________________
ગૂમડું થાય તો પણ તમે સવારથી સાંજ સુધી ચિંતા કરો છો અને રોગ થયો હોય તો તેનો તમારા મોં ઉપર આઘાત પણ દેખાય છે; જ્યારે તમને જેની સાથે લોહીનો સંબંધ હતો, વર્ષો સુધી સગા-સંબંધી તરીકે સાથે રહ્યા હતા, અને તે મરી જાય અને કશું ન થાય, તો તમે હૈયાફૂટ્યા છો. માટે શોક-સંતાપ ન થાય તેવું નથી. પરંતુ શોક-સંતાપ કરવાથી આર્તધ્યાન થાય છે. કારણ કે ત્યાં તમે સ્વાર્થના કારણે રડો છો. હવે તમે રડવાનું બંધ કર્યું છે અને સ્મશાનમાં નાસ્તા-પાણી કરતા થઇ ગયા છો. જેની સાથે પચ્ચાસ વર્ષ રહ્યા તે કાયમ માટે વિખૂટો પડે છતાં તમને તેની કોઇ અસર નહીં, અને સાંજ સુધીમાં તો તમે ટોળટપ્પા કરો છો, તે શું બરાબર છે? શ્રાવક લાગણીશીલ હોય કે ધીન્નો હોય? તેનું કેવું હ્રદય હોય તે ખબર છે? તમે સ્વજનના મૃત્યુ વખતે તેના ગુણો અને સારી વાતો યાદ કરી વડો કે શોક થાય તે બરાબર છે, પણ સ્વાર્થ ખાતર રડશો તો આર્તધ્યાન થશે.
૪૬. સભા ઃ- ગુરુ કાળધર્મ પામે ત્યારે શિષ્યથી શોક કરાય ખરો? અને શિષ્ય કાળધર્મ પામે ત્યારે ગુરુથી પણ શોક કરાય ખરો?
૨૬
સાહેબજી ::- હા, થાય. ગુરુ પોતાના ઉપકારી છે, માટે શિષ્યને પ્રશસ્ત શોક થાય છે. શાસ્ત્રમાં દૃષ્ટાંત આવે છે. પૂ.આ.ભગવંત શ્રીશય્યભવસૂરિજી, ભગવાન મહાવીરસ્વામીના ચોથા પટ્ટધર છે. તે સંઘના નાયક છે, લાખો શિષ્યોના ગુરુ છે. જ્યારે મનકમુનિ કાળધર્મ પામ્યા ત્યારે તેમની આંખો ભીની થઇ ગઇ હતી. ત્યારે ઘણા શિષ્યોને થયું કે આવા ધીર-ગંભીર મહાત્માએ ઘણા જીવોને અંતિમ સમયે નિર્યામણા કરાવી આરાધના કરાવી છે, છતાં પણ તેમની આંખમાં પાણી જોયું નથી; માટે તેમને પૂછ્યું કે, “આપનો આ બાળક જેવો શિષ્ય, માત્ર છ મહિના જ આપની સાથે રહ્યો છે, છતાં પણ શું કામ શોક થયો?’' ત્યારે જવાબ આપે છે કે, શોકનાં આંસુ નથી હર્ષનાં આંસુ છે. અને આ વાક્યનો અર્થ નહિ સમજનારા ઊંધો અર્થ ઘટાવે છે; કહે છે, દીકરાની મમતા હતી માટે પાણી આવ્યાં હતાં. પરંતુ દીકરાની મમતાથી પાણી નથી આવ્યાં. તેમણે કહ્યું કે તેની સાથે મારે પુત્રનો સંબંધ હતો. તેનું આત્મકલ્યાણ કરવું જોઇએ તે હું કરી શક્યો છું. માટે તે હર્ષનાં આંસુ હતાં.
૪૭. સભા ઃ- સાહેબજી! તે સત્કૃત્યની અનુમોદના હતી?
સાહેબજી :- હા, કર્તવ્ય બજાવ્યાની અનુમોદના હતી. માટે શિષ્યો કહે છે કે,
પ્રશ્નોત્તરી (પ્રવચનો)
