharmanA kAryo cAlatA hoya, aniSTo poSAtAM heya, lokahita virUddha kAyadA thatA hoya tyAre kevaLa virodhanA pravacano karIne temaNe besI na rahevuM joIe. paNa lokasaMgaThana ane lokasevaka saMgaThana dvArA sAmudAyika rIte ahiMsaka pratikAra drArA naitika dabANa lAvavuM joIe temaja rAjakAraNanI zuddhi karavI joIe. Aje rAjyane je bhIDe loko upara che, temAM sahu mUMge moMe besI rahe to tenuM pariNAma zuM Avaze? khoTA kAvAdAvA, melI mutsaddIgIrI rAjakAraNamAM pravezatAM sAdhuone paNa muzkelI naDaze. dharma upara rAjyanuM Ama dhIme dhIme varcasva AvI javAnuM ! eTale ja sAdhuoe te preraNA ApavI ja rahI. " te chatAM temanuM dila na mAnyuM eTale meM kalikAla sarvajJa hemacaMdrAcArya, kAlakAcArya vagerenA dAkhalA ApI samajAvavA prayatna karyo paNa pachI teo kAMI bolyA nahIM. A sthiti ghaDAyelI sAdhusaMsthAnA sAdhuonI che. teo kAMte rAjakAraNathI ataDA rahe che, kAMte TIkA kare che, nahIMtara ene cUMthI nAkhe che. paNa enAthI rAjakAraNanI thavI joItI zuddhi thatI nathI. eTale sAdhusaMsthAe have navesarathI vicAra kare paDaze ke AjanA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 150 vizvamAM kayA pravAhe jora karI rahyA che? tenA lIdhe badhA kSetro upara kevI rIte asara thAya che? tene ahiMsaka rIte aTakAvavA mATe zuM karavuM joIe ? e samajyA vagara teo je kAMI karaze tethI te rAjya saMsthAne dura karavA mAgatA hoya te bhAsa thaze. jyAM sudhI sAmudAyika ahiMsaka pratikAra na thAya, tyAM sudhI vidhi asarakAraka thatuM nathI. ra7 dhame- rASTradharma : je rAjakAraNa sAthe sAdhusaMsthAne koI paNa prakArano saMbaMdha na hata te bhagavAna mahAvIre ThANAMga sUtramAM daza dharmonuM varNana karatAM rASTradharma" age zA mATe kahyuM che? dharmanA aneka aMgomAM rASTrane preraNA ApavI e bhagavAna RSabhadevathI laIne bhagavAna mahAvIra svAmI sudhI ane tyAra pachInA AcAryoe ApelI rAjyane preraNAthI jaDI Ave che. je loko sAdhusaMsthAne rAjakAraNathI ataDA rahevA mATe jaNAve che te loko e bhUle che ke rASTra e paNa alaga-alaga samAjanuM moTuM jUtha che ane jema sAmAjika kSetre sAdhusaMsthAe upayogI thavAnuM che tema rASTrIya kSetre paNa teNe upayogI thavAnuM che. bhagavAna mahAvIra ane rAjAo: bhagavAna mahAvIra aMtima tIrthaMkara ane zramaNa ziremaNi gaNAya che. temanA jIvanamAM tapAsa karatAM jaNAze ke 9 malI ane 8 licchavI vaMzanA kula 18 dezanA rAjAo temane aMtima upadeza sAMbhaLavA Ave che. je uttarAdhyayana satra rUpe che. e sUtra dvArA temaNe, dharma, Izvara, yaza, varNavyavasthA, vinaya,: sAdhudharma, manavRtti, jIva-achavA saMbadhamAM ghaNuM jANakArI mahArAjAone ApI. vaizAlI nareza ceTaka, kalAMbI nareza zatAnika, magadha nareza zreNika, tene putra keNika-ajAtazatru, tene putra udAyI, ujjainane rAjA caMDakata, pitanapurane rAjA prasannacaMdra, vItapa paTTaNane rAja udAyana, A badhA upara bhagavAna mahAvIranI spaSTa asara hatI. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 160 te vakhate dAsadAsIone Ubhe bajAre vecavAnI kuprathA cAlu hatI.. khuda kezAbInA bajAramAM caMdanabALA, vecAI hatI. tethI samasta prajAne jagADavA ane preraNA ApavA mATe bhagavAna mahAvIre 5 mAsa ane 25 divasane abhigraha dhAraNa karyo hate. e preraNA keTalI jabasta haze ke tyArabAda bhAratamAM sAmAnya rIte dAsaprathA baMdha thaI gaI hatI. trIjA vratane aticAra bha. mahAvIre viruddha rajajAI kame batAvI te rAjyanA hitakArI kAnUna kAyadAthI viruddha vartavAne niSedha karyo che. yomAM pazuonI hiMsA thatI hatI. temAM khuda rAjAo rasa letA. eTale bhagavAna mahAvIre preraNA ApI e aniSTane dUra karavA purUSArtha karyo. tyArabAda yajJomAMthI pazubali dhIme dhIme bhAratamAMthI dUra thatI gaI che. 18 dezanA rAjAo agAu vyakitagata sattA bhogavatA hatA. paNa bhagavAna mahAvIranA zrAvaka banyA pachI temaNe gaNusattAka rAjya paddhatine apanAvI. temAM paNa bhagavAna mahAvIranI sIdhI ke ADakatarI preraNA hevI joIe. agAunA samayamAM "rAjAnuM zAsana hoI kevaLa tene samajAvavAmAM AvatA prajA tene anusaratI. eTale ja jaina AgamamAM jyAM tyAM rAjAnuM varNana zarUAtamAM Ave che. te vakhate "yathA rAjA tathA prajAnuM sUtra pracalita thayeluM. nahiMtara mukhya pAtronA varNananI sAthe rAjAnA varNananI zI jarUra hatI? bhagavAna mahAvIre AvA aneka rAjAone samajAvI temanA temaja temanI prajAnA jIvanamAM dharmanItinAM tattva dAkhala karAvyAM hatAM. te vakhate rAjyane deravanArA brAhmaNo potAnI pharaja cUkyA hatA ane kSatriyone cetavavAnI jarUra hatI. te kArya bhagavAna mahAvIre karyuM hatuM. uttarAdhyayana sUtramAM rAjAne pratibaMdhitI vAte : uttarAdhyayana sUtramAM varNavela saMyati rAjane gabhillamuni praNA Ape che. cittamuni brahAdata cakravartIne preraNA Ape che. sunapuranA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 161 rAjA caMdrayaza ane mithilAnA rAjA nami banne sahedarabhAIe vacce eka najIvA kAraNasara, mAtra hAthIne laIne yuddha thavAnuM hatuM tyAM madanarekhA sAdhvI tyAM cAlI-calAvIne AvI tene nivAre che. rANI mRgAvatIne cetavI, yuddha-nivAraNa karavAmAM te prabhune pitAne hAtha hate. pachInA AcAryo ane rAjAo bhagavAna mahAvIra bAda bhadrabAhu svAmIe caMdragupta rAjAne dharmanItinI preraNA ApI hatI jethI te zrAvakadharma pALatuM hatuM eTaluM ja nahIM dakSiNamAM zravaNabelagolA gAme teNe temanI pAse dIkSA lIdhI hatI. dakSiNamAM jainadharmane pracAra temaNe ja karAvyo hato. rAja saMpatine AcArya suhastigirie dharmanIti tarapha vALyo hatA. pUrvabhavanuM smaraNa thatAM rAjAne yAda Ave che ke pote bhikhArI hato ane AcAryazrIe tene dIkSA ApI hatI. teja divase rogagrasta thaI te kALadharma pAmI rAjAne tyAM janme che. AcAryane upakAra jANI te emane rAjya svIkAravA vinave che paNa AcAryazrI tene dharma pracAra karavAnuM jaNAve che. te mujaba te pitAnA rAjyamAM cheSaNa karAve che ke - AjathI mArA rAjyamAM koI vyakita pazupaMkhIne zikAra nahIM kare ! mAMsAhAra nahIM kare temaja zarAba nahIM pIe " teNe jAte jainadharmane svIkAra karyo ane eNe anArya dezamAM paNa kevI rIte dharmane pracAra karyo te agAu dhAmika kSetramAM upagitAnA saMdarbhamAM vicArAi gayuM che. Ama AcArya suhastigirie rAjakIya kSetramAM preraNA ApI meTuM kAma karyuM. kaliMga cakravata mahArAja mahA medhavAhana khAravelane jenAcAryonA saMge jainadharmane pAko raMga lAgyo hato. teNe AcArya susthigirinI preraNAthI te vakhate Agama saMzodhana, sAmAjika kArya temaja bIjA dezomAM dharma pracAra e traNa bAbato aMge moTuM jaina samelana 11 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 162 jainAcAra rAjA vaDe rilane bolAvyuM hatuM. jemAM dharma senAcArya vagere 200 jinakapIsamA munie. AcArya susthisUri, supratibaddhasUri, AcArya umAsvAti, zyAmAcArya va. 300 sthavira ka9pI munio ane paUNIjI vagere 700 sAdhvIo, keTalAka bIjA rAjAo, vaizya, zrAvako ane zrAvikAo bhegAM thayAM. temAM AcArya susthisUrijIe ane khAravela rAjAe sAdhu zrAvakone vinati karI ke A kAma caturvidha saMdhanA sahayogathI ja thaI zake che mATe sAdhu sAdhvIoe Agama sakalanAnA kAryamAM pUrato sahayoga Apavo joIe ane zrAvaka-zrAvikAoe emanA pracArakAryamAM madada karavI joIe. jeje sAdhuone je je yAda hatuM, te temaNe tarata bhojapatra-tADapatra vakala upara lakhavuM zarU karyuM. keTalAka sAdhuo temanI preraNAthI bIjA dezamAM pracAra karavA mATe gayA. A badhuM jainAcAryonI rAjakIya kSetre preraNA ja nahIM paNa rAjA vaDe kaMIka karI chUTavAnI bhAvanAnuM pariNAma hatuM. khAravelane putra vikramarAya paNa jaina hatA ane jaina AcAryo pAse dhamanuM mArgadarzana meLavate, ane teNe dharma sevA karI hatI. kAlakAcArya ane zAsana rakSA kalakAcArye te zAsana ane zIlanI rakSA mATe je kaMI karyuM te te AjanI sAdhusaMsthA mATe Adarza rUpa banI rahevuM joIe. temanI bahena sAdhvI sarasvatI rastAmAM vihAra karatA hatA te vakhate ujainIne rAjA gardabhilla dakhANa tenuM baLajabarIthI haraNa karI gayo ane tene aMtaHpuramAM mUkI. kAlakAcAryane khabara paDatAM ja temaNe ujainInA zrAvako, brAhmaNe, prajAjanone bahu samajAvyA ke tame Ane mATe kAMIka kare, paNa koI kAMI paNa na karI zakyA. AcArya pote rAjAne samajAvavA gayA paNa te na mAnyA. chevaTe kAlakAcAye siMdhu nadI pAranA zAka rAjAnI madada lIdhI ane jAte zastra pakaDIne, laDAI laDIne sarasvatI sAdhvIne choDAvI ane rAjAne keda karyo. AvA prasaMge sAdhuo ema kahIne besI rahe ke ApaNe rAjakAraNamAM zA mATe paDavuM joIe ? aniSTa cAlatuM hoya te ApaNe zuM karI zakIe ? ema kahI besI raheta, te pavitra-strIo Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 163 ane sAdhvIonA zIla lUMTavAnI paraMparA cAlu thaI jAta. te vakhate kevaLa niHspRha sAdhuo ja rAjyane kaMI kahI zake ke vazamAM laI zake? hemacaMdrAcArya ane gujarAtanA rAjAe kalikAla sarvajJa hemacaMdrAcArye siddharAja ane tyArabAda kumArapALanA samaye je preraNA ane mArgadarzana rAjakIya kSetre ApyuM te to kharekhara tyArabAda AkhI sAdhu-saMsthA mATe Adarza preraka tatva che. rAjA siddharAjane dharmacaryA sAMbhaLavAne ghaNo zokha hato. eka vakhata teNe sabhAmAM prazna karyo ke "ka dharma saMsAramAM mukti apAvanAro che?" tenA uttaramAM macaMdrAcArye sarvadharma samanvayanI dRSTie saMjIvanI nyAya jaNAvI Apo : tiro dhIyata darbhAdhairyathA divyaM tado'SadhaM / tathA' musmin yuge satyo, dharmo dharmAntaranRpa / paraM samagra dharmANAM, sevanAt kasyacit kvacit / jAyate zuddha-dharmApti darbhacchanauSadhAptivat // -he rAjana ! jema ghAsa-DAMkhaLA vagere maLI javAthI divya auSadhinI pichAna thatI nathI, tema A yugamAM sagavaDiyA dharmo vadhI jatAM satyadharma samajAtuM nathI. paNa badhA dharmonI upAsanA karatA karatA zuddha dharma maLI Ave che. jema darbho va.mAM maLelI divya auSadhi puruSArtha karatAM karatAM maLI Ave che. dharma gaNuM mATe niSpakSapAta bhAva pragaTa thayelo joIne siddharAja rAja khUba prasanna thayo. tenI te divasathI AcArya upara bhakti vadhI gaI ane teNe siddha hema vyAkaraNa 1. keTalAka graMtha AcArya pAse lakhAvyA. - A badhuM hovA chatAM AcAryane siddharAjanA be doSo khUcatA hatA. (1) parastrIgamana (2) zikAra. te banne deze choDAvavA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcAye ghaNuM prayatna karyA paNa siddharAja tene na cheDI zakaye eTale temaNe kumArapALane gAdIe besADavAne vicAra karyo ane siddharAjane kopa thatAM, temaNe kumArapALane upAzrayamAM chupAvIne paNa rAkhe. tene rAjanIti, dhama, kaLA va.nuM suMdara jJAna ApyuM. siddharAja pachI kumArapALa 50 varSanI ummare rAjA thayA. te vakhate pitAnA upara karelA upakAre yAda karI te AcAryazrIne rAjya samarpaNa karavA gayo. tyAre temaNe rAjya niSparigrahI sAdhuo na laI zake ema kahI, tene traNa AjJAo dvArA dharmacaraNa ane dharmapracAra karavAno Adeza Ape - (1) prANImAtrane vadha baMdha karI, sarva jIvone abhayadAna Apa. (2) prajAnI adhogatinuM mukhya kAraNa durvyasana che. mATe ghata, cerI, mAMsAhAra, zikAra, parastrIgamana, zarAba ane vaizyAgamana vagerene prajAthI dUra kare ! (3) vItarAganI niSpakSa AjJAnuM pAlana karI dharmatatvane pracAra kare. kumArapAle tarata traNe AjJAone zirodhArya karI, temane rAjagurunuM pada ApyuM. aneka graMthonA racayitA AcAryane saMdha tathA rAjA ane rAjasabhAe maLIne "kalikAla sarvajJa"nuM pada ApyuM. te vakhate kumArapAla rAjAe "amAripaDaha" vagaDAvI samasta rAjyamAMthI hiMsAne dezanikAla karAvI. rAjakuLadevI kaMTakezvarIne apAte bali baMdha karAvyo. durvyasanane bahiSkAra karAvyo. pite zrAvaka dharma svIkArI "paramaAhaMta' banya; ane vItarAga AjJAnuM pAlana karavA lAgyo. te uparAMta AcAryo tene potAnA dharmamAM rahI tatvanI daSTie jainadharmanAM tonuM pAlana karavAnuM ane zaivadharmanI kriyAone sAcavavAnuM sUcavyuM tethI te "parama mAhezvara" paNa kahevAya. A uparAMta hemacandrAcArya kumArapALa rAjAne rAjakIya kSetranI jhINAmAM jhINI bAbatamAM mArgadarzana ane preraNA ApatA hatA. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kumArapALe pitAnA banevI arAja (devaLadevIne pati) ne koI takarArane kAraNe baMdI banAvIne tenI jIbha kheMcI levAnI AjJA karI, devaLadevI ane udAmahetAnA vinavavA chatAM nahe mAnato, te vakhate arNorAjane mArI apAvI, pitAnI ja bahenane vidhavA karatA bhAIne aTakAvavAmAM, AcArya hemacaMdranA A zabda hamezAM yAdagAra raheze : "rAjana ! samartha purUSa daMDa Ape che. paNa vadhAre samartha purUSa kSamA Ape che. arNorAjane zastrathI jItyA, have tene kSamAthI cho!" Ama rAjakIya kSetramAM temanI preraNA hatI. dhannA zrAvikAe Apela khAdI paheratAM kumArapALane ema thayuM ke mArA gurunA AvA vastra hoya ! tyAre temane uttara samajavA jevuM che : "enI pAchaLa pelI bahenanI bhakti che. rAjana ! huM kevaLa rAjAne nathI. badhI prajAne chuM ane saMyamInuM gArava kapaDAthI nahIM cAritryathI vadhe che !" A sAMbhaLI kevaLa kumArapALaja nahIM paNa AkhI sabhA daMga thaI gaI ke AvA samartha AcArya keTalA nispRha che? teo rAjyakSetre ATalA preraka hovA chatAM kadi tenA Azrita thayA na hatA, tema ja nirlepa paNa rahetA. paNa, temanI virUddha kAna bharanAra ghaNuM hatA ane temaNe kumArapALa vaDe sarva prathama te somanAthane jIrNoddhAra karavAnI ane pachI zivastuti karavAnuM AcAryazrIne kahevaDAvyuM. A aMge paNa temanuM mArgadarzana samajavA jevuM che. temaNe rAjAne kahyuM : "tenuM nirvidha nirmANa thAya te mATe Ape brahmacaryanuM pAlana karI devAcanamAM vizeSa saMlagna rahevuM joIe. maMdiranA dhvajAropaNa sudhI madha-mAMsa va. vyasanane tyAga karavo joIe." jIrNoddhAra pachI temaNe jAte hAjara thaIne je stuti karI te A pramANe che : "mava bIjAMkura bananA rAgAdyAH kSayamupAgatA yastha / bramA vA viSNu rvA haro jinA vA namastasmai / -eTale ke jemanA saMsAra rU5 bIjanA aMkura pedA karanAra Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 166 rAgadveSAdi naSTa thaI gayA che evA devane bhale - tenuM nAma brahmA, viSNu, maheza ke jina heya-namaskAra karuM chuM. A sAMbhaLI rAjAnA kAna bhaMbheranAra paNa cakti thaI gayA. eTaluM ja nahIM hemacaMdrAcArye mahAdevanuM sAcuM svarUpa batAvatuM mahAdevatetra" paNa myuM. A rIte AcArya hemacaMdranA sarvadharma samanvayanI te vakhate rAjA ane prajA upara ghaNuM moTI asara thaI hIravijayasUri ane akabara ItihAsanI pagadaMDIe AgaLa cAlatAM akabara pAdazAhane dharma pamADanAra hIravijayasUri ane temanA ziSyo Ave che. samrATa akabara jyAre rAjasabhAmAM vidhAna sAthe zAstra carcA karate ho tyAre teNe pUchayuM: "mArA mahAmaMDaLamAM sarvadarzanamAM niSNAta koI evA sAdhu che je niSpakSabhAve dharmamArganI prarUpaNuM karate heya!" tyAre koIka sabhAsade "hIravijayasuri"nuM nAma jaNAvyuM. tyArabAda ekavAra teNe cAMpAbAI nAmanI zrAvikAne cha mAsanA upavAsane varaghoDe che. A cAMpAbAI akabaranA darabArI thAnasiMhanI mA hatI. cha mAsanA upavAsanI vAta sAMbhaLI akabarane khuba kutUhala thayuM ane teNe cAMpAbAIne bolAvIne pUchyuM ke tame ATalA badhA divasa sudhI upavAsanuM tapa kaI rIte karI zakyA ? teNe kahyuM ke A badhuM mArA devaguru dharmanA pratApathI thayuM che. mArA guru hIravijayasUrizvarajI che. mArA deva arihaMta che ane dharma jaina dharma che." akabara A agAu paNa hIravijayasUrizvara aMge sAMbhaLI cUkayA hatA. teNe AcAryane teDavA mATe hAthI, gheDA, pAlakhI vagere mokalyA. paNa AcAryazrIe kahyuM: "ame jaina sAdhuo savArIne upayoga karatA nathI. ame te pagapALA vihAra karIne ja badhe pahecavA mAgIe chIe." pachI AcArya pagapALA abara pAse gayA. akabare temanI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAse mekSa mArga sAdhaka dharmane upadeza sAMbhaLyo. temanuM "kRpArasa kAvya" sAMbhaLIne ghaNe dravita thaye; eTaluM ja nahIM pitAnA pApakRtyanI guru AgaLa niMdA karI, saMsArathI tAravAnA upAya batAvavAnuM temaja kaMIka mAMgavA kahyuM. AcAryo tene jaNAvyuM ke "ame dravya vagere te letA nathI. paNa je kharekhara icchA hoya to eTaluM kare ke paryuSaNanA divasomAM amAri-paDaha vagaDAvo, pazuhiMsA baMdha rAkhe ane kedIone mukta kare !" akabare bAra divasane amAri-paDaha vagaDAvyo ane pazuvadha baMdha karAvyuM. tenA AtmakalyANa mATe AcAryazrIe cAra vAta jaNAvIH(1) koIpaNa jIvane beDIe bAMdhavA va.nuM baMdhana na karavuM. (2) nadI sarovaramAM mAchalAM na pakaDavA (3) cakalI va. pakSIonI hiMsA nahIM karavI. (4) tIrthayAtrIo pAse yAtrAvero na le." e cAreya vAta akabare maMjura karI ane 6 mAsano amAri-paDaha vagaDAvyo; eTaluM ja nahIM temane "jagadagurU"nI upAdhi paNa ApI. Ama temaNe akabaranA hRdayamAM dayA-dharma sthira karI tenA mAraphata tenA saMpUrNa rAjyamAM dharma-nItine pracAra karAvyo. rAjakIya kSetre temaNe rAjAne preraNA ApI tyAre ja A badhuM thaI zakyuM. tyArabAda ratnaprabhasUri, AcArya javAharalAlajI, jaina divAkara ceAthamalajI, vagere aneka prakhyAta ane aprakhyAta jaina sAdhuoe rAjAone mArgadarzana, preraNA ApI dharmanItine pracAra karyo che. A badhu jANyA pachI kaIne zaMkA raheze nahIM ke sAdhusaMsthAe sakyi banI rAjakIya kSetre sakriya mArgadarzana ApI, potAnI upayogitA siddha karI che-ane karavAnI che. AjanA yuge sAdhusaMsthAe kaI rIte kArya karavuM joIe? Aje rAjAzAhI cAlI gaI che ane lokazAhI AvI che. A lokazAhIne gati ApavAmAM ahiMsaka rIte ghaDAyelI AjanI rAjyaShree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 168 saMsthA ke jenA hAthamAM zAsana che te keMgresa che. eTale Aje e saMsthAne Teko ApI tenuM naitika temaja dhArmika ghaDatara karI tenA vaDe anivArya rIte dharma paLA paDe evI paristhiti ubhI karavI paDaze. agAu rAjAzAhI hatI, tyAre rAjAne pratibodha ApavAthI kArya cAlatuM hatuM. have lokazAhI che eTale lokone ghaDavAnI preraNuM ApI, sArAmAM sArA ghaDAyelA pratinidhione rAjyasabhAmAM (dhArAsabhA ane lokasabhAmAM) mokalI, dharmanItinI preraNAno amala rAyasaMsthA dvArA karAvavAnI prakriyA UbhI karavI paDaze. e mATe sAdhusaMsthAe agAunA RSio ane dharmacAryonI jema lokasaMgaThane, lokasevaka saMgaThane dvArA rAjya upara aMkuza ANa paDaze. tethI rAjya aniSTa karatAM aTakaze; kAraNa ke sArA ghaDAyelA " nIti pradhAna pratinidhio tyAM jaIne e aniSTone rokavA prayatna karaze. te uparAMta Aje rAjakAraNe badhAya kSetre upara beTI rIte varcasva jamAvyuM che. te tenI pAse kevaLa rAjakIya kSetra rahe ane bAkInAM sAmAjika Arthika va. kSetre yogya ane ghaDAyelA lokasaMgaThane ane lokasevakasaMgaThana pAse jAya tema karavA temaja tene zuddha karavA mATe paNa prakriyA UbhI karavI paDaze. A dezanI mukhya rAjya saMsthA kogresa che ane vizvanI "dhUne " che. A banne aMge anubaMdha vicAradhArAmAM ghaNuM spaSTa thayuM che. A banne saMsthAo dvArA vizva-rAjakAraNanI zuddhi karAvavAnI che. je sAdhuo eka ThekANe besIne upadeza Apaze te te kyAMthI thaze? temaNe te lokasaMgaThane keLavI, tenA vaDe avAja bulaMda karAvIne kahevuM paDaze. temaja Aje jagata upara yuddha ane megATana bama vaDe vinAzane toLAte bhaya aTakAvI zakAze. janasaMgaThana ane janasevaka saMgaThana dvArA rAjyane ghaDavAthIja, lokone daMDa zakti ane hiMsaka sAdhane uparano vizvAsa dUra thaze, dharma ane nIti amalI thatAM aniSTo dUra thaze ane tyAre ja Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAce dhamapracAra gaNAze. mAtra rAjya saMsthAnI TIkA karavAthI ke Thapako ApavAthI karNaya vaLavAnuM nathI, dharmapracAreya thavAne nathI. Aje sAdhusaMsthA hovA chatAM, vizva hiMsaka sAdhano vaDe lokazAhI calAvavA mAge che. tyAre sAdhusaMsthAe to ahiMsaka sAdhana vaDe, lokasaMgaThane ane lokasevakasaMgaThanane keLavIne loka-nAda bulaMda karIne vinAzakArI zastronAM nirmANa ane hariphAIone rokIne-Ajano mahAna camatkAra karI pitAnI upayogitA siddha karavAnI che. rAjakIya kSetre je te ATaluM nahIM kare to sAdhusaM sthAne rAjyAdhIna thavuM paDaze ane cIna temaja raziyAmAM thayuM tema tenI sthiti kharekhara kaphaDI ja nahIM, paNa nAmonizAna vagaranI banI jaze. eTale ja sAdhusaMsthAe A dizAmAM pUrvokta spaSTa mArga pramANe lokazAhInA saMdarbhamAM e rIte ja pitAnI upayogitA siddha karavAnI che. carcA-vicAraNa sAdhu na kare te keNa kare? zrI. puMjAbhAIe carcAne prAraMbha karatAM kahyuM : bhAratamAM dara pAMca varSe cUMTaNI vakhate sattAlakSI melAM to ane AMtararASTrIya rAjakAraNanA hAthA rUpe keTalAMka baLo mAthAM ucake che. AvA vakhate samAjanI UMDI zraddhA dharAvanAra sAdhuoe vinamrapaNe temane samajAvavAM joIe. je tema paNa na thAya te ahiMsaka tApamaya AMdalane dvArA temane aTakAvavA joIe. je ema na aTake te ahiMsaka tapamaya AMdolana dvArA aTakAve. teo jo Ama na kare te pitAne dharma cUke che, kAraNa ke rAjya sarakAra ane rAjakIya saMsthAone maryAdA hoya che. kAryakare gRhasthAzramI hoya te temane lAlaca, zehazarama va. bhayo naDe che. je brahmacArI ke vAnaprasthI sevako hoya teo paNa keTalIka vAra, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 170 ApaNe ApaNuM karIe" evI bedarakArImAM bhUla karI bese che. tyAre emane te kevaLa sarvAgI daSTivALA sAdhuo ja kahI zake; nahiMtara virodhI pakSe to dezamAM arAjakatA phelAvavAnI vATa joIne beThA ja hoya che.. Aje nAnI vAtomAM virodha pakSa dhArAsabhAmAM sabhA mokuphInI darakhAsta rajU kare che. viSaya eka narmadAmAM heDI athaDAI ane 80-85 mANaso DUbI gayAM. emAM paNa sarakArane doSa! ane sarakAra paNa evI ke pitAnA abhimAnamAM koInuM sAMbhaLe nahIM. amUka naitika baLa madadagAra che jANavA chatAM rakhe e ja bIjAne jAya e mATe paNa kheTI haTha kare. vikAsanA tabakkAmAM paMcavarSIya yojanAo daramyAna, amaladAra lAMca na le, ke TrekaTara digaprapaMca na rame ke lAgavagane upaga na thAya e jovuM jarUrI che. jethI prajAnAM nANuMne apavyaya aTake. A badhAM kAme sAdhu saMsthA aTakAvI zake. eTale teNe niSkriyatA ane jarUDhine phagAvI krAMtipriya banI tamAma kSetranI pravRttiomAM pitAnI upayogitA sAbita karavA bahAra paDavuM joIe, e viSe bhAgye ja matabheda hoI zake!" keIkane Teke te Apavo ja joIe: zrI. devajIbhAI: "eka suvidita sAdhunA ziSya kacchamAM AvelA carcA daramyAna meM kahyuM ke rAjakAraNa vinA nahi cAle, ema Apa kahe che ane Apa koMgresane paNa niSedha che, janasaMdha ane sAmyavAdIne adharmI kahe che to pachI mata kone ApavA ? teo javAba na ApI zakyA. tyAre meM temane rAjakAraNamAM amAre zA mATe koMgresane Teko che ane kayAM virodha che te anubha vaDe batAvyuM. anubaMdha vicAradhArA sAthe saMtabAlajInuM nAma joDAyeluM Ine bhaDake ! paNa mane zraddhA che ke jyAre teo samajaze to eka navI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 171 paristhiti UbhI thaze. ghaNuM sAdhuo rAjakAraNa aMge samajavA ane belavA taiyAra thayA che te paNa harSane viSaya che. jo ke jenA mATe e vAta navI nathI. utarAdhyayana sUtramAM Thera Thera e vAta jovA maLe che. temaja bhagavAnanA e vyAkhyAnamAM aDhAra dezanA rAjAo hatA e zuM sUcave che ?" vaidika sAdhu saMsthA ane rAjakIya kSetra zrI. mATaliyAjI: "savAre pU. nemimunie jaina paraMparAnA ghaNuM dAkhalAo ApyA. huM vaidika paraMparAnI thoDI vAta karuM - "devAsura saMgrAmamAM devone dadhIci RSie potAnA hADakAnuM bANa banAvI vAparavA dIdhuM. parazurAme brAhmaNo upara kSatriyonA trAsane nivAravA, kSatriya sivAyanI zaktinuM saMgaThana karI, kSatriyone sAmane hiMsaka zastrothI karyo. vizvAmitre purohita pada tacha Aya--anAne bhegA karyA. ekabAju rAjakuTuMbone saMgaThita karyA ane bIjI bAju rAmane vAhana banAvI kSatriyone sanmArge doryA. vanavAsIo ane UtarI , gayelA kSatriyone yogya sthAna cIMdhyuM. tyAre vaziSTha RSie rAjyamaMDaLamAM nyAyAdhikArInuM pada saMbhALyuM ane tene jALavI rAkhyuM paNa temaNe brAhmaNa saMsthAne vadhu paDato pakSa lIdho. je rAme vizvAmitranA nimitte ahalyAne uddhAra karyo temane pavitra sItAjIne tyAga, dhobInA vacane upara kara paDyo tyAre koI brAhmaNa tene samajAvavA na gayuM ke koIe Thapako na Ape. kahevAne artha eTalo che ke, rAmane zaMbukane vadha karavo paDyo, lakSmaNane durvAsAthI DarIne jaLasamAdhi levI paDI; A badhAmAM te vakhatanA brAhmaNe naitika mArgadarzana na karI zakyA e spaSTa jaNAI Ave che. brAhmaNa ke RSio jenA hAthamAM daMDazakita AvI temaNe te hAthamAM laI chuTA chavAyA prayatna karyA che paNa lokasaMgaThananI daSTie thayela koI prayatna dekhAtuM nathI. zivAjIne rAjakAraNamAM dharma mAge deranAra samartha guru rAmadAsa hatA; paNa te vyakitagata prayatna hato. tethI ja zivAjIne putra saMbhAjI dharma mArge na cAle. