________________
પ્રશ્ન—વિતરાગે કહેલા ધમ કેવા હોય ?
ઉત્તર—દુર્ગતિમાં પડતા જીવાને મચાવે (આલ મન આપે) એવા ધમ વિતરાગ પરમાત્માએ ઉપદેÅ છે.
સંસારમાં દરેક જીવા સુખના અથી હાઇ, સુખની પ્રાપ્તિ માટે અનેક પ્રકારની ચેાજનાએ (સ્ક્રીમેા) ઘડે છે અને તે ભુતકાળથી આજ સુધી ચાલુ છે, ભવિષ્યમાં પણ એમ જ ચાલુ રહેવાનુ છે, એ જ ખતાવે છે કે ચેાજનાએ સફળ થઈ નથી, કારણ કે મનઃકલ્પિત અને તર્ક વિતર્કના તરંગેાથી એ ઘડાચેલી હાઈ, સફળતા તે। દૂર રહી, પરંતુ નિષ્ફળતાના પ્રત્યક્ષ અનુભવ થાય છે. એટલુ` જ નહિ, પરંતુ સુખના બદલે દુઃખાના ગંજ ખડકાય છે, અને એ દુઃખેાથી જીવા પામર, લાચાર– હતાશ અની જાય છે. પ્રશ્ન એ થાય છે કે
સુખની પ્રાપ્તિ માટે ચેાજનાએ ઘડનારાની દૃષ્ટિમાં કર્યું સુખ છે ? રહેવાને મંગલા, ફરવાને મેાટર, ઉડવા વિમાન, સુવાને પલંગ, ફેન્સી વસ્રો, અલંકારા, આધુનીક ઢબનુ ફી ચર, માગ–મગીચા, સુંવાળા સ્પર્શ વૈભવા વિગેરેનું સુખ દૃષ્ટિમાં હાય તા તે સુખનાં સાધના–સ્વાધિન છે કે પરાધિન છે? અંતરના ઊંડાણમાંથી જવાબ મેળવતાં તે સઘળું પરાધિન છે, અને પરાધિનતા એ જ દુઃખ છે એમ સ્વિકારવું જ પડશે. વળી એ સાધના હૈાવા છતાં સુખ જ આપે એવું પણ નથી.
* શેરને માથે સવા શેર' એ કહેવત મુજબ, પેાતાથી બીજા પાસે અધિક હશે તા એની ઇર્ષ્યા, અદેખાઈથી મનમાં અન્યા કરશે. વળી અધિક મેળવવાના ઉદ્યમ કરશે, અને ભાગ્યમાં નહિ હાય તા જે થાડુ' ઘણુ' હશે તે પણ ગુમાવી હતાશ-પામર બની જશે.
