________________
શરીરમાં વાયુ-પિત્ત-કફ હોવાના કારણે સ્વપ્ર આવે, તેનો અર્થ નથી. પણ શરીર નીરોગી ને સ્વસ્થ હોય, તેને આવતાં સ્વપ્રથી ભવિષ્યનો ખ્યાલ આવી શકે છે અને તે સંકેત આપવામાં સાધન બની શકે છે. તીર્થંકરની માતાને ૧૪ સ્વપ્ર સંકેત તરીકે જ આવે છે. પરંતુ તમને સાચા કારણથી સ્વપ્ર આવેલ છે કે નકલી કારણથી સ્વપ્ર આવ્યું છે, તે જાણવું પડે.
શાસ્ત્રમાં દૃષ્ટાંત આવે છે કે, ઉદાયી રાજાને વિનયરત્ને કપટ કરીને મારી નાંખ્યા. તેમને સંતાન નથી ત્યારે મંત્રીઓ વિચારે છે કે હવે કોને ગાદી આપવી? હવે તે જ ગામમાં હજામ છે. તેને સ્વપ્ર આવ્યું કે આખા મગધને મારા આંતરડાં બહાર કાઢી આખા કિલ્લાને મેં વીંટાળી દીધાં. આ સ્વપ્ર આવ્યા પછી તે જાણકાર પાસે સ્વપ્રનું ફળ જાણવા જાય છે. તે હજામ સ્વમશાસ્ત્રી પાસે પહોંચે છે. દક્ષિણા આપી કહે છે આનું ફળ શું? તેને લાગે છે કે આ તો અદ્ભુત સ્વપ્ર છે. માટે કહે છે કે મારું કહ્યું માને તો આ સ્વપનું ફળ કહું. પછી કહે છે કે મારી દીકરીને પરણે તો ફળ કહું. તેને થાય છે કે મને ક્યાંથી આવી છોકરી મળશે? માટે ત્યાં ને ત્યાં ઘડિયાં લગ્ન કર્યાં. પછી તેને ફળ કહ્યું કે, તું રાજા બનીશ, અને ચોથા દિવસે તેને સામ્રાજ્ય મળ્યું છે.
૧૫૨.સભા ઃ- ઉચ્ચ ગુણાંકે પાસ થયેલાને નાતમાં, ગામમાં બહુમાન અપાય તે યોગ્ય છે?
સાહેબજી :- તદ્દન અયોગ્ય છે. સારા માર્કે પાસ થયેલાને ગામમાં કે નાતમાં તમે કદર કરો તો પ્રોત્સાહન આજના શિક્ષણને મળે, જેનાસ્તિકતાને પોષનારું શિક્ષણ છે, અને તેને પ્રોત્સાહન આપો તો દોષ લાગે. અરે, તેમાં ખાલી હાજરી પણ આપો તો દોષ લાગે. જુગાર રમવું જેટલું મોટું પાપ નથી, તેના કરતાં તમારા દીકરાને આ શિક્ષણ ભણાવવું મોટું પાપ છે. દીકરો ન માનતો હોય અને ભણીને પાસ થાય, ત્યારે સારો બાપ શું હારતોરા પહેરાવે? ગામનું ગૌરવ છે, સમાજનું ઝવેરાત છે, આવું કહે ત્યારે, તેને ખબર છે કે ધર્મ અને સંસ્કૃતિને હચમચાવી નાંખે તેવા શિક્ષણને તે પ્રોત્સાહન આપી રહ્યો છે?
અહીંયાં મુંબઇમાં કેટલાય એવા આગેવાનો મળશે કે જેઓએ આવા પ્રસંગોમાં હાજરી, માન, સન્માન, મેડલો આપ્યા હશે. આ અમારી વાતો કોઇને · ગમવાની નથી, પણ સચોટ વાતો છે. તમારે તમારા દીકરાને આ શિક્ષણ આપવું પડે તો દુઃખાતા દીલે આપો, પણ તેને પ્રોત્સાહન તો ન જ આપો.
પ્રશ્નોત્તરી (પ્રવચનો).
૪૭