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 172 lokasaMgaThananI jarUra : RSioe smRtio banAvI. TuMkamAM rAjya pAse kAnane mAnya karAvyA paNa rAjyazakita Apakhuda banatAM tenA upara lokazakitanuM niyaMtraNa mUkAyuM nathI. kadAca moTA bhAganAM kAryo RSio chuTA chavAyA karI letA eTale AjanA jevI lokasaMgaThananI jarUra na paNa paDI hoya! bhagavAna mahAvIra ane bhagavAna buddha vakhate saMgharacanA thaI ane dharma jevuM tava lokazAhI dhoraNe gAThavAyuM. te chatAM lokasaMgaThano te tyAre paNa lekazAhI dhoraNe goThavAI rAjya upara niyaMtraNa jamAvI zakyAM nathI. kAraNa ke bhagavAna mahAvIra zreNika-ceTaka va. rAjAone preraNA Ape che, paNa zreNikanA ja vAraso pAchA bIjI rIte vartavA lAgI jAya che. hemacaMdrAcArya, kumArapALa upara jAduI prabhAva nAkhe che paNa teno vArasa arjunadeva jaina sAdhuone kaSTa Ape che. A badhA uparathI, ane Ajane yuga jotAM kadi na hatI tevI lokasaMgaThananI Aje jarUra UbhI thaI che. rAye Aje agAu kadi na hatA te dareka kSetramAM hastakSepa karavo zarU karyo che. Ama jotAM prathamanA sAdhuoe je kArya lokasaMgaThananuM nahotuM karyuM temAM Aje rasa levAne samaya AvI pahoMcyo che. Aje paNa vyakitagata rIte upadezavAnuM kAma te cAlu ja che. javAharalAla neharUne saMbodhavuM sAdhuone game che paNa have vyakitagata preraNAthI kAma nahIM cAle ke hIravijyasUrie akabarane pratibadhI "amAri5Daha" vagaDAvyo evuM thaI zakaze. A vAta sAdhu-sAdhvIo nahIM samaje, to gaLAkApa hariphAI, rAjakAraNamAM pesaze ane te vakhate koInI paNa khera nahIM rahe. Aje prajAtaMtra rAjya che. eTale prajA jeTalI sudharaze teTaluM ja rAjya sudharaze ane prajAne sudhAravA mATe to prajAkIya saMgaThane joIe ja. eTale bhUtakALamAM na thayelI hoya, zAstramAM na varNavelI hoya tevI saMgaThananI prakyiA UbhI karavAnI jarUra che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 174 anokhI bhAratIya lokazAhI: pUraka-preraka baLavALI zrI. aMbubhAI : "je bhAIo kesanI jUnI lokazAhInI vAta samajyA che paNa 5. javAharalAla kahe che tema ahIMnI lokazAhI anokhI Dhabe vikasI rahI che ane vikasaze. te vAta AjanA pAzcAtya rAjakAraNathI raMgAyelA loko ne gaLe utaratI nathI, teo kahe che ke bAhara rahIne amane preraNA ApanAra A prAyogika saMdha koNa? "aMdara AvIne preraNA Apa!" ema kahe che temane bhAratanI paraMparA ane kadi gAMdhIjI gresamAM rahIne ane kadi bahAra rahIne preraNA ApatA hatA. e vAta AjanA yuganA saMdarbhamAM jaNAvavI paDaze. Aje vyakitagata yuga nathI paNa saMgaThanane yuga che. eTale svarAjya pUrvenA ItihAsamAM koMgresanA anusaMdhAnamAM je kArya kare che te draSTie koMgresanA anusaMdhAnavALuM, chatAM koMgresathI nirlepa evuM taTastha saMsyAbaLa, preraka tarIke joIze. ane AjanI koMgresanuM rUpAMtara karanArUM grAmya-saMgaThanabaLa paNa pUrakabaLa tarIke joIze. A banne rIte, aMdara jaIne temaja bahAra rahIne anusaMdhAna rAkhIne rAjaghaDatara karavuM paDaze. jo ema nahIM thAya to koMgresa bhaviSyamAM koI videza baLanA prabhAvamAM cAlI jAya e paNa zakya che. Aje cUMTaNImAM karoDa rUpiyA kharcAya che. dareka rAjakIya pakSe mUDIvAdIo pAsethI moTI rakama le che. tethI koMgresa upara paNa Arthika rIte tene prabhAva te paDe ja che. ane tenI asara ane nIti upara paNa thAya che. eTale cUMTaNImAM jarUrI kharca sivAya vadhu kharca na thAya chatAM te nabaLI na paDe tevuM baLa joIe. Ane ApaNe pUrakabaLa kahIe chIe. rAjakIya saMsthA nirAMte, pUrvagraha vinA vicArI zakatI nathI eTale zAMtacitte, taTastha baLanI ene preraNA maLavI joIe. e thaI preraka baLanI vAta. Aja pU. saMtabAlajInA zabdamAM preraka-puraka baLanI vAta che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 174 preraka-pUraka baLa : zrI. baLavaMtabhAI : bhagavAna mahAvIra ane jagadgurU zaMkarAcAryanI sAcI vAta emanA anugAmIone samajAI hota to evA sAdhupuruSo rAjakIya kSetramAM sakriya preraNA ApyA vinA raheta ja nahi. Aje paNa jemane e vAta samajAya temaNe anubaMdha karIne AgaLa vadhavuM joIe. loko Aje vajuda vagara paNa koMgresa sarakArane vagove che. jamInadAra, vepArI ane mahaMta vagerene na rucatuM koMgresane karavuM paDe che. kAraNa ke rAjya saMsthA sivAya koIkane ja pAyAnAM mUlyanI paDI heya che. teo rAhatanAM kAma karAvI saMtoSa mAne che. bIjI bAju gAmaDAMne paMcAyatarAja to apAya che paNa dAMDatara sarapaMcanA pade AvI jAya che. kAraNa ke gAmaDA nIDara ane saMgaThita nathI. have AmAM kyAMye kaMIka thayuM te doSane badhe Topalo koMgresa ane keMgresa sarakAra upara Ave che. basanI lAIna, lAInamAM moDuM thavuM, sTezane TikiTa na maLavI ke meDI maLavI te badhuM sarakArane nAme ! jhIMjhakA (saurASTra mAM dharmamUDhatAne nAme loko bhegA thayA to ye koMgresa javAbadAra ! kharekhara vasati vadhAre ane prajAnI adhIrAI A be moTA duHkhanA kAraNo che. virodhapakSe khoTA AzvAsana Ape te paNa barAbara nathI. lokazAhImAM lokonI paNa javAbadArI hevI ja joIe. e badhe vicAra karatAM grAmasaMgaThana ane prAyogika saMghanI prerakapUraka baLanI vAta barAbara lAge che. virodhI pakSanI vAta adhUrI ane A deza mATe pratikULa lAge che. A jotAM sAdhusaMtoe rAjakAraNane zuddha banAvavuM ja rahyuM. - zrI. bahAcArIjI : "vAta sAcI che. sAdhumahAtmAoe rAjanItine dharmathI raMgavI paDaze." Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Arthika kSetre upagitA [11] munizrI nemicaMdrajI] [13-10-61 sAdhusaMsthAnI Arthika kSetre upayogitA" e pahelI najare be virodhAbhAsI vastuo jaNAya che. kAraNa ke sAdhu te dIkSA le che tyAre parigrahano tyAga ja kare che. to pachI Arthika kSetre pitAnI upayogitA sAbita karavA mATe teNe zuM karavuM joIe? zuM teNe utpAdaka-zrama karavo joIe ke saMsthAone vahIvaTa saMbhALavuM joIe? spaSTamArganI vicAraNA karatAM sAdhunI pravRttiomAM e vAta vicArAI gaI che ke sAdhusaMsthA Arthika kSetranI pratyakSa pravRttimAM na paDe; kAraNa ke tethI dravya-kSetra-kALa-bhAvanA baMdhane naDaze ane sAdhusaMsthAnI maryAdA nahI Take. eTale Arthika kSetre jayAM kaMIka avyavasthA haze tyAM sAdhusaMsthA jarUra jaNAya te pramANe upadeza, preraNuM, mArgadarzana, Adeza ane sidhdhAMta bhaMga thato hoya tyAM tapa-tyAga ke balidAna Apaze. Arthika pravRtinI javAbadArI to gRhastha upara che, pachI sAdhusaMsthAe emAM na paDavuM joIe ema ghaNuM lokonuM mAnavuM che. sAdhu saMsthA pratyakSa pravRttimAM na paDe, e mAnI levAmAM AvyuM che, paNa, samAjanA cAlatA arthataMtramAM anIti, anyAya, beImAnI, apramANikatA, zoSaNa, corI vagere tarapha sAdhusaMsthAe na kevaLa takedArI rAkhavAnI che, paNa tevAM aniSTa AcaranAra atiSThita thAya, e paNa jovAnuM che. bhUlathI ke aNasamajamAM paNa te AvAM bagADa karatAM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 176 tane-mANasone svArtha ke lebha vaza paNa pratiSThA Apaze nahIM; AMkha mIMcAmaNuM karaze nahIM, UlaTuM evAM tane te khullo pADaze jethI arthataMtranI samatulA jaLavAI rahe. jo ema nahIM thAya te samAjamAM game te bhoge meLavelI saMpattine pratiSThA maLaze, sAmAnya loko paNa AvI rIte pratiSThA meLavavA mATe apramANika rIte kamAtA zIkhaze; temaja sAdhue paNa paisAdAronI zehazaramamAM taNAIne sAcI vastu kahI zakaze nahIM; ke mUDIdAranA ADatiyA jevA banI jaze. Aje AvI sthiti ghaNe ThekANe pravarte che tethI dharma saMsthAnIsAdhusaMsthAnI tejasvitA haNAI gaI che. artha upara dharmane aMkuza rahevo joItuM hatuM tene badale Aje moTe bhAge dharma upara artha; vALAne prabhAva che. eTale Arthika kSetramAM dharma--nItine praveza karAvavAnI, naitika cakI rAkhavAnI, temaja pramANikatAe reTalo kamAI khAvAnI bhAvanA pedA karAvavAnI javAbadArI aMte sAdhusaMsthAnI che. agAu koI mANasa zeSaNa karatA te gAmanA paMca, kuTuMbIo, paMDita brAhmaNo ke chevaTe sAdhu tene TokatA; samAjanI najaramAM te paDI jato ane Ama Arthika tatra barAbara rahetuM. kevaLa lekha-upadezathI cAlaze? Aje to Arthika kSetre eTalI badhI viSamatA AvI gaI che ke anItie paisA meLavanAra ke lokonuM zoSaNa karanArane AvakAravAmAM Ave che, prIti-bhojana ApavAmAM Ave che, are, dharmasthAnakanuM uddaghATana paNa evAonA hAthe karAvavAmAM Ave che. A paristhiti AvavAnuM kAraNa eTaluM ja che ke sAdhusaMsthAnA moTA bhAganA varge evuM vicArI lIdhuM che ke temanI javAbadArI kevaLa dharmasthAnaka pUratI upadeza-Adeza ApavAnI che; ke bahu bahu te lekha lakhavAnI che. je e leupadeza-dharmakathA zravaNa mAtrathI patI gayuM heta ane loko nyAyanItimAna thaI gayA hota to sAdhusaMsthAnI jarUra ja na raheta, kAraNake vyAkhyAne ke lekho te vidvAna gRhastha ghaNA ApI zake che. to pachI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 177 A paristhiti UbhI na thAta ! temaja lekhaka lakhavA, upadeza Apavo e badhuM to Aje ghaNI rIte thaI rahyuM che te chatAM paNa prabaLa Arthika prajanane vaza thaIne samAjanI nyAyanItinI maryAdAo Arthika kSetre ulaMdhAtI hoya tyAre sAdhu saMsthA jevI sabaLa nIti nyAyanI preraka saMsthAe AgaLa AvIne tenI samatulA jaLavAI rahe, evuM sakiya kArya karavuM joIe. Arthika kSetre upayogitAnA be muddAo : A uparathI sAdhusaMsthAnI Arthika kSetre upayogitAnA be muddAo phalita thAya che - (1) e Adarza samAja AgaLa mUke ke jethI arthatyAganI preraNA maLI zake agara te maLatI rahe. (3) bIjuM e ke, teo spaSTa mArgadarzana vi. sAdhana vaDe evI paristhiti sarje ke koIne anyAya, anIti ke zavaNa dvArA arthopArjana karI zake. eTaluM ja nahI prAmANikapaNe arthopArjana karavAnI pratijJAmAM TakI zake. Ama jovA jaIe te sAdhusanyAsI varga dIkSA le che tyAre gharabAra saMpatti che. badhAne tyAga nisarganirbhara banavA mATe kare che ane te ja jIvana bIjAne preraNArUpa banavuM joIe. paNa thAya che evuM ke ATaluM badhuM choDyA pachI paNa pitAnI bhikSA ane raheThANuM ane jarUriyAto mATe pitAnI ja saMpradAya sudhI teo sImita rahe che pitAnuM vizva vyApakakSetra, vyApaka janasamAja tathA "vasudhaiva kuTuMbakam nI javAbadArInuM sUtra bhUlI jAya che. tethI pitAnA vargane te sAcuM kahetAM te lebha anubhave che ane samAjane kartavyabhAve artha-tyAganI joIe teTalI preraNA maLatI nathI. tenI saMpradAya paNa vyApakapaNe tyAga karatA zIkhatI nathI. eTale sarva prathama sAdhusaMsthAe pitAnA khAnapAna ane mAnapAnane moha cheDIne pitAnI bhikSAcarI ane raheThANanuM kSetra vyApaka banAvavuM joIze. eTaluM ja nahIM ema karavA jatAM temaNe 12. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 178 karatala bhikSA, tarutalavAsa : ''--hAthamAM bhikSA ane vRkSa nIce nivAsavALuM" za MkarAcAryanuM sUtra jIvana sAthe vaNI levu joI ze. jethI te khAnapAna, pratiSThA ke jarUriyAtanI pUrti mATe kAi paNa tevA paisAdAranI gulAmI, khuzAmadI ke zehamAM na taNAya; balke anyAya, anIti ke aprANikatAe dhanepAna karanArane spaSTa kahI zake. tene tyAre kadAca saMpradAyanA mUDIvAdI varcasva dharAvanAra vaga tarachoDe teAye tene phikara nahIM hoya. eTale te spaSTarUpe kahI zakaze ane katabyabhAvi ke prAzcattarUpe a tyAganI preraNA peAtAnA nispRha jIvanathI samAjane ane vizeSarUpe dhanika vargane ApI zakaze, .. sAdhu mATe kahyuM cheH-- lAbhAlAbhe suheyuhe jIviye maraNe tahA / samo niMdApasaMsAsu taha mANA va mANae // = --lAbha ( bhikSA ke pratiSThA) maLe ke maraNa Ave, mAna maLe ke apamAna, temaja badhAmAM teNe samabhAva na cheDavA joI e. - uttarAdhyayana sUtra namaLe, jIvana rahe ke niMdA thAya ke praza MsA ene atha e thaye| ke sAdhu saMsthAe Arthika kSetre pAtAnI upayeAgitA siddha karavA mATe nispRhatA rAkhI AMtarika tyAgavRtti ane nisaga upara AdhAra rAkhI, samAjane kartavyabhAve atyAganI preraNA ApavI paDaze. tema karavA jatAM anyAya-anIti ane aprANikatA cAlatI haze te tene satya kahevuM paDaze, temaja tene pratiSThA na maLI jAya tenI takedArI rAkhavI paDaze. jee vadhu kamAtA nathI temane pramANikapaNe kamAvAnI preraNA maLaze kAraNa ke tevA jIvanane sAdhu saMsthAnA TekA haze. tee sAdhunA nispRhI, nisargamaya AkAzItti vALA jIvana uparathI dhaDeA leze ke emane keTalA ochAmAM cAle che te pachI mAre paNa jIvananA Adeza' e rIte kema na ghaDave ? Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 179 sAdhu saMsthA potAnA parityAgane Adarza ghera ghera jaine Ape te mATe ja bhikSAcarI ane pAda-vihAra jevA maulika niyamo sAdhu saMsthA mATe rAkhavAmAM AvyA che ke samAja temanA jIvanathI preraNA che, ane tyAga karatAM zIkhe. pagamAM joDA paNa nahI, sAmAnamAM UMcakI zakAya ane vicaraNa karI zakAya teTalA ja vastra, pAtra ke pustaka; sAdagI ane saMyama A badhI bAbate Arthika kSetre sAdAI, saMyama ane ochAmAM ochI vastuthI calAvI levAnI preraNuM mATe ja che. tadhaLanA dAkhalAo : bhagavAna mahAvIra ane temane sAdhusaMdha upalA Adarza pramANe cAlatA hatA. tyAre temanA zrAvako AnaMda, kAmadeva, vagere darzanArthe jatA, tyAre pite tema ja potAnI sAthe janArA sahu, vAhanavahevAramAM nahIM paNa pagapALA jatA. upArsaka dazAMga sUtrano A pATha enI sAkSI bhare che : maNusavaggurA pariviravatte pAyavihAra cAreNaM...nigacchaI, mAnava samudAya sAthe pagapALA cAlIne Anada zrAvaka bhagavAna mahAvIranI sevAmAM pahece che." bhagavAna buddhanA paNa pAdavihAranA dAkhalAo ApI zakAya che tema ja vaidika sanyAsIonA paNa dAkhalA TAMkI zakAya che. AjanI vAta : Aje paNa bhUdAna-yAtrA mATe vinobAjIe pagapALe prayAsa Adaryo che, ane temanA sAthI emane anusaryA che. mahAtmA gAMdhIjIe arthakAMtino kAryakrama etihAsika dAMDI kuca-pagapALA pravAsa karIne ja kheDyo hato. ahiMsaka krAMti karavA mATe noAkhalI paNa pagapALA gayA hatA. Ama pAda vihAra e lokajAgRti ane krAMti mATe adabhUta rIte sahAyaka sAdhana che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Aje arthapradhAna samAjaracanAnuM kAraNa : sAdhusaMsthA dvArA parigraha tyAga, sAdagI ane saMyamanI preraNuM te lokone maLe ja che paNa e preraNAne TakAvI rAkhavA mATe zuM karavuM joIe ? enA mATe samAjamAM cAre bAju evI paristhiti pedA karavAmAM Ave ke nyAya-nIti ane prAmANika paNe arthopArjana karavAnI sahune bhAvanA thAya ane te TakI rahevI joIe. enA mATe agAu kahyuM tema anIti-anyAya-apramANikatA ke zoSaNanI rIte je kaMI arthopArjana thatuM hoya teve vakhate sAdhuo mAtra pUrvokata rIte vyakitagata tyAga karIne Arthika kSetranA aniSTa sAme AMkha ADA kAna karIne besI jAya to nyAya-nItine kevaLa upadeza havAmAM ja rahevAne. te aMge sAdhusaMsthA darekane jagave ane Arthika kSetre aniSTakArane koI paNa rIte pratiSThA na maLe enuM satata dhyAna rAkhe. tema karavA jatAM kadAca ene sahana karavuM paDe te sahana kare ane jarUra paDe virodha rUpe tapa-tyAga karavAM paDe tema tema paNa kare. tyAre ja Aje je rIte arthapradhAna samAja Ubho thayo che ane loko game te prakAre paiso meLavavo e dhyeya pakaDIne beThA che te dUra thaze ane dharmamaya samAjaracanA thaze. nahitara artha-tyAganI vAta mAtra sAdhuo mATe ja che ema loko samajaze. ane arthanA aniSTo akabaMdha cAlyA karaze. AjanA samAjanI je Arthika viSamatA che temAM amUka aMze sAdhusaMsthA ane lokasevakonI tenA taraphanI upekSA paNa sakriya kAraNa che. Arthika kSetranI upayogitAnA dAkhalAo : have bhUtakALamAM ekkasa ghaDAyelI sAdhusaMsthAe Arthika kSetre upayogitA siddha karavA kaI rIte te kSetranAM aniSTa dUra karI. paristhiti parivartana kareluM, samAjamAM arthane badale cAritrya ane saMyamane zI rIte pratiSThA ApelI, Arthika kSetre krAMti karavA mATe naitika dhArmika preraNuM kevI rIte ApI; te joIe. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 181 bhagavAna mahAvIre joyuM ke brAhmaNe, je agAu nispRhI ane nirlobhI banI samAjane naitika, dhArmika, sAMskRtika ane zaikSaNika preraNA ane saMskAra ApatA hatA; teo pitAnuM dhyeya bhUlI vilAsa, pUjApratiSThA temaja yajJa yAgamAM paDI gayA che. sattAdhArIo (kSatriyo) paNa temanI sAthe che ane samAjamAM arthakAmanI bolabAlA che. tyAre temaNe paristhiti-parivartana karavA mATe navo zramaNa saMdha Ubhe karyo. temaNe sAdhusAdhvIone saMpUrNa parigraha ane gharabAra choDIne nisarga-nirbhara rahevA temaja Arthika aniSTone dUra karAvavA mATe naitika cekI karavA ane dharmanItinI preraNA ApavA AjJA karI, jIvanamAM arthanuM kaMIpaNa mahatva nathI, bhoga-vilAsa AtmasAdhanAmAM bAdhaka che, e jaNAvavA temaNe rAjapATa ane vaibhava-vilAsane tyAga karyo eTaluM ja nahIM aparicita ane anArya predezomAM vicaraNa karyuM. temaNe je saMgha Ubho karyo tenA preraka baLo tarIke aparigrahI-nispRhI sAdhu-sAdhvIone rAkhyA ane pUraka baLa tarIke zrAvaka-zrAvikAne rAkhI; temane zramaNa varganI preraNA pAmI Arthika kSetranAM aniSTone dUra karavAmAM sahAyaka banavAnuM kahyuM. Ama samAjanuM arthataMtra dharmane aMkuzamAM rahe te vAta bhagavAna mahAvIre batAvI. arthakAma-pradhAna samAjaracanA badalavA mATe bhagavAna mahAvIre gRhastho mATe bAra vate sUcavyAM. arthakSetranAM aniSTa dUra karavA mATe svecchAe arthatyAga karavAnI vRtti pedA karavA mATe parigraha maryAdA nAmanuM pAMcamuM vrata mUkyuM e vratane vikasAvavA mATe dizA maryAdA nAmanuM chaThuM vrata ane rASTraghAtaka, mahAhiMsaka ane samAjabAdhaka vyavasAya ane AjIvikAnI maryAdA sUcaka 7 muM vrata mUkayuM. 7 mA vratamAM upabhoga-paribheganI maryAdA upabhogya, paribhAgya vastuo ochI vAparavI, karakasarathI, sAdAIthI cAlavuM mUkI ane atithi saMvibhAga vrata vaDe pitAnI sAmagrI ane AjIvikAmAMthI jadhanya, madhyama ane utkRSTa atithi mATe yathAyogya tyAga karavAnuM sUcavyuM. te uparAMta nirarthaka kharca ane dharmabAdhaka kAryomAM samaya, saMpatti, ane zaktine Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 182 apavyaya na kara, upabhoga paribhegane sAmAna na vadhAravo e mATe anarthadaMDa viramaNa vrata sUcavyuM. te uparAMta temaNe sahuthI mahAna ghoSaNuM arthapradhAna samAjane teDI nAkhavA mATe karI ke anyAya, anIti, zoSaNa ke game te prakAre vadhAre dhana saMcaya karanAra mahAparigrahI narakano adhikArI che. evI ja rIte je loko Arthika kSetre anyAya, atyAcAra karIne arthopArjana kare, chetarAmaNI kare, vyAjavRttithI cUse, tevA mANasane tiryaMcagati kAM te manuSyagatimAM vikalAMgI thaze ema sUcavyuM. A aMge bhagavAna mahAvIre dukhavipAkasUtramAM udAharaNa ApIne spaSTatA karI che. evI ja rIte jyAre bha. mahAvIra jayaMtI rAjakumArI pUche che: "jAgelo sAre ke sUtelo sAro !" mahAvIra kahe che -"keTalAka sUtelA sArA, keTalAka jAgatA sArA!" jayaMti tenuM kAraNa pUche che tyAre bhagavAna enA javAbamAM cekhavaTa kare che - ahammiyA ahammANuyA, ahamihA, ahamakazvAI, ahammapaloI, ahammapalajjaNA, ahammasamudAyArA, ahammena ceva vittiM kappemANA viharaMti eesiNaM sutataM sAhU......eeNaM jIvA sutAsamANA, appANaM vA paraMvA tadubhayaM vA No vahuhiM ahammiyA hiM saMjoyaNAhi, saMjoetAro bhavaMti eeNaM jIvANe sUtataM sAhU" -bhagavatIsUtra 92 za. 302 -eTale ke je jIvo adhAmika che, adharmanA anugAmI che, adharmapriya che, adharma dvArA jemane khyAti maLI che. adharmane jonArA che. dharmamAM jenuM citta coTatuM nathI, dharmAcAra nyAyanIti sadAcAra jenA jIvanamAM nathI, adhamathI je AjIvikA,(anyAya, anIti, chetarapIMDI) calAve che, evA mANasanuM suvuM sAruM. matalaba e ke AvA lokone vadhAre pratiSThA Apaze, uttejita karazo, agara to tene Teko ApIne jAgRta karaze te sAmAnya rIte adharma ane anyAya va, ne Teko maLaze. adharmanI pratiSThA thaze, emanA aniSTane uttejana nahi maLe te e pitAne, bIjAne ane samAjane adhamanA kAryo, arthakSetranA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 183 aniSTomAM joDaze nahi. Ama bhagavAna mahAvIre aniSTakArakone sUtra vaDe pratiSThA ke uttejana na ApavAnI vAta karI che. sAthe ja dhArmikavRttivALA, ane dharmathI AjIvikA calAvanArane pratiSThA ApavAne sUtrapATha paNa enI sAthe ja kahyo che. puNiye zrAvaka ane zreNika mahArAja eTaluM ja nahi, paNa zreNika rAjAne naragatimAMthI choDAvavA mATe pramANika puNiyA zrAvakanI eka sAmAyikanuM puNya meLavavA mATe bhagavAna mahAvIre mokalI arthapradhAna rAjazAhI vaibhava-vilAsanI chaDeceka khabara laI lIdhI che. bhagavAna mahAvIranA mane puNiyA jevA nIti-nyAya pArAyaNa vyaktinA sAmAyikanI kIMmata zreNika rAjAnA vaibhavavilAsa karatAM aneka gaNI vadhAre hatI. arthapradhAna samAjaracanAne hacamacAvI mUkavA temaNe dhanika hoya, dAna detA hoya te paNa tenA karatAM saMyamInuM saMyama vadhAre TheravatAM temaNe kahyuM : bo sadassaM sadassANaM mAse mAse gavaM vae tasa vi saMjamo seo urtavantassa vi kiMcaNaM -je pratimAse dazalAkha gAyanuM dAna kare che tenA karatAM saMyamInuM eka cAritrya vadhAre mUlyavAna che. keNikane reDe utara evI ja rIte zreNikane putra kANika temane paramabhakta hate darzana karavA jato te chatAM tenAM anyAyI-atyAcArI jIvanane emaNe kadi pratiSThita na karyuM, ekavAra keNike bhagavAna pAsethI pratiSThA meLavavA mATe pUchyuM -"prabhu ! huM marIne kayAM jaIza?" bhagavAne spaSTa kahyuM: "jevAM tArAM kama che tevI tArI gati thaze ?" keNike te chatAM vinamrabhAve pUchyuM: "prabhu! huM Apano bhakta chuM. ApanA mukhethI mAruM bhaviSya sAMbhaLavA IcchuM chuM." tyAre bhagavAne kahyuM: "tArA pitA temaja bhAIo ane prajAjane sAthenA tArA kura vartAvanA kAraNe tArI gati chaThThI narakanI thaze." Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jo ke koNikane AvA javAbanI AzA nahatI. paNa bhagavAnane to satyaja kahevAnuM hatuM. A uparathI spaSTa thaI jaze ke bhagavAne sAdhusaMsthA mATe spaSTa mArgadarzana karyuM che ke te paisAdAra ke sattAdhArIne kevaLa paisA ke sattAnA kAraNe mAna na Ape temaja nyAya-nIticAritrya na hoya te pratiSThA paNa na Ape. te uparAMta bhagavAna buddhanA Arya-aSAMgika mArganuM eka aMga che; samyaka-AjIvikA paMcazIlamAM temaNe trIju asteyazIla batAvyuM che. sAmAnya rIte nyAyapAjanA ane pramANikatAne dareka dharmamAM sthAna ApavAmAM AvyuM che. bhagavAna mahAvIra pachInA AcAryoe zrAvaka banatAM pahelAM, mArgAnusArInA 35 guNamAM " nyAya-saMpanna-vibhava " guNa sarvaprathama batAvyo che, ene artha thAya che nyAyathI saMpanna thayelo. te sAdhusaMsthAne e jevuM sarvaprathama Avazyaka bane che ke temanA anuyAyI nyAyanItithI kamANuM karanAra che ke nahIM ! Arthika kSetranAM aniSTa : Arthika kSetre aniSTone dUra karavA mATe bhagavAna mahAvIre zrAvakanA trIjA vratanA pAMca aticAre deSo A pramANe batAvyA che* (1) tenAhaDeH cAranI cerAvelI vastu levI (2) takakarAyaoge : cArane sahAyatA ApavI Teko Apavo ke uttejita karavI. (3) virUddha rajajAIkammu : rAjya virUddha (nIti nyAyanA kAyadA virUddha) kAma karavuM. (4) kuDatula kuDamANe kheTAM tela, kheTAM mApa rAkhavAM. (5) tapaDirUvagata vahAre: vastumAM bheLaseLa karavI ke eka dekhADI bIjI ApavI. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 185 have e joIe ke A pramANe kayA kayA dASA Arthika kSetramAM lAge che. saprathama cerI na karavAnuM vrata che eTale kAIpaNa prakAranI cerI te pramANika vyakti karIja na zake, tyAre atiyAre letAM savaprathama ceAranI ceArAvelI vastuo na levI laIe. emAM sarvaprathama tA je vyakitane cera tarIke jANatA hoIe tenA mAraphata maLelA mAla levA deya che. evI ja rIte saphedacerI ke bleka mArkeTa dvArA vastu levAmAM paNa pahelA doSa lAge che. te pramANe je leAkeA AvI vAte karatA hAya tene madada ApavAmAM khIjo deSa lAge che. tyAre dANacArI dareka prakAranI karacArI, sAcA khATAM cepaDAM taiyAra karavA, temaja rAjye nakkI karela bhAvA karatAM vadhAre levA e badhAM kAmeA rAjya virUdhdha *mAM AvatAM hoi trIne dASa lAge che. khATAM tAla, kheTAM mApa rAkhavAnI sAthe khATA sikakA chApavA, dudhamAM pANI va. nAkhavuM temaja khAvA pIvAnI vastuonI bheLaseLa e paNa pramANikajIvana mATe doSa rUpe ja che. @ A badhAM ane AvA khIjAM Arthika kSetranAM aniSTo Aje ceAmera jovAmAM Ave che ane sAdhusaMsthAnA dhamapracAranA eka aMga rUpe zrAvaka dharmanAM vrate tarIke paNa temane dUra karavA mATe sAdhuoe A aMge sakriya kAryoM karavuM rahyuM . aniSTa dUra kema karavAM : e kAma chUTuM chavAyuM thAya ke ekalavAyuM thAya tenAthI kAma nahI cAle. e mATe nItijIvIsaMgaThano UbhAM karavAM paDaze; nyAya nItimAnane pratiSThA ApavI paDaze, anyAya anItinI mAna pratiSThA teADavI paDaze. evI ja rIte je rASTradhdhAtaka, samAjadhAtaka, saMskRtiSThAtaka vyavasAye haiya temane jAkAro ApavA paDaze temane baMdha karAvavA sAmUhika saMgaThane! racI puruSArtha karavA paDaze, te uparAMta eka vyakti eka vyavasAya kare jethI darekane vyavasAya maLI zake evA akuza ANavA paDaze. A aMkuza mATe leAkasaMgaThane ke leAsevaka sagaDhanA dvArA sAdhusasthAe kArya karavuM paDaze. bhagavAna mahAvIre jema mahAparigrahIne apritiSThita karyA hatA, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 186 tevI ja rIte dharmakriyAo, dharmasthAnako, sabhAo, tatsava ujamaNuo ke maMdiranI pratiSThAomAM ke usomAM nItimAna ane cAritryavAnane pratiSThA apAvavI paDaze. vadhAre paisA meLavavAnA lobhe anyAyI, anIti ke adhame kamANu karatI vyakitane pratiSThA na ApavI joIe. eTaluM ja nahIM dharmanI sAthe, dAnanI sAthe AvI vyakitaonI zarato paNa maMjUra na rAkhavI joIe; je te kartavyabhAve ke prAyazcita bhAve vagara zarate kaMIpaNa dAna kare ke rakama kADhe teja tene svIkAravI joIe. sAdhusaMsthAe te nAmanA ke kAmanA mATe dAna karanArane kadi dharmanA sthaLe puNyavAna ke bhAgyavAna va. kahI biradAvatA ke AvakAravA joIe nahIM. sAdhuo je ema kare te sAmAnya mANasane zeSaNa, anyAya, anIti dvArA dhana bheguM karIne DuMka dAna karIne pratiSThA meLavavAnI khoTI dhAraNuM pedA karAve che. eTalI kALajI rahevI joIe : eTale ja munizrI saMtabAlajInI preraNA dvArA cAlatA bhAlanaLakoThA pagamAM paisA ApanAranuM pATiyuM lagADAtuM nathI. jAherAta thatI nathI ke tene mukhya sthAna paNa ApavAmAM AvatuM nathI, ATalI kALajI jo AjanI sAdhusaMsthA rAkhe te Arthika kSetramAM mahatvanI krAMti karI zake. keTalIka vakhata AvI rIte kArya karanArane, sthApitahitavALA dhanika varga pratiSThA na paNa Ape, temanA dvArA prerita saMsthAne Arthika sahayoga paNa na Ape, jAte kaSTa paNa sahana karavuM paDe, AkSepa sahevA paDe, paNa e badhuM sahana karIne ja TakI rahevuM emAM ja emanI vizeSatA ane sAcI parakha che. sAdhusaMsthA mATe te dareka pariSaha-yAtanAo samabhAve sahevAnuM sUcavyuM che. te sahIne teNe aNizuddha bahAra nIkaLe arthapradhAna samAjane satya kahevAnuM che. zuddha necarInuM prayojana : e mATe bhagavAna mahAvIre "sajhato" AhAra levAnuM kahyuM che. sUjhato zabda prakRtinA "sUjajha" zabda uparathI Avyo che. jene artha Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 187 zuddha thAya che. zudhane rahasyArtha nyAya, nItiyukta AhAra che. e sutA AhAra mATe "nAyANayANuM-kapAchuM" eTale ke nyAyathI prApta e kalpanIya (batrIza doSa rahita) evI bhikSAnuM vidhAna karavAmAM Avela che. te ema sUcave che ke anyAyIne khorAka levAze to savazuddhi rahevI muzkela che. evI ja rIte atithisaMvibhAga ke yathA saMvibhAga vratamAM, utkRSTa atithi sAdhusAdhvIone gaNavAmAM AvyA che te paNa Aje khUba vicAra mAgI le che. AcArya haribhadra sAdhutvanI javAbadArI pAlana na karanArAnI zikSAne pauruSadanI bhikSA kahI che. pachI madhyama atithi zrAvakone gayA che. Aje je vratabaddha thaIne samAjasevAnuM kAma karaze, temanAM saMgaThanane madhyama atithi tarIke gaNavA paDaze, te ja zreNie jadhanya (sAmAnya) atithi tarIke nItijIvI lakasaMgaThanane levAM paDaze. ApaNe sAdhusaMsthAnI zudhdha (sujhajha) bhikSA upara jema jema UMDe. vicAra karatAM jazuM tema tema sAdhusaMsthA mATe nyAya, nIti ane pramANikatAe AjIvikA pedA karatA samAjanuM nirmANa karavAno Adeza phalita thAya che. pU. AcArya javAharalAlajI ma. sA.nuM haMmezA kahevuM thatuM ke "zanI gocarI khAIne citta jeTaluM, zuddha rahevuM joIe te rahetuM nathI ane tenI pachavADe "AhAra tevo oDakAra' e nyAye gocarIne AhAra paNa anyAya anItino have joIe ema mAnavuM rahyuM." saMgaThita prayAsa karavA jaIe : Aje Arthika kSetrane pavitra rAkhavA mATe navesarathI vicAra karavo paDaze. nItinyAyanA pAyA upara prAmasaMgaThane ke janasaMgaThane UbhAM karavAM paDaze ane AjanAM saMgaThananA yugamAM samAjamAM cAlatAM zeSaNa, anyAya ke bIjAM Arthika aniSTane aTakAvavA pUrvokata janasaMgaThano taLe cAlatAM sahakArI maMDaLIo, lavAdI maMDaLa ane zuddhimaMDaLa vaDe saMgaThita rIte prayAsa karavA paDaze. "yArthaciH sazuciH" ane Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 188 "sadAzuci: kAruhasta" e be sUtro pramANe je arthanI bAbatamAM pavitra che teja pavitra che ane zramajIvInA hAtha sadA pavitra che-te nyAye nyAya-nItiyukta zramajIvIone pratiSThA ApavI joIze. bhUtakALamAM jema sAdhusaMsthA rAjAone karamAzI ke kara ochA karavAnI pressa ApatI tema Aje paNa sAdhusaMsthA rAjyane sakriya preraNA Ape te paNa ghaNuM kArya thaze. kumArapAla rAjA caMdrAcAryanI preraNAthI, duHkhIne duHkha nagaramAM jovA jato. ekavAra eka aputrI bAIne raDatI joIne teNe kAraNa jANI, aputrIka bAInuM dhana japta na karavAnuM temaja tIrthayAtrIo pAse kara na levAne teNe kAyado karyo. evI ja rIte bakarAM gheTo kasAIne vecIne jIvana-nirvAha calAvatA eka garIbane jeI kumArapAle pazuhiMsA, dArU ane parastrIgamana e traNene niSedha karAvyo tema ja enA kAraNe jene nukazAna thatuM hoya tenuM vaLatara tene ApavAnuM jAhera karyuM. paNa, Aje saMdarbha badalAyo che. sAdhusaMsthAe te mujaba navI daSTie loko pAse karaverA aMge rajuAta karavI paDaze. rAjyane vadhAre paDatA karaverA nAkhavA paDe che tenuM kAraNuM rASTranI rakSA mATe lazkara; senA tema ja polisa rAkhavA paDe te che. tenAthI bacavA mATe prajAne te ahiMsAnI tAlima, zuddhiprayoga, zAMtisenA ane zAMtirakSakadaLa vATe apAya temaja ahiMsaka Dhabe surakSA ane nyAyanA prazno ukelAya te rAjyane moTe kharca bace ane karaverA ochA thaI jAya. prajA paNa hiMsAne Teko na Ape. rAjyanI potAnI maryAdA che, paNa sAdhusaMsthA A kArya Arthika kSetre karI zake. maMdiranI ke sthAnakonI pratiSThAne badale, varaghoDA ke jamaNonA kAryane badale Aje te ISTadevanI AjJAnA paripAlana karanArAM saMgaThananI vadhAre jarUra che. AvAM naitika saMgaThanene sAdhusaMsthA nIti-dharmanI mUDI ApI pitAnI upayogitA siddha kare. Arthika kSetramAM Ama nIti-nyAya ane satya-ahiMsAne praveza karAvavA ane pramANika naitika jIvana jIvavAnI preraNuM ApavA avazya jambara Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 189 puruSArtha karavA paDaze, paNa ekavAra evA samAja mATenuM vAtAvaraNa khaDuM thatAM Arthika kSetranI ghaNI viSamatAo ochI thaI jaze ane loko sukhI thaI zakaze. carcA-vicAraNuM dharamULathI navo vicAra : - zrI. mATaliyAe AjanI carcAne prAraMbha karatAM kahyuM : "AjanI sAdhusaMsthA zrImaMta pAse dAna karAve che; arthakrAMti sivAyanAM vrata paNa levaDAve che paNa, tethI zuM vaLe? Arthika kSetrane kamANanuM sAdhana mAnI vepAra vyavasAyanA kSetre je bhagIratha kArya karavAnuM che tene sAdhuo khyAla karatA nathI! e te saMsAranuM kAma, emAM amAre zuM? ema samajI alagatA seve che. paNa, zrAvaka zrAvikAonI nyAyasaMpanna AjIvikA nahIM hoya te mArgAnusArIpaNuM ane samaktipaNuM kayAMthI pedA thaze? temaja anIti ane anyAyanuM anAja khAIne mAtra dharmopadezathI saMtoSa mAnI leze te emanA potAnA vikAsanA mArganuM zuM thaze ? eTale sAdhusaMsthAnA sabhya-sabhyAo ATalI gaMbhIratA samaje to teo Arthika saMsthAo sAthe naitika saMgaThanone goThavI bhAvAtmaka ekatA jarUra sAdhI zake; ane te kAma bhagIratha che, te mATe sAdhusaMsthAnI Aje je manodazA che temAM dharamULane palaTa thavA joIze. Aje AkhuM artha vijJAna vizvavyApI banyuM che. dA. ta. Aje videzanI "kaoNmana mArakeTa" pachAta rASTrone vicAra na karatAM, kevaLa pitAnA ja dezane vicAra kare to yaMtra ane chata (vadhAre) vagere kAraNesara zuM thAya che jemake ahIMnA vejITebala (ghI) nA bhAva ghaTe te kArakhAnAM kheTa karavA mAMDe ane magaphaLIne bhAva ocho thAya te kheDUtone na paravaDe. evI ja rIte videzomAM khAMDa aDhI Ane ratala maLatI hoya te ahI khAMDane bhAva tUTe-gALanA bhAva gabaDe ane pariNAme zeraDI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 190 vAvanAra tUTI paDe. kApaDano bharAvo thAya tene nikAsa karavA mATe bajArene teDavA jatAM kapAsanA kheDUte tUTI paDe. pariNAme AkhA grAmasamAjamAM maMdInuM mojuM jema briTIza rAjya vakhate pharI vaLyuM hatuM tema thAya. je ema thAya to dhadhA-udyoganuM zuM thAya? kheDUtonAM vadhatAM jatAM jIvana dhoraNanuM zuM thAya? sahakArI maMDaLIo ane sahakArI beMkonuM devuM vadhyuM che, tenuM zuM thAya? A badhA vicAra sAdhusamAja na kare ane jUnI vrata vicAraNuM ane maryAdA pramANe vicare te kevI dazA thAya? eka samaya hato jyAre AyAta-nikAsanAM sAdhane maryAdita hatAM. vahANe ane gADAMo paNa ochAM hatAM. tyAre kutarAne goLanA lADu khavaDAvavA, brAhmaNo sAdhuo ke atithione deva gaNavA e cAlatuM. paNa, Aje te bhAvanAmAM dharamULathI pheraphAra kara paDaze. gAMdhIjIe eTale ja akhila-bhAratanA dhoraNe grAmodyoganI vAta karelI. paNa teo bIje anubaMdha joDatAM pahelAM cAlI gayA. Aje kArakhAnAMonAM saMgaThanano rAjya upara prabhAva che, eTalo gAmaDAMo ke grAmodyogone nathI. pariNAme 0-2-0 Ane ratala khAMDa pAkistAnane ApavAnI hatI jyAre eNe pAMca paise ratala mAMgI. ahI ATha Ane ratala vecAya emAM sarakAra 75 TakA rIbeTa Ape che paNa te koIne khaTatuM nathI. tyAre khAdImAM traNaAnA rUpiye vaLatara A kArakhAnAMvALAMonI AMkhamAM Ave che. have vicAro ke khAMDa ane vejITebalanA kArakhAnAMo pAchaLa A garIba dezanAM keTalAM badhAM nANuM kharcAya che? koI sAdhu-sAdhvI enI sAme kayAM bele che? ghaNAne to AvI melI Arthika ramatanI khabara paNa nahIM hoya. "cA" nA pracAra mATe sarakAra be karoDa rUpiyA kharce ane bAkIno pracAra paNa keTalo jaMgI che-tyAM pAMca paccIsa pratijJAthI zuM vaLavAnuM che ? rAjyane vaLAMkaja judI dizAmAM che. jUnAM vrata aticAra ane jUnAM karmadAnanI vAtemAMthI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 191 A sAdhusamAja UMce AvI jAhera AMdelane kare, ane lokasaMgaThane tathA lokasevakonA saMgaThane sAthe preraka tarIke joDAI, rAjya para prabhAva 2 kare, to ja AjanA Arthika taMtramAM kaMIka kAma thaI zake tema che. vinobAjIe vAto te sArI upADI che, paNa atyAranA samaye saMsthAone mahatva ApavA TANe, mahatva na ApavAthI temaja saMsthAo sAthe na joDAvAthI, emane Akho dezavyApI yAtrAno mahAprayAsa thaMbhI javA beThe che. eTale AjanA yugane bAdhaka dhaMdhAo apratiSThita karavAnuM, kArakhAnAMonAM saMgaThane sAme asarakAraka janasaMgaThane racI, rAjya upara temano prabhAva Ubho karavAnuM, temaja racanAtmaka kAryakarone e kAmamAM sakriya pADavAnuM ane krAMtadaSTA sAdhu sAdhvIoe bhAvAtmaka eyanI daSTie AkhA dezamAM AMdolana calAvavAnuM-Ama badhA anusaMdhAne sAthe kArya upaDe te deza ane duniyAnAM Arthika kSetre sAdhusaMsthAnI upayogitA jarUra siddha thAya. AjanuM arthataMtra jagatavyApI banyuM che; e pAyAnI vAta samajIne, dAnathI thatA ke thanArA dharmanA badale, dharmalakSI nItithI AjIvikA meLavI thanAra dAnane kartavya bhAve ghaTAvI AgaLa vadhavuM paDaze. vizvanA bajAranI samatulanAmAM bhAratanA arthataMtrane ane bhAratanI samatulAmAM grAma arthataMtrane besADavuM paDaze." zrI devajIbhAI: "mATaliyAjIe arthataMtranI navI daSTi temaja sAdhusaMsthAnI maryAdAnI je vAta kahI che te sAcI che. chatAM, bhUtakALanuM gaurava yAda karI, dareka kSetre pU. mahArAjazrI saMtabAlajIe jema badhA praznone laine sAMkaLyA che tema e mArge jaI pitAnI maryAdAmAM rahI sAdhusaMsthA kArya kare te potAnI upayogitA ja siddha nahIM kare paNa dezanA dareka vibhAgane pitatAnA kAryamAM lIna karI zakaze." zrI. pUjAbhAI: moTA bhAganA kakaDa ane dhara vasAvIne beThelAM gosAMIe ke maThAdhipatione te sAdhuonI saMkhyAmAMthI bAdaja karavA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 192 paDaze. DAMka krAMtipriya sAdhu sAdhvIo ja akhali bhAratanI lokasaMsthAo temaja gAmaDAnA naitika saMgaThanone anubaMdha karAvI zakaze. bAkInA te potAnAja arthataMtramAM aTavAyA che temane vizvanA arthataMtranI kayAMthI khabara paDe ! te uparAMta arthataMtranA kSetramAM paDIne nirlepa rahevuM; agnine aDIne paNa na dAjhavuM. e emanA mATe azakya che; te to kevaLa krAMtipriya sAdhuomAMja hoI zake. jo ke e cIlo paDaze to pariNAma sArUja Avaze. bhAla naLakAMTho prayogamAM joDAI varSothI ame kAma karIe chIe paNa sAdhusAdhvI zibiramAM AvI ahIM amane je maLyuM che tenuM zabdomAM varNana na thaI zake. AvI taka vAraMvAra sAdhu sAdhvIone ApavI joIe. pravAsamAM paNa temane sAthe pheravIne vyApaka bAbatono zakaya teTale khyAla Apa joIe. te temAMthI jarUra vadhAre krAMtipriya sAdhu sAdhvIo maLI Avaze evI mane pAkI zraddhA che." zrI. mATaliyA : "Aje te vizvanA arthataMtra sAthe grAmanA arthataMtrane saMbaMdha AvI gayo che. eTale naitika saMgaThana ane sahakArI pravRtti dvArA gAmaDAnAM badhAM kSetrane saMbaMdha deza ane duniyAnAM badhAM kSetra sAthe joDI devo paDaze. jyAM jyAM mUDIvAdI saMgaThana che tyAM tyAM AMdalane calAvavAM paDaze. saddabhAgye vizvanI paristhiti anukULa che ane gAMdhIjIe vAtAvaraNa anukULa banAvyuM che jethI vizva arthataMtranI ekatA AvI zake. mAtra e tarapha dhyAna javuM joIe. nispRhatA ane lokonI zraddhA sAdhu saMsthAmAM hoI teo dhAre te teo ja A kArya karI zake paNa tene prAraMbha krAMtadaSTA sAdhu-sAdhvIeja karavo paDaze. hamaNAM dakSiNa amerikAnAM mANase paMdaraso rUpiyAnA vAcharaDA ane pAMca hajAra rUpiyAnI gAya laI gayA. teo kahetA hatA ke ame Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 103 AmAMthI eka lAkha rUpiyA upajAvIzuM. have sarakAra je A dizAmAM sakriya rasa laIne vaMzaparaMparAthI gopAlana karanAranAM saMgaThanane protsAhana Ape te jAti, prajA, pazu uchera, vikAsa ema dareka aMgone vikAsa thAya e mATe rAjyane AvI pAyAnI dizA tarapha denArUM naitika baLa majabUta karavuM paDaze, tyAre ja rAjya sarvoparI kanse lIdhe che te dUra thaI zakaze." pU. daMDI svAmI : "ubarAthI pUjana thAya tema sarvaprathama AkhA samAjamAM prathama sAdhusaMsthAne levI paDaze. sAdhuomAM rojane se ne dhUmADo karanAra ane attarathI nahAnAra ne cetavI temane kAmamAM kama kharce ane sAdAIthI rahetA batAvavuM paDaze. samAja temanI sAdhutAne na zobhe tevI bAbate, mUDhatA ke camatkAranA kAraNe sahI le che ke Teko Ape che. bheMsane khUba khANuM Apo ane je dahADe na maLe te koThImAM meM nAkhIne badhuM bagADe; evI dazA Aje thaI che. zrI. zropha : "A badhuM ApaNe vAtsalyathI karavuM paDaze." zrI. baLavaMtabhAI : "e bhUmikA na Ave tyAM sudhI kAyadAnuM baMdhana jarUrI che. jo ke kAyade mukhya na thavo joIe paNa vAtsalya mukhya thavuM joIe. A aMge krAMtipriya sAdhu-sAdhvIo mArgadarzana Ape; nahIMtara kAyadAnuM naitika dabANa Ave ane bIjA sAdhu-sAdhvIo paNa samajIne prerAya te AjanuM arthataMtra je mUDIvAdIo ke rAjyanA hAthamAM che te janatAnA hAthamAM Ave ane temAM nIti mukhya sthAne AvIne rahe. 13 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAMskRtika kSetre upayogitA [12] munizrI nemicaMdrajI] [20-10-61 sAdhujIvanamAM pravRtti-nivRttivAdanA spaSTamArganI daSTie sAdhusaMsthAnI sAmAjika, dhArmika, rAjakIya ane Arthika kSetre upayogitAno vicAra thaI cUkyuM che. have sAMskRtika kSetre sAdhusaMsthA zI rIte upayogI thaI zake tene vicAra karIe. e mATe sarvaprathama saMskRti zuM che? tene cheDeka vicAra karI laIe. sAmAnya taH dharmatattvane anusarIne mAnavajAtinA jIvananA je samAna saMskAre, vahevAre ane kAryo goThavAya che te saMskRti che. tyAre eka bIjo zabda "sabhyatA paNa pracalita che. sabhyatAmAM dharmatatvane vicAra karavAmAM Avato nathI paNa bAhaya raheNIkaraNI, khAnapAna veza-bhASA upara khAsa bhAra mUkavAmAM Ave che. yuropamAM sabhyatAno vikAsa thayo. kAraNa ke tyAM nagaranI AsapAsa rahenArA loko pauSTika kherAka khAtA, bhapakAdAra kapaDA pahere ane suMdara makAnamAM rahe tene loko Civilised-sabhya gaNatA, A sabhyatAne mAnavIya dharmaprerita saMskAro sAthe kazuM lAgatuM vaLagatuM nahIM. paNa dhIme dhIme A sabhyatAmAM gAmaDAnA lokone roMcA kahevAnuM, majura tarapha ghaNAe jovAnuM, kALA dhaLA raMgane bheda pADavAnuM evA ghaNuM durguNo pedA thayA ane Aje sabhyatAne nAme ApaNe je joIe chIe te kevaLa bAya ADaMbara ja hoya che. tyAre bhAratamAM saMskRtine vikAsa thayo. saMskRti mAnava saMskArone dharma-nIti vaDe satata mAMjhavAnuM ane hRdayane svaccha banAvavAnuM kAma Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 195 kare che. temAM mANasa-mANasa vacce koIpaNa prakAranA bhedabhAva pADavAnuM hotuM nathI; eTalu ja nahIM saMskRtinI carama sImA rUpe samasta jIvasuSTi sAthe tadAkAra-tAdAtma anubhavavAnuM hoya che. eTale ja bhAratanA dharmomAM saMskRtivALA susaMskRta mANasa mATe "deva" evo zabda maLe che. jaina dharmamAM "devANukhiyA " devone priya; bAhadharmamAM "devAnAM priya"-devone vahAlA ane vaidika dharmamAM amRta-putra"-devanA putra, evuM sadhana saMskArI mANaso mATe karavAmAM AvyuM che. mAnavatAne vikAsa devatvanI bhUmikAe laI jAya e saMskRtatAnI nizAnI che. bhAratamAM je saMskRti khIlI che temAM tyAga, prema, samarpaNa, AtmIyatAnAM ta Ave che eTale ene saMta-saMskRti kahevAmAM Ave che. ene anurUpa "sabhAmAM sAdhu-sanmaH" kahIne sabhAmAM sAdhutAsajanatA dhAraNa kare te sabhya; ema kahevAmAM AvyuM che. saMta saMskRti sata tatva upara racAI che, kAraNa ke saMta zabdamAM sat zabda rahelo che. A saMskRti che ke bhAratamAM janmI ane khIlI che chatAM eno prabhAva ane pracAra, bauddha dharma prabhAvI deze, arabastAna ane AphrikAnA pradezamAM sAdhu saMto nIti dharmaparAyaNa pAlita zrAvaka jevA vepArIo zrAvako ane gAMdhIjI jevA mahAtmAo dvArA thayo che. pazcimamAM ane bIjA dezomAM sabhyatAne vikAsa thAya tene "bhadra saMskRti" eTale ke samAjanA kahevAtA upalA dhoraNanA mANasenI raheNIkaraNa emAM tyAga, kSamA, prema, udAratA, arpaNatA ke AtmIyatA upara bhAra mUkavAmAM Avyo nathI paNa bAharI bhapako ane TApaTIpa upara mahatva apAyuM che. bhaugolika daSTie vyavasthA mATe bhale judA judA bhUkhaDe ane pradeza ke rASTra mAnavAmAM AvyA, paNa saMskRtinI daSTie bhAratamAM sAMskRtika akhaMDatA rahI che. saMskRtinI daSTie bhAratIya Aryoe kevaLa Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 196 bhAratane ja nahIM, paNa AkhA vizvane najara sAme rAkhyuM che. bIjA dezomAM jyAre rASTrabhaktinA nAme rASTrIya aMdhatAne ane sAMkaDA rASTravAdane poSavAmAM Avyo che ane potAne ja rASTrane mA-bApa mAnIne cAlavA sudhI e rASTra poMcyA che tyAre bhArate te pahelAMthI ja mAtAbhUmi H puDahuM pRthivyA: " A AkhI pRthvI mArI mAtA che ane huM ene putra chuM" evI daSTi rAkhI che ane e rIte pRthvI upara vasatA alaga alaga mAnavane pRthvIputra mAnI baMdhu gayA che eTale samagra saMsAranA loko sAthe vizvabaMdhutvanI bhAvanA bhAratanI saMskRtinA prathama caraNathI ja rAkhavAmAM AvI che. eTale ja RSioe kahyuM che - svaM svaM caritraM zikSeran pRthivyAM sarvamAnavAH -A pRthvI upara rahetA sarva mAnave pitatAnA cAritryane abhyAsa kare. vizva-saMskRtinI rakSaka sAdhusaMsthA : - vizva vAtsalyanuM sAMskRtika kSetre ekama AkhuM vizva mAnyuM che. eTale sAMskRtika kSetre upayogitA siddha karavA mATe sAdhuoe AkhA vizvaphalakane sAme rAkhI; jyAM jyAM saMskRtine nAza thato hoya, tenAM to khUTatAM hoya tyAM tyAM saMskRtinI rakSA mATe satata puruSArtha karavo joIe. dharma bIja che te saMskRti tenuM phaLa che. saMskRtinAM to khAvAze to dharma kayAM Takaze? dharmarUpI mULa ja je ukhaDI jAya te saMpradAyarUpI DALIe keTalA divasa sudhI besI zakAze? dharma raMga ane pIMchIthI vizvamAM saMskRtinuM citra dore che paNa je citra mATenI bhUmi sama ke anukULa nahi hoya to citra kayAM deraze ? eTale sAdhusaMsthA AnI upekSA karaze ke udAsIna raheze to cAlaze nahIM. bhAratamAM zarUAtathI saMskRtinI rakSAnuM kAma kuTuMbamAM mAtAone, samAjamAM brAhmaNe ane kSatriyone tema ja AkhA vizvamAM sAdhusaMsthAne Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 197 ja soMpavAmAM AveluM. ane teo kuTuMba, jJAti, dharmasaMsthA, nagara, prAMta, rASTra dharmasaMsthA ane naitika susaMsthAo rUpe samAjanA alaga alaga ghaTako sAthe anubaMdha joDIne vizva-saMskRti rakSA karavAnI javAbadArI nibhAvatA paNa hatA. - have kadAca mAtAo e javAbadArIthI chaTake ke cUke te banavAjoga che; jema kekeyI cUkI hatI. pace ke sthavira kadAca bhUla kare, brAhmaNa ane kSatriyo paNa svArthavaza cUkI zake te samajAya che, paNa sAdhusanyAsIonI saMskRti rakSA mATenI jarIke gaphalata ke bhUla na cAlI zake. temaNe te tapa, tyAga tema ja prANene utsarga karIne paNa saMskRtinI rakSA karavI ja joIe. A kArya mATe sAdhuo kevaLa pitAno ga7; pitAnAM sthAnako ke potAnI pAse AvatA zrotA varga sudhI upadeza, preraNA va.nI javAbadArI laIne, AkhA vizvanI javAbadArIthI chaTakI na zake. te agAu sAdhusaMsthAnI upayogitAnA saMdarbhamAM vicArAI gayuM che. ghaNuM sAdhuo ema paNa kahe e te gajA bahAranI vAta che. paNa, kharekhara te teo jaina sAdhuonA itihAsa ane javAbadArIthI anabhijJa heya, tema lAge che. e dAkhalAe.. harikezI munine ja dAkhalo laIe. jyAre brAhmaNe sarakRtirakSAnuM kAma bhUlI jAtimadamAM paDI, nispRhI banavAnA badale kSatriyonA Azrita thaI gayA hatA tyAre temane samajAvavA teo brAhmaNavADAmAM gayA ja hatA. tyAM gALa ane apamAna sahIne paNa temaNe brAhmaNone pratibaMdha Ape ja hato ! to pachI Aje upAzrayamAM pUrAI javAne prazna kayAM Ave che? | vanarAja cAvaDAnI mA vanasuMdarInI zIlarakSAne prazna AvyA tyAre AcArya zIlaguNirinI preraNAthI eka sAdhvIe vanasuMdarIne sathavAre Ape ane zIla rakSA karI. jaina sAdhvIo ene kevI rIte bhUlI zake ? Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 198 namirAja ane caMdrayaza, bane sahedarabhAIe najIvI bAbatasara ekabIjA upara AkramaNa karavAnA hatA tyAre sAdhvI mayaNarehAM, bane bhAIone yuddhanA medAnamAM samajAvavA ane saMskRtinI rakSA karavA gayA. tyAre zuM e sAdhvI pitAnI maryAdA cUkI gayA hatA. javalaMta udAharaNa : ethI ye javalaMta udAharaNakAlikAcAryanuM che. ujajenane gadajillA rAjA temanI saMsAra pakSenI bahena sAdhvI sarasvatInuM haraNa karI aMtaHpuramAM pUrI de che ane jyAre ujajainInAM zrAvake ke brAhmaNe kaMI paNa na karI zakyA tyAre kAlikAcArya jAte rAjAne samajAvavA gayA. paNa rAjA na mAnyo. tyAre siMdhu sau vIra dezanA zakarAjAne sasainya teDI lAve che ane rAjAne harAvI sAdhvIne choDAve che. tyArabAda paNa saMdha pAche emane AcArya banAve che. upAzraya bahAra kaMIpaNa na thaI zake ema kahenArAo mATe A gauravagAthA kaMIka karI chUTavAnI ajaba preraNA Ape che. saMskRtinA to naSTa thatAM hatAM ane brAhmaNe bedarakAra banyA hatA tyAre AcArya haribhadrasUrie piravAla jJAti, ratnaprabhasUrie osavAla jJAti, lohAcArya agravAla jJAti ane jinasenAcArya khaMDevAla; zrImALI jJAti dvArA saMskRti rakSAnuM kAma karyuM ja hatuM. e bhagIratha kArya kevaLa upAzrayamAM rahIne ke vyAkhyAne dvArA nahetuM thayuM paNa sAMskRtika kSetre pitAne kaMIka karI chUTavAnI bhAvanAthI thayuM hatuM. prANanA bhoge paNa zIlarakSA karavAnI preraNuM mahAna strIone sAdhusaMsthA taraphathI ja maLI che. Aje paNa gRhasthAzramamAM rahelAM zIlavatI, brahmacAriNI, tejasvI loka sevikAo ke vidhavA bahenone zIla ujajavaLa rAkhI saMskRtinI rakSA karavAnI preraNA temaNe ja ApavAnI che. kevaLa vidhavA bahenuM apamAna thAya te aMge mauna sevavuM ke pachI tene sAMpradAyika sAdhvIpaNuM apAvavuM emAMja e kartavyanI aMtithI thaI jatI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 199 nathI. Aje keTalIka savarNa ane dharmadhArI kulIna gharanI bahene ApadhAta kare che; durAcAra tarapha vaLe che ke vezyA bane che, te tarapha sAdhusaMsthA dhyAna Ape che kharI? emanA mATe sthUlibhadranuM udAharaNa na visarAya tevuM che ke temaNe samAjanI niMdAnI paravAha karyA vagara kezA vezyAne tyAM cAturmAsa karI tenA jIvanamAM ekadama parivartana ANuM tene zIla maryAdAnA surakSita ane nirApada mArge dorI hatI. Aje patita ane dalita nArInA uddhAra mATe koNa evo prayatna kare che? saMskRtinA ATha aMge : jyAre saMskRti rakSAnI vAta Ave che tyAre svAbhAvika rIte, prazna e uThaze ke saMskRtinuM kSetra meTuM che ane AkhA vizvamAM saMskRtinI rakSA karavAnI che. to e saMskRti aMge spaSTa mArgadarzana ke vivecana na thAya te kaI rIte khabara paDe ? Ama te bhAratIya saMskRtinA 8 aMge upara pU. saMtabAlajIe vivecana karyuM ja che eTale e viSe kahevAnuM nathI. paNa e 8 aMgomAMthI meM je daza muddAo tAravyA che te A pramANe che - (1) guNa karmathI varNAzrama vyavasthA. (2) cAre AzramamAM zIla niSThA. (3) govaMza, bhUmi ane mAtajAti pratye AdarabhAva. (4) mAtA-pitA-AcArya ane atithi pratye sanmAnabhAva. (5) pramANika chavana-vahevAra. (6) lokabhASA dvArA zikSaNa saMskAra. (7) zramaniSThA ane zramajIvIonI pratiSThA. (8) anAmaNa zIlatA. (8) jAti, jJAti ke AMdhaLI rASTrIyatAthI upara UDIne badhA . cha ane savizeSe mAna prati Abhaupamya bhAva. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 200 (10) rAjya saMsthA upara sAdhusaMsthAnA prabhAva ane loko tema ja lokasevakone aMkuza. bhUtakALa ane vacagALAmAM saMskRtinI avasthA : upara joI gayA chIe ke bhagavAna mahAvIra ane tyArabAda AcAryone jyAre jyAre saMskRtinAM taravo naSTa thatAM najare caDyAM tyAre temaNe jAte AgaLa AvIne, na samAja Ubho karIne paNa tenI rakSA karI hatI. varNAzrama vyavasthA guNakarma pradhAna hatI e jaina sutro, bauddha vidaka temaja gItA dvArA jANI zakAya che. jyAre brAhmaNa ane kSatriyo e tava bhUlI jAtimadamAM chayA tyAre jaina sAdhuo sajAga rahyAM ane cAMDAla suddhone paNa sAdhu dIkSA temaNe ApI. tyArabAda paNa temaNe cAreya varNanA navA guNa pradhAna samAje UbhAM karyA. paNuM vacagALAmAM brAhmaNavAdanA saMsargathI e siddhAMtamAM DhIlA thayA. chUtAchUtanuM bhUta teomAM praveNyuM; jenadharma sthAnako ane maMdiromAM harijana Ave te rokaToka thaI eTaluM ja nahIM jaina sAdhuonI bhikSA paNa temanI saMpradAyanA ja vADAmAM pUrAI gaI. jaina sAdhuo bahu ochI vAra bIjAne tyAMthI jainetarane tyAMthI bhikSA vahore che. jainadharma ke varNavyavasthA ke dharmasaMskRti badhAM guNakarma pradhAna che. AdhyAtmikatAnI sAdhanAne hakaka kevaLa jainene ja che ane bIjAne nahIM; e khoTuM che. jenee te jAti-pati ke dezanA bhedabhAvo bhUlAvI; kammaNa bammaNe hAI" e siddhAMta upara aDIkhama rahIne saMskRtinI rakSA mATe pariSaha jItavA joIe. temaNe mUDIvAdI ke pada pratiSThA ApanAra bhaktonI zehamAM ke upAzraya ane bhikSA ApanAranI zehamAM na taNAvuM joIe ane "manuSya jAti re keva" gaNuM saMskRtinI rakSA karavI joIe. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com kaDIvAdI taNAvuM joIe na ke upAzraya Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 201 saMgaThana karIne saMskRti rakSA Aje saMdarbha badalAyo che ane agAu vyaktigata rIte AcAryoe prayAsa karyA ane saphaLa thayA te kharU paNa have saMgaThita prayAsa e dizAmAM karavo joIe. mATe jUnA jJAtisaMgaThane je mAtra komI saMgaThano jevAM ataDAM ane aspRzyavAdI banI gayAM che tenI navI Dhabe je varNavyavasthA ane Azrama vyavasthA gAMdhIjIe goThavI hatI te rIte goThavavI paDaze. navAyuganA brAhmaNe lokasevako racanAtmaka kAryakare haze. temanuM sarvAgI zuddha dRSTie naitika saMgaThana karavuM paDaze. evI ja rIte zAMti sainiko ane satyAgrahIo rUpe navAM kSatriyonAM saMgaThane karavo paDaze. temaja vaizya ane zudranA lokasaMgaThane (grAmasaMgaThane ane nagara saMgaThano UbhAM karavAM paDaze. A lokasevaka saMgaThane ane lokasaMgaThane UbhAM karI, ghaDatara karavuM paDaze. temaja preraNA ane mArgadarzana ApavAM paDaze; temaja e banne dvArA saMskRti rakSAnuM bhagIratha kArya karAvavuM paDaze. mAtAonAM naitika saMgaThane judAM karavAM paDaze jethI saMskRti rakSAnuM kArya, kuTuMba, samAja ane rASTramAM thaI zake. rASTranI kSatriya saMsthA tarIke, gAMdhIjI dvArA ghaDAyelI ane tapa, tyAga tathA ahiMsAnuM siMcana pAmelI sudaDha rASTrIya mahAsabhA (koMgresa) raheze. enA upara lokasaMgaThana ane lokasevaka saMgaThanene aMkuza raheze. Ama navI varNavyavasthA rAkhavAthI ja saMskRtinI rakSAnuM kArya thaI zakaze. eja rIte Azrama vyavasthA navI Dhabe goThavavI paDaze ane dareka AzramamAM zIlane pradhAnatA ApavI paDaze. brahmacaryAzrama kevaLa prathama paccIsI sudhI ja nahIM, paNa pachIye pALI zakAze. gRhasthAzramamAM paNa brahmacaryanAM navAM mUlya sthApavAM paDaze ane jema gAMdhIjIe gRhasthAzramamAM rahevA chatAM brahmacarya pUrvaka vAnaprasthAzramanuM kArya karyuM hatuM te rIte vAnaprasthAzramane paNa punarUddhAra karavo paDaze. have vAnaprasthAzramI loko vanamAM nahIM jAya paNa loka-vAsI banaze ane lokasevA karaze. gRhasthAzramamAM rahIne paNa daMpatio saMyama, sAdAI ane zIlanuM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 202 vAtAvaraNa pedA karaze. Aje cAreya AzramamAM brahmacaryanuM sthAna hacamacI gayuM che. kAraNake vidyArthIAlama sAthe sAdhu saMsthAne saMparka kevaLa vyAkhyAna bhASaNa sudhI ja rahyo che. temanA jIvanamAM saMyama, sAdAI ane zIla kema Ave e tarapha bahu ochuM dhyAna apAya che. vidyArthIAlamamAM cAritryanA pAyA nabaLA banavAmAM amUka aMze A kAraNe paNa javAbadAra che -(1) mAtApitA bALakone cAritryavAna banAvavAnA badale kamAu chokaro banAvavAne uddeza rAkhe che. (2) lagna karavAmAM muzkelI naDaze e kAraNasara chokarIone evAM vidyAlayomAM mokale che. jyAMnuM vAtAvaraNa gaMdu hoya che (3) te uparAMta pazcimanA pavana pramANe AjanA vidyArthIAlamamAM cAritrya bhaMgane himmatavALuM pagaluM gaNavAmAM Ave che ane te bhayaMkara paNa sAhasika phezana thaI gaI che. (4) ucca zikSaNa mATe paradeza jatAM vidyArthIo tyAMnA kutsita saMskAro laIne pAchA phare che. AnA saMdarbhamAM eTaluM jaNAvavuM basa thaze ke IglAMDa temaja amerikAnI keTalIka kumArikAo pitAnuM kaumArya bhaMga thayuM che te aMge amUka raMganI paTTI lagADavAmAM pitAnI zAna samaje che. Ama zIla rakSA temaja zIla-AcArane prazna vyaktigata rahyo nathI paNa bhAvi prajAnA ghaDatara mATe vicAraNIya prazna banI gayo che. te mATe sAdhu saMsthAe saMgaThita rIte prayatna karavA paDaze. Aje zIlarakSA aMge keTalAMka jvalaMta prazno nIce mujaba che: (1) vezyA bahenene prazna ane tenI sAthe anitIe jIvana jIvatI samAja suMdarIone prazna? (2) kRtrima saMtati niyamanane prazna ? (3) vidyArthI jagatamAM brahmacaryane prazna? (4) gRhasthAzramamAM saMtita maryAdA agara brahmacarya pALavAno prazna Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 203 (5) zIla-vidhAtaka azlIla sinemA, nATako, gaMdusAhitya, cemera gaMdA pracAranA sAdhana. bhaDakIlA pizAka va. upara pratibaMdhane prazna. A badhAM zIla niSThAnA saMskRti rakSAnA prazno che. sAdhusaMsthAe je samAja vyApI liniSThA UbhI karavI haze te A badhA praznone lIdhA vagara nahIM cAle? vezyA bahenA praznomAM samAjane AMcako paNa lAgaze, kyAreka potAnI pratiSThA javAne savAla paNa Avaze, paNa jeo saMskRtinA rakSaka che te sAdhu-saMsthAnA sabhyoe jAte kaDaka brahmacarya pALIne evAM zIlalakSI bahene, brahmacAriNIo ke sAdhvIone taiyAra karavI paDaze jeo evI bahenanAM prazno laI mAtasamAje dvArA tene Ukela ANuM zake. sarakAra paNa samAja kalyANa borDa dvArA vezyA temaja patita baheno ane strI jAtinA bIjA pratro le che paNa tenI eka maryAdA che. sarakArI khAtAmAM goTALAo thaI zake temaja uddhAra to thAya paNa dharmanItinA saMskAra vagara te kyAMthI TakI zake ? e saMskAro to cAritryavAna bahene ke sAdhusAdhvIo ja ApI zake. sarakAra dvArA saMtati niyamananA kRtrima sAdhanane Thera Thera pracAra thaI rahayo che. tenI virUddha saMyamane pracAra karavA je bahene ke sAdhvIo ane khuda sAdhusamAja taiyAra nahIM thAya te zIla niSThAnI vAta adhurI ja raheze, evI ja vAta videzanI sauMdarya hariphAI, mukta sahacAra ane uttejaka vAtAvaraNanI che. tenI havA bhArata upara na paDe te mATe zuM karavuM joIe? e mATe paNa sAdhusamAje taiyAra thaI bhAratanA sAMskRtika saMgaThanenI sAthe AMtararASTrIya kSetranAM sAMskRtika saMganene anubaMdha joDIne bahene, sAdhvIo ane brahmacAriNIone taiyAra karI tapa-tyAga balidAna ane satata puruSArtha dvArA e duSita vAtAvaraNane aTakAvavuM paDaze. A aMge mAtasamAje paNa na Adarza Ubho karI zake che saMskRti rakSAnA trIjA mudAmAM che. A mAsamAje TheraThera nArI jAti upara thatAM anyAya-atyAcAro ane julmanA lIdhe thatAM ApadhAtane aTakAvI zako. sAdhuvargamAM paNa eka beTI mAnyatA cAlI Ave che Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 204 ke sAdhvI bhale dIrdhakALanI dIkSita hoya paNa teNe navadIkSita sAdhune vaMdana karavuM joIe; A mAnyatA nArIjAtine nIce pADavA mATenI che, tene sAdhusamAje teDavI paDaze. keTalAka saMpradAyamAM sAdhvIo vyAkhyAna na ApI zake evA thoDA niyamo che. jemAM sAdhvInA adhikAre cUMTAyA che te teDavAM paDaze. evI ja rIte zrAvikAo paNa padAdhikArI banI zake temaja samasta bhAtajAtimAM naitika zakita jAgRta karI temanAM tapa-tyAgane saMskRtinI rakSAmAM lagADI zakAze. evuM ja go-pAlana mATe che ke gerakSA nimitte TheraThera gauzALAe khelavI paDaze ane ge-putre (baLade) dvArA ja khetI thAya-yaMtra dvArA nahIM, te jevuM paDaze. bhumi mATe paNa kheDe tenI bhUmi evuM vAtAvaraNa pedA karavuM paDaze. jUnA vakhatamAM virATa rAjAnI gAye koI laI jatuM hatuM tyAre bhIma ane arjuna jIva saTosaTa laDyA hatA tema AjanI koMgresa saMsthAne gerakSA mATe taiyAra karavI paDaze. pramANika jIvana vahevAra mATe zaheramAM majUronA zramika saMgaThane ane madhyama varganAM saMgaThana temaja gAmaDAmAM kheDUte-gopAlako ane grAmodhogI majUronAM grAmasaMgaThane naitika dhoraNe karavAM paDaze, tema ja temane temanAM utpAdananuM paravaDatuM vaLatara maLe evA prayatno karavA paDaze. jAta, prAMta ke AMdhaLI rASTrIyatAnA jhanUnane sarvadharma samanvaya vaDe dUra karavuM paDaze. ane e rIte samasta vizvanA mAnavo ane jIvomAM paNa ekatvanI bhAvanA keLavavI paDaze. Aje A lokazAhIyugamAM paNa AjhAdI maLe padareka varSa thayAM chatAM, gAmaDAnA loko 85% TakA hevA chatAM Aje akhila bhAratIya gharaNe aMgrejIne sthAna ApavAne AMdhaLo gulAmIbharyo moha keTalAka lokone che. te lokoe dezanI saMskRti ane gauravane TakAvI rAkhavA, temaja pitAnI mAtRbhASA hiMdIne vadhAravA mATe jema bhagavAna mahAvIra Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 205 ane buddha ardhamAgadhI ane pAlI jevI lakjhASAne apanAvI hatI. tema lekabhASA ane bhAtabhASAne apanAvI tene vikAsa kare paDaze. e mATe jarUra jaNAya te zuddhi AMdolana karavAM paDaze. AMtararASTrIya kSetre aNubanA prayoga ane vizvayuddhanI vAte cAle che. te mATe sAmudAyika ahiMsAnA prayogo karI anAkramaNatAnA tatvane vizvanA vAtAvaraNamAM upara lAvavuM paDaze. Ama saMskRtirakSAnuM kArya Aje navI saMgaThita daSTi ane vicAraNuM mAgI le che. te kArya sAdhusaMsthAe ja upADavAnuM che ane jagatanA pravAhe oLakhI, dIrdha dRSTie pAra pADavAnuM che. te mATe sarva prathama te teNe naitika dhoraNe lokasaMgaThane ane lokasevaka saMgaThane racI, temane rAjya upara aMkuza Ave ema karavuM paDaze. rAjyane rAjakIya kSetra soMpI bAkInAM kSetre AvAM naitika saMgaThanene maLe te mATe prayAsa karI sAdhusaMsthAe pitAnI upayogitA siddha karavA saMtasaMskRtinI sarvAgI rIte rakSA karavI paDaze. carcA-vicAraNuM krAMtipriya sAdhu saMskRti rakSAnuM kAma kare : zrI. pUMjAbhAIe carcAne prAraMbha karatAM kahyuM. "sAdhuomAM be prakAranA sAdhuo che. eka te nAmadhArI ke vezadhArI sAdhu jemanI veza bhUSA ke bhASA sAdhutAne zobhatI nathI. rAga-dveSa ane krodha paNa bhArobhAra hoya che. ghaNA loko aMdhazraddhAnA kAraNe haju temane mAne che. temanAthI saMskRti rakSAnuM kArya nahIM thAya. jainemAM paNa saMkIrNatA ane dharma mUDhatA va. deze te cheja paNa jainetara sAdhuo karatAM sArA ane uce darajajo dharAvanAra emAMthI 5Nu ane keTalAka vedika sanyAsIomAMthI krAMtipriya sAdhu-sAdhvIo nIkaLe toja teo zaMkarAcArya-hemacaMdrAcArya Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 206 ke samartha rAmadAsanI jema saMskRti rakSAnuM kAma karI zakaze. bAkI te pUrvAcAryonA nAme carI khAnArAja vadhAre maLaze. temane apratiSThita karavA mATe sAcA ane sArA sAdhu-sAdhvIoe AgaLa AvavuM paDaze. Aje jo ke paristhiti nirAzAjanaka lAge che chatAM vana-upavana ane tIrthasthAnomAM Azramo bAMdhIne paNa kaMIka upakArI thavAnI ane saMskRti rakSA karavAnI bhAvanA temaja kArya sAdhusaMsthA karatI rahI che, paNa have navA yuganAM anusaMdhAnamAM krAMtipriya sAdhu sAdhvIo jAge ane saMskRtinuM punaH nirmANa kare to AkhA samAjane sAmI dizA sUjhaze ane badhuM ThekANe paDavA lAgaze." navesarathI saMskRtinuM saMzAdhana : zrI. devajIbhAI: "atyArasudhI jaina sAdhuo mATe je ke veda-vijJAtA" hovuM jarUrI chatAM kevaLa vyaktigata sAdhanAnI ja vAte sAMbhaLavA maLI che. tenA badale Aje bhAratIya saMskRtinuM je vyavasthita citra sAMbhaLavA maLyuM te agAu bIjA sAdhuo pAsethI sAMbhaLavA maLyuM nathI. sAdhuo ane mAtAo upara saMskRtine moTo AdhAra che. Aje kriyA-pATho va. bhaNAvavAmAM Ave che paNa tenA UMDANamAM koI UtaratuM nathI. A vizALa mAnavasamAja sAme hovA chatAM te tarapha lakSa na hevAthI makAna UMcuM paNa pAyA vagaranuM evuM kAma thAya che. Aje comera saMskRtinA nAme asaMskRtimAM phelAyelI che. te, dharma ane saMskRtinA staMbha samA sAdhusanyAsIo ane mAtAo navesarathI saMskRtinuM saMzodhana karI tene jagatamAM phelAve." nArI zaktinI vadhAre javAbadArI : pU. daMDI svAmI : vedika graMtho pramANe karyuM te varNa, Azrama, purUSArtha e bAra tAja saMskRtinAM mukhya che. enAM upara jALAM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 27 caDyAM che te jarUra nivAravAM paDaze. varNavyavasthA cUMthAI gaI che; AzramanAM ThekANuM rahyAM nathI. jo ke rAmakRSNa paramahaMsa ane mahAtmA gAMdhIjIe vAnaprasthAzramanI navI draSTi ApI che sapatnIka brahmacarya vratathI, paNa, ene dharmadraSTie sarvatra vyavasthita karavAM bAkI che. purUSArthamAM dharmanuM prathama sthAna rahyuM nathI; bAkI mUrtipUja, zrAddha ane saMskAranI vAte bhAratamAM badhA dharmone mAnya nathI temaja dharmanA mULabhUta aMgo nathI. dharma ane saMskRti aMge ApaNe paraMparA, tarka, AjanA jJAnIonA anubhava va. badhe vicAra karIne ApaNe nirNaya karIe chIe. nArI mahAzakti hatI ane che ja; emAM zaMkA nathI. paNa, Aje samAjanA doSanA kAraNe kahe ke nArInI svataH ajAgRtinA kAraNe kahe, Aje strImAM khoTI haThIlAI ane prAkRtapaNuM ghaNuM jovAmAM Ave che. eTale emane navesarathI AgaLa dhapAvavA mATe ucca koTinA sAdhaka-purUSoe bhagIratha prayAso karavA paDaze. A kAma krAMtipriya sAdhuone phALe jAya che paNa emanI mUrtimAM sAdhvIo paNa eTalAM zaktivata nahIM hoya tyAM lagI saphaLa bane, ema mane lAgatuM nathI. gItAmAM strIonAM mahAnaguNenuM varNana che. mahAvIra, buddha, zaMkarAcArya, rAma ane kRSNanI janetA mAtAe pUjya che. te chatAM jema strIne svarganI bArI kahI che tema tene narakanI khANa paNa kahI che. purUSa jAtimAM duSaNa nathI ema huM nathI kahete paNa te bhoLo che. tyAre strI aMdarathI eTalI nikhAlasa maLavI muzkela che, e te AjanI paristhitimAM te kevI che ke kevI manAya che teja kahuM chuM; bAkI mane emAM zaMkA nathI ke jyAM sudhI samAjane deravA gharathI mAtAo taiyAra nahIM thAya; saMskRti rakSAnuM kArya sAdhuo ke mahAna sAdhako paNa pAra pADI zakaze nahIM eTale strInAM prazno laIne temane ekAgrabhAve ukelI krAMtipriya sAdhu-sAdhvIoe strIone krAMtikSama banAvavI paDaze. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 208 A rIte mArA manamAM zaMkarAcAryane huM vaMza ja anuyAyI sanyAsI chatAMye buddha bhagavAnane vadhAre mAnuM chuM. kAraNake buddha prachanna zakti eTale ke zaktimAtAnA upAsaka hatA ane zaMkarAcArya pracchanna bauddha eTale tene tALo maLI rahe che. nArI paNa zakitanuM pratIka che. tene saMskRti-rakSiNI banAvavAmAM Ave te ghaNuM kArya thaI zake." saMskRti rakSAmAM strI sarvoparI devajIbhAI: saMskRti rakSaNamAM strI sarvoparI che. vahevAramAM paNa game teTalAM kaSTa sahIne, garIbAImAM rahIne paNa, mahenata ane nItimaya jIvana jIvI bALakomAM je saMskAra strI reDe che ane uchere che te purUSa karI zakto nathI. eTale temanA mAdhyamathI ja sAdhuoe AgaLa vadhavAnuM che. caMdanabALA vagerene taiyAra karIne ja bhagavAna mahAvIre keTalo moTo phALe saMskRti aMge Apyo hato? gAMdhIyugamAM paNa jAgRta-nArInA kAraNe phateha maLI hatI; eja strIzaktine jagADatA. ApaNane paNa phateha maLaze." sAcI nArIpUjA-eTale saMskRtinuM prathama caraNa pU. nemimuni: "sAMskRtika kSetre sAdhu saMsthAnI upayogitAne prazna vicAratAMnI sAthe ja krAMtipriya sAdhuo AgaLa nArI pratiSThAno prazna AvIne Ubhe rahe che. sarva prathama temaNe sAdhvIo ane sAdhikAone ghaDavI paDaze; tyAreja e ghaDAyelI nArIo samAjanA ane vizvanA prazno ukelavAmAM jambara phALo ApI zakaze. manusmRtinuM A vAkaya "jyAM nArI pUjAya che tyAM divya bALake krIDA kare che athavA divyatA prasare che ane jyAM nathI pUjAtI tyAM badhI kriyA aphaLa thAya che." A ekaja leka; nArI aMge anubhava yukta zAstranuM pramANa patra che. eTale bIjAM badhAM vAkya nirarthaka Thare che. Ajano sudharelo sabhya samAja "ladies first" kahIne nArIne pratiSThA ApavAmAM mAne che khare, paNa jema gAyane pUjavA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 209 chatAM Aje ulaTu che tema strIe age che. yuropamAM nArIpUjAmAMthI; nArInA bAhya sadaya' ane upabhAganI pUjA cAlI che. tenA cepa ApaNe tyAM paNa karmaka aMze lAgI rahyo che. kharI rIte te strInI pUjA eTale tenA sadaguNA vAtsalya, zuzruSA mAtRtva va. nuM anukaraNa thavu joie. agAu jaNAvI gaela saMskRti rakSAnAM daza muddAomAM nArI pratiSThAnuM sthAna nAnuM sUnuM nathI. Aje ahiMsaka kAMtine kALa che ane temAM strInnati ane leAkA-pachAta vargonuM sthAna sarvoparI che. krAMtipriya sAdhu-sAdhvIe tyArabAda saMskRtinA khIjA mahattvanA prazna bhASA ane zikSaNa upara pUratu dhyAna ApavAnu che. Aje jainemAM paNa vidyAlaye sAdhuonI preraNAthI thayAM che; vaidika sAdhumAM te zikSaNa zALA prati agAuthI ja rasa hatA; paNa A badhu kA vyApaka thavu joie temaja ene sAMpradAyika saMkItAmAM na mUkavu jo e. sakA tAmAM guNe! na khIlI zake ane saMskAritA na AvI zake. eTale guNA upara vadhAre dhyAna ApavAnI jarUra che. vidyArthI e AvatA yuganI AzAnA dIvaDA che. temanu cAritrya ghaDavAnI ghaNI jarUra che. A dizAmAM mAtRsamAjo, vidyAthInIomAM cAritrya ane saMyamanI bhAvanA bharavAmAM dhaNuM kAma karI zake. Aje sthULa hiMsA, matsyodhoga e mATe sAdhusa MsthA, rASTra virodhI daLAnA dvAthamAM ramI maukhika virodha kare che. paNa satatiniyamanA kRtrima sAdhane, jenAthI vAsanA bhoga-vilAsane uttejana maLe che, temaja lagnanAM pavitra baMdhanAnAM mULa chedAI rahyAM che; te tarapha AMkha mIce, te yogya nathI. teNe te sayamanA mArge saMtatiniyamana brahmacaryaMnI upAsanA karIne, karavA mATe preraNA ApavI joIe. 14 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #223 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 210 Ama A badhuM saMskRti rakSAnuM kArya kevaLa sAdhu-sAdhvIja karI zake tema che. cAritryavAna bahene dvArA sAdhvIo mAtasamAje sthapAvI patita-nArI ane saMyamahInatAnA sAmAjika saDAne nAbuda karAvI zake che. te uparAMta paNa vizvamAM yuddhabaMdhI; aNuprayogo upara aMkuza vagere aneka prazno che je kevaLa krAMtipriya sAdhu-sAdhvIo ja ukelI zakaze." zrI. zropha : "vAta te sAcI che ke e kArya ghaDAyelI sAdhusaMsthAnA sabhyo ja karI zakaze. jeo mahaMtagIrI ke maThAdhIzapaNuM calAve che teo to senAnI beDIthI jakaDAyelA che. evI ja rIte beDI (ghareNuMnI)thI jakaDAyelA mANaso che. badhAne mukta karavAnAM che. A badhA kAryomAM zista ane niyaMtraNanI sAthe pU. mahArAjazrI jevuM vAtsalya paNa jaze." saMtita niyamana ane kRtrima sAdhana : zrI. baLatabhAi: savAre pU. mahArAjazrIe kaheluM tema kRtrima sAdhane ane saMtati niyamanane muddo ghaNI vicAraNuM mAgI le che. huM mArA eka mitrane tyAM gayelo. meM temane kahyuM: "have, A ummare ATalAM saMtAno thayAM pachI saMyama pALavo joIe !" temaNe kahyuM ! "oparezanane vicAra karUM chuM." eTale A sthiti kyAM jaIne aTakaze! saMyamanA vrata ThekaThekANe strI-purUSone ApavA joIe temaja vidyArthIomAM paccIsa varSa lagI brahmacarya pALIza evuM ThasAvavuM joIe. