________________
Classification of Poetry
869 It is clear that H. has accepted this line of thinking. The Avaloka observes (pp. 8, ibid):
“rasā”śrayān nāțyād bhāvāśrayam nộtyam anyad eva. tatra bhāvā”śrayam iti visayabhedānnstyam iti nộter gātra-viksepārthatvenā’ngika-bāhulyāt tatkārișu ca nartaka-vyapadeśāl loke’pi ca range prekşanīyakam iti vyavahārān nāțakā"deranyan nětyam. tadbhedatvācchrīgaditā”der nā’vadhāraṇánupapattiḥ. nāțakā"di ca rasaviśayam rasasya ca padárthībhūta-vibhāvā"di-samsargātmaka-vākyártharūpatvad vākyárthábhinayā"tmakarvam rasā"śrayam iti anena darśitam. nātyam iti ca 'nața avaspandane' iti nateh kiñciccalanārthatvāt sāttvikabāhulyam. ata eva tatkārişu nața-vyapadeśaḥ. [loke'pi ca range nātyam iti vyapadeśaḥ etad uktam bhavati] yathā ca gātra-vikṣepárthatve samāne'pyanukārátmakatvena nrtyād anyan nịttam, tathā vākyárthábhinayātmakān nāryāt padárthábhinayā”tmakam anyad eva nrtyam iti."
On this read Laghuţikā by Bhatta Nșsimha (pp. 9, ibid) - "vişayabhedāt, svarūpabhedāt, kartřbhedāt, samjñābhedāc ca bhedah."
tatra bhāvā”śrayam ityanena visayabhedo darśitaḥ. āngika-bāhulyād ity anena svarūpa-bhedo darśitaḥ. tatkārișu nartaka-vyapedeśād ity anena kartěbhedo darsitaḥ. prekşanīyam ity anena samjñābhedo darsitaḥ."
nanu nātakā"des tato bhedah kena darsitah. tatrā"ha-rasa"śrayam ity anena iti.. katham aneya darśitam ity apeksāyām uktam - “nāțakā”di ca rasa-visayam ity ādi. yady api vibhāvā"dayas tair atiśayokty adibhiḥ pratipadyamānā vākyárthā eva na padarthāḥ. tathā'pi teşām samyogād rasotpatteḥ, te tam prati padárthībhāvam bhajante. raso'pi tad utpădyo vākyárthībhavati. ato vākyárthi-bhūta-rasa-visayam nāțakā"di.
tenátrā’pi rasavisayam iti vişayabhedaḥ, sāttvika-bāhulyena svarūpabhedaḥ, tatkārisu ca nața-vyapadeśād ity anena kartp-bhedaḥ, loke’pi ca' range nātyam iti vyapadeśād iti samjñābhedo’pi drastavyaḥ.”
The ND. defines prasthāna exactly after Bhoja, (ND. N. 4 pp. 405, Edn. Viśveśvara, ibid) - such as -
"prathamánurāga-māna-pravāsaśộngāra-samśrayam yat syāt, prāvrd-vasanta-varṇanaparam anyad vā’pi sotkantham. ante vīra-rasā"dyair
Jain Education International
For Personal & Private Use Only
www.jainelibrary.org