Shubh Sangraha Part 03

Author(s): Bhikshu Akhandanand
Publisher: Sastu Sahityavardhak Karyalay

Page 348

(૩૩૨
શુભસંગ્રહ-ભાગ ત્રીજો બાત કે માનને મેં હી હૈ. નિમૂલ બાત કા પ્રચાર કિસી આદર્શ પુરુષ કે જીવન કે સાથ કરના ઉસકે આદર્શ કે નષ્ટ કરના હૈ. યહી કારણ હૈ કિ આદર્શ પુરુ શ્રીરામચંદ્રજી કે ચરિત્ર કા અપમાન કર ભાઈ ભાઈ કે પ્રાણુ કા ગ્રાહક બન બઠતા હૈ, પુત્ર પિતા કે રક્ત કો પ્યાસા રહતા હૈ, માતા ઔર પુત્ર મેં નૈસર્ગિક પ્રેમ કા અભાવ પાયા જાતા હૈ, રાજા અને ઉત્તરદાયિત્વ કે નહીં પહચાનતા, પ્રજા અત્યાચારી રાજ્ય સે પીડિત હોતી રહતી હૈ, સમાજ મેં અધર્મ ઔર પાખંડ કા પ્રચાર જોર પકડતા જાતા હૈ ઔર હિન્દુ સમાજ અપને આર્યગૌરવ કે બે કર અપમાનિત હો રહા હૈ. સમાજ કા પુનરુદ્ધાર પાખંડ કે ત્યાગ ઔર સત્ય કે ગ્રહણ મેં હૈ, સમાજ કે લોગે કા જીવન શુદ્ધ હોના આદર્શ પુરુષ કે જીવન કી સચ્ચી ઘટનાઓ કે અનુસરણ સે -સંભવ હૈ ઔર સમાજ કી સુખ-શાંતિ આપ્ત પુરુષ કે અપમાન કે દૂર કરને મેં હૈ.
(“હિંદપંચ”ના “રામાંકમાં લેખક:-પાંડેય રામાવતાર શર્મા બી. એ.)
૧૫ –ભગવાન રામચંદ્ર
ભગવાન રામચંદ્રજી ક મર્યાદા--પુરુષોત્તમ કહા હૈ. ઉનકે પવિત્ર નામ કી સુરસરિતા ને સારે મનુષ્યજીવન કે પવિત્ર કર દિયા હૈ. ભગવાન ને નરરૂપ ધારણ કર ઉસ શરીર કી દૈવી સંભાવના કો પ્રકાશિત કર ઉસકે દેવ-દુર્લભ બને દિયા. આઈયે, આજ ઉનકે જન્મ કી પુક્યતિથિ મેં ઉનકે જીવન પર ક્ષણિક દૃષ્ટિપાત કર ઉનકા જન્મ–મહોત્સવ મનાયે ઔર ઉસસે ઉપદેશ ગ્રહણ કર અપને જીવન કો સફલ બનાયેં. શ્રીરામચંદ્રજી કર્તવ્ય-પરાયણ તો થે હી, કિંતુ ઉન્હોંને કષ્ટમય જીવન વ્યતીત કર કે સંસાર કો દુઃખ કા મહત્ત્વ બતલાયા. શ્રીરામ ને અપને ઉપદેશ મેં નર–તન કી મહિમા ગા કર બતલાયા હૈ, કિ ઉસકા ઉદ્દેશ વિષય-ભેાગ નહી હૈ. દેખિયે -
બડે ભાગ માનુષ તન પાવા, સુર-દુલભ સબ ગ્રંથ હી ગાવા સાધન-ધામ મોક્ષ કર દ્વારા, પાઈન જિહિ પરલોક સંવારા,
યહિ તન કર ફલ વિષય ન ભાઈ, સ્વર્ગહુ સ્વ૫ અંત દુ:ખદાઇ; નર-તન ગાય વિષય મન દહીં, પલટિ સુધા તે શઠ વિષ લેહીં.
તાહિ કબહુ ભલ કહે ન કેઈ, ગુજ ગë પરિસ મનિ સેઈ શ્રી રામચંદ્રજીને ઇસ ઉપદેશ કો અપને જીવન મેં ચરિતાર્થ કર સંસાર કે બતલા દિયા, કિ માનવ-શરીર સે ક્યા-ક્યા હો સકતા હૈ. પહલી બાર હમ ઉનકી વિનયશીલતા કા પરિચય પરશુરામ-સંવાદ મેં પાતે હૈં. ધનુષ કે તાડને કા દુર્લભ કાર્યો કર કે ભી પરશુર સંમુખ વિનય કા વ્યવહાર, અપની શકિત મેં વિશ્વાસ રખતે ઔર પરશુરામજી કી દર્પોતિ સુનતે હુએ જિન શબ્દો દ્વારા કરતે હૈં વે ઉનકી વિનયશીલતા કા પૂરા પરિચય દેતે હૈ, ઔર યહ વિનયશીલતા દેખકર હમેં શ્રદ્ધા સે નતમસ્તક હે જાના પડતા હૈ. તે કહતે હૈ--
" “નાથ શંભુ-ધનુભંજન હારા, હુઈ હૈ કેઉ ઈક દાસ તિહારો.” ઔર–
રામ રમાપતિ કર ધનુ લેહ, ખંચહુ ચાપ મિટે સંદેડૂ કકર અપની શક્તિ કા પરિચય દેતે હૈ. ઈતની શક્તિ રખતે હુએ ભી વિનય કરતે રહે. શક્તિ રખતે હુએ ક્ષમા કરને મેં મહત્ત્વ હૈ. ઐસા દુષ્કર કાર્ય કર વિવાહ કિયા, અયોધ્યા આવે, રાજ-તિલક કા સમય આયા, સારી પ્રજા ઔર મંત્રીવર્ગ ઉનકે અનુકૂલ ઔર અનુરાગી થા. રાજ્ય કે લિયે ઉનકા સ્વાભાવિક અધિકાર થા. સ્વયં મહારાજ દશરથ કી ઓર સે પ્રસ્તાવ થા. ઐસી દશા મેં બનવાસ કે આદેશ કે સરપર રખ, અપની ઉદારતા–ધીરતા કા પરિચય દિયા.