________________
ભારતીય સંગઠન ઔર શ્રીરામ
૩૬૭ ઉસ સમય ભારત કી સ્થિતિ ભી ડીક ઇસી તરહ કી થી. સારા ભારત રાવણુ કી મદાંધતા કે કારણ વ્યાકલ હો ઉઠા થા. અસત્ય-સત્યપર વિજય પાને કી લાલસા સે નાચ રહા થા, અધર્મ ધર્મ કે દબોચે જા રહા થા ઔર પ્રકાશ અંધકાર મેં વિલીન હુઆ ચાહતા થા. પૃથ્વી ઘોર પાપ ઔર અત્યાચાર કે બેઝ સે દબી જા રહી થી, માનવી મર્યાદા નષ્ટ હે રહી થી, મુનિગણું કાંપ રહે છે. સબકે મુંહ સે ત્રાહિ-ત્રાહિ કી પુકાર નિકલ કર ગગન-મંડલ કે થરથરા રહી થી. ભારત કી ઇસ કરુણાજનક સ્થિતિ કા દેખકર રામચંદ્ર કે હદય મેં ઉગ્ર દેશભક્તિ કી લાલસા જગ ઉઠી ! ઉન્હોંને ઉત્કટ જાત્યભિમાન કે મદ મેં ચૂર હો કર પ્રણ કર લિયા –
નિશિચર હીન કરી મહિ.” ઉહેને સર્વપ્રથમ સંગઠન કી નીંવ ડાલી. શ્રીરામચંદ્ર કી સંગઠન દેવી સંપ્રદાય કા મૂર્તિમાન સ્વરૂપ થા, મુક્તિ કા સાધન થા ઔર થા જીવન કે અમર કરને કા એકમાત્ર ઉપાય. ઉસમેં સાત્વિક સાધનાઓ કા ખૂબ ફૂટ-ફૂટ કર સમાવેશ કિયા ગયા થા. ઉસકી પવિત્ર સ્થાપના સત્ય કી વેદી પર હુઈ થી. ઉનકા સંગઠન સાત્વિક ભાવે સે પૂર્ણ થા. વે ઈસ સુત્ર્ય સંગઠન કે સુયોગ્ય નાયક છે.
ઉનમેં સેવાભાવ થા. વે સમાજ કી બલિ-વેદીપર અપના સર્વસ્વ ન્યોછાવર કરને કે તૈયાર છે. ઉનમેં સચ્ચી લગન થી. ઉનકે હૃદય મેં દેશભક્તિ તથા ધર્મ કી પ્રચંડ અગ્નિ ધધક રહી થી. ઉનને નીચ સે નીચ મનુષ્ય કે અપનાયો. ગુહ, શબરી તથા કીલ-કિરાત કે પ્રેમસૂત્ર મેં આબદ્ધ કિયા. ઉનમેં ભેદ-ભાવ કા નામમાત્ર ભી નહીં થા ! વે સર્વપ્રથમ ઇન સબ કાર્યો દ્વારા અપની નીંવ દૃઢ કર વિશ્વ-વિખ્યાત વિજય કે પ્રાપ્ત કરને કે લિયે અગ્રેસર હુએ થે. ઇસકે અતિરિક્ત ઉનમેં આમ-ત્યાગ થા. યહી નહીં, વરન ઉનકે સેવકે મેં ભી વૈસા હી આત્મત્યાગ થા. બિના આમ-ત્યાગ કે કઈ સમાજ યા દેશ ઉન્નતિ નહીં કર સકતા. સ્વયં ભગવાન ને અયોધ્યા લૌટ પર ગુરુ વસિષ કે દેખ કર બાનરે સે કહા થાઃ
ગુરુ વસિઝ કુલ પૂજ્ય હમારે, ઈનકી કૃપા દનુજ સબ મારે.” ભલા! કહાં વસિષ્ઠ ઔર કહાં રાવણ સે પ્રતાપી વીર કા બધ ! ઇસકે અતિરિક્ત હનુમાન ને અપને કે નીચ દિખાતે હુએ વિભીષણ સે કહા થા
પ્રાતઃ લેઈ જે નામ હમારા, તાદિન તાહિ ન મિલે અહારા.” અહા ! કિતના આત્મ-ત્યાગ હૈ, કિતની સચાઈ હૈ. ઉનકી ભાષા કિતની મધુર પ્રતીત હોતી હૈ. ઇસ પ્રકાર શ્રી રામચંદ્ર ને સંગઠન કી નીંવ ડાલી થી. અંત મેં વિજય કી કૃપ-કેર ઉનહીં પર પડી.
પરંતુ આજ ભારત કી ક્યા દશા હૈ? સભી આત્મશ્લાઘા મેં વ્યસ્ત છે. કિસી મેં આત્મત્યાગ કા લેશ-માત્ર નહીં'. સેવાભાવ કી બાત તો દૂર રહી, અછૂતે કે દેખતે હી કિતને કો પાતક લગતા હૈ. જબ તક ઈસ હિંદ-સમાજ મેં અછુત કે યથોચિત સ્થાન ન દિયા જાયેગા. તબ તક હમારા સગઠન કદાપિ પૂર્ણ નહીં હો સકતા; ઔર વિજય કદાપિ હમારી વશવતિની નહીં હો સકતી. આજ ભારત મેં એસે સખતે કી આવશ્યકતા હૈ, જે સંગઠન કી બલિદીપર અપની આહુતિ દેને કે તૈયાર હે; જિનમેં દેશભક્તિ કી ઉત્કટ અભિલાષા હે; જિનમેં આત્મત્યાગ હે, તભી ભારત કે પ્રાચીન દિન ફિરંગે ઔર ભારત ઉસ પુરાતન મહત્ત્વ કે પ્રાપ્ત હોગા. હે ભગવન ! આજ તુમ્હારા જન્મ-દિવસ હ: હમકો અપની જયંતિ કે ઉપલક્ષ અપની દેશ-ભક્તિ તથા ધર્મ-પ્રવૃત્તિ કી ભિક્ષા પ્રદાન કરો.
અહીં હમારે ધ્યાન વિષય હે–તુમ્હી હમારી આશા છે! - તુહીં હમારે મન મંદિર કી–એકમાત્ર અભિલાષા હો !!
(“હિંદૂપચ”ના “રામાંક'માં લેખક શ્રી બદરીનાથ સહાય)
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
www.umaragyanbhandar.com
