________________
૯૩ એ ન્યાયે દુર્લભ એ માનવ જન્મ અને ધર્મની સામગ્રી મળેલી તેને લાભ ના લઈએ. કેવળ વિષયાસક્ત બની રાગમાં ફસાઈ આયુષ્ય પુરું થતાં, બળદ, ગધેડા, ઊંટ વિગેરે તિર્યંચ ગતિમાં પ્રત્યક્ષ જેવાતાં દુઃખ ભેગવવાના, અવસરે કોઈ જ શરણ નહિ આપે, માનવ જન્મમાં તે મારાથી સહન થતું નથી, બચા, આશ્રય આપ વિગેરે બેલી શકશો. પરંતુ તિર્યચપણમાં મારાથી ભાર ઊપડી શકાતું નથી, સહન થતું નથી, વિગેરે બલીને પણ દુઃખ વ્યક્ત કરી શકાશે નહિ. ત્યારે એ ગતિમાં ધર્મનું નામ પણ હશે નહિ, સત્કાર્ય–અકાર્યને વિવેક પણ હશે નહિ, આર્ત અને રૌદ્ર ધ્યાનથી પાછા અંતે નરકગતિમાં હજાર વર્ષ સુધી દુખે ભોગવવા છતાં અંત આવ મુકેલ થઈ પડશે.
કળીઓ જાતે જાળ બાંધે છે અને એમાં જ ફસાય છે. તેમ જ વિષયસુખના રાગે ફસાય છે અને એથી જન્મમરણ, આદિ-વ્યાધિ-ઉપાધિના દુઃખનું જાતે જ સજન કરે છે.
બધું ક્ષણિક છે, નાશવંત છે, અસત્ય યાને મિથ્યા છે, ઈન્દ્રજાળ જે આ સંસાર છે એમ બોલવા છતાં પક્ષપાત એને છે, બલવું અને માનવું એમાં બહુ જ અંતર છે. બેલના વર્તનમાં મુકે નહિ તે તે વાયડાપણામાં ખપે છે, ડાહ્યા માણસમાં મૂખ કરે છે.
વળી ત્યાગ પણ રાગને પિષવા થતા હોય તે તે બહુ જ ખતરનાક છે. ઉપર-નીચે થોડો સારો માલ ભરીને વચમાં ખરાબ માલ ભરી પેકીંગ ઉપર શુદ્ધ ચકખા માલનું લેબલ મારવાથી છેતરપિંડી–વિશ્વાસઘાતનો ગુનો બનતે હોય તે ત્યાગને વેષ પહેરી લેકેને આકર્ષી સ્વાર્થ સાધનારા પણ ગુનેગાર કેમ ના ગણાય?
