________________
૯૫
સર્વ ધર્મ સમાન શબ્દ આજે લેાકમાં રૂઢ બનતા જાય છે. પરંતુ જગતમાં પાણી, જમીન, પત્થર, ફુલ, વૃક્ષ, મકાન આદિમાં સમાનતા નથી, માનવ માનવ વચ્ચે અસમાનતા દેખાય છે. તેા ધમમાં સમાનતા કહેવાય શી રીતે ? તે તે સ પ્રદાચાના આચાર વિચાર વન વિધિમાં ફેરફાર છે એ જ સુચવે છે કે સમાનતા નથી. છતાં સમ સમાન એ જ મેલી શકે કે જેને ધની જરૂર નથી અને ધીમાં ખપવું છે. બાકી તા જેને જીવનમાં ધમની જરૂર જણાઈ છે તે તે ચાક્કસ ખાત્રી કરી જેનાથી આત્મહિત થતુ. હાય તે ધમ સર્વજ્ઞ કથિત સ્વિકારશે, પરંતુ ધમ ને નામે આત્માનું અહિત થતુ હાય તે ધમ નથી પણ અધમ છે એમ કહેવું જ પડશે. હા એક વાત છે કે બીજા ધર્મની અથવા અન્ય ધર્મીઓની નિંદા કરવી જોઈએ નહિ એ ખાસ લક્ષ આપવા જેવુ છે. સાથે સાથે અજ્ઞાનતાને લીધે અથવા સ્વાી સુધારકાના પ્રચારને લીધે સવ ધમ સમાનના નામે લેક ફસાતુ હાય તેના કલ્યાણની ખાતર તેને બચાવવા તે કહેવાતા ધમ કેવી રીતે અધમ છે એ શક્તિશાળીઓએ બતાવવુ જોઇએ. ન બતાવે ઉપેક્ષા કરે તા એ પાપને ભાગીદાર બને છે. શક્તિન હાય તા મૌન રહેવું સારૂ પરંતુ શક્તિ હૈાવા છતાં જવા દે વાત, શાંતી રાખે, કરશે તે ભરશે એવુ એટલી સત્ય વસ્તુને છુપાવવાના પાપને પેષણ આપનારા બને છે. શાંતીને નામે સત્યને છેહ દેવાય નહિ. ભગવાન મહાવી૨ શાંતિના હિમાયતી નહેાતા ? હતા જ. છતાં જમાલી-ગેાશાળાને ખાટા જાહેર કરતાં અચ કાચા નહિ. પક્ષ પડી ગયા. પણ શાંતિના નામે અસત્યને પુષ્ટિ આપી નહિ.
કોંગ્રેસવાદ, સમાજવાદ, સામ્યવાદ વિગેરે અનેક વાદાના મુખ્ય નેતાએ અનુયાયીએ જાહેર સભાઓમાં ખુલ્લે ખુલ્લુ
1