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #224 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 211 zrI. zropha : "paNa A badhuM vyaktigata nahIM, saMgaThana dvArA thavuM joIe. ApaNe je naitika saMgaThane racIe chIe temAM e vAta sahaja rUpe AvI jAya che. vyakitagata vAta amUka hada ke maryAdA pachI aTakI javAnI che. vahevAra zuddhi AMdolana ane bhUmi AMdolananI zuM dazA thaI? tyAre gAMdhIjIe saMsthAo dvArA kAma laI AkhA dezanuM ghaDatara kyuM. evI ja rIte saMskRti rakSAnA koI paNa muddAnuM kArya susaMsthAo dvArA vyApaka banAvAya to ja saphaLa thaze. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #225 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AdhyAtmika kSetre upayogitA [13] munizrI nemicaMdrajI] [ ra7-10-61 sAdhusaMsthAnI AdhyAtmika kSetre upayogitA upara atre vicAra karavAnuM che. sarvaprathama adhyAtma eTale zuM tene vicAra karIe. adhyAtmamAM adhikaAtmani e be zabda che. tene artha thAya che AtmAmAM ramaNa karavuM ke vicaraNa karavuM. ene bIjo artha thAya che AtmAna adhi"; eTale ke AtmA pratye jevuM, AtmasvabhAvamAM pravRtta thavuM. gItAmAM paNa kahyuM che-- "svamAthAbhamukhyate" (svabhAva e ja adhyAtma che.) Ane ghaNAM loko sAMkaDo artha karIne kevaLa pitAnA AtmAmAM ja vicaraNa karavuM ke pravRtta thavuM ema kare che. paNa enA vizALa artha rUpe siddha bhagavAnane mUkI zakAya che ke je vizva caitanyamAM ramaNa karI, vizvanA prANIonI pravRtti jANe che - jue che. eTale vizvanA caitanyamAM ramaNatA karavI, vizvanA AtmAonI pravRtti jANavI, emanI sAthe ekarUpatA - tAlabaddhatA anubhavavI, jyAM jyAM svabhAva AtmaguNe khUTatA hoya tyAM tyAM nimita banI AtmavikAsa sAdhave eja adhyAtma che. e bhAva je pravRtta thAya che te kharo AdhyAtmika che. AdhyAtmanuM preraka baLa : sarvAgI kAMtikAranI krAMtine pAye AdhyAtmiktA heya che. enuM preraka baLa vizvacaitanya hoya che ne ke kevaLa pitAnuM caitanya. te pitAne ekalo nathI samajatA. te potAnA caitanyane saMpUrNa vikAsa karI tene vizva caitanya sAthe joDI, pitAnAM temaja jagatanAM AvaraNene dura karavA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #226 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ra13 prayatna kare che tema karavA mATe te pitAnA prANa-pratiSThA ane parigraha homavA paNa taiyAra thAya che, kAraNa ke tenuM prerakabaLa vizvacetanya che. jo tyAM tenuM preraka baLa pitAnuM ja caitanya hoya to AvI sahanazakti tenAmAM na AvI zake ane maraNAMta sudhI zraddhA- (vizvanA avyakata caitanya pratye ) pUrvaka TakI na zake. tene e khAtarI hoya che ke zarIrano nAza thAya che, paNa AtmAne nAza thato nathI tethI ja tenAmAM vizvacetanya pratye maraNAMta sudhI zraddhA rahelI heya che. izukhrista ke sokreTisa vagere pitAnAM prANuta sudhI avicaLa paNe TakI rahyA, tenI pAchaLa Aja bhAvanA sakriya kArya karatI hatI. eTale ja teo pitAnA prANanA bhoge paNa jagatanA duHkhane pitAnAM mAnI; jAne kaSTa sahI jagatanA duHkha dUra karavA mathe che. ahamnazrAvaka sAme deve bhayaMkara paristhiti sarjI paNa tenI sAme vizva-adhyAtmanuM eja preraka baLa hatuM eTale te na Dage. mAtA jema pate kaSTa sahI bALakane sukha ApavAmAM AnaMda mAne che, tema khare AdhyAtmika jAte hamAI kaSTa sahIne vizvAtmAonI bhAva rakSA karavAmAM anero AnaMda mAne che. te badhA AtmAmAM pitA5NuM jue che ane eTale ja te "sava muthag mUyarapha sanna mAru "- sarvaAtmAne Atmavata ane samabhAvathI joI zake che pArakA dukhe joIne tenuM hRdaya dravita thaze, ane tene dUra karavAnuM pasaMda karaze. svacchatA jene pasaMda che, te vyakita kacare game tyAM haze chatAM sApha karyA vagara rahI zake ja nahIM, evuM AdhyAtmika purUSanuM pArakAM duHkha prati che. abrAhama liMkana jyAre kAdavamAM phasAyelA Dukakarane bahAra kADhe che tyAre tenA duHkhane pitAnuM gaNune ja kADhe che ane tema karavA jatAM pitAnA kapaDAM kharAba thaI jAya che te tenI ciMtA karatA nathI. paNa bhUMDane bahAra kADhayAne anero AnaMda anubhave che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #227 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 214 gajasukumAra muni bahu ja lADakoDamAM ucharelA paNa vairAgya AvatAM yuvAnImAM dIkSA lIdhI, dIkSAne pahele divase ja temaNe temanAtha prabhune kahyuM ke mane vahelI take Atma vikAsanI siddhi thAya tevo mArga batAve. temaNe bAramI bhikSanI pratimA batAvI ane gajasukumAra muni masANamAM tenI sAdhanA karavA gayA. tyAM ja temane saMsAra pakSane sasare somala brAhmaNa nIkaLe che ane pitAnI dIkarInuM zuM thaze ? enI ciMtAmAM krodhe bharAI gajasukumAra muninA mAthe mATInI pALa bAMdhI temAM dhagadhagatA aMgArA nAkhe che. te vakhate AjanA koIpaNa sAdhunI jema teo gusse na thayA; paNa mAthuM saLagI baLI rahyuM che ane tenI apAra vedanA che chatAM teo samabhAva dhAraNa kare che ane vizvanA AtmAo sAthenI ekatA anubhavI pitAnA sasarAne karmabaMdhana mukitanuM kAraNa mAne che. temane saMpUrNa catanyanI jANakArI rUpe kevaLajJAna thAya che. AvuM che AdhyAtmiktA ane vizvAtmAo rU5 preraka baLa. AdhyAtmiktA eTale? A AkhuM vizva AdhyAtmika kSetra che. jyAM jyAM AtmAo che te te kSetra AdhyAtmika kSetra ja che. vizvanA dareka AtmAo ane pitAne AtmA abhinna che; e chomAM mArA jevuM Atmatatva che ane mArAmAM emanAM jevuM Atmatattva che; AvI Atmavat bhAvanAthI prerAIne, prANI mAtrane joI sahu kaSTonuM nirAkaraNa karavuM, e AdhyAtmiktAnA kSetramAM Ave che. vizvanA samasta prANIo sudhI pahoMcavA mATe traNa zreNie javuM paDaze -(1) vyakti (2) samAja (3) samaSTi vyakitathI mAnavasamAja sudhI pahoMcyA bAda; prANImAtra sAthe AtmIyatA bharyo vahevAra thaze. AdhyAtmika vahevArane artha e che ke jene evuM bhAna thaI jaze ke je mAro AtmA che te bIjAne che; jema mane pratikULatAmAM du:kha ane anukULatAmAM sukha thAya che tema bIjAne thAya che. ema Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #228 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 215 pitAnA AtmabhAvanA trAjave jagatanA prANIonAM sukhaduHkhane samajI; te samajaNa pUrvaka darekane sukhI karavAne darekamAM AtmabhAva jagADavAno vahevAra karaze; temaja bIjAne paNa eja mArge deraze. AdhyAtmika jJAna kadI siddha ane saMsAramAM paNa AtmAnI dRSTie bheda karaze nahIM; judA judA ghaTamAM rahela Atma vikAsanA tAratamyane ke AvaraNone laIne dekhAya che paNa Atmatattva to sahumAM samAna che, ema mAnaze. te nAnA nAnA jIvomAM paNa paramAtma-svarUpanAM darzana karaze. narasI mahetAe ekavAra roTalI banAvI lIdhI ane copaDavA mATe ghI levA aMdara gayA. eTalAmAM eka kutare tyAM Avyo ane re TalI laIne gayA. narasI mahetA ghInI hAMDalI laIne bahAra AvyA ane kutarAne roTalI laIne jate joIne belyAH "bhagavAna ! mane zI khabara hatI ke Apa ATalA bhUkhyA che! paNa ghI copaDyA vagaranI roTalI gaLe aTakaze. mATe thobhe, ene huM copaDI dauM!" ema kahIne kutarA pAchaLa doDyA. kutaro eka jagyAe aTakyuM ke tenA paga pakaDI lIdhA ane roTalI ce paDIne tenI AgaLa dharI. A hatI narasI mahetAno pAradarzI daSTi ! pitAne gaLe lukhI jeTalI aTake to kutarAne paNa aTake ema mAnI temaNe kutarAnuM duHkha joyuM. videzamAM kahyuM che : "o vai mUmAM tasuravam " -je vyApaka bane che te sukharUpa thAya che. vyApaka banatAM tene pitAnI ciMtA jAte karavAnI hotI nathI; tenI ciMtA bIjA kare che. vizva caitanyanA du:kha ke AvaraNo dUra karavAmAM te jAte saMzodhana karI, tene dUra karavA prayatna kare che. ane te AtmAone AtmaguNo tarapha vALavA prayatna kare che. vizALatAmAM je AnaMda che te saMkIrNatAmAM nathI. AdhyAtmikatAnuM vyApaka kSetra AkhuM jagata che tyAre kevaLa svArthI banI potAnA ja pAMca hAthanA dehamAM te sImita thaI jAya tethI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #229 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 216 jagatane zuM lAbha? tene AdhyAtmikatAne je lAbha maLe che te ene vizva hitamAM lagADavuM joIe tyAre ja eno lAbha jagatane thAya che. AdhyAtmiktA jene prApta thAya che tenI upayogitA AkhA jagatane che. mahAtmA gAMdhIjIe AdhyAtmika vikAsa sAdhyo tethI bhAratane ja nahIM AkhA jagatane ochAvattA aMze lAbha maLe ja che. tIrthakaronA janma ane kevaLa jJAna vakhate manuSya, deva ane nArakI darekane harSa thAya che. tenuM kAraNa e ke evA AdhyAtmika AtmAnA janma ane saMpUrNa jJAnI banavAthI aneka ja bodha pAmaze; AtmabhAvane raste leze ane AdhyAtmika vikAsa pAmaze; temaja samaSTine paNa mAna dvArA vAtsalya maLaze. duHkhamAM sabaDatA nArakI chone paNa tIrthakara muktithI AnaMda thAya che; kharekhara tIrthakare janmathI mAMDIne kevaLajJAna pAme che tyAM sudhI potAnA vyakitagata jIvanathI AdhyAtmikatA tarapha vaLavAne Adarza upasthita kare che ane kevaLajJAna pAmyA pachI samasta vizvanA ekAMta kalyANa mATe potAnA Atma-vikAsane utkarSa sAdhe che. tyAre AjanI ghaDAyelI cokakasa sAdhusaMsthAnA sabhyoe teja rIte agAu joI gayA chIe te spaSTamAge, potAnI sAdhumaryAdAmAM rahIne pravRtti karavI joIe. temaNe vizvanA Atma svabhAva upara jyAM jyAM je AvaraNe dekhAya tyAM tyAM te AvaraNe, azuddhio ane aniSTone dUra karavA jAte prayatna karavo joIe, athavA potAnA dvArA prerita zuddha naitika lokasaMgaThane ane lokasevaka saMgaThana dvArA vizvamAM AdhyAtmikatA lAvavA prayatna karavA joIe. je je kSetramAM azuddhi joze tyAM pitAnI AdhyAtma daSTi vaDe tyAMnI gaMdagI dUra karaze. adhyAtma ekAMgI nathI Aje ghaNA kahevAtA adhyAtmavAdI sAdhuo adhyAtmane artha kevaLa pitAnA AtmA sudhI ja kare che. temanuM mAnavuM che ke jagatanI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #230 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 217 gaMdagI sAthe amane zuM ? amAre to mAtra upAzraya ke ekAMta sthAnamAM rahIne, potAnA ja AtmAnuM ciMtana karavuM joIe. duniyAmAM jene AtmA taravAne che te taraze, je ame jagatanA badhA gadavADamAM jazuM te amane paNa gaMdavADa vaLagI jaze. mATe tenAthI dUra rahevuM sAruM che. A ekAMgI adhyAtmavAdanI daSTi te che ja; paNa te apUrNatAneya jAhera kare che ane sAthe palAyanavAdI manavRtti sUcave che. je AtmA pote pavitra che te kaI rIte azuddha thaI zake ? ane azucinA Dare jagatanA kalyANathI kaI rIte bhAgI zake ! DokaTara rogInA kITANuo potAne lAgaze ema karIne Dare rogIne na aDe te e DokaTara nathI; kAM te e sahRdayI nathI emaja mAnavuM rahyuM. mA pitAnA bALakanI azuci joI tene paDatuM mUkatI nathI; " paNa bicArU ga6 paDayuM che; lAva ne sApha karI dauM" evA prabaLa vAtsalya prerAIne tene sApha kare che. tyAre adhyAtmavAdI vidhavatsala jagata mAtA che; te jagatarUpI saMtAna upara kyAMye gaMdavADa ke azuci haze te tene dUra karatA acakAze nahIM ! je te acakAya te tene AdhyAtmika koI kaheze ja nahIM. gAMdhIjIne koi e kahyuM : "A5 AdhyAtmika kSetra cheDIne A rAjakAraNanA gaMdavADamAM kema paDayA ?" tyAre temaNe kahyuM: "jyAM gaMdavADa che tyAMja AdhyAtmikanuM sAcuM kSetra che. ne huM e kAma na kare te gaMdavADa vadhaze ane mane temaja duniyAne duHkhadAyI thaze. eTale rAjakIya kSetrane gaMdavADa dUra karyA sivAya mane mokSa maLavAne nathI." sAce AdhyAtmika pitAnI jAgRti rAkhI e azuddhi ane gaMdavADane dUra karaze. dIvo aMdhArAmAM nahIM prakAze te tenI upayogitA zuM? bhagavAna mahAvIra anArya pradezomAM gayA; tyAM karatAM ane asaMskAritAothI bharelA loko hatA. caMDakauSazika sapa pAse gayA. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #231 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 218 jyAM kedha ane pratihiMsAnuM tAMDava cAlatuM hatuM. te vakhate emanI chamastha avasthA hatI eTale temaNe vadhAre kALajI rAkhIne dharmasthAnakamAM besI rahevuM joItuM hatuM, paNa teo sAcA AdhyAtmika purUSa hatA ane temane lokomAM phelAyelI asaMskAritA khaTatI hatI. eTale ja temaNe kahyuM : asaMkhayaM jIviya, bhAMpamAyae, jre|vnniiyss hu natthi tANaM ! jIvana asaMskRta che. gaMdagIthI bhareluM che. tene sApha karavAmAM pramAda na kara ! ghaDapaNa AvatAM koI bacAvI zakaze nahIM. jagatanA AtmAne zuddha thavA mATe keTalo spaSTa Adeza Apyo hato ! temaNe anubhavanA AdhAre kevaLa upadeza ke Adeza ja na ApyA paNa vaLajJAna thayA pachI paNa samAjanA ghaDatara mATe catuviddha saMghanI sthApanA karI. temane te AdhyAtmika vikAsa thaI cUkayo hato. pachI zA mATe te vakhatanA gaMdakIbharelA asaMskRta samAjanA kalyANa mATe temaNe nirvANa kALa trIza varSo sudhI sAmAjika jIvanane susaMskRta ane AdhyAtmika banAvavA kADhaye temaNe pAda vihAra karyo. rAjAo ane kSatriya, mAMsAhAra, tathA surApAnamAM paDyA hatA temane sudhArI zrAvaka banAvyA. pazuonI bAli ApavA-apAvavAmAM yajJanI saphaLatA samajatA brAhmaNone AtmavAdanA raste temaNe ApyA. che ane aMbaDa jevA sanyAsIone ekAMgI adhyAtmavAdamAMthI temaNe vyApaka adhyAtmavAda tarapha vALyA. caMdanabALA jevI dAsI vecAyelI strIone dIkSA ApI; sAdhvI saMsthAnA pramukha banAvI temaja harikezI ane metArya muni jevA cAMDALa zudrone dIkSA ApI. sahu AtmA samAna rIte mukitanA adhikArI che evI jabadasta AdhyAtmika krAMti temaNe karI, AtmAonA guNa-vikAsanuM bArIka-vivecana : bhagavAna mahAvIranI A AdhyAtmika pravRtti kevaLa mAnava samAja sudhI na rahI paNa temaNe badhA prANIonA duHkhathI prerAIne, temanI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #232 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 219 mukti mATe sUkSma vivecana karyuM. vizvanA AtmAonAM gati, sthiti, mane bhAva ane adhyavyavasAya (lesyA) Idriya, Idriya vikAsa, sukhaduHkha, mana-vacana ane kAyAnA vyApAra, kavAya. AhAra, paryApta, prANa, karmabaMdhana, mukti, jJAna...vagerene jhINavaTathI vicAra karI temaNe kahyuM - "sarve navI sutrAyA tu " -badhA prANIo sukhane jhaMkhe che. duHkha temane pratikULa lAge che. temaNe je kaMI kahyuM. te badhuM graMthasta thatAM graMthakAroe e mahAvIra vANI mATe kahyuM : " savva jagajjIva rakkhaNa dayahayAe pAvayaNaM bhagavavA sudiyaM " -bhagavAne samagra jagatanA chanI rakSArUpa dayAthI prerAIne A pravacano kahyAM che. te pravacanAnA pracAra mATe saMghanI sthApanA temaNe karI hatI. enI sAthe ja arihaMta ane siddhanI stutimAM "tinA je tAravALe " temaja "vRddhALe voviyALa" "muLa mathALa" A zabdo AjanA mAtra potAnA AtmAmAM ja rAcatA ekAMgI AdhyAbhikoe samajavA jevA che ke " jAte tare ane bIjAne tAre"; jAne bAdhi prApta kare ane bIjAne karAve", " jAne mukta thAya ane bIjAne mukta karAve." A ja sAce ane sarvAgI AdhyAtmikatAnA pATha che. evA kahevAtA AdhyAtmikoe A pATha kADhI nAkho je e kAraNa ke A pATha temanI mAnyatAnI viruddha che. citamuni brahmadatta cakravartI jevA bhegI ane rAjakAraNanI gaMdavADamAM paDelA mANasa pAse pratibodha ApavA ane chelle tene apakarmanI preraNA ApavA zA mATe gayA hatA? zuM cittamuni jevA AdhyAtmikane gaMdavADa na vaLagI ? jeo potAne koIpaNa jAtanI gaMdavADa lAgaze ane AdhyAbhiktA dUSita thaze, ema mAne che, temanA mATe bhagavAna mahAvIranuM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #233 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 220 AkhuM jIvana Adarza jevuM che. rAjakAraNa ke samAjakAraNa, strIkaraNa ke jAtikAraNa, mAnavakAraNa ke prANIkAraNa; temaNe dareka kSetranI asaMskAritA dUra karavAmAM ja pitAnI AdhyAtmikatAnI saMpUrNa upayogitA mAnI hatI. tyArabAdanA jainAcAryoe, paNa rAjakAraNa ke samAjakAraNanI, gaMdakI lAgI jaze e kAraNe AdhyAtmiktAne ekAMgI ke paMgu nahotI banAvI, paNa vyApaka hitArthe teno upayoga karyo hato. eTale Aje AdhyAtmikatAnA nAme vyakitavAda, ekAMgI AtmavAda, alagatAvAda, svArthavAda, camatkAravAda cAle che te sAcI AdhyAtmiktA nathI paNa tenI vikRtio che, bhagavAna mahAvIre te kALamAM adhyAtmanA nAme je je vikRtio cAlatI hatI tene dUra karI-karAvI hatI. te Aje temane mAnanArA sAdhu-sanyAsIoe to adhyAtmavAdanA nAme cAlatI badhI vikRtione ghaTasphoTa karI tene dUra karavA-karAvavA mATe puruSArtha karavuM joIe. sAdhusaMsthAnI AdhyAtmika kSetre upayogitA kaI rIte? paNa, Aje ghaDAyelI sAdhusaMsthAmAM ghaNuM ochA AdhyAtmikatAne sAcA svarUpamAM samaje che. moTo bhAga to AdhyAtmikatAnA nAme brAMtio ane vahemane zikAra che. pitAnA anuyAyI vargane paNa e aMdhavizvAsane mArge laI jAya che. ethI paNa vadhAre duHkhada bInA to e che ke jeo adhyAtmane samajI mAnavajIvananA dareka kSetramAM AtmIyatA sAdhavA, AdhyAtmane puTa lagADavA mathe che tenI TIkA karavAthI laIne utArI pADavA sudhI prayatna kare che. ane vagove che ke e saMsAranA kAmamAM paDayA. AdhyAtmika rahyA nathI evuM kahI AdhyAtmikatAne eka kuMDALAmAM ja rAkhavA mathe che. teo bhUle che ke AdhyAtmikatAne puTa siddha puruSone lagADavAne nathI paNa saMsArI jIvone lagADavAne che, te mATe kayAM kayAM AvaraNo Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #234 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 221 che. te jANakArI rAkhavI ja paDaze. nahIMtara thaI zake? azuddhi kaI rIte dUra A AtmAne zuddha kare che. e adhyAtma che. paNa AtmAne zuddha karavA mATe te kyA kyA karmothI baMdhAyelo che te jANyA vagara tene zuddha-buddhi-mukta kaI rIte karavoeTale ja jyAM karmanA baMdhane teDavA mATe, kamIne AvatA rokavA (saMvara) karmane eka dezathI dUra karavA ( nirA) ane karmane sarvathA kSaya karavA (mekSa) batAvavAmAM AvyAM che, tyAM sAthe karma-AyAta (pApa-puNya rUpa Azrava) ane karmabaMdhana (baMdha) 5Na batAvavAmAM AvyAM che. sAthe ja e karmabaMdhananI alaga alaga avasthA, krodhamAna, mAyA, lebha vagere mAnasika paristhiti paNa samajAvavAmAM AvI che. A badhuM saMsArI jIvo mATe che, ane zuM A badhI saMsAranI vAta nathI? saMsArI jIvanI sAthosAtha ajavanA lakSaNa, bheda va. batAvyA; te saMsAranI vAta nathI? AdhyAtmika purUSe e badhAnuM spaSTa digdarzana karI saMsArI jIvone kapAyothI choDAvavA mATe prayatna karavo ja paDaze, teja sarvAgI AdhyAtmika upayogitA siddha thaze. je vyakitagata sAdhanA ja sAdhu-saMsthAnuM dhyeya hota to evI sAdhanA gRhasthajIvanamAM thaI zakata; enI cekhavaTa agAu thaI cUkI che; paNa AkhA samAjane AdhyAtmika preraNA ApI samaSTi sudhI ene prasAra kare eja sAdhusaMsthAnuM dhyeya che, kAraNa ke tenA sabhyone gharabAra ke paisA TakAnA koI baMdhana hatAM nathI ane teo avasara Ave tyAre prANa pratiSThAnA bhoge paNa paNa e sAdhI zake che. mitAya muni jue che ke senAne java kukaDe gaLI gayo che. ane sanIne enI jANa thaze to te ene mArI nAkhaze. eTale bhikSA laIne jatI vakhate, sanInA praznanA javAbamAM mauna rahe che. munija cora che ema Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #235 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rarara bhAnI senI temane pakaDIne taDakAmAM temanA mAthe bhInAM cAmaDAMnA paTTAne vaLa Ape che. kukaDAne prANa jAya to tene keTalI pIDA thatI haze. ema jANuM samabhAve tevuM duHkha mitAryamuni sahana kare che ane aMte ene prANa chUTe che. eTalAmAM dhaDAko thatAM kukaDo carake che jemAM javane dANa nIkaLe che. te joIne sonIne pazcAtApa thAya che ane te pitAnA AtmAnA uddhAra mATe emanA raste dIkSA levA nIkaLI paDe che. ahIM AdhyAtmika purUSanA AtmabhAvanI kasoTI thaI te mATe prANa tyAgavA paDyA ane sAthe ja sonIne preraNuM paNa maLI. tyAre gRhastha sAdhakanI amUka maryAdA che. adhyAtma vikAsanI kharI kasoTI, AtmAnI vAte, ekAMgI AtmasAdhanA ke brahmajJAnanI vANuM nathI paNa, bIjA AtmAo sAthe vahevAramAM keTalI AtmIyatA dAkhave che temAM che. AdhyAtmika AtmA; lUkhuM maLe ke gariSTha maLe, mahela maLe ke jhUMpaDI, sukha hoya ke duHkha; zatru hoya ke mitra, ISTa hoya ke aniSTa, gaMdagI heya ke pavitratA, te badhA sthaLe mamatva buddhi rahita thaIne vicaraze. myAnathI talavAra judI che ema adhyAtmavAdI, zarIra ane AtmA banene alaga leze ane AtmAnI anaMta zakitane pragaTAvaze. te AdhyAtmika pUTa badhAya kSetrane lagADaze; tethI Daraze ke bhAgaze nahIM. tenI kaseTIno prasaMga AvatAM te saMpradAya, zilpa, zarIra ke upakaraNanAM parigraha, prANa ane pratiSThAne hemI detAM acakAze nahIM. te zuddhi prayogomAM pIchehaTha karaze nahi. jyAM jyAM AtmAnI alagatA dekhAze ke e nAme komI, jAtIya, pakSIya, hullaDe, ramakhANa ke upadrava thaze; AdhyAtmiktAne "sarva AtmA samAna"ne siddhAMta mUkAto joze, tyAM kevaLa bhASaNa karIne nahIM, paNa prANu hemIne paNa AtmA-AtmA-vacce samAnabhAva sthApI zAMti ANavA nIDara banIne, bhayagrasta mAnavasamAjane nirbhaya banAvavA prayatna karaze. eja mAge vizvanA mAnavone trAsadAyaka Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #236 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 223 yuddho, aNuprayogo ke bhIMsI nAkhatA bhayAnaka vAde ne dUra karavA ahiMsaka rIte prayatna karaze. eTale ke te mAnavanA sarva kSetre zuddhi karavA bhathaze, Aja sAcA AdhyAtmika AtmAnI oLakhANa che ane AdhyAtmika kSetre sAdhusaMsthAnI upagitA che. carcA-vicAraNuM sAdhuonuM mukhya kSetra eTale AdhyAtmiktA pU. daMDI svAmIe AjanI carcAne AraMbha karatAM kahyuM? badhA kSetromAM ane badhA AzramamAM sarvoparI sattA sAdhu saMsthAnI che. kAraNake, teo ja saMpUrNa tyAgI, sarvathAmukta ane nirlepa rahI zake che. paNa temAMye AdhyAtmika kSetra to emanuM AgavuM ja gaNAya. jagata, AtmA ane brahma e traNa vastuo mukhya che. temAM paNa AtmA sauthI mukhya che. AtmA hAthamAM Ave te AkhuM jagata hastA malakavata" bane. evA AtmAnI zodhamAM sahuthI pahelA prayatna ane satata purUSArtha sAdhusaMtoe karyo. "AtmA vAre zAtabe, matabe, nididhyAsitavyaH " eTale ke AtmA zravaNayoga, ciMtavavA yogya ane akhaMDa smaraNIya che. AtmAnuM taLiyA lagayuM UMDuM jJAna eTale adhyAtmajJAna tene lagatAM ja prasthAnatrayI; jaina Agama ane bauddha piTako va. graMtha che. AdhyAtmika kSetra savizeSa nivRtti mAge che ane tevI nivRtti sanyAsa sivAya saMbhavatI nathI. jagata aMnatakALathI kama athavA mAyAthI bharamAyuM che. temAMthI AtmAnuM pitAnuM tatva zodhI saMsAranA dareka kSetre mArgadarzana karavAnuM che. A kAma adhyAtmAnA pAyA vagara na banI zake. janakavidehI, rAma ke kRSNa jevA te te yuganA zreSTha purUSo thayA paNa te kALe vaziSTha, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #237 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 224. vizvAmitra, sAMdIpani, yAjJavalaya jevA RSione pitAne prabhAva hato. A kALe gAMdhIjIe bahu moTuM kArya karyuM paNa te amUka hade jaIne thaMbhI gayuM. 