________________
૪૦૨
શુભસંગ્રહ-ભાગ ત્રીજો હે પુત્ર! આપને પ્રિય મિત્ર કે સ્નેહ કા નિભાને કે લિયે તુમ રામ કે સાથ બન જાઓ. ઈસ બાત મેં દેર મત કરો. રામ કે પિતાતુલ્ય સમઝ, સીતા કે માતા સમઝો, જંગલ કે અયોધ્યા સમઝ, આનંદપૂર્વક રામ કે સાથ બન જાઓ. આજ કિતની માતાએ હું જે નિષ્કામ ભાવ સે અપને પુત્ર કે ધર્મ કે લિયે ભેજ સકતી હૈ ? સૌતેલી (ઓરમાન) માતાઓ તથા સૌતેલે ભાઈઓ કે લિયે કૌશલ્યા, સુમિત્રા, રામ ઔર લમણ કે ઉદાહરણ અનુકરણીય હૈ.
(“સત્યવાદી” ના આશ્વિન ૧૯૮૨ ના અંકમાંથી)
૧૯૦–અમેરિકા કે કિસને
જા?
મેકિસકે મધ્ય અમેરિકા ઔર યુકેટન પ્રાંત આજકલ જે અનુસંધાન હૈ રહે હૈં ઉનસે યહ પક્કા વિશ્વાસ હો રહા હૈ કિ કોલંબસ કે અમેરિકા કે ટૂંઢને કે કમ સે કમ એક હજાર વર્ષ પહલે એશિયાવાસિયે કે ઉસકા પતા લગ ગયા થા. વહાં ઐસે શિલાલેખ આદિ મિલે હૈ જિનસે પતા લગતા હૈ કિ કાબુલનિવાસી બૌદ્ધ ધર્મ કે પ્રચારક હુશેન આજ દિન કે યૂરાહલ
ઔર એક્વેટિયન દ્વીપસમૂહે કે માર્ગ સે હેતે હુએ અપને બૌદ્ધ ધર્મ પ્રચારક દલ કે સાથ પહુંચે થે. વૈસે ધૂરાઈલ ઔર એલૂટિયન હિંપવાલોં કા ઉત્તર અમેરિકા સે હી બરાબર સંબંધ થા. ઈ-હીં લોગોં સે બૌદ્ધોં કે અમેરિકા પ્રદેશ કી ખબર મિલતી થી. મૈકિસકો તથા અન્ય
સ્થાન મેં એસે શિલાલેખ તથા પ્રાચીન સમય કે ઐતિહાસિક લેખ મિલે હૈ. ઈનહીંસે સંબંધ રખનેવાલે બહુત સી ઐતિહાસિક કિંવદંતિથૈ ઔર કહાનિયાં પ્રચલિત હૈ, જિનમેં ચીન સે છે, હજાર મીલ પૂર્વ કી તફે મહોદધિ કે ઉપાર મહાદેશ કે હોને કી બાત હૈ ઔર યહ મહાદેશ
અમેરિકા હી હો સકતા હૈ. ઉસ જમાને કે ચીની લોગ ઉસ મહાદેશ કે ફઅંગ કહા કરતે થે. હુશેન ને ચીન કે સમ્રાટ યુંગન કે સમય મેં ૪૯૯ ઇ. મેં મેકિસકો કી યાત્રા કી થી. વે સન ૫૦૩ મે મકિસક સે કઈ પ્રકાર કે આઈને, કપડે, સૂત, લે કર ચીન લૌટે. હુશેન ને અપની રિપોર્ટ મેં લિખા હૈ કિ કાબૂલ કે ચાર બૌદ્ધ ભિક્ષુઓ ને સન ૪૩૫ ઈ મેં હી ઇસ નયે મહાદેશ કા પતા લગાકર બોદ્ધ ધમ કી પુસ્તકો, સિદ્ધાંતે ઔર ભૂત યો કો પ્રચાર કિયા તથા વહા કે લાગી કો સુધારા થા. ઉનકે લેખ સે પતા ચલતા હૈ કિ ઉન દિને અમેરિકા કે દેશ મેં તાંબા બહુત થા; પર લોહા ન થા. સોનું-ચાંદી કા કોઈ મૂલ્ય નહીં થા. શહર, કિલે આદિ નહીં થે. ' મેકિસકે હુશેન કે જાને કે પ્રમાણ મૌજૂદ હૈ વહાં યહ કિંવદંતિ પ્રચલિત હૈ કિ “એક તરંગ કા ઢીઢા વસ્ત્ર ઔર ચટ્ટરધારી અસાધારણ વ્યક્તિ આયા, જિસને લાગે કે બુરાઈ સે બચને ઔર શાંત ધાર્મિક જીવન બિતાને કો કહા, ઉસે બડી યંત્રણાયે દી ગયી. જબ યંત્રણાર્થે અસહ્ય હો ગયી તો વહ એકાએક ગાયબ હો ગયા. પીછે ઉસકે પદચિન્હ એક ચટ્ટાન મેં (જે દક્ષિણ કેલિફોર્નિયા કે ભગલેને સ્થાન કે પાસ હૈ, વહાં ઉસકી મૂર્તિ સ્થાપિત કી ગયી. મિલેજલ કાટલ નામક એક અન્ય ધર્મગુરુ અપને સાથિયો સહિત ઉત્તર સે પનુ કે હોતે હુએ મેકિસકો ગયે થે. અભી ભી મેકિસકે મેં “ગૌતમ” “શાક્ય” કે નામ સુને જાતે હૈં. કઈ નગર, ગાં કે નામ મેં યે શબ્દ પાયે જાતે હૈ. પલેનાર સ્થાન કે પાસ એક બૌદ્ધ મૂતિ પાઈ ગયી હૈ. ઉપર “શાકમલ” (સાક્ય યુનિ) શબ્દ અંકિત હૈ. કંપીચે સ્થાન મેં બુદ્ધ કી એક ઠીક ઔર બડી મૂર્તિ મિલી હૈ. પલેકે મેં દે શેરપર પલથી મારકર બૈઠે હુએ પ્રચારક કી મૂર્તિ મિલી હૈ. બહુત સે મંદિર કી દિવાલોં કે પથ્થર ઐસે ચિત્રાદિ ખુદે હૈ, જે એશિયા કે દેશ કે પ્રાચીન સભ્યતા કે યુગ કી કલા સે મિલતે જુલતે હૈ.
( “વિશ્વામિત્ર'ના એક અંકમાંથી)
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
www.umaragyanbhandar.com
