________________
૩૯૦
શુભસંગ્રહ-ભાગ ત્રીજો ૧૭૭–પલંડ કી વીર માતાએ
કૈસર વિલિયમ દ્વિતીય ને ૧૮૯૪ ઈ. મેં એક વસ્તૃતા દેતે હુએ કહા થા કિ યદિ પિલેડી લોગ બિલકુલ જર્મન બને જાય તે ફિર ઉનકી રક્ષા કી જાયગી. ઈસકે બાદ જર્મન સરકાર ને ભિંડી મદ્રસે મેં જર્મન ભાષા કી શિક્ષા જબરમાં શરૂ કરી દી. ૧૯૦૨ ઈ મેં કેસર વિલિયમ ને એક વ્યાખ્યાન દેતે હુએ સારે જર્મન કે યહ સલાહ દી કિ વે પલંગડી જાતીયતા કે મિટાને કે લિયે ભસક ઉદ્યોગ કરે. ઇસ તરહ જર્મન સરકાર ઈન દુઃખિ પર ન કેવલ અત્યાચાર હી કરતી થી બકિ ઉનકા નામ-નિશાન તક મિટા ડાલને કે લિયે તત્પર થી.
પિલંડી બચ્ચે કે જર્મન જાતીયતા કે રંગ મેં રંગને કે લિયે પલંડ કી પાઠશાલા મેં સારે વિષય જર્મન ભાષા મેં પઢાયે જાને લગે. કેવલ ધાર્મિક શિક્ષા પલંકી ભાષા મેં દેને કી આજ્ઞા થી; પરંતુ ૧૯૦૧ ઈ. મેં યહ રિયાત ભી દૂર કર દી ગઈ ઔર પિલંડી બચ્ચાં કે જર્મન ભાષા મેં પ્રાર્થના પદને ઔર ભજન ગાને પર લાચાર કિયા ગયા. યે બચ્ચે ઘર મેં તો અપની માતૃભાષા બોલતે છે, પરંતુ મદ મેં-પાઠશાલા મેં બોર્ડ પર વિદ્યાથી સે યહ પ્રતિજ્ઞા કરાતે થે કિ “આજ હમ એક-દસરે સે કેવલ જર્મન ભાષા બોલેગે. જે ઐસા ન કરે ઉસે દેહ મિલના ચાહીએ.” ઇસ પ્રકાર ઇન નન્હીં આત્માઓ પર અત્યાચાર કિયા જાતા થા.
એક વારહ બરસ કે લડકે ને અપને ઘર મેં કુછ દૂસરે લડકાં કે પલંકી ભાષા પાઈ. ઉસકે પિતા પર મુકદ્દમા ચલાયા ગયા, કાંકિ ઉસ લડકે ને અપને ઘર મેં એક પાઠશાલા જારી કરને કા પા૫ કિયા થા. બેચારે પિતા કે જર્માના અદા કરના પડા. એક સ્ત્રી કે ડેઢ સાલ કી કેદ કા દંડ દિયા ગયા, કોંકિ ઉસને બેટન કે મામલે મેં શાસકે કા વિરોધ કિયા થા, પરંતુ વહ ભાગ કર શહર કંગ ચાલી ગઈ. યહ શહર જમન ઈલાકે સે બાહર થા, યહ મહિલા જયાં મેં કિસી ને કિસી તરહ અપને ગરીબી કે દિન બિતાતી રહી.
જમની કે પ્રધાન મંત્રી ને ઈન શબ્દોં મેં અપની રાજનીતિ કે પ્રકટ કિયા-જમની કા રાય એક જર્મન સંસ્થા હૈ ઔર હમારા કર્તવ્ય હૈ, કિ ઇસ રાજ્ય કે પ્રત્યેક ભાગ મેં એક માત્ર જર્મન ભાષા કા પ્રચાર કરે; હમ દૂસરી ભાષાઓ કા સંરક્ષણ નહીં કરેંગે. ઉનકે જર્મન જામાં પહિનાને કી કોશિશ કી ગઈ. અંતતઃ ઇસ બાતપર પલંકી જાતિ ને સત્યાગ્રહ આરંભ કર દિયા. વિદ્યાર્થિઓ ને જર્મન ભાષા મેં પ્રાર્થના કરને સે ઇનકાર કિયા; ઔર પ્રોં કા ઉત્તર દેને કી જગહ ચુપ્પી સાધ લી. એક લાખ બચે ઈસ સત્યાગ્રહ કે આન્ટાલન મેં શરીક થે. જર્મન સરકારને ન બચ્ચાં કે દંડ દિયા, ઉનકે બેત લગવાયે, વિશેષતઃ શહર બેટન મેં ઇસ સંબંધ મેં બડા અત્યાચાર કિયા ગયા. વહાં બચ્ચે કે અસભ્યોચિત દંડ દિયે ગયે; પરંતુ ઉનકી માતાએ મદ્રસે મેં ઘસ આઈ ઔર અપને લાલ કી રક્ષા કરને લગી'. ઈન સ્ત્રિયો કે ભી પુલિસ ને ગિરફતાર કર લિયા ઔર ઉનકે જેલ કા દંડ દિયા ગયા. કુછ સ્ત્રિયોં કે હાઈ સાલ કી કડી કેદ કા હુકમ સુનાયા ગયા. જર્મની કે પ્રધાન મંત્રી ખ્યાલ ને રાજસભા મેં કહ દિયા કિ બ્રેટન કી ઘટનાઓ સે હમારે શાસન કે નામ પર કોઈ ધબ્બા નહીં લગા હૈ. ખૂબ ! જે આખાં કે અંધે છે ઉન્હેં ધબા કાં કર દિખાઈ દે સકતા થા !
(“સત્યવાદી”માંના શ્રીયુત હરદયાલજીના એક લેખનો સાર)
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
www.umaragyanbhandar.com
