________________
ગણાશે? ફોરેનમાં જઇને અમે ઘણાને ધર્મ પમાડી શકીશું. અમારે જો પોતાનું કલ્યાણ ગુમાવીને ધર્મ પમાડવાનો હોય તો અમે હજારો અજૈનોને જૈન બનાવી શકીએ. પણ અમારે અમારા આચાર ગુમાવીને બીજાને ધર્મ પમાડવાનો નથી. હજારોને ધર્મ પમાડવાના નામે સ્વકલ્યાણ ગુમાવવાનું નથી.
૧૬૩.સભાઃ-પ્રભુની દેશના બધા સાંભળી શકતા, પણ અત્યારે શ્રોતા બરાબર દેશના
સાંભળી શકતા નથી. સાહેબજી:- હા, પ્રભુની દેશના બધા સાંભળી શકતા હતા, કારણ કે તેમની વાણી યોજનગામિની હતી. એ વખતે તેમની ૩૪ અતિશય અને ૩૫ ગુણવાળી વાણી હતી. અત્યારે અમારે એકે ગુણવાળી વાણી નથી. ત્યારે કેવળીઓ હતા, અત્યારે નથી; તો શું અમારે ઉપદેશ આપવો બંધ કરવો?
તમે અમારા સ્વલ્યાણ પર પ્રહાર કરો છો. તેને ગૌણ બનાવીને તમે પરોપકાર કરાવો તે વાજબી નથી. આમ તો અમને કષ્ટ શેમાં વધારે છે? જો માઈક હોય તો અમને કેટલી નિરાંત હોય. દરેક ઠેકાણે જીવ તો સુખાકારી ને અનુકૂળતા જ માંગેછેને? પણ તેમાં અમારું કલ્યાણ અટકે તેમ છે. આ સમગ્રતાથી વાત છે.
લોકોને ધર્મ પમાડવા માટે આમ તો બીજા સેંકડો ઉપાય છે, પણ પ્રભુની આજ્ઞા વિરુદ્ધ પરોપકારના નામથી જો આ બધું ચાલુ કરીશું, તો પછી અમારા હાથમાં ખાલી કપડાં જ રહેશે. માટે આ પરોપકારની ઘેલછા છે. લોકોનાં દિલ જીતી, લાગણી-લાલચથી આવી ઘણી ટેકનીકો અપનાવી ધર્મ પમાડી શકીએ, પણ તેનાથી અમારો સંસાર વધી જશે. તેથી આવી ઘેલછા કરવાની નથી. તીર્થકરોએ આવા ઉપાયો બતાવ્યા નથી. તમારી જાત માટે પણ તમે પહેલાં તમારા જ આત્માની ચિંતા કરજો, પરોપકારનાં પૂતળાં નહિ બનતા. તમારા આત્માનું કલ્યાણ કર્યા વગર બીજાનું કલ્યાણ કરવા નીકળતા નહિ. માટે ભૌતિક બાબતમાં “સૌના સુખમાં મારું સુખ” જ્યારે આધ્યાત્મિક ક્ષેત્રમાં “મારા કલ્યાણમાં સૌનું કલ્યાણ” આ તર્કબદ્ધ વાત છે.
જગતના કલ્યાણમાં જો તમારું કલ્યાણ હોત તો તીર્થકરો મોક્ષે જાત જ નહિ, પરંતુ આ પૃથ્વી પર રહીને જ પરકલ્યાણની પ્રવૃત્તિ સદાકાળ માટે કર્યા કરત; પરંતુ આખું જગત કાંઈ તરવાનું નથી. આ વિરોધાભાસી દૃષ્ટિ છે, એંગલ જુદા પડી જાય છે.
પ્રોત્તરી (પ્રવચનો)
