________________
જોયું કેવી રીતે? અને નિશ્ચિત છે, તો તેમાં ફેરફાર થવાનો સવાલ કયાંથી?
ભવિષ્ય ભાખ્યું તે નિશ્ચયનયથી નક્કી છે અને વ્યવહારનયથી અનિશ્ચિત છે. તમારું ભવિષ્ય સાંજે શું થવાનું છે તે નક્કી નથી, તેમ વ્યવહારનય કહે છે. તમારો જેવો પુરુષાર્થ, જેવાં કારણ તેવી ઘટના. માટે ભવિષ્ય અનિશ્ચિત છે. માટે ભાવિનું સર્જન કરવું તે તમારા હાથમાં છે તેમ વ્યવહારનય કહે છે. વ્યવહારનય કહે છે કે પદ્ધતિસર જીવશો તો આયુષ્ય પૂરું ભોગવશો.
૨૦. સભા - તો પછી એસીનું પંચ્યાસી વર્ષ આયુષ્ય થશે?
સાહેબજી -આયુષ્યને વધવાનો તો સવાલ જ નથી, પણ પદ્ધતિસર ભોગવે તો જ એંસી વર્ષ થાય.
ક્રમબદ્ધ પર્યાયથી એસીનું પચ્ચીસ વર્ષનું થવાનું નક્કી હતું, જયારે અક્રમબદ્ધ પર્યાયથી એસીનું પચ્ચીસ વર્ષનું થવાનું નક્કી ન હતું. એકને જ માનો તો મિથ્યાત્વનું લક્ષણ છે. ભગવાન ઋષભદેવને મરીચિ માટે જે પ્રશ્ન પુછાયો હતો તે નિશ્ચયનયથી પૂક્યો હતો. માટે તેમણે જવાબ નિશ્ચયનયથી આપ્યો. હતો. જો તેમણે વ્યવહારનયથી પૂક્યો હોત તો વ્યવહારનયથી જવાબ આપત. ભગવાન તો કેવળજ્ઞાની છે, માટે તેઓ બેઉનયથી જાણી શકે. એટલે બેઉનયથી માન્ય પદાર્થોનું સ્વરૂપ કેવળજ્ઞાની જોઈ શકે. મરીચિના જીવને જો મોક્ષે વહેલા જવું હોય તો કઈ રીતે જવાય? એવો કોઇએ પ્રશ્ન પૂછ્યો હોત તો “જો એ જીવ ભૂલ કર્યા વગર, જ્ઞાનીએ કહ્યા પ્રમાણે આરાધના-સાધના કરે, તો પુરુષાર્થથી, વહેલો મોક્ષે જાય.” એમ કહે. માટે જ્ઞાનીને કયા એંગલથી પૂછે છે તે સમજવું પડે. જેમ અત્યારે કોઈ પૂછે કે આત્માનું મૂળ સ્વરૂપ કેવું? તો કહે શુદ્ધ, અને હાલમાં આત્મા કેવો? તો કહે અશુદ્ધ. તો પછી આ તો ઊલટપૂલટ જવાબો થયા. પરંતુ તેમને પૂછો એ રીતે કહે છે. માટે બંનેને સાચા કહેવા પડે.
ભવિજીવોઆટલી આટલી આ રીતે આરાધના કરશે અને આટલી આટલી વિરાધનાથી બચશે તો નક્કી ઉદ્ધાર થશે. તમે પણ વિરાધના કરશો તો સંસારમાં રખડશો.
“જયારે મોક્ષ થવાનો હશે ત્યારે જ થશે”, તેવું જ હોત, તો ભગવાને ગૌતમસ્વામીને ન કહ્યું હોત કે “જરાપણ પ્રમાદ કરશો તો ડૂબી જશો.”
વ્યવહારનયથી પાંચે કારણ અનિશ્ચિત છે, નિશ્ચયનયથી પાંચે કારણ નિશ્ચિત છે. નિશ્ચયનયથી આખા જગતનું ભવિષ્ય નક્કી છે, જયારે
પ્રોત્તરી (પ્રવચનો)