5. neharU temaja saMta vinebAjI khUba mathe che; paNa sAdhu saMsthA sivAya e yaMbheluM kArya vizvavyApI banAvavAnuM zakya nathI. jo ke A kAryamAM gRhasthAzramIo, brahmacArIo ke vAnaprasthAzramIo madadagAra jarUra banI zake paNa e badhAnI sAthe rAhabara te sAdhusanyAsIo ja joIze. eTale A sAdhu zibira samayasara thaI che. bIjA badhAM kSetre ApaNe joI gayA paNa, A kSetra te sAdhusaMsthAe hajAro varSothI kheDayuM che. jyAre vizva eka thaI rahyuM che tyAre AdhyAtmika pAyA vinA cAlaze nahIM. AthI vizvanA prANImAtramAM je Atmatatva vikAsa lakSI paDyuM che tene jagADavAnuM kAma sAdhusaMsthAnA sabhyoe ja karavuM paDaze. AjanA bhautikavAdanI lAlacamAMthI badhA sAdhu-sanyAsIo upara nahIM UThI zake, paNa jeo UMce uThaze teo bIjA aneka sAdhusaMnyAsInI khATI nIMda ane bedarakArI jarUra uDADI zakaze. eTale A kSetre ekamAtra sAdhusaMsthAnI anivArya upayogitA che. raMtidevane Ardaza zrI. devajIbhAI: "tIrthakarene koI pUche ke Apa jagata mATe athAga prayatna karo cho te teo emaja kaheze ke jagatanA prANI mAtra sAthe mAre AtmIyatA sahaja thaI che, tethI prerAIne huM karuM chuM. ethI je nivRtta che teja sahuthI vadhu pravRta che. AtmA tarapha lakSa rAkhI vizvAtmAo sAthe aikya sAdhe te AdhyAtmika che, AvA sAdhakone kadi nirAzA sparzatI nathI ane jIvananA aMta sudhI teo prANImAtranA uddhAranI pravRtti karatA ja jAya che. bha. rAmakRSNa ke bha. buddha-mahAvIra sarvAgI krAMtikAra hoI teo AdhyAtmikatA Acare AcarAve te sahaja che. paNa 48 divasanA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #238 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 225 upavAsanA pAraNe ratideva jevA rAjA bhUkhyAne khAvAnuM ApI de enuM kAraNa UMDI AdhyAtmikatA che, AvI AdhyAtmiktA sAdhusaMsthAnI preraNu sivAya kyAMthI AvI zake ?" AdhyAtmiktAne prabhAva zrI pUjAbhAI: " jagazura zaMkarAcAryane vicAra Avyo "koDama" huM koNa chuM. temAMthI javAba maLyo "huM bragha chuM." zaMkarAcAryane AvI anukuLatA maLe tenuM kAraNa sanyAsa hatuM. sAdhusaMsthA sivAya ke evI nivRtti sivAya AdhyAtma na maLe. zrImada rAjacaMdranuM jIvana gAMdhIjI mATe paNa AkarSaka hatuM. te chatAM temaNe dravya ane bhAve saMyamanI IcchA zA mATe karI? kevaLa pitAnA ja nahIM paNa samasta jagatanA AtmAenA uddhAra mATe ja ne! jagatamAM kudaratane eka anubaMdhita-abAdhita kAma cAlI rahyo che. tenI zodha mATe bhautika vaijJAnike tanmaya banI pitAne paNa visarAvI de che. to pachI AdhyAtmika vaijJAniko badhuM bhUlIne sva para kalyANa mATe mathe te svAbhAvika che. Aje evI AdhyAtmikatAnI jagatane pratIti karAvavI joIe. A kArya sAdhusaMsthAnA sabhyo ja yathArtha ane asarakAraka Dhabe karI zake. zrI. baLavaMtabhAI : AdhyAtmika kSetre bhArata AgaLa hovA chatAM, jyAre e AdhyAtmikatAne himAlaya ke maThamAM athavA dharmasthAnakomAM gAMdhI rAkhavAmAM AvI che te pAmara banI gaI. Aje tenA kAraNe AdhyAtmikatAnuM patana thayuM che ane mAnava samAja bhautika sukhonI dehamAM vilAsI, nabaLe ane ALasu banyo che. A dizAmAM sAdhasaMstha nimitA khaMkherIne kArya karavAnuM che ane dareka kSetre aprAmano puTa mADI tALe meLavavAnA che. 15 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #239 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 226 meM eka udAharaNa sAMbhaLyuM che ke eka gulAma mANasa agAunA grIka kALamAM bhAgIne jaMgalamAM jAya che. tenuM nAma enphokyulasa hatuM. tyAM te eka siMhanA pagamAM kAMTo vAgelo heIne tene duHkhI thato jave che. te ene kAMTo kADhe che ane siMhanA page pAMdaDA lAvIne pATo bAMdhe che. te gulAma mANasa pakaDAya che ane te kALanI rAjya vyavasthA mujaba bhAgelA gulAmane bhUkhyA siMha sAme mUkavAmAM Ave che. bhAgya yoge A siMha paNa teja hoya che. jene kAMTe A gulAma mANase kADho hoya che. siMha tene upakAra mAnI tene mArate nathI paNa tenA pagamAM ALoTe che ane gulAma paNa premathI tene bheTI paDe che. je mANasanI karUNuM mAtrathI A premabhAva jAgI zake te sAcI AdhyAtmiktAnA pAyAvALI bhUmikAne sAdhu to dareka kSetre tene puTa lagADI jagatane vizuddha karI zake che. temaNe gaMdavADathI bhAgavAnI jarUra nathI. temanA sparza mAtrathI zuddhi AvI zake che. teo A dizAmAM AgaLa vadhe te AkhA jagatanA dareka kSetramAM addabhUta palaTo AvI zakaze. prAraMbhamAM bhale thoDI vyaktie AgaLa Avaze paNa pachI AkhIye sAdhusaMsthA pitAne bhUlAyelo sarvAgI paNAno AdhyAtmika vAraso jarUra ajamAvaze. zrI. savitAbena : "ame sAdhu vaMdanA ja bolIe chIe, paNa have kharuM bhAna thAya che ke temAM je aneka sAdhu sAdhvIonI vAta Ave che, temaNe pitAnAM tapa-tyAgathI sva para kalyANa mATe AmaraNAMta prayAso karyA hatA ane sarvAgI AdhyAtmikatA sAdhI hatI. amadAvAdamAM eka jaina sAdhue AmaraNAMta anazana meTI uMmare karyuM. jo temAM jagatanI vizuddhine anubaMdha hatI te enuM mUlya ghaNuM vadhI jAta. jenenI sAdhusaMsthAe pitAnA vrata-tapa ane adhyAtmane nAnA vartuLamAM rAkhI dIdhA je zakita jagata mATe ghaNuM kAma karI zake che. Aje eka tarapha A zakti che ane bIjI tarapha vizvamAM prema ane Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #240 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rara7 samajAvaTathI prazno pate evI bhUmikA utpanna thaI che. eTale tapa-tyAganI zaktinuM anusaMdhAna vizvanA prazno sAthe karavuM paDaze. "tapa e sva-para ka9yANa mATe zuddhinuM moTuM sAdhana che. ene jagatanA AtmAo sAthe anusaMdhAna thAya te AdhyAtmika prakAza thAya. zrI. caMcaLabahena : "vaidika dharmo jayAre yajJanI zakitane svarganA phaLa tarapha vALI tyAre jagatamAM bhautika daSTi vadhI; kAraNa; samAjane brAhmaNa varga e tarapha vaLe. bhagavAna mahAvIre ane buddha pharI tapatyAga ane adhyAtmanI pratiSThA karI ane zaMkarAcArye eja adhyAtmanA mArge brAhmaNone paNa punarUddhAra karyo. temaNe zragerIpura, jagannAtha, haradvAra ane dvArakA e cAre bhAratanA khuNAomAM dharma-dIpanA dhAme pragaTAvyA ane AdhyAtmika mArgane ajavALI nAnI umare jIvana lIlA saMkelI lIdhI. zrI. suMdaralAla : "AdhyAtmika kSetramAM sarvadharma samavaya ane mAnava ekatA mukhya banI rahe che. eTale jyAre AdhyAtmika kSetranI krAMtine vicAra karIe chIe tyAre brAhmaNa-dharmane punarUddhAra thaye enA badale vaidika dharmane bauddhadharmanA nimitte cAlanA maLI tema gaNIe te vadhAre yogya thaze. Aje sAdhanane sAdhya mAnavAmAM Ave che, tethI ja Akho gUMcavADe pedA thaI gayuM che. sAdhusaMsthAe pitAnA AjanA svarUpamAM yugAnurUpa pheraphAra karavA paDaze temaja tenuM sAcuM teja vadhaze; ane tenI javAbadArI sArthaka thaze." zrI. bahAcArI : "vAyu ane AkAzathI paNa sakSma evI AdhyAtmiktA vyApaka ane sarvatra, avyakata jagatamAM paDI che. tene vyakta jagata sAthe tAla meLavavo paDaze. sAdhusaMsthA ja virakata hoya che sAdhu thayA bAda tene maraNane bhaya hoto nathI, niMdA ke prazaMsAnI tene Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #241 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 228 paDI hatI nathI. AthI te je karI zakaze te bIjuM koI nahIM karI zake. paNa Aje zabda brahmanA bhramamAM sAdhu-sAdhvIo paDI gayAM che. zoSita, dalita ane pati tathA dukhiyAo para temanI eTalI amI najara hotI nathI jeTalI sukhiyA, mUDIvAdI ke zAsako upara heya che. A mahAna dUSaNa dUra karavuM ja rahyuM. eTale have prANI mAtramAM caitanya che ane sauthI prathama mAnavajAtanAM dareka kSetramAM AdhyAtmikatA kema dAkhala thAya te mATe satata navI bhAvanA ane navA jomathI prayAsa zarU karavo paDaze. prAraMbhamAM thi marajIvA sAdhu-sAdhvIo maLaze paNa pachI dine dine AdhyAtmika krAMtinuM kAma mera vyApI jaze. saddabhAgye duniyAnI paristhiti anukULa thatI jAya che eTale samagra sAdhuo A kArya ane AgaLa Avaze. tema nahIM karanArAo samAjanI najaramAMthI pheMkAI jaze." Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #242 -------------------------------------------------------------------------- ________________ krAMtipriya sAdhunA pradhAna guNa [14] munizrI nemicaMdrajI] [3-11-1 sAdhusaMsthAnI upayogitA alaga alaga kSetre vicArAI gayA bAda e maMtavya upara pahoMcI zakAya che ke enI anivAryatA na TALI zakAya evI che. Aje jagatane pracalita sAdhu-sanyAsI saMsthAmAMthI evA cunaMdA sAdhuonI jarUra che je mAnavajIvananA dareka kSetramAM vizvavAtsalyatA vahevaDAvI zake. e mATe je krAMtinuM kArya karavAnuM che te amuka krAMtidaSTA ke krAMtinI dhagazavALA sAdhu ja karI zakaze. temaNe vizvavAtsalyanuM dhyeya lIdhuM haze ane anubaMdha vicArane barAbara pacAvyo haze. AvA sAdhune krAMtipriya sAdhu tarIke oLakhIzuM. A krAMtipriya sAdhu koI dhULa ekaThAmAM ke vADAmAM baMdhAze. nahIM. te dravya, kSetra, kALa ane bhAvanA pratibaMdha vagara vicaraze. ene artha e paNa nathI ke te pitAnA saMdha ke sAdhu saMsthAnA saMgaThana sAthe koI paNa prakArane saMbaMdha rAkhaze nahIM. tene saMbaMdha jagatanA samasta prANIo sAthe anubaMdhayukta raheze. eNe 6 kAma (prANI mAtra)nA mAtApitA (vizvavatsala) banavAnI javAbadArI lIdhI che eTale te AMtarika rIte jagatanA dareka prANIo sAthe joDAyelo heIne, anubaMdha yogya saMsthAo sAthe joDAyelo raheze. paNa emAM meha, rAga, dveSa ke svArthanI daSTi nahIM hoya. na vaDe nahIM, paNa svaniyamana ghaNA lokonuM kahevuM che ke kAMtipriya sAdhune pachI vetha ane saMdhanA baMdhane zA mATe joIe? teNe je saMpradAyamAM dIkSA lIdhI che te Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #243 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 230 saMdha ke gurunA baMdhano paNa tenI krAMtimAM bAdhaka rU5 thaze. enA uttaramAM vinamrarUpe eTaluM kahevAnuM ke je maulika niyamo ane maryAdAo che tenuM pAlana to svecchAe svaniyamana rUpe teNe karavAnuM ja che. veza ke saMpradAya cheDe te teNe tene sAdhu avasthAmAM, rahevuM haze te bIje veza dhAraNa karavo rahyo. tenAM cihno pUrva saMpradAyathI judA dhAraNa karavAM rahyAM. A to bakarI kADhIne UMTa pesADavA jevuM thaze. kAraNa ke Ama karavAthI eka navo saMpradAya (vADe) Ubho thaze; ane navo saMpradAya vaLI sAMpradAyikatAnuM jhanUna ane kaleze vadhAraze ane navA guru saMbaMdhe navAM baMdhane pedA karaze. eTale ja krAMtipriya sAdhu dareka saMpradAya ke sAdhusaMdhamAMthI UbhA thaze. teo potAnA AcAra-vicAramAM kaDaka hovA chatAM je niyama ahiMsAbAdhaka, daMbhavardhaka ane vikAsaghAtaka jaDa haze temaja yugAnurUpa nahIM hoya temAM teo saMzodhana-parivardhana karaze. temAM sudhAraNa karavA nIkaLyA che ne ke saMbaMdhe bagADavA. temaja temane Atmavata saMbaMdha badhA AtmAo sAthe hoIne, pUrva saMpradAya ke guru sAthe temane dharmasaMbaMdha (anubaMdha) jarUra raheze. e meharUpe ne badale tenuM e dhyAna rAkhaze. gRhasthA sAthe anubaMdha ghaNuM loko krAMti zabda sAMbhaLI AMdhaLA jezamAM AvI ema paNa kahe che ke temaNe sAdhusaMsthA sivAya sAMsArika varga sAthe saMbaMdha na rAkhavo joIe. kAraNa ke te baMdhanakAraka che. A vAta paNa yogya nathI kAraNa ke dharma saMsthAne te AkhA vizva sAthe anubaMdha che. A bhagavAna mahAvIre saMdhanI racanA karI temAM sAdhu-sAdhvI sAthe gRhastha zrAvaka-zrAvikA je sasArI che temane A kAraNe ja lIdhA che. tyArabAda AcAryoe mArgAnusArIne saMdhamAM lIdhA ane prAgvATa, esavAla vagere jJAtio sthApIne temane dharmanI preraNA ApI ane dhArmika anubaMdha rAkhyo hato. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #244 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 231 e jarUrI che ke temane meha ke svArtha saMbaMdha na hovo joIe je dezone vadhAre. e daSTie ziSya-ziSyAmaha, jUthavRdhimeha, pustakameha paNa na joIe kAraNa ke sAdhu mATe "mUcha-mamatvane parigraha" kahIne tene tyAjya gaNe che. tyAre krAMtipriya sAdhu ene te kayAMthI ja keLave? keNa krAMtipriya? tenA mukhya be guNe krAMtipriya sAdhune vizva sAthe vAtsalya saMbaMdha che joIe, ane tenA guNo evA hevA joIe je vAtsalyabhAvane puSTa kare. Ama jovA jatAM krAMtipriya sAdhuvargamAM badhA prakAranA sAdhu-saMta, sAdhvIo-sanyAsIo AvI zake che. kevaLa temanAmAM nIcenA be guNe khAsa hovA joIe - (1) premanuM prabaLa cuMbaka: tenI pAse evI prabaLa AkarSaka cuMbaka jevI zakti hevI joIe ke te AkhA vizvane AkarSI zake. enA mATe eTalo badho tyAgI, tapasvI ne balidAnanI bhAvanAvALo ke nirapekSI have joIe ke te vizvane pitAnAM tarapha kheMcI zake; vizvanA pralobhane tarapha ene kheMcAvAnI jarUra na rahe. (2) sakriya pratibhA : enI pratibhAzakti ke skUraNa zakti eTalI badhI prabaLa ane sakriya hovI joIe ke te AkhA vizvanA praznone ukelI zake. vizvamAM thatI krAMtiomAM te satya ahiMsAnuM tatva umerI zake. vizvazAMti mATe te potAnI pratibhAno sakriya upayoga karI zake ane navIna janamAnasane dorI zake. A be mukhya guNe krAMtipriya sAdhu vargamAM hoya te bIjA guNo ane mahAvata temaja tapa-tyAga vagere temanA jIvanamAM keLavavA ja paDe. sAthe sAthe sArvatrika UMDe loka saMparka sthApati karavA mATe eNe pAda-vihAra ane bhikSAcArInA maulika niyamo pALavA sivAya cAle ja nahIM. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #245 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 232 prabaLa premacaMbaka banavA mATe: have premacuMbaka banavA mATe kaI kaI yogyatAnI jarUra che tene vicArI karIe - (1) sarva prathama to tene vyApaka ane udArahadayI banavuM joIe. keTalAka sAdhuomAM vyApakatA hoya che ane teo udAra-hRdayI paNa heya che. paNa temanAmAM UMDe UMDe saMpradAya moha, jJAna vagerenI abhimAnanI graMthI hoya che te na levI joIe. (2) A graMthI dUra thAya te mATe bIjI yogyatA tarIke namratA hovI joIe. te vinamra he joIe e vAta kharI paNa pachI pitAne siddhAMta cUkAto haya, sAmo mANasa aniSTa karate heya, chatAM kahevAtI vinamratAne lIdhe hAjI hA karyA kare, agara te khuzAmadI ke cAMpalUsI kare. matalaba ke tenI vinamratA aniSTone udhADA pADavAmAM bAdhaka na banavI joIe. (3) eTale trIjI yogyatA tarIke satyagrAhitA hevI joIe. (4) satyagrAhitA hoya paNa pratikAra zakti nahoya te te nakAmI nIvaDaze. eTale ahiMsaka Dhabe pratikAra zakti e ethI yogyatA che. (5) ahiMsaka Dhabe pratikAra karavAnI zakita hoya paNa jyAM sahana karavAnuM Ave tyAM pairya hovuM joIe e pAMcamI yogyatA che. (6) A vairya TakI rahe te mATe avyakta baLa pratye daDha vizvAsa nahIM hoya to sarvasva tyAganI bhAvanA nahIM Ave. eTale avyakata baLa pratye daDha zraddhA e chaThThI yogyatA che. (7) A badhu hevA chatAM je tene vizvanI sAthe anubaMdha nahIM heya to te AkhA vizvasudhI nahIM pahoMcI zake jema rokeTane dhakako bhAranAra yaMtra naheya te te gaMtavya sthAna sudhI pahoMcI na zake evI ja Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #246 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 33 rIte anubaMdhane dhakako nahoya to te vizvasudhI pahoMcI zakaze nahIM. ane vizva sudhI pahoMcaze nahi to vizvanA prANIonA hRdayamAM tenA pratye AkarSaNa jAmaze nahIM. eTalA mATe vizvanI susaMsthAo ane suvyaktio sAthe anubaMdha e sAtamI gyatA che. Ama A sAta zaktio maLIne je AkarSaka zakita pedA kare che ane jagata jenA prati kheMcAya che tene ApaNe premacuMbaka kahIzuM. have thoDAka dAkhalAo joIe ke A saptazaktio kevI rIte kAma kare che. rAmanuM prema cuMbaka rAme jyAM sudhI vanavAsa na svIkAryo tyAM sudhI teo ayodhyAvAsInA premacaMbaka rahyA. paNa, jyAre adhyAthI bahAra paga mUke tyAre teo AraNyaka, vAnare, rAkSaso vanavAsIo, RSimunio, zabarI vagere sarvenA AkarSaNa banI gayA. temane anubaMdha vadhato gayo tema temaNe uttara ane dakSiNa hiMdane eka karyuM. ane Arya--anAryanuM samanvaya paNa sidhdha karyuM rAmamAM premacaMbaka banavAnI zakti kevaLa dezATanathI nahotI AvI temanAmAM upara batAvela sapta zakitao hatI. paryaTana te Aje paNa kare che paNa dareka vizvanA premacuMbaka banI zakatA nathI. rAma Aje paNa vizvanI dareka vyakita mATe AkarSaNabhUta che. sAmAnya mAnavI tene mAne che. tyAre mahAtmA gAMdhIjIne rAma upara ananya zraddhA hatI ane rAmarAjyanI teo kalpanA karatA hatA. A sAta zakitaone sAtha na hoya ane kevaLa prANa-pratiSThA, parigraha homI devAnI zakita hoya te te vizva prema cUMbaka banI zako nathI. gAMdhIjIne goLI mAranAra gosee jovA jaIe te badhAne phiTakAra sAMbhaLIne paNa mAphI na mAMgatA pratiSThA hemI hatI, phAMsInI sajA svIkArI teNe prANa ane parigraha paNa choDayA hatA. te chatAM te vizvanuM te zuM pitAnI jJAtinuM paNa prema cuMbaka banI zaka na hato. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #247 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 234 tyAre rAma te rAvaNuM ane bAlI jevA virodhInA manamAM paNa sthAna pAmI cUkyA hatA. rAmamAM je sahune apanAvavA ane samanvaya karavAnI hRdayanI udAratA na hota te te kyAMthI premacuMbaka banI zakataH bhagavAna zrI kRSNanuM AkarSaNa evuM ja premacuMbaka bhagavAna zrI kRSNanuM che. vrajanI gopIo ane aMganAomAM potAnA pati karatAM paNa zrI kRSNa prati vadhAre AkarSaNanuM kAraNa uparanI saptazaktio ja hatI. pAMDavonA te teo AkaSarNarUpa hatA ja paNa kauranA A karSaNa rUpe banyA; nahiMtara duryodhana temanI pAse nArAyaNI senAnI mAgaNI karavA na Avata. temanI udAratA, vyApaktA, anAzakita, pratikAra zakita, va. zaktio evI hatI je judI judI prakRtinA lokone tathA samasta jIvasRSTine gAya, DAo suddhAMone kheMcatI hatI. yAdava lokonA premI hatA chatAM temanI bhUla mATe te Takora karatA, kAraNa ke satyAgrAhitA hatA. sarvAgI kAMtikAre bhagavAna mahAvIra ane bhagavAna buddhane te sarvAgI krAMtikAramAM gaNAvI gayA chIe * temanAmAM je vizva cUMbakapaNuM hatuM te jagajAhera che. Aje hajAro varSa vItI gayA pachI paNa rAma, kRSNa temaja buddha mahAvIra lokonA hRdaya siMhAsana upara virAjamAna che. temanuM Adarza jIvana bhAratanA lokone ja nahIM, paNa videzanA lokone AkarSaNarUpa che bhagavAna RSabhadeva bhagavAna aSabhadeve samAjanI racanA karI tyAre AkhA samAjanA AkarSaNa te banyA ja paNa sAdhu dIkSA lIdhA pachI paNa teo vizvapremanA cUMbaka zI rIte banyA? temaNe dIkSA lIdhA pachI mauna svIkAryuM. janatA sAdhunI zikSA che "kAMtikArenAM jIvana" pustaka Aja vyAkhyAnamALAmAM pragaTa thaze te ja Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #248 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 235 vidha jANe nahIM, bhagavAna bhikSA mATe jAya ane lokone eTalo badhe prema ke AhAra jevI vastu vaherAve nahI! teo vicAre ke bhagavAnane vaLI AhAranI kyAM kamI che; koI kImatI vastu vaherAvIe, eTale koI hAthI bheTa kare, koI gheDA, koI ratna to koI hAra ! koI vaLI kanyA dhare; ema vicArIne ke te bhagavAnanI sevA karaze. paNa bhagavAna te e badhAne tyAga karIne nIkaLyA hatA eTale kaI rIte svIkAre ? lokonA manamAM nirAzA vadhatI jatI hatI paNa badhAne AkarSaNa te hatuM ja ke bhagavAnane kema rAjI karavA ? kema karIne e bole ene zuM duHkha che te kahe ! Ama vizvacuMbaka bha. RSabhanI ciMtA badhAne hatI. ene paDaghe hastinApuranA rAjA zreyAMsakumAra upara paDyuM. tyAM zreyAMsakumArane jAtismaraNa jJAna thatAM pUrvabhavanuM smaraNa thAya che ane te bhagavAnane Isune rasa vahorAve che. Ama eka varSa bhagavAnanuM tapa cAlyuM paNa te vizvane AkarSavA mATe saphaLa thayuM. bhagavAna mahAvIre paNa pAMca mAsa pacIsa divasane abhigraha karyo tyAre badhI prajAne temanI ciMtA thavA lAgI. je vizvapremI bane che tene pitAnI ciMtA karavI paDatI nathI; jagata tenI ciMtA kare che. mahAtmA gAMdhIjInuM premacaMbaka : mahAtmA gAMdhIjIne dAkhalo laIe. temane hiMdu muslima, zIkha, IsAI, jaina, bauddha badhA cAhatA hatA. emaNe paNa premacaMkhakanI sAta zakitao meLavelI. dakSiNa AphrikAmAM jyAre vakIlAta karavA gayA tyAre koIne bhAgye ja kapanA haze ke teo vizvavaMdya vibhUti banaze. dakSiNa AphrikAmAM kALA loko upara gorA aMgrejone anyAya, raMgabheda, khoTA pratibaMdha ane khoTA kAyadAo vagerenI sAme gAMdhIjIe tapa-tyAga vaDe prANone heDamAM mUkIne bhAratIone saMgaThita karIne e mArge doryA. e aMge temane mAra, prahAra ane AkSepa sahevA paDyA paNa, temaNe zAMti ane ahiMsAne raste ukela A. eTale ja tyAMnA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #249 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 236 loko mATe gAMdhIjI mitra ane AkarSaka banI gayA. kevaLa bhAratIya nahIM, paNa videzI loko temanA tarapha AkarSAyA. hiMdustAna AvIne koMgresa dvArA AkhA hiMdanA lokone temaNe kheMcyA. 