Shubh Sangraha Part 03

Author(s): Bhikshu Akhandanand
Publisher: Sastu Sahityavardhak Karyalay

Page 356

૩૪૦
શુભસંગ્રહ–ભાગ ત્રીજો
૧૫૬–કયા હમ શ્રીરામ કે વશજ હૈ ?
“અજગર કરે ન ચાકરી, પછી કર્યું ન કામ; દાસ મલૂકા યાં કહે, સબકે દાતા રામ.’
સે ઐસે જગવિખ્યાત શ્રીરામચંદ્રજી ઔર આજ ઉનકી જન્મ-તિથિ રામનવમી ! ! ભલા જબ અપને લેગ હી નહીં મનાવેગે, તે દૂસરા કૌન મનાયેગા ? ઇસ લિયે આજ સુબહ હી સે ગહરી છાન-‰નકર બિલકુલ તૈયાર બૈઠે રામનવમી આને કા રાસ્તા દેખ રહે હૈં.
લેકિન યહ બાત સમઝ મેં નહીં આતી કી આખિર યહ રામનવમી મનાઇ કિસ પ્રકાર સે ાયે ? મેરે હ્રદય કે એક કાને મેંસે તેા યહ આવાજ આતી હૈ, કિ ક્યા સચમુચ રામજી ઈસી હિંદુસ્થાન મેં પૈદા હુએ થે, ઔર અપની છસી હિંદૂ-જાતિ કે ભૂષણ થે ? અથવા ઈસ તરહ સમઝિયે, કિયા સચમુચ કિસી ભી અશ મેં આજ અપની હિંદૂ-જાતિ કી નસોં મેં ભી વહી રક્ત પ્રવાહિત હૈા રહા હૈ... જે આજ સે સહસ્ત્રો વર્ષોં પહલે અયેાધ્યા કે રાજા દશરથજી કે પુત્ર શ્રીરામચંદ્રજી કી નસોં મેં બહતા થા, જીન્હોંને અકેલે ઔર નિઃસદાય હેાને પર ભી અપની ધર્મ પત્ની કે અપમાન કા બદલા ચૂકાને કે લિયે હજારાં ચૈત્ર કા માર્ગ તય કર, સમુદ્રપાર સાને કી લંકા ઔર સમસ્ત વિશ્વ કા અપને ખલ સે ભયભીત કરનેવાલે ઉસ લ'કા કે અધીશ્વર રાવણ કેા ફૂલ મેં મિલા દિયા થા? યહ ઠીક હૈ, કિ યેાધ્યા આજ ભી વહી હૈ, જિસમે રામચદ્રજી તે જન્મ લિયા થા; સરજૂ નદી ભી ઉસી પ્રકાર બહુ રહી હૈ, જિસ પ્રકાર એક દિન રામજી કે સામને જ વે નિષાદ કી નૌકા મેં એડ કર સરજ્જૂપાર હુએ થે, બહ રહી થી; પ્રયાગરાજ ઔર ત્રિવેણી ભા વહી હૈં, જિનમે એક દિન પ્રાતઃકાલ રામ, લક્ષ્મણુ ઔર સીતાજીને મજ્જન કિયા થા; મિથિલા દેશ ભી વહી હૈ, જહાં એક દિન રામજી તે શિવ-ધનુ તેાડ કર સીતાજી કા પાણિગ્રહણ કિયા થા; ચિત્રકૂટ આજ ભી વહીં હૈ, જહાં એક દિન રામજી જોગિયા અન ભીલ ઔર ભીલિનિયાં કે સાથ ખન-બિહાર કરતે થે. કહાં તક ગિનાયે-રામેશ્વર તક આજ વહી બના હૈ, જિસકે એક એક પથ્થરપર રામજી કે ચરણકમલોં કી છાપ લગી હુઈ હૈ. લેકિન હાય ! ઇન સખ જડ વસ્તુઓ કે ઉસી સ્થાન ઔર સ્થિતિ મેં રહતે હુએ ભી હમ આજ નીચે કી એર ખિસક ગયે હૈ. ઇસીલિયે અપની મેટી બુદ્ધિ તા યહી પ્રસ્તાવ પાસ કરતી હૈ, કિ યદ્યપિ આજ અપની ઈજ્જત સેાલહા આનાજા હી ચૂકી હૈ, ફિર ભી અપને રામજી કી ઇજ્જત અબ ઈસીમે' ખચતી હૈ, કિ હમ લોગવિશ્વ પર યહી પ્રકટ કરે' કિ રામજી હમારે હી થે.
અપને બાબા કી અઢિયા મેાટર કી યાદ મે રેશને-ધાને સે રાસ્તા નહીં કટતા. જબ સિરપર આ પડી, તેા રાસ્તા કટકાકી હૈાનેપર ભી અપનેકા પૈદલ હી તય કરના પડેગા. ઇસ લિયે કુછ ઉપદેશ ગ્રહણ કરને કી ગરજ સે દિરામજી કે ચરિત્ર પર એક સરસરી દિષ્ટ ડાલ દી જાયે, તા અપની ઇંટી સમઝ મે' યહી રામનવમી મનાના હૈ। જાયે,
રામજી કી કહાની કે સાથ હી યદિ હમ ઉનકે પિતા દશરથ કે વિષય મેં ભીતના સ્મરણ કર લે તે અત્યુક્ત ન હેાગા, કિ ના નામ દશથ ઇસ લિયે પડા થા, યેાંકિ ઇનમે' દશ મહારથિયાં કે બરાબર અલ થા. ઉનકા જીવન હી પ્રાયઃ યુદ્દો મેં હી બીતતા થા.
એક બાર જબ મહારાજ યુદ્દ કર રહે થે, તે મહારાની કૈકેયી ભી ઈનકે સાથ થી. વહુ મુંહ પર પર્દા લે ચૂપચાપ એક ને મેં નહીં ઐકી થી', બલ્કિ વહે મહારાજ કા કભી રથ હાંકતી થી ઔર ભી ઉનકે તરકસ મેં સે બાણુ નિકાલ કર શત્રુ ક! શિર ભી છેદતી જાતી થી. શત્રુ કે। દેખ કર અપના મુખ છિપા નહીં લેતી થી, બલ્કિ વે પૂર્ણરૂપ સે અપને શત્રુ કે અપની સુંદરતા ઔર ગુણાં કા પરિચય દેતી થી', ઔર શત્રુ ભી હમેશા કે સ્મરણ કરતા થા, કિ હમને ભી કોઇ ભારતીય સુંદરી દેખી થી. યુદ્ધ કરતે કરતે રથ કે ચક્ર કી એક કીલ નીકલ કર્ બાહર ગીર પડી, તે મહારાની તે ઝટ અપની અ'ગુલી કીલ કે સ્થાન મે` ડાલ દી. યુદ્ધ ઉસી પ્રકાર હતા