________________
આ જ્ઞાનની દ્વિવિધતા બતાવાઈ છે. સવિકલ્પ સમાધિ અને નિર્વિકલ્પ સમાધિ.
શુભ ઉપયોગરૂપ આ જ્ઞાન તે સવિકલ્પ સમાધિ અને શુદ્ધ ઉપયોગરૂપ આ જ્ઞાન તે નિર્વિકલ્પ સમાધિ છે. નિર્વિકલ્પ સમાધિમાં માત્ર આત્માનું જ ધ્યાન હોય છે.૩
‘નિર્વિવત્વસ્તરે વૃદ્’. નિર્વિકલ્પ સમાધિમાં માત્ર આત્મતત્ત્વનું જ ધ્યાન
હોય છે.
નામ પ્રમાણે જ, નિર્વિકલ્પ સમાધિમાં કોઈ વિકલ્પ નથી હોતા. નથી કોઈ ત્યાં દૃશ્ય, નથી કોઈ વચન ત્યાં, નથી કોઈ વિચાર ત્યાં૪.
યાદ આવે પરમપાવન દશવૈકાલિક સૂત્ર : ‘સંપિવ અખામળો....' આત્માને આત્મા વડે જોવાનો.
જ્ઞાનસાર પ્રકરણ આ જ લયને સમર્થિત કરતાં કહે છે ઃ આત્મા આત્માને આત્મા વડે આત્માને વિષે જુએ. સાધક તરીકે પ્રતિષ્ઠિત થયેલ આત્મા શુદ્ધ આત્મતત્ત્વને ધ્યાન વડે સ્વરૂપ દશામાં સ્થિર થઇને જુએ.૫
३. शुभोपयोगरूपोऽयं समाधिः सविकल्पकः । शुद्धोपयोगपरूपस्तु, निर्विकल्पस्तदेकदृक् ॥ अजन, २-१६ ४. यद् दृश्यं यच्च निर्वाच्यं, मननीयं च यद् भुवि । तद्रूपं परसंश्लिष्टं न शुद्धद्रव्यलक्षणम् ॥ अजन, २-१८ ५. आत्मात्मन्येव यच्छुद्धं, जानात्यात्मानमात्मना ।
सेयं रत्नत्रये शि
-
रूच्याचारैकता मुनेः ॥ ज्ञानसार, १३
સમાધિ શતક
૧૨
1|12