5. motIlAla neharU, 5. javAharalAla neharU, saradAra paTela, lAlA lAjapatarAya, tilaka, gokhale, pAla, subhASa bejha, rAjendrabAbu, badhAye sArAM baLone teo kheMcI zakyA. gAMdhIjI pote gurutvAkarSaNa jevA hatA. paraspara virodhI evAM vividha baLAne, ekaja uddeza mATe sAMkaLI rAkhavAmAM temaNe asAdhAraNa siddhi meLavI hatI. rAjAe, maThAdhipatio, mUDIvAdIo, ane ucca varga temaja garIba ane halako gaNAto varNa e badhAne eka sUtramAM sAMkaLavAnI khUbI gAMdhIjImAM hatI. temaNe TrasTI zIpanI vAta samajAvI, je biralA, DAlamiyA, bajAja jevA vaizya samajyA. dareka dharmanA dIvaDAmAM tela battI pUrIne prANadAyaka tatva umeryuM. tethI dareka dharmanA loko gAMdhIjIne potIkA mAnatA. temane vizvAsa hato ke A mANasa dage deze nahIM. gAMdhIjI tapa karatA te AkhA bhArata upara tenI asara thatI ane carcilanuM dila paNa hAlI UThatuM. tenuM kAraNa temanAmAM raheluM premacuMbaka tattvaja che. paMneharUnI lokapriyatA : Aje 5. neharUjIne virodhI pakSavALA loko paNa zA mATe cAhe che? AMtararASTrIya kSetre Aje temanA vacanane vajana apAya che ane loko temanA prati AkarSAya che. jyAM jyAM teo jAya che tyAM tyAM temane jagatanA mahAna zAMti purUSa tarIke oLakhavAmAM Ave che. saudI arebiyAnA vaDA pradhAne emane "vizvazAMti dUta" tarIke saMbodhyA hatA. enuM kAraNa emanAmAM rahelI premacuMbakanI sAta zaktio che. temane gAMdhIjI pAsethI ahiMsAne vAraso maLe che. tene e amalamAM mUke che. anya rASTrone paNa amalamAM mUkAvavAnI bhUmikA UbhI kare che. vizva sAthe temane anubaMdha paNa che. paMcazIla vaDe ghaNuM vizva Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #250 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 237 prazno ukelyA che. temanAM dharya, ahiMsAmaya-tyAga, udAratA, vyApakatA. ane nirbhayatA eja baLe jagatane kheMce che. anya rIte premacaMbaka banI zake? yogasiddhi ke camatkAra vaDe jagatane kheMcI zakAya ema ghaNuM loko mAne che. paNa emAM jagata svataH kheMcAtuM nathI paNa tenI pAchaLa rahelAM bhaya, svArtha ke lAlaca heya che. te dUra thatAM AkarSaNa dUra thaI jaze. sAcuM ane sthAyI AkarSaNa te upara kahI te sAta zakitao vaDe ja pedA thaI zakaze. eTale sAMpradAyika kriyAkAMDe ke dhULa sAdhanA nahIM, paNa uparanI sadA zaktione keLavavA rUpa cAritrya hevuM joIe. tyAga paNa amUka cIjo cheDavA pUrata heya, tapa vyakitagata ane sthaLa hoya ane saMbaMdha vizvanA anubaMdha vagarane hoya te paNa te lokonA premacuMbakanuM kAraNa nahIM banI zake. amUka vyakita bahuja tapa-tyAga karI zake paNa upayukta sAta zakitao na hoya te te tapa ekAMgI banI jaze. te kadAca bahu bahu te AsapAsanA lokone AkarSI zake paNa, sArvatrika AkarSaNa te naja banI zake. premacaMbakanA AvaraNe : dareka AtmA zaktine pUja che. paNa temAM mANasane AtmA cetanyathI vadhAre prakAzita che. emAM paNa dravya, kSetra, kALa ane bhAvanA baMdhane rahita vicaratAra kAMtipiya sAdhu-sAdhvIne AtmA te vadhAre vikAsane pAtra heI tenAmAM premacuMbaka vadhu hevuM joIe. paNa jema vIjaLInA hajAra kelavALA balaba upara AvaraNa nAkhI devAmAM Ave ane te DhaMkAI jAya tema keTalAka AvaraNethI sAdhuone e AtmaprakAza dabAI jAya che. bAvA AvaraNe mukhyatve traNa che --(1) saMkucitatA (2) baracha daSTi (8) avyakta maLapati zraddhAnA abhAve vahevAramAM mUkavAnI amitA (jaDatA) je sAdhaomAM sAdhutA grahaNa karyA bAda, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #251 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 238 gharabAra choDyA bAda ane vizva vAtsalyanI javAbadArI lIdhA pachI paNa vADAbaMdhI, sAMpradAyikatA ke tArA-mArAnI graMthio haze to teo vizva premanA cUMbaka nahIM banI zake. evI ja rIte tapatyAga hovA chatAM saMkucitatA hoya, milanasAra ane udArahadaya heya paNa daSTi saMkucita hoya, ane dRSTi hovA chatAM te spaSTa nahIM hoya to AvaraNa banI jaze. daSTi sApha nahI hoya to AgaLa jaIne pAchA haThavuM paDaze. keTalAka niyama rUDha banI jAya che, ane yugAnukULa, daMbhavardhaka ke vikAsaghAtaka bane che, chatAM saMkucita dRSTinA kAraNe teo emAM saMzodhana karI zakaze nahIM. keTalAkanI daSTi, saMkucita hotI nathI; sarvAgI paNa heya che, paNa, temanAmAM avyakata pratye zraddhA na hovAthI tene kAryamAM pariNamavAnI zakti hotI nathI. eTale teo kevaLa vicArapradhAna rahe che. e vicArone kAryamAM na mUkAya tyAM sudhI lokAkarSaNa jAmatuM nathI. bIjA ne, jyAre vicArone prayogamAM mUkavAnuM kahevAmAM Ave ane jAte je kAMI na kare te tyAM zraddhA besatI nathI. eTale vizvapremacaMbaka banavA mATe A traNa AvaraNathI dUra rahevuM joIe. vyApaka pratibhA zakti : krAMtipriya sAdhune bIje mukhya guNa vyApaka ane sakriya pratibhA zakti che. A zakti, mAtra bhaNavAthI ke cepaDIo vAMcavAthI ke korA jJAnathI AvatI nathI. paNa e jJAna ane buddhine vyApaka ane sarva hitakara sarvAgI kAryamAM lagADavAthI ja AvI zake che. gAMdhIjI potAnA vicArone-jJAnane AcaraNamAM mUkatA hatA ane temanI pratibhA vizvanA dareka praznone UMDANathI tapAsavAnI hatI. teo dareka praznane dharmadaSTie ukelavA mathatA hatA. teo dareka kSetranI naitika ane dhArmika cekI temaja jAgRti rAkhatA hatA. vizvazAMti mATe anubaMdha dvArA sakriya kArya karI zakatA hatA. AvI pratibhA kAMtipriya sAdhuomAM hovI joIe. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #252 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 238 je krAMtipriya sAdhuo. vizvanA praznothI ataDA rahe, ekAMgI AtmAvAdamAM ke vahevAramAM vyakitavAdamAM paDI jAya te pratibhA sarvAgI ane sarvate mukhI na thaI zake. : : jaina daSTi pramANe vyApaka pratibhA zakti cAra prakAranI buddhimAMthI pragaTe che- (1) AtpAtikI, (2) vanamijhI (3) kArmikI ane, (4) pariNAmikI, saMsthAnA anubaMdha dvArA vizva sudhI pahoMcavA mATenI prakriyA paNa A pratibhAmAMthI jaDe che. AvI pratibhA-zaktimAM be meTAM AvaraNe che. (1) bhaya, ane(2) pralobhana. saMpradAya, samAja, AjIvikA, pratiSThA, prANune tyAga vagerenA bhayo pratibhA upara AvaraNa nAkhI de che. bIjI bAju keTalIka vakhata saMpradAya, samAja ke pAsenA vartuLo taraphathI pralobhana ApavAmAM Ave che. tethI sAcI vastu kahI zakAtI nathI karI zakAtI nathI, temaja AcarI zakAtI nathI. pariNAme pratibhA khIlatI nathI; te jokhama kheDavA taiyAra thatI nathI. - Do. AMbeDakaranI bauddhika zakita prakhara hatI. paNa te AgaLa jatAM navA bauddha banavA banAvavAmAM ane hiMduo sAthenA reSamAM ja aTavAI gaI. rAgadveSathI te pratibhAzALIe dUra rahevuM joIe. e pratibhA upara kacare jamAve che. evI ja rIte bhaya prabhathI paNa dUra rahevuM joIe. nidhio, pakSe ke saMsthAnA aniSTanA cepanA bhayathI dura bhAgavuM e ni:spRha kAMtipriya sAdhuo mATe barAbara nathI, eNe te e aniSTone lokasevakomAMthI dura karAvavA joIe. . vizva premacaMbaka ane vyApaka pratibhAzakita A be mukhya guNe kAMti priya sAdhusAdhvImAM AvI jaze to pAda vihAra; bimArI tapa, tyAga vagerenA maulika niyame tene cha ja nahi paNa svecchA svIkAraze. teo e niyamone samAja bhayanA kAraNe nahIM paNa svanimagna mATe smapUrvaka pALaze. A tipriya sAdhu jarAtamAM AmUla parivartana karAvI zake. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #253 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 240 carcA-vicAraNA sarvAgI krAMtikAra eTale sAce sAdhu! mI, mATaliyAjIe carcAne prAraMbha karatAM kahyuM : "dhArmika, sAmAjika Adi, koIpaNa prakAranI sarvAgI krAMtinA krAMtikAra tarIke sAdhusaMsthAnA sabhyo ja vadhAre sAMpaDaze. tenAM thoDAMka udAharaNa joIe - khristI dharmamAM zabda mUDhatA hatI. pipa kahe te ja sAcuM. paNa e phatavA sAthe pitAne jAta anubhava baMdhabesato na lAge eTale mATana lyuthare krAMti pikArI eja rIte khristI sAdhuo parigrahI, vilAsI, sthavira ane ALasu thayA tyAre saMta krAMsise krAMti pikArI ame garIbAI. saMyama, pavitratA temaja parizramabharI bhakita batAvIne kahyuM: "nahIM te sAdhusaMsthA lokahRdayamAMthI ukhaDI jaze !" ApaNe tyAMne vedika dharmane tAjo dAkhalo laIe. mUrtipUjAnI bolabAlA ane zrAddha vagerenA brAhmaNanA lAgAo thaI gayelA tyAre dharmamAM paDelA kacarAne dUra karavAnuM, dharmanI zuddhi karavAnuM ane saMzodhana karavAnuM kAma sanyAsI dayAnaMda sarasvatIe karyuM. jo ke temaNe veda upara jora ApyuM ane vaidika dharmane prAcIna banAvavA prayAsa karyo, te AjanI dRSTie baMdhabesatuM na lAge. kadAca te kALe je lokamAnasa hatuM tene daDha karavA emaNe e prayAsa karyo hoya. paNa, temaNe jabardasta dhamati karI emAM zA kA nathI. sAdhune pAkAra paDe - sAdhu-purUSa krAMdraSTA ane sva para guNa vikAsamAM bAdhaka, koIpaNa tatva Ave-mUDhabhakti, zuSkajJAna ke akarmaNyatA-te tarata te vikAra pAAvA sAdhuo dareka dharmamAM ane dareka dezamAM dekhAyA vagara rahetA nathI. evI ja rIte zIla, sadAcAra, nIti jevA pAyAnA sAmAjika sadaguNenA badale dhananI pratiSThA vadhavA mAMDe ke kAMtipriya sAla jhaDa hAthamAM laI tene gauNa banAve. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #254 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 241 yogI AnaMdadhanane dAkhalo laIe ke ApaNane e tarata jaNAI Avaze. satya upara zabdanA jALAM bAjhe, guru paraMparAmAM aMdhazradhdhA dAkhala thAya athavA cAritryanA badale para ke camatkAranI belabAlA thAya; matalaba ke cAritrya rUpI Aga para rAkha caDhI jAya ke te sAdhu puruSa tarata tene uDADI nAMkhe. satya prakAza ane hUMpha Ape che tenA badale tene bhaLatA arthomAM khapAvI, vApaTutAne viSaya banAvI; AcaraNamAM AMkha ADA kAna karavAmAM Ave tyAre AvA purUSo satyanuM AcaraNa karI tene AcarAve che. AjanI dazA joIe te mahaMmada ke Izue kahyuM te ja sAcuM ane bAkI badhA kApharo gaNAya, evuM musalamAno ke khristIo gaNe; athavA dravya, kSetra, bhAva kALanI kasoTInI mULa vAta bhUlI zabda upara ja sarva paNa Aropa karI jaine paNa bIjAne nAstika kahe te deza ane duniyAnI zI dazA thAya? kharekhara te krAMtipriya sAdhu-sAdhvInuM hRdaya, karUNA, prema ane satyathI lAgaNIthI chalakAtuM hoya che. enuM haiyuM vizvanA prANIo sAthe sahasaMvedana karI pigaLe che. dharmamAM kaThoratA Ave tyAre te namratA bharate hoya che. TuMkamAM sAdhumAM; (1) nityaguNa vikAsa vRtti, (2) satyAgrahI vRtti, ane (3) karUNa pradhAna vAtsalya te hevAM ja joIe. ghaNIvAra A triveNI ghaNu sAdhuomAM jovA maLe che. paNa zauyane abhAva, temane zaMtipriya thatAM rokI rAkhatAM jaNAze, zaurya guNa DhIlo paDyo ke taraNatAraNa birUda gayuM. zIkhemAM arjunadeva vageree prANa temA. jJAnadevanA pitAe samAdhi lIdhI. AvA saMta ghaNA che paNa zakita maryAdita hoya che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #255 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ra42 eTale Aje satyAgrahane sadguNa, vyApaka karavA mATe lokasaMgaThana upara khAsa jera mUkavuM paDaze. Aje paraMparA jALavI rAkhavAnI vRtti samAja ane sAdhuomAM vadhI gaI che. tethI parivartanazIlatA mATe harapaLe, prANa, parigraha ane pratiSThA homanArAM rane ocho maLaze. AthIja AkhI sAdhusaMsthAne na letAM krAMtipriya sAdhu-sAdhvIo tarIke keLavAyelI vRttione ja laIe chIe. AvI bhramara vRttivALo sAdhu, phUlamAMthI madhu leze paNa tene IjA nahIM pahoMcADe; paNa tenI suvAsa vadhAravA prayatna karaze. saMta vinobAjI : A daSTie jotAM navA yugane anurUpa kAMtipriya sAdhumAM ApaNe vinobAne levA joIe. sAdhu tarIkenA bAhya kriyAkAMDe bhale tyAM ochAM heya paNa akhaMDa jUnA ane navAM zAstrone saMgama, saMyama, pavitratAdi guNone vikAsa, pitAnAmAM ane samAjamAM lAvavAno akhaMDa prayAsa karI rahelA teo dekhAze. "vijJAna ane AdhyAtmikatA ne eka karo.." e krAMtisUtra emaNe deza ane duniyAmAM pracalita karavA prayatna karyo che. gAMdhIyuge vyAsapITha vyApaka maLI jatAM. dravya, kSetra, kALa ane bhAvathI anubaMdha vALuM teo kahe che. temanI pAse syAdavAda paNa spaSTa jaNAya che. "jaya aMbe " vALA Ave te aMbikAnI rahasya vALI vAta kADhaze, rAjakoTamAM racanAtmaka samiti vALA ke gudI kedamAM anubaMdha prayoga vALA; darekanAM sAcAM mUlya mUlave. guMdImAM teo khIlI UThayA; UMDANe emane khUba AvakAryA. vaLI paMcAyata AgaLa temanI vAta kare. TuMkamAM je kyAM che tene tyAMthI laIne romera karUNApUrvaka bhagIratha prayatna temaNe karyo ane ArSa bhASAmAM satyo rajU karyA. e daSTie emane RSi, yegI ke vedavita kahI zakAya. paNa, pU. saMtabAlajI ane 5. javAharalAlajI emane saMta kahI saMbodhe che. tenI pAchaLa e rahasya che ke navAM gAMdhIyuganA satanI keDIe teo Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #256 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 243 AgaLa vadhI rahyA che. bANapaNuthI naiSThika brahmacArI rahI bApunA mAnItA ziSya tarIke rahI sanyAsIone mArga cIMdhI rahyA che. te chatAM temanAmAM eka kamI che; te bApunuM zaurya. mUlya mUlavatI vakhate e jANatuM tathI. eja rIte bApu lokazaktine saMgaThane vaDe ghaDatA e tattva paNa temanI pAse nathI. emaNe bhUdAna vagerene vicAra badhA pAse mUkyA. koMgresa ane bIjA pakSe, deza ane videzathI badhA temanA AMdolana jovA AvyA. paNa vicArane samAjavyApI banAvI saMskRtine sudhAravAnuM ane ghaDavAnuM kAma ke kAryakramo tathA saMdha zaktine nirmANa karavAnuM kAma tyAM khUTe che. pU. saMtabAlajInI kAryazakti : tyAre, bIjI bAju bhAla naLakAMTho prayoga nimitte munizrI saMtabAlajI bahAra AvyA. temaNe jaina paraMparAmAM jyAM nivRttinI vAta sthApita thaye jatI hatI, tenA badale pravRttilakSI nivRtti ane nivRtti lakSI pravRttinI nadharmanI rahasyanI vAta bahAra AvI. jo ke A vAta zrImada rAjacaMdrajIe karIne samAjane AMcako Apela paNa te dabAI gaI hatI. krAMtaSTA RSio ane krAMtipriya sAdhuonA pradhAna guNanAM varNana karIe tyAre pU. saMtabAlajIne yAda karyA sivAya rahI zakAze nahIM. temaNe sarvodaya ane kalyANarAja banemAM khUTatAM ta ane sarvAgI anubaMdhavALA kAryakrama ApyA che. - saMta vinabAjIne bApujInA aMtevAsI tarIke ane vyakitagata satyAgrahamAM kAma karanArA tarIke dezane vyApaka takhate saheja bhAve maLI gayo. saMtabAlajIe svapurUSArtheja mukhyapaNe kSetra kheDyuM eTale emanI prayogabhUmi bhAla naLakAMThA jevI nAnI che. jo ke grAma draSTie have gujarAta vyApI ane nagara daSTie muMbaI vyApI khIle tevA ujaLA saMgo vadhu chatA thayA che. paNa saMta vinebAjI ne je vyApaka kSetra sahaja maLyuM te saMtabAlajIne haja maLyuM nathI. zrImadanI daSTie je Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #257 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainadarzana vizva vizALa che te vahevAramAM Aje te sAva saMkIrNa che. emAM sAdhu-dIkSAnA kAraNe A anubaMdha vicAradhArAne vyApaka kSetramAM amalI banatA vAra lAgaze. vaLI A vicAramAM je uMDANa che ane zuddhine Agraha temaja azuddhi sAme ahiMsaka pratikAranA kAryakramo che te badhAne vyApaka thatAM vAra lAge te sAcuM ja che. kAraNa ke bAvaLa vahelo vistare ane AMbo moDe phale. eTale mane to pUrI zraddhA che ke anubaMdha vicAradhArAnA prayoganAM bI yathArtha hoIne te avazya philAI jaze. dezamAM to atyAre vyApaka vicAra ane vyApaka AcAranI zakyatAnI daSTie huM be satene jouM chuM. temAM prathama vinebAjI ane bIjA saMtabAlajI che. Ano artha A dezamAM ke videzamAM bIjA sati nathI; ema huM kahevA mAgato nathI; paNa gAMdhIyuga ane vijJAnayuga sAthe dharmane tALo meLavavAmAM sAmAjika daSTie sarvAgI prayatna karanArAomAM mArI pahelI najare A be taravarI rahe che. hamaNAM sAMbhaLyuM che ke vyakitagata saramukhatyAra zAhIvALA kAsamAM paNa eka saMta kaThoratAmAM komaLatA umeravAne khUba prayAsa karI rahyA che. ahIM ApaNe upalA badhA guNo ane temAMye khAsa to krAMtipriya sarvAgI daSTivALA, jagata jemane vinA virodhe svIkArI zake tevA guNavALA sAdhusaMtane vicAra karavA tarapha carcAne jhoka ApazuM." dIrghadraSTA ane spaSTa draSTA pU. daMDI svAmI : " krAMtikArI sAdhunA guNe pustakomAM vAMcyA hatA paNa ahIM najare joI rahyA chIe. anubhava vagara besavuM ne, joIe, paNa bolyA vagara rahevAtuM nathI. kAraNa ke e game che evA kAMtipriya sAdhuonA guNo sanyAsIomAM pedA thAya te keTaluM sAruM ? devI saMpattinA je guNe gItAmAM varNavyA che temAM "abhaya" ne prathama sthAna ApyuM che. pachI hiMmata, zaurya, udAratA, maitrI, pramoda, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #258 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karUNuM, mAdhyastha akrodha vagere lakSaNa jJAnInAM batAvelAM che. A badhA guNenI sAthe te ArSakaSTA ane dIrdha draSTA he joIe jethI bhaviSyanuM te spaSTa citra jue ane janatAne kharA mArge dore!" zrI. devajIbhAI kAMtipriya to samAjamAMthI pAkavAnA che. gAMdhIjI gayA chatAM paNa krAMti cAluM ja rahI. te have lokone pracAra, saMzodhana temaja kAryakrama ApavA joIe. A mATe zarUAta bhale saMtabAlajIthI thaI ane pU. nemimuni temAM joDAyA; paNa dhIme dhIme AkhI ghaDAyelI sAdhusaMsthA A tarapha derAze evI mane khAtarI che. gAMdhIyugamAM je gRhasthAzramImAMthI gAMdhIjI pAkI zakyA te sAdhusaMsthAmAMthI zA mATe krAMtipriya na pAke. pU. nemimunie kahyuM tema sahaja skaraNa ane prayAsathI premacuMbaka ane pratibhAno pUja krAMtipriya sAdhuomAM Avaze ja." zrI. pUjAbhAI: " zarUAtamAM lokone na samajAya eTalA pUratuM jokhama kheDavuM paDaze. bAkI jarAka AgaLa pagaluM bharaze te pita cAlIne jagatane dorI zakaze. potAnAM cihane ke kriyAomAM jAte yogya saMzodhana bhale kare. paNa saMbaMdhe pitAnI saMpradAya sAthe gADha rAkhaze ja. krAMtinA nAme apakrAMti pratikrAMti karI, ghaNA lokone avaLe mArge dore tethI cetavuM paDaze. duniyAnA dharmone abhyAsa tathA deza ane duniyAnA praznonA ukelo ApavAnI sUjha paNa krAMtipriya sAdhu-sAdhvIomAM joIze. saMpradAyamAM rahevA chatAM te saMkIrNatA nahIM rAkhe ane vizva cogAnamAM kudI paDaze. keTalAMka vidvAna heya paNa, cAritryanA nabaLA hoya, te nahIM cAle. cAritryanA nAme ataDAI haze te te paNa nahIM cAle ane sarvAgI vizvadaSTa nahIM hoya te bilakula cAlaze ja nahIM. tenA tapa-tyAga vyApaka joIze. te bIjAnA dene Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #259 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 246 pitAnA gaNI dUra karavA prayatnazIla raheze. mera joI vicArI pagalAM bharaze ane ekavAra bharyA pachI pIchehaTha nahIM kare. eTale ja prANu pratiSThA ane parigraha traNeya heminAranI mAMgaNuM thAya che." zrI. phaH "gAMdhIjI biralAnA maMdiramAM rahevA chatAM dhanathI aMjAtA nahIM temaja nArIonI vacce rahevA chatAM pote temaja jAti bane nIDara rahetA. gAMdhIjI saMsthAne Teke ApatA paNa tyAM premanuM niyaMtraNa rAkhatA. eTale gAMdhIjI karatAM krAMtipriya sAdhuoe vizeSa guNe keLavavA paDaze. Aje sAdhuo ane kAryakartA vacce khAI paDI che te sAdhuoe AgaLa vadhIne jAte pUravI paDaze. kAryakartArUpI zrAvaka varga ane krAMtipriya sAdhuoe maLIne anubaMdha vicAradhArAnuM kArya AgaLa dhapAvavAnuM che." Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #260 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upagitAnI AjanI pRSTha bhUmi [15] munizrI nemicaMdrajI] [1-11-61 krAMtipriya sAdhunA be mukhya guNe "vizvapremacuMbaka" ane "vyApakapratibhA' pragaTayA bAda zuM tenI upayogitA siddha thaI jAya che ? nA! ene javAba "nAmAM Apavo paDaze. kAraNa ke jyAM sudhI guNanA piTAmAM batAvela zaktio pragaTa na thAya ane vyApaka lokasaMparkanA maulika niyamonuM pAlana na thAya tyAM sudhI tenI upayogitA sidhdha na thAya. enI sAthe spaSTa mArganI daSTie tema ja judA judA kSetre sAdhusaMsthAnI upayogitA mATe e guNane kAryo lagADavA joIe. e aMge tAttvika rIte vicAraNuM thaI cUkI che chatAM temAM sAdhusaMsthAnI upayogitAnI AjanA yuge vahevArika pRSTha bhUmine paNa vicAra karavAne che. nirUpAgI kema banI? - sAdhusaMsthAne janma te jagatane mATe vizeSa upayogI thavA mATe thayA hate. hajAro varSothI A dezamAM ane videzamAM sAdhusaMsthA eja uddeze cAlI Ave che. RSi-munio pachI tIrthakara mahAvIre tema ja bIjA tIrthakaroe paNa navI rIte sAdhusaMsthAne ghaDI. temanAM pagale zaMkarAcArye paNa sanyAsI saMsthA sthApI ane bhagavAna buddha bauddha bhikSa-saMdha rA. rAmakRSNa mizane sanyAsI saMsthAne janasevAnuM kAma sepyuM. khristI niyanarIoe sAdhu-sAdhvIoe samAjamAM zikSaNa, hatAAva che. zita sA ane ja Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #261 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ra48 Arogya vagerenuM kAma upADI lIdhuM. IslAma dharmanA suphI saMtoe bhaktivAdanI preraNA ApI. vaiSNava sanyAsIoe samAjane bhaktimArge daryo. ATalA badhA sAdhuo hovA chatAM Aje moTA bhAganA lokonI dRSTi temanA tarapha ghaNAnI che. eTale sarvaprathama prazna e Ubho thAya che ke sAdhusaMsthA nirUpAgI kevI rIte banI? tenAM kAraNe tapAsIe. nirUpagitAnAM kAraNe : (1) javAbadArI pratye upekSA : A paheluM nirUpayogitAnuM kAraNa che jyAre saMskRti rakSAne prazna Ave che tyAre temane prANa-pratiSThA moha naDe che. Aje bhArata ane videzamAM ghaNuM saMskRti-ghAtaka prazno paDayA che paNa sAdhuo jAmelI pratiSThAne cheDI, prANone heDamAM mUkI, saMskRtinI rakSA karavA mATe kyAM prayatna kare che? prayatna karyA hota to tibeTamAM bauddha sAdhuonI je dazA thaI te na thAta. sAdhuoe prajAne dharma ane saMskRtinA raste doravAnI pharaja hatI te cUkIne teo maTho, rAjya, bhogavilAsa ane ArAma talabImAM paDayA. satya ane ahiMsArUpI dharmanI rakSA karavAnA badale dhanavALA ane sattAvALAone paMpALe che, temaja judA judA kriyAkAMDanA ADaMbare racI, paisAdAra ane sattAdhArIone pratiSThA sIdhI ke ADakatarI rIte ApavA lAgyA. Aje bhautivAdanA yugamAM vadhAre jAgRti rAkhavI joIe tenA badale dhanAzrita ke rAjyAzrita banavAnI pravRtti karavI e javAbadArI pratye upekSA batAve che; eTale mAnavajIvananA dareka kSetramAM teo dharmane pUTa ApI zakyA nathI. (2) vizvanI sAmAjika gatividhi pratye udAsInatA : A bIjuM kAraNa che. jainadharma vizvadharma kahevAya che paNa jaina sAdhusAdhvIo vimavanA badhA pravAhane vicAra karatA nathI. teo pitAnI saMpradAya pUrato ja ke pitAnA dharma pUratuM ja vicAra kare che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #262 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 249 (3) vyaktivAdanI bhrAMtiH meTA bhAganA sAdhuomAM Atmadharma ane AtmakalyANanI ethe svArthavAda pitAnuM ja karavuM, vizvAbhAo sAthe ApaNane zuM ? e svArtha hoya che. tyAre ghaNAne nivRttivAdanA nAme, akarmayatA, kAyaratA, (praznothI bhAgavuM) ekAMtavAsa, vyakitagata dhULa yogasAdhanAne Azraya letA joI zakAya che. have teo AhArapANa ke sukhasAdhano vagara rahI zakatA nathI eTale kAMta mUDIvAdIonI madada levI paDe che ke saMpradAyanI hA e hA karI kriyAkAMDamAM pUrAvuM paDe che. AvI sthiti vyakitavAdanI brAMtine AbhArI che. (4) pravRtti nivRttinI bhrAMti: A aMge spaSTa mArganI vicAraNuM vakhate vicArAI gayuM che. spaSTa mArganuM jJAna na hovAne lIdhe te AjanA yuge sAmudAyika rIte satya, ahiMsA, nyAya, nIti vagerene saMgaThita prayoga karI zakato nathI. pravRtti-nivRttinI bhrAMtinA pariNAme sAdhusaMsthA keTalIka binajarUrI pravRttimAM paDI gaI je spaSTa mArganA aMtarAya rUpe che. ane je pravRti enI maryAdA pramANe spaSTa mArganI anagati che tenAthI dUra rahyA. AvI thoDIka pavRttione udAharaNa rUpe vicArIe - jUnA vakhatamAM jyAre chApakhAnA na hatA tyAre, te vakhate zAstro ke graMtha lakhavAnI pravRtti sAdhuoe apanAvI hatI te barAbara hatI. paNa have hastalikhita zAstra lekhananI A yugamAM jarUra rahI nathI. tene badale samAja ane naitika saMgaThanonA anubhava ane praga lakhavAnI jarUra rahe che. paNa keTalAka haju jUnI ghareDa pramANe lakhavAnuM baMdha karatA nathI. te sivAya agAu gokhaNapaTTI jarUrI hatI kAraNake pratio ochI hatI. have e samasyA rahI nathI. tenA badale vizvanA vividha prazno vividha pravAhA ane temAM potAnI naitika-dhArmika preraNAnI javAbadArInuM bhAna rAkhavAnI vadhAre jarUra che. te bhAgye ja rahe che. evI ja rIte junA be sAMpradAyika daSTie TIkA, bhASya ke vivecana lakhavAnI jarUra nathI rahI kAraNake ethI lAbhane badale nukazAna Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #263 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 250 vadhAre thAya che. have te judA judA dharmazAstromAMthI yugAnukULa satya tAravI-tAravIne dravya, kSetra, kALa ane bhAvane anukULa artha ane vyAkhyA lakhavAnI jarUra che. TukamAM Adarza ane vahevAra sumeLa hovuM joIe. AjanA yugane anurUpa jIvanamAM sakriya rIte utarI zake evAM pravacane je na thAye preraNAne mArgadarzana na thAya te te binajarUrI gaNAze. Aje yugane anurUpa dharmanA sAdA, saMyamI ane ADaMbara rahita kAryakramo goThavavAnI jarUra che. dhana ke ADaMbarane pratiSThA maLe evA kAryakramomAM dharma jhaMkhavAya che. tapa-dAna vagerenA jAhera kAryakramo paNa kharcALa ane ADaMbara vagaranA joIe ane temAM sAdhuoe saMmati ke hAjarI te naja ApavI joIe. upAzraya, dharmasthAna, maMdire, dAnazALAo, dharmazALAo ane pAMjarApoLone lAbha sahu koI laI zake. na ke kevaLa ekaja pakSanA ke vADAnA mANaso. Aje sAdhu saMsthAe samAjathI ataDA rahIne karavAnI jarUra nathI, ataDA rahevAthI ekAMtavAdI banAya che. evI ja rIte sUkSma ahiMsAnI carcAmAM ja na gUMcavAtA temaNe ahiMsAnA vyApaka prayogo karavA joIe. (5) nisarga nirbharatAmAM kamIH A pAcamuM kAraNa che. tethI eziyALApaNuM vadhe che. potAnI pratiSThA vadhAravA mATe dhanika ane sattAdhArIone Azraya levAya jethI tapa-tyAga-sevAne badale samAjamAM dhana ane sattAnI pratiSThA vadhI che. keTalAka sAdhuo te sattAdhArIo pAse sAmethI pratiSThA meLavavAnA hetuthI gayA; keTalAka sanyAsIo rAjakIya purUSa ane pakSanA hAthA banI gayA. temaja komavAda ane mUDIvAdane paMpALavA lAgI gayA. tenA kAraNe temanAmAM sAcuM kahevAnI hiMmata na rahI. