________________
૭
જે વસ્તુ હૈયામાં રમી રહી હોય, તેને પ્રાપ્ત કરવા જીવ કેટલું આકરૂં સહન કરે છે, કષ્ટ ભેગવે છે. એ કષ્ટને કષ્ટ માનતા નથી, સાકર અથવા સોપારીની ગુણ ઊંચકીને મુંબઈ જેવા શહેરમાં પાંચ સાત મજલે ચડાવનાર પણ માણસ છે ને? એ કષ્ટ છે કે નહિ? હોવા છતાં હૈયામાં પૈસે રમી રહ્યો છે. બે પાંચ રૂપીઆ મળવાના છે એટલે કષ્ટ હોવા છતાં લાગતું નથી. પાલીતાણામાં રમતા હસતા ડેળીવાળાએ માણસને ઊંચકી ઉપર ચડે છે તે શું કષ્ટ નથી? છે જ. પણ હૈયામાં પૈસા મળવાના છે એવું ભાન હોવાથી કષ્ટની દરકાર નથી. ઉલટું ડોળીમાં બેસનાર ના મળે તે નિરાશ થાય છે, હતાશ થાય છે. કષ્ટ વેપારીઓ ભર ઉનાળા–શીયાળામાં પૈસા માટે ઓછું વેઠે છે? ઘણું વેઠે છે પણ હૈયામાં પૈસે હોવાથી બધું ભૂલી જવાય છે, લક્ષમી માટે અપમાન તિરસ્કાર સહન કરે છે, હડધુત થાય છે એ હકીકત છે, તે મેક્ષ હૈયામાં રમતું હોય તે એ મેળવવા ઉપસર્ગો પરિસહ સહન કરવા કેમ વાંધો આવે? પણ ખરી વસ્તુ એ છે કે મોક્ષ મોઢામાં બેલવા પૂરતું છે, હૈયામાં એને સ્પર્શ પણ નથી. કેઈ વિરલા ગણ્યા ગાંઠ્યા એ જ હસતે મોઢે મેક્ષના ધ્યેયને લક્ષમાં રાખી, સાધુજીવનમાં ખાવા-પીવા, પહેરવા-ઓઢવા, માન, સન્માન વિગેરેમાં દેથી કેમ બચાય? એવું વિચારતા હશે. બીજાને ઉપદેશ ત્યાગને આપ સહેલું છે, પરંતુ ઉપદેશક પિતે જે વર્તનમાં ન મૂકે અથવા ન મૂકવાનું હૈયામાં દુઃખ ના હોય તો સાંભળનાર એગ્ય હશે તે સાંભળનારને લાભ થશે, પરંતુ ઉપદેશકને તે ભવિષ્યમાં રેવાનું, રઝળવાનું જ રહ્યું.
આજે બોલવા અને લેખક તરીકે બહાર આવવાના મનેરથવાળા મળશે, પરંતુ વર્તનમાં મૂકનારા વિરલા હશે.
ફા. ૨ ૫. પા.
