________________
૧૧૭
એટલે સમજી લેવું જોઈએ કે, વૈભવોમાં સમકિતી, વિરાગી રહી શકે છે સાથે સાથે એ પણ સમજી લેવું જોઈએ કે, નારકીમાં પણ સમકિતિ જીવ, દુઃખને ભેગવવા છતાં, દુઃખની અસર હોતી નથી.
સમકિતિ જીવ-સુખના વખતે સુખની અસર થવા દે નહિ, અને દુઃખના અવસરે દુઃખની અસર થવા દે નહિ, અર્થાત્ સુખના–રાગને એ અશુભ કર્મ બંધનું કારણ સમજે છે, અને દુઃખ ઉપર ઠેષ પણ એ સમકિતી જી કરતા નથી, દ્વેષ કરવાથી દુઃખ જતું નથી. પરંતુ ભવિષ્યના માટે વધારે દુખનું સજન કરે છે.
માટે સંસારમાં સુખ અને દુઃખ ભેગવતાં આવડે તે જ જીવ ઉન્નતિ પામતો પામતે મોક્ષને મેળવી શકે છે. કે જે મેળવ્યા પછી કાંઈ જ મેળવવાનું બાકી રહેતું નથી. જ્યાં કેઈ પણ જાતની ઈચ્છા જ નથી એનું નામ જ મોક્ષ છે. સંસારના સુખની ઈચ્છા બેઠી છે ત્યાં સુધી જીવ દુઃખ અને દુઃખની પરંપરાને પામે છે. માટે સુખથી સુખનાં, સાધનાથી છુટવા ધર્મ કરવાનું છે, એ ધર્મ ક્રિયા કરતાં સમ્યગુ દર્શન, સમ્યગ જ્ઞાન અને સમ્યગ ચારિત્રની પ્રાપ્તિ જ ઈચ્છવાની છે, ચારિત્રની પ્રાપ્તિ થયા પછી જીવે વધુ સાવધ રહેવાની જરૂર છે. જે સાવધ ન રહેવાય અને સંયમના પ્રતાપે મળતી અનુકુળતાઓમાં આશક્ત બની જાય તે વેશ રહેશે પણ એ અનુકુળતાઓમાં રચ્યા પચ્યા રહ્યા તે જેટલી અનુકુળતા સંયમના પ્રતાપે ભેગવી હશે, એના કરતાં અસંખ્ય કે અનંતગુણ પ્રતિકુળતા નારકીમાં ભેગવતાં દમ નીકળી જશે.'
એક વાત છે કે સંયમને સાધક અનુકુળતા હોય તે વાંધે
