Shubh Sangraha Part 03

Author(s): Bhikshu Akhandanand
Publisher: Sastu Sahityavardhak Karyalay

Page 367

શ્રીરામ કે આદર્શ ચરિત્ર
૩૫
કિછ નેહ હોતા હે. કયા હમારે અપશબ્દ કે કારણ આપ એકદમ હી નિર્દયી હો ગયે ? નિઃસંદેહ હમ બડે અપરાધી હૈ. જબતક હમ લોગ આપકી આજ્ઞા કે અનુસાર નહીં ચલેંગે, તબતક હમ લોગ સચ્ચે ભક્ત કહલાને કે અધિકારી નહીં હૈ.
અતઃ ઇસ રામનવમી કે શુભ અવસર હમ સભી હિંદૂ કે રામાયણ કા પઠન-પાઠન પ્રારંભ કર, ઉસકે આદેશ કે કાર્ય-રૂપ મેં પરિણત કર દેના ચાહિયે ! ઈસકે બિના હમ લોગોં કી કલ્યાણ નહીં !
(“હિંદૂપંચ”ના “શમાંકમાં લેખક શ્રી ચંચલપ્રસાદ સિંહ)
૧૬૪-શ્રીરામ કા આદર્શ ચરિત્ર
ભગવાન જગન્ન
“ “અખિલેશ કા અવધેશ-ગૃહ મેં, આજ હી અવતાર હૈ;
જિસસે હમારે હર્ષ કા નહીં, આજ પારાવાર હૈ.” ભક્ત-ભયહારી ભગવાન શ્રીરામચંદ્રજી ને આજ હી કે દિન ઈસ મૃત્યુલોક મેં યશસ્વી મહારાજ દશરથ કે મહલે મેં અવતાર લિયા થા. અતઃ આજ કા દિન મર્યાદાપુરુષોત્તમ કી સ્મૃતિ એ અત્યંત પવિત્ર પર્વ માના ગયા હૈ. ભગવાન કે અવતાર લેને કે અનેક કારણ હૈ. રામાવતાર કે વિષય મેં તે ઉનકે અનન્ય ભક્ત ગુસાંઈજી ને કહા હી હૈ –
“વિપ્ર ધેનુ સુર સંતતિ, લિન્હ મનુજ અવતાર;
નિજ ઇરછા નિર્મિત તન, માયા ગુણ ગોપાર.” ભગવાન જગન્નાથ કી માયા કા જાન લેના તો અપની શક્તિ કે બાહર હૈ: વે તો સ્વય અપની ઈચ્છાનુસાર દેવ, ઋષિ, ગૌ ઔર બ્રાહ્મણે કે હિત કે લિયે પ્રકટ હેતે હૈ, લેકિન કબ? “यदा यदा हि धर्मस्य ग्लानिर्भवति भारत । अभ्युत्थानमधर्मस्य तदात्मानं सृजाम्यहम् ॥" .
અર્થાત જબ-જબ પૃથ્વી પર ધર્મ કા લોપ હે કર અનીતિ-કારી દુષ્ટો કા પ્રાબલ્ય હો જાતા હૈ, તબ−તબ પ્રજા કે અત્યંત દુઃખી હૃદય સે સચ્ચી પુકાર મચાને પર ભગવાન અવતાર લેતા હૈ ઔર કરતે ક્યા હૈ?
“परित्राणाय साधूनां विनाशाय च दुष्कृताम्" અર્થાત “અસુર મારિ ધાપહિં સુરહિં, રાખહિં નિજ શ્રતિ વે;
- જગ વિસ્તારહિં વિષદ યશ, રામજન્મ કરિ હેત.” ભગવાન શ્રીરામચંદ્ર ને અવતાર લે કર જે મર્યાદા સ્થાપિત કી હૈ, વહ અબ તક સબક માન્ય હૈ, ઔર આગે ભી પ્રજા જબ તક ઉનકી મર્યાદા કે અનુસાર ચલતી રહેગી, ઉસે કિસી પ્રકાર કે કષ્ટ કા સામના નહીં કરના પડેગા. - રામ-
રાજ્ય મેં કિસીકો કિસી પ્રકાર કા કષ્ટ નહીં થા. રામ સરીખા રાજા અબ તક દસર નહીં હુઆ. ઉનકે શાસન કા હી પ્રભાવ થા, કિ લોગ અપને આપ હી કહતે થે –
“વર્ણાશ્રમ નિજ નિજ ધરમ, નિરત વેદ-પથ લોગ;
ચલહિં સદા પાવહિં સુખહિં, નહીં ભય-શેક ન રોગ.” રામચંદ્રજી ને સદૈવ પ્રજા કે હિતે કા પૂરા ધ્યાન રખા હૈ. સાધુ બ્રાહ્મણ કે તે વે જીવનપ્રાણ છે. વનવાસ મેં એક દિન સીતાજી ને કહા થા, કિ ભગવન્! અપના કુછ ભી નુકસાન ન કરનેવાલે ઇન રાક્ષસે કે મારકર આપ કર્યો પાપ સંગ્રહ કરતે હૈં? તબ ઉનકે ઉત્તર દેતે હુએ શ્રી રામચંદ્રજી ને યહાંતક કહ દિયા કિ–
મુનિનામયથાર્ત-સત્યમ દિ એ સરા
अप्यहं जीवितं जह्यां त्वां वा सीते स लक्ष्मणाम्॥ અર્થાત “હે સીતે! મેં તુહે લક્ષ્મણ કે ઔર અપને પ્રાણે કે ભી છોડ સકતા હું, લેકિન કી હુઇ પ્રતિજ્ઞા કે નહીં કેડ સકતા.”