________________
૫
તા. ૨૦-૮-૯૫, રવિવાર, શ્રાવણ વદ દસમ, ૨૦૫૧
૬૦. સભા ઃ- સ્ત્રી અને પુરુષ સમાન છે? પુરુષને પુરુષયોનિ તરત જ મળે? અને મળે તો કેવા પ્રકારનાં કર્મો તેમાં કા૨ણ છે? અને સ્ત્રીયોનિ ટાળવા શું પુરુષાર્થ કરવો જોઇએ? અને બે વેદમાં કયો વેદ ઊંચો?
સાહેબજી :- અત્યારે તમારે ત્યાં સ્ત્રીસ્વાતંત્ર્ય, સ્રીને સમાન અધિકાર, સમાન હક્ક, સમાનતાનો યુગ છે; પરંતુ સ્ત્રી અને પુરુષ સમાન નથી. જૈનધર્મ ક્યાં સમાનતાનો આગ્રહ રાખે છે તે બરાબર સમજવું પડે. જીવમાત્ર અંદરથી સિદ્ધ સ્વરૂપ છે. હકીકતમાં જીવમાત્ર મૂળથી સમાન છે, પરંતુ કર્મના કારણે આ બધા વિશેષ ભેદભાવો ઊભા થયા છે. માટે કુદરતે જે ભેદભાવ ઊભો કર્યો છે, તેને તમે સમાન કહો તો કેમ ચાલે? યોનિની સમાનતાનો સ્વીકાર નથી. બે આંખ, બે કાન, એક નાક, એક માથું, પણ બધાનાં માથામાં તો જુદું જુદું છે ને? અરે બધાનાં બ્લડ ગ્રુપ પણ એક નથી. માટે સ્ત્રી-પુરુષનો વેદ સ્વતંત્ર કર્મનો વિપાક છે. સીવેદનો ઉદય સ્ત્રીત્વ સાથે અને પુરુષવેદનો ઉદય પુરુષત્વ સાથે સંકળોયેલો છે; અને તેની સાથે ગુણ-દોષની સાંકળ છે. જેમ પુરુષવેદનો ઉદય થાય એટલે દેહ, આકારની સાથે પુરુષત્વ સંકળાયેલાં છે, તેની સાથે ગંભીરતા, શૂરાતન, પરાક્રમ વગેરે સંકળાયેલું છે. જ્યારે સ્રીવેદના ઉદય સાથે ગભરુતા, ક્ષુદ્રતા, ડરપોકતા, નિઃસાત્ત્વિકતા સંકળાયેલાં છે; ઉપરાંત ગુણો પણ સંકળાયેલા છે, જેમ કે કોમળતા, વાત્સલ્ય સ્ત્રીઓમાં છે, જે પુરુષોમાં નથી; છતાં સ્ત્રીવેદને શાસ્ત્રમાં હલકો વેદ કહ્યો છે. તેમ પુરુષમાં પણ ઉતાવળ અને આક્રમક સ્વભાવ છે, છતાં પુરુષવેદમાં દોષ ઓછો હોય છે માટે પુરુષવેદ ઊંચો છે. અને સ્ત્રીવેદ એ પાપપ્રકૃતિ છે. તમને પુરુષવેદ મળ્યો છે માટે તમે ઊંચા અને સ્ત્રીવેદ જેને મળ્યો છે તે ખરાબ, તેવું માનતા નહિ. પરંતુ સ્ત્રીવેદ પાપપ્રકૃતિનો ઉદય છે, જ્યારે પુરુષવેદ પુણ્યપ્રકૃતિનો ઉદય છે.
નોત્તરી (પ્રવચનો)
૩૫