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #264 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 251 (6) aniSTa sAme AMkhamIMcAmaNa: nirUpaginuM chaThuM kAraNa e banyuM ke sAdhusaMsthA, samAja, rASTra ane vizvamAM cAlatA aniSTonA nivAraNa karavAnI sAme AMkhamIMcAmaNuM karavA lAgI. keTalAka te mAtra upadezomAM ja kahevA lAgyA paNa sakriNa rIte saMgaThano vaDe AcarAvavAnI hiMmata temanAmAM na rahI. temaja koIpaNa krAMti karavAnI ke jokhama kheDavAnI zakti na rahI. sAdhusaMsthA upayogI kaI rIte thaI zake? - sAdhu saMsthA have upayogI kaI rIte thAya e prazna vicAraNIya che? enA mATe traNa mudAo laIe H (1) daSTi (2) zuddhi (3) ane pRSTi. (1) daSTi: daSTi tarIke sarvaprathama sAdhuvarganI daSTi vyApaka, sarvAgI ane spaSTa hevI joIe. jenuM darzana sApha na hoya; ene Dagale ane pagale muMjhavaNa, gUMcavaNa UbhI thavAnI. e koIpaNa prakAranuM jokhama kheDI zake nahI. AjanA yuge agAu na hatI teTalI ane tethI paNa vadhAre agatya spaSTa ane sarvAgI daSTinI che. A aMge zibira pravacanamAM eka saMpUrNa viSaya * "darzaa vizuddhi ne rAkhyo che. Ajano yuga jhaDapathI badalAya che, eTale vadhAre UMDANathI yuga pravAhone oLakhavAnI daSTi keLavavI paDaze, te ja te upayogI thaI zakaze. yugadraSTA AcArya hemacaMdra kumArapALa dvArA dharmadaSTie navasarjana karAvyuM; kAraNa ke temanI daSTi spaSTa ane sarvAgI hatI. gujarAtane ahiMsaka banAvavAmAM ane te nimitte jagata AkhAne ahiMsaka bhAvanAne paricaya gAMdhIjI nimitte karAvavAmAM; Aghapreraka te hemacaMdrAcArya ja hatA. AvI daSTi keLavavA mATe nIcenA muddAo jarUrI che (1) tAdA tATasthane viveka. * Aja vyAkhyAna mALamAM have pachI pustaka pragaTa thaze. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #265 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 25ra (2) sAmUhika ane vyaktigata sAdhanAmAM viveka. (3) nivRtti pravRtti viveka. (4) samAja, rASTra ane vizvanA praznone samajavA ane dharmanItie ukelavAne viveka. (5) anubaMdha vicAradhArAnI pUrI samajaNa, (6) naitika dhArmika preraNA, cokI, mArgadarzana, upadeza ane Adezane dravya kSetra kALa pramANe viveka, (7) sidhdhAMta mATe prANa, pratiSThA, parigraha choDavAne viveka. (8) tapa, tyAga, balidAnanA kAryakama dvArA samAja ( saMgaThana ) ghaDatara viveka. (8) jagatanA dharmo, jJAti, susaMsthAo, rASTra vagerene samanvaya karavAnI daSTi. (10) AdhunikavAda, vicAradhArAo temaja sarvakSetranA pravAhanuM adhyayana. (11) pitAnI yogyatA kAryakSamatA temaja zakitane mApavAnI kaLA. A badhA mudAo pramANe sarvAgI ane vyApaka draSTi keLavavAthI sAdhu varga upayogitAne eka bhAga siddha karI zakaze. (2) zuddhi: upayogitAne bIjo bhAga zudhdhi che. emAM sva-AtmA ane vizva AtmA bannenI zuddhine vicAra karavo joIe. svAtma zuddhi mATe nIcenA mudAo vicAravA lAyaka che - (1) sAdhu saMsthA mATe jyAM jyAM kartavya pAlana javAbadArIpAlana ane dharmapAlananuM Ave tyAM pIchehaTha na kare. kadAca thAya te tenuM prAyazcita kare. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #266 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 253 (2) jyAM jyAM potAnA jIvanamAM DhIlAza heya, siddhAMtamAM pIche haTha thatI hoya, maulika niyamomAM khalana thatuM hoya tyAM jAgRtipUrvaka zuddhi kare. (3) jyAM parigraha ke upasarga (ka) sahevAmAM zithilatA ke pIche haTha thatI hoya; prANamoha, pratiSThA moha, ziSya-ziSyA ane anuyAyIne meha, ke parigraha meha naDatA hoya; tyAM pitAne kase ane kaDaka thAya. (4) aMdhavizvAsanuM, yaMtra-taMtra-maMtra, jyotiSa vidyA camakAre ke vikAronA cakakaramAM na paDe. je paDavA mATenA pralobhane AvatA hoya te daDha saMkalpa kare. (5) pitAnA saMpradAyanA maulika niyamo temaja vezabhUSA upara % rahe. koInA kahevAthI saMpradAya, veza ke rUpa na badale. je niyamo daMbhavardhaka, vikAsa dhAtaka, yuga bAhaya, satya ahiMsA bAdhaka hoya temAM saMzodhana parivardhana kare, (6) bhikSAcArI ane pAdavihAranuM kSetra vyApaka banAve jethI sArvatrika UDe saMparka sAdhI zake. (7) tyAM anubaMdha bagaDelA hoya ke tUTelA hoya athavA heya nahIM tyAM sudhAravA, joDavA temaja navo anubaMdha sthApavAne prayatna kare. pramAda jaNAto hoya tyAM paNAtApa ane prAyazcita kare ! (8) sthULa utpAdaka zrama ke vahIvaTI kAryamAM jAte na paDe. (8) pitAnuM AMtanirIkSaNa barAbara karatA rahe. (10) jokhama kheDavAmAM, praznone ukelavAmAM kaMTALe nahIM ane khaMtathI AgaLa dhape. vidhAtmaNaddhi mATe evI ja rIte nIcenA muddAo vicAraNIya che(1) mAnavajIvananA sarvemAM zutinuM satata kArya kare. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #267 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ' ra54 (2) koI paNa kSetra, kaMTALIne ke choDIne na cAle. (3) susaMgaThananA anubaMdha joDavAmAM jyAM jyAM avarodha UbhA thAya, tyAM tyAM tapa-tyAga-samajUtI ane balidAna dvArA joDe. anubaMdha bagaDavAnA kAraNothI dUra rahe ane samAjane dUra rakhAve. temaja anubaMdha bagaDyo hoya tyAM sudhAravAne puruSArtha kare. (4) dharmomAM saMzodhana karavAne puruSArtha kare. (5) sarvamAnya satya tArave temaja sarvamAnya lokahitanA kArya krama goThave ane pAra pADavAnI preraNA Ape. A rIte sarvAgI ane spaSTa daSTi sAthe je zudhdhine khyAla haze te sAdhusaMsthA mATe, lokomAM, zikSitAmAM temaja rASTranetAomAM paNa temanA prati zraddhA pragaTaze. tethI bhAratIya saMskRtine gauravabharyo lAbha samAja, rASTra ane paraMparAe vizvane maLaze. Ama nahIM thAya te bhogavAdI saMskRtinuM jora vadhI jaze. sAmyavAda, mUDIvAda, saramukhatyAravAda agara lazkaravAnuM sAmrAjya jAmaze je sAdhusaMsthAne ja ukheDI nAkhavA prayatna karaze. (3) puSTi : puSTi eTale piSaNuM : "paraspara mAvate cheH paramavAstha" eka bIjAnA parasparanA sadabhAvathI A jagatamAM mANasA paramadhyeyane meLavI zake che. sAdhusaMsthA pratye vizvane e sadbhAva tyAre ja jAgaze ke vRddhi pAmaze, jyAre e vyakita, samAja ane samaSTi pratye AtmIyatAthI vartaze. te samAjane e rIte ghaDaze ke te samAja samaSTi pratye saddabhAva rAkhI zake. A rIte vyaktithI mAMDI, samaSTi sudhInI saddabhAvanI kaDIo goThavaze. tyAre ja puSTi thaze. A puSTimAtra samAja ane vizvanI ja thaze ema nahIM paNa sAdhu-sAdhvInI pitAnI paNa thavAnI che. saMsAramAM sAdhutA phelAvavI e ja sAdhudharma che. samAja ane rASTranA ghaDataramAM saMgaThane dvArA sAdhutA vadhAremAM vadhAre spaze Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #268 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 255 emAM ja sAdhu saMsthAnI upayogitA che. A kArya vyaktigata thavuM saraLa nathI, tyAre saMsthAgata rIte AnubaMdhaka prakriyA ja upayogI thaI zake. puSTi mATe nIcenA muddAo upayogI che - (1) gAmaDAM, nArIjAti temaja pachAtavargane pratiSThA ApavI, ane apAvavI. (2) A traNe varganA loka-saMgaThanane emanI hUMpha maLe; temaja pratiSThA maLe te mATe jokhama kheDIne paNa kArya karavuM joIe. e aMge je kaSTa, pariSahe ke upasarga Ave te sAdhusaMsthAe samabhAve sahevAM joIe. AmAM harijane ke achUtone apanAvavA jatAM sAdhune tiraskAra kadAca samAja kare paNa kharo; bahiSkAra paNa kare, te ye temane pIchehaTha karavAnI jarUra nathI. Aje bhAratanI nArI jAti bahu ja pachAta che. temAM je vAtsalya, sevAbhAva, karUNA, kSamA vagere che, tene vikAsa karavAne avasara maLato nathI. tenuM ghaDatara sAdhvIo dvArA ane brahmacAriNuM baheno dvArA thAya te ahiMsaka samAja racanAnuM moTuM kAma tarata thAya. mAtajAtimAM nitika zakti pragaTa karavA mATe; sAdhuoe emanAthI ataDA rahevAnI jarUra nathI; Aje brahmacaryanAM mUlya surakSita rAkhI, tene sakriya ane samAjavyApI banAvavAnI agatya UbhI thaI che te mATe nArI jAti moTo phALo ApI zake che. puta ane adhikRta suvidita sAdhuo dvArA, sadhI-varga ane brahAyArI bahene ghaDatara maLe te mAtajAtinA aneka gUMcavAtA prazno ukelAya. gAmaDAMonuM te saMgaThana dvArA ghaDatara karavAnuM kAma, bhAre agatyanuM lAge che. ethI sAdhu samAjanI potAnI puSTi-vikAsa sarvAgI thaI zakaze temaja samAjanI paNa puSTi thaze ja. avasara manakaraNa, kSamA vIja pachAta che. temAM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #269 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 256 (3) saMpradAyamAM bhale rahe paNa sAMpradAyikatAthI dUra rahe tema ja saMpradAya mohathI mukata rahe. tenA anvaye bIjA dharma saMpradAyanuM khaMDana karavA karatAM samanvaya ja vadhAre kare. vaTALa-vRttithI tene dUraja rahevuM joIe. (4) sanyAsIomAM vikRtio pesI gaI che, temaNe je vadhAre paDatI chUTa lIdhI che, temAM pheraphAra karavo joIe. beThA ke maThAdhipati banavA karatAM bhikSAcarI ane pAdavihArane apanAvavA joIe jethI UDa janasaMparka vadhaze; ane badhA praznone ukelI zakaze ! emAM paNa ArAmatalabI ghaTADaze ane kalTa-sahiSNutA vadhAraze te emanA upara lokazraddhA vadhaze; temaja temanI sAdAInuM anukaraNa karaze te lAbha ja thaze. - jaina sAdhuoe sanyAsIo sAthe maLIne sahaciMtana, saMhavihAra va. goThavavAM joIe jethI sanyAsIonI ke vaiSNava dharma jevI udAratA jainadharmanA sAdhuvargamAM AvI zake. nahIMtara jaina sAdhusaMsthA ekalI ane ataDI rahIne kAMIpaNa krAMti kArya karI zakaze nahIM. (5) racanAtmaka kAryakare, ke lokasevakone taiyAra karavAnuM; emane pratiSThA ane haMpha ApavAnuM kAma; sAdhusaMsthA mATe paraMparAthI cAlyuM Ave che. Aje te tarapha saheja udAsInatA agara te vikRti AvI che. mATe bannene anubaMdha thavuM jarUrI che. sAdhusaMsthA mATe pratyakSa racanA kAryamAM paDavA mATe amuka maryAdA che ane te kArya lokasevako kare che. eTale e loko temAM nIti-dharmane puTa ApI zake tenuM digdarzana te sAdhu-saMsthAeja karavAnuM che. spaSTa mArganI vicAraNuM bAda e te nakkI thaI gayuM che ke sAdhuo je e kAryamAM paDaze te teo apratibaddha ane nilepa nahIM rahI zake. muzkelIo : ' uparanA mArge javAmAM muzkelIo ane bhItio paNa A pramANe gaNAvI zakAya:-(1) saMpradAya taraphathI bahiSkAra, ane tiraskAra Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #270 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 257 (2) utaravA mATenuM sthAnaka na maLavuM, (3) AhAra paNa na maLavAM, (4) anya jarUra na maLavI, (5) jaina heya te ekalavihArI tarIke vAMchanA, (6) krAMti kare to asahakAra vagerenI takalIpha paNa. A badhI muzkelIo TakavAnI nathI, je sAdhu te sAMpradAyika ke saMkucita samAjanA vartuLathI upara UThIne vyApaka samAjane ane avyakta paDelA baheLA samAjane banI raheze! cAre saMsthA ( saMgaThane) sAthe anubaMdha raheze te tenI vAre ghaDIe cakAsaNI, buddhi ane dRSTinI kasoTI thatI ja raheze. cAritryamAM je te jarApaNa DhIla haze te tene nava vyApaka samAja calAvI leze nahIM. paNa te sAce, ane cAritryavAna banaze ane upara batAvyuM te pramANe daSTi, zuddhi ane puSTi e traNe vAtane lakSamAM rAkhIne cAlaze te muzkelIo TaLaze. A rIte sAdhusaMsthAnI upayogitA deza ane duniyAmAM siddha thaI zakaze. carcA-vicAraNA pachAtavargomAM dharmano puTa lagADe:- zrI puMjAbhAIe AjanI carcAne prAraMbha karatAM kahyuM. "ahIM AvyA bAda sAdhusaMsthAnI upayogitA anivArya lAge che. ekAda sAdhue jyAre hadabahAra kaMIka karyuM tyAre samAja jarUra khaLabhaLA UThe che. bAkI te sAdhu saMsthAne samAje udAratAthI nibhAvI che ane pUjya, bApajI, gurUdeva evA vizeSaNathI navAjI che. paNa Aje je akamayatA vadhI rahI che tenA kAraNe navI peDhInI mahA ghaTI rahI che. sAdhu saMsthAne vyavasthita karavA mATe eka upAya e sUcavI zakAya ke navA sAdhuo para sAdhusaMsthAe cekasa prakAranAM svecchika nitaMba mUkavAM joie aniSTone pratikAra karavAnuM Ave tyAre thAbaDabhANa na karavAM temaja bAMdha cheDa paNa na karavI. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #271 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 28 Ama te sAdhunI Dagale ane pagale jarUra che te sAmAjajika jIvananI zuddhi ane ahiMsA mATe phALe zA mATe na Ape ? khAsa karIne pachAta vargomAM temaNe javuM joIe hamaNuM eka vAgharInAM kisso Ave ke te eka bAIne bhagADIne gayo ane rastAmAM tenAM nAnAM bALakane mArI nAkhyuM ! AvI kraratA dharmabhAvanAnA abhAve Ave che. sudharelA pAse sAdhuo jAya che; paNa je AvA loko pAse jAya to ghaNuM kAma thaI zake che. mAtasamAjanuM kAma che tenI pachavADene Adarza UMce che. AkhI mAtajAti pAse vizvamAM saMskRti reDavAnuM kArya temanI pAsethI levA mATe krAMtipriya sAdhuoe sAdhvIo temaja sAdhikAone ghaDIne kArya karavuM paDaze. bhagavAna mahAvIre te nArIjAtinA uddhAra mATe keTalo moTA abhigraha dhAraNa karelo? to emanA anuyAyIonI vizeSa pharaja che. Aje nArIjAtinI surakSAne prazna jaTila banI gayuM che. eka kAThInA gAmamAM eka senIbahena mahetAjI banI gayelI. paNa te ane tenI mAtAjI trAhitrAhi thaI UThayAM ane chevaTe rAjInAmuM ApIne chUTAM thayAM. ApaNe gaI kAle a. bhA. pariSadanI zAkhAmAM gayA hatA. tyAM bahene kAma karatAM hatAM. temanAmAM saMyamanI bhAvanAne pracAra karavAmAM Ave ane saMyama dvArA saMtati nirodha thaI zake evI vAta samajAvavA mATe ghaNuM prayAsa karavAnA raheze. Ama pachAtavargo, nArIjAti, tathA gAmaDAM vageremAM puSkaLa kAryo pahelAM ja che ane e sau kAmamAM dharmane puTa lagADavo paDaze. ane te kArya sAdhusaMsthA sivAya koI nahIM karI zake. nIDara ane nisarga nirbhara sAdhu: devajIbhAI: savAranA pravacanamAM sAdhu saMsthA mATe bAdhakarUpa cAra kAraNe batAvavAmAM AvyA che --(1) javAbadArInuM sakriya bhAna nahI (2 yugapravAhane khyAla nahIM (3) vyakitavAdI ane ekAMtavAdI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #272 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 250 ekAMgIvRttine laIne sva-para kalyANanA maulika niyame prati upekSA. (4) pravRtti nivRttinA spaSTa mArga aMge bhrAMti. A cAra bAdhaka kAraNe sAdhu saMsthAo dUra karavAM joIe ane nisarga-nirbhara thaine nIDara banIne rahevuM joIe. paNa, daSTi sApha na hovAnA kAraNe paNa nIDaratA AvatI nathI, temaja samAjane bahiSkAra ane tiraskAra paNa AMzika kAraNa rUpa che. paNa e Dara paNa bhrAMtija che. nisarga nirbhara thatAM adhyakata vizALa samAjane sAdhu banI zake che e bhAlanaLa kAMThA prayoga pachI spaSTa thaI gayuM che. have thoDAka vadhu sAdhuo jokhama kheDIne AgaLa AvavA taiyAra thAya ema IcachIe. -para kalyANanI vAta ane AcaraNa e jaina sAdhusaMsthAmAM vadhAre jovAmAM Ave che. paNa temAMthI krAMti karI zake evA keTalAka je koI nIkaLe che te paNa potAnI thoDIka nAmanA ke prasiddhi mATe te mUDIvAdI samAjanA cakkaramAM paDI jAya che. eTale krAMtipriya banavA mATe lAlacamAM na paDAya e paNa jarUrI che. vaza varSathI pU. mahArAjazrI saMtabAlajIe bhAla naLakAMThA prayoga vaDe e sAbita karI ApyuM che ke prajAne krAMtinI bhUkha che. zuddha loka-grAma saMgaThana thAya evI bhUmikA paNa che eTale sAdhuoe bahAra AvIne sakriya spaSTa mAge kArya karavAnuM che. prAraMbhamAM thoDA prahAro thaze paNa ekaMdare to prema, huMpha, ane vAtsalya traNeya vastuo vyApaka samAja taraphathI maLaze. gAMdhIjIe vyApaka dharmane sadgaNone kAma karavAnuM mokaLuM kSetra ApyuM che ane tyArabAda pU. saMtabAlajIe bhAvanaLakAMThA prayoganA anvaye sAdhu sAdhvIoe zuM karavuM joIe e bAbatanI saraLatA karI che. temaNe jaina dharma e vizva dharma che e bAbata jIvaMta rIte karI batAvyuM che. temaNe jAgRta rahI prahAro sAme TakI rahIne pitAnuM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #273 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ra60 temaja prayoganuM teja vadhAryuM che. alabata sAdhu-saMsthAnA anya sabhyone e zuM che tene Akhe khyAla nathI; eTale prAraMbhamAM anubaMdha vicAradhArA pramANe kArya karavAnI ghaDa jarA moDethI besaze paNa nIDara banI nisarga-nirbhara thaIne je sAdhusaMsthAnA sabhyo AgaLa Avaze te teo jarUra evuM kArya karI batAvaze je temanI upayogitA siddha karI zakaze. gharmakAMtinA kAryamAM avarodharUpa na bane! pU. daMDI svAmIe kahyuM: "atyAre sAdhusaMsthAmAM takavAdI sAdhue ghaNuM ghUsI gayA che. eTale sva-para kalyANa karanArAnI sAthe svArtha sAdhanArA paNa ghaNuM che. tethI sAdhu kAMte svAthI ke svAdu vadhAre najare caDe che. keTalAka to jhaghaDe karIne paNa bhAla malIda sAmethI bhAgIne khAya che. keTalAka khuzAmata paNa kare che. keTalAka mAgatA nathI 5NuM maLe tyAre vadhAre laI saMgharI rAkhe che. TUMkamAM Aje prANa pratiSThA ane parigrahane homanArA ochA che bAkI te karamAM mALA ane mAthe gopIcaMdana ghasIne nIkaLanArA ghaNuM che. AvI nirAzAbharI dazAmAM ane aMdhakAramaya dizAmAM, A zibira pachI ApaNane pUrI khAtarI thaI che ke have sAdhu-sAdhvIo samayane oLakhIne jAgyAM che ane pagalAM mAMDavA Atura che, mAtra temane thoDIka huMpha joIe. Aje ApaNe eka sAthe cAlI samAjanA sthiti cUsta AgevAnone eTaluM ja vinavavA mAgIe chIe ke Apa jAte cAlI na zako te nabaLAine ekarAra karI, bhale jyAM che, tyAM aTakI jAva paNa A bhagIratha dharmakAMtinAM kAryomAM avarodharUpa te na ja bane naja bane !" Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #274 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAdhuonuM ekIkaraNa: zrI. pUjAbhAI " Aje jema rASTra ekIkaraNa samiti nImAI che. tema jagata bharanA sAdhuonuM ekIkaraNa thAya tevA prayAsanI vadhAre agatya che. sAdhu-sAdhvI zibira yojIne e bI vavAI gayAM che, vizvavAtsalya prAyogika saMghe A kAma keTaluM mahatvanuM upADayuM che tenI ajoDatA bhaviSyamAM siddha thaI zakaze. have tvarita gatie vizvanA prazno jhaDapI levAnA che. samAja upara jemane mATe prabhAva che temaNe dezanA cAra pAMca vibhAga pADI, te rIte dezabharane pravAsa kheDIne badhAM baLone bhegAM karavAM joIe. emanI salAha sUcanA pramANe, badhAM naitika temaja AdhyAtmika baLane cAlavAM tarapara thavuM joIe. sAdhu sAdhvIone ema thatuM haze ke pitAnA vADAmAMthI bahAra nIkaLIne AvatA zuM thaze? lakSmaNane paMcavaTIne prasaMga che. te vicAre cheH "ayodhyAvAsI ema vicAratA haze ke ame vanavAsI banIne kevAM kevAM duHkha bhogavatAM hazuM? paNa ahIM te kudaratanA AgaNAmAM phaLaphalonI madhuratA temaja RSionA satsaMgane apUrva AnaMda sAMpaDyo che. tema anubaMdha vicAradhArA apanAvanArane kazuM savAnuM nathI. deza mUkI paradeza kheDanAra kamAya tema tenuM mUlya ane upayogitA vadhatAM emane ane samAjane baMnene AnaMda maLavAne che. Aje sAdhusAdhvIo kAMte pUjavAnuM ke manoraMjaka zravaNanuM sAdhana banI gayAM che. keTalAMka sAdhuo to sAhitya ke zAstra saMkalanana kAryamAM paDayA che. paNa mArA mate te je bIjA na karI zake evAM kAryamAM temaNe paDavuM joIe, je loko camatkAra ke DaranA kAraNe pUjAtA temaNe dalAI lAmA ane lAmAone aMjAma dhyAnamAM levuM joIe. Aje jagata AgaLa aNu-prayogo baMdha karavAne mATe prazna che. sAdhu saMsthA ekatrita thaIne ene upADI le to ! sarvadharma samanvayanI vyAsa pITha Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #275 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upara UbhA rahI sAmudAyika ahiMsAnA prayoga tarapha saMgaThitarUpe lokone vALavAnuM kArya sAdhusaMsthAe karavAnuM che te aMge A zibira preraka bane eja agatyanuM che. jagatanA sAdhuo mATenA kAryakrama : zrI dulerAya mATaliyA : "mArA namra mate duniyAbharanA sAdhuone vicAra karIe to nIcenA cAra kAryakramo yejI zakAya :(1) kramabaddha ane AyojanapUrvaka balidAna ApavAM e judI vAta che ane AvezathI homAI javuM e judI vAta che. kevaLa jaina, hiMdu ke bauddhomAM nahIM paNa khristIo ane musalamAnamAM paNa purohita, sAMI tathA anya brahmacArI brahmacAriNIo che. te saumAM hemAvAnI tAkAta che. upavAsane abhyAsa paNa lagabhaga badhAne eka yA bIjI rIte heya che. eTale tapa-tyAga dvArA eka bAju yuddha niSedha mATe tathA bIjI bAju anyAya pIDitone nyAya ApavA tapa zakitathI hemAI jAya te sAdhusaMsthA pratyenA ahobhAvI AdaranA kAraNe samAja jAgI UThaze; zubhecchaka tarve jera karIne ekAgra thaze ane emanI udAsInatA ke ALasamAM navI saMvedanA jAgaze. sApa kAMcaLI taje tema sAdhusaMsthA dhAre te tapa-tyAga vaDe sahelAIthI deha tajI zake tema che. (2) sAdhusaMsthA bIjuM mahatvanuM e kAma karI zake ke samAjamAM samajaNa, ane sevAbhAvI ghaNA zrImaMta bAI-bahene che. temanI sevAo laIne aneka saMsthAo dvArA janatAne rAhata apAvI zake. temaja sukhazAMti ApanArI koI vyavasthita kAryavAhI jI zake. (3) trIjuM kAma sAdhusaMsthA e karI zake ke rUkAvaTa karatI saMsthAne apratiSThita karI zake tathA saMskRtinuM sAtatya jALavIne rUDhicustatAthI saMsthAone ugArI zake. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #276 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 263 (4) te judAM judAM mUlyonuM samanvaya kare; saMskRtinuM samanvaya kare. alaga alaga daSTibiMduonA kAraNe samAja vera-vikhera thAya che, tene badale sAcI ekatAne pAye rokanArUM saMzodhana karIne sAhitya ApI zake. Ama judA judA sAdhuonuM pratinidhitva Ave; te pU. mahArAjazrInI kalpanA che te mujaba vizvavatsala saMgha (sAdhuonI saMsthA)nuM nirmANa anAyAse thaI jAya. AthI (1) te pradhAna jaina sAdhu varga, (2) sevApradhAna khristI ane rAmakRSNa mizanano sAdhuvarga, (3) vaiSNava, IslAmI va.mAMthI je gRhasthAzramI sAdhuvarga chatAM saMzodhaka banI zake te vage. ane (4) jJAnagI; Ama bhinna bhinna kSetre rahevA chatAM ekasutrAtmApaNuM ane bhAvanAtmaka ekatA thatAM sAdhusaMsthA adabhUta kAryakAriNI nIvaDaze. mULa pAyo majabUta hoya ane kAryakrama pitApitAnI maryAdAmAM rahIne vividha thatA hoya (1) upAsanA svAtaMtrya, (2) gyane prayoga svAtaMtrya, (3) ane temanI zaktine suMdara upaga e traNe vAto AthI thaIne rahe. pUrNa saphaLatA kyAre? zrI. baLavaMtabhAI: "mane te A zibira thayA pachI ghaNuM spaSTa darzana thaI gayuM che. Aje kogresa, 5. javAharalAla jevI vyakitao, bhAratanAM ane vizvanAM ahiMsaka baLanAM anusaMdhAno vagere, samagra zakitane anubaMdha joIze. kevaLa balidAnathI nahIM cAle paNa pharI pharIne mukhya traNa vAta saMgaThanonuM nirmANa (2) sAmudAyika ahiMsAnA prayoga, (3) sarvadharma-samanvayanI vyAsapITha haze te ja pUrNa saphaLatA maLaze. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #277 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ra64 anivAya upayamitA siddha thaze : " zrI. suMdaralAla : jema rAvaNa sAdhunA veze ghUsI gayo hato, tema sAdhunA lebAzamAM evAM to piThAM hoya te badhAnuM nirAkaraNa karavAnuM raheze. AdhyAtmika aMkUzanI sAthe e naitika aMkuza paNa joIze te A banI zakaze. racanAtmaka kAryakare, je krAMtipriya sAdhusaMtanA mArgadarzana taLe lokasaMgaThane kare ane koMgresa sAthe e saMgaThano rAjakIya rIte joDAya to ja, A kAma banI zake temaja rAjya upara aMkuza AvI zake. sAdhusaMsthAnI anivArya upayogitA A rIte siddha thai zakaze. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #278 -------------------------------------------------------------------------- ________________ DI thazoTa bhAvanaga2 , che dha ' Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com