Shubh Sangraha Part 03

Author(s): Bhikshu Akhandanand
Publisher: Sastu Sahityavardhak Karyalay

Page 365

ઈશ-વિનય નિષાદપતિ સે મિલકર ભરત કે જે પ્રસન્નતા હુઈ, ઉસકા વર્ણન તો લેખિની નહીં કર સકતી. નિષાદ કે સાથ લે કર ભરતજી ઉન-ઉન ઠાં કે ભકિત ઔર પ્રેમ કે સાથ દેખતે થે, જહાં ભગવાન રામચંદ્રને નિવાસ કિયા થા, વિશ્રામ લિયા થા, સ્નાન કિયા થા ઔર શયન કિયા થા, ઉન-ઉન સ્થાનોં કી રેણુકા કે અપને મસ્તકપર ચઢાકર ભરતજી અપને ભૂરિ ભાગ્ય, કી સરાહના કરતે થે. ઇસ પ્રકાર ઉન પવિત્ર સ્થાને કા દર્શન કરતે હુએ ભરતજી ચિત્રકૂટ પર્વતપર પહુંચે, જહાં ભગવાન રામચંદ્ર ને વિશ્રામ લિયા થા, ઔર વહાં પહુંચ કર–
“પાહિ નાથ કહી પાહિ ગોસાઈ, ભૂતલ પરે લકુટ કી નઇ.” ભરતજી કો ઈસ પ્રકાર સાષ્ટાંગ પૃથ્વી પર પડે દેખકર ભગવાન રામચંદ્રજી પ્રેમ-વિવલ હેકર ઉઠે ઔર– “બરબસ લિયે ઉઠાઈ ઉર, લાયે કૃપાનિધાન; ભરત-રામ કીમિલન લખિ, બિસરે સબહીં અપાન.”
અવસર પા કર ભરતજીને અપને આગમન કા કારણ સુનાયા. હર તરહ કી આ મિત્રતા કી, હઠ કિયા; પર ભગવાન રામચંદ્ર કિસીબી પ્રકાર લૌટ જાને કે લિયે તૈયાર નહીં થે. ભરતજી ભી. યહ નિશ્ચય કર કે બેઠે થે, કિ રામચંદ્ર કે હોતે મેં રાજગાદી પર નહીં બેઠે સક્તા. રાજા તો રામચંદ્ર હૈ, . મેં તો કેવલ ઉનકા સેવક-માત્ર ૬. સમસ્યા બડી હી વિકટ થી. સબ લેગ કઠિનાઈ મેં પડ ગયે.
સમઝ મેં નહીં આતા થા, કિ ક્યા કિયા જાયે. બડી શોચ-સમઝ કે બાદ એક યુક્તિ નિકાલી ગયી ઔર બડે હી કઠિન ધર્મ-સંકટ મેં પડ કર ભરતજીને ઉસે સ્વીકાર કિયા. રામચંદ્રજી કી ચરણપાદુકા કો રાજા સિંહાસન પર રખ દિયા. ભરત બતૌર મેનેજર કે રાજ કરને લગે. ઉસી , વેષ મેં જિસમેં રામચંદ્રજી કે ૧૪ વર્ષપર્યંત જંગલ મેં રહા થા, વે ભી રાજધાની અને યોધ્યા કે છેડકર નંદિગ્રામ મેં પર્ણકુટી બનવાકર રહને લગે, ઔર દિન-રાત યહી ચિંતા કરતે. થે, કિ કબ અવધિ બાતે ઔર કબ ભગવાન રામચંદ્ર અવધ લૌટે ઔર ઉનકે ચરણ કે દર્શન હે.
યહ અતુલનીય ભકિત, યહ અગાધ પ્રેમ, યહ પ્રગાઢ શ્રદ્ધા ઔર ઇસ પ્રકાર કે શુદ્ધ ભાવ ભરતજી કે સર્વથા યોગ્ય છે. યહી કારણ થા, કિ ભગવાન રામચંદ્રજી ભરત કે ભા કી સદા. સરાહના કિયા કરતે થે ઔર ઉન્હેં અનન્યતમ પ્રિય સમઝતે થે.
(“હિંદુપંચ”ના “રામાંક'માં લેખક–શ્રી છબીનાથ પાંડેય બી. એ.)
૧૬૨–ઈશ-વિનય
દયાનિધિ! કલેશ હરે હમસે, બિનતિ કરત બહુત દિન બીતે, અબ ન વિલંબ કરે. દયા સરવસ બંચિત હમ દીનનકે, ગુન ચિત ન ધરે; જન આરત-હર નામ તુમ્હારે, સોઈ વિરદ સરો. દયા બંધુ-ભાવ ભરી સકલ હૃદય મેં, મેટે સબ ઝગર; માતૃ-ભૂમિ-ઉદ્ધાર માર્ગ કે, બાધા–વિધ્ર હરો. દયા, સ્વાવલમ્બ કી વેણુ બજાકર, જીવન-શક્તિ ભરે; પ્રેમ બઢે શુચિ નિજ ભાષા મેં, નિતપ્રતિ હે ગહર. દયા
(“હિંદૂપંચ”ના “રામાંકમાં લેખક શ્રી કામદહરિ શ્રીવાસ્તવ)