________________
WAVE
Vy".wwVvVuiVOaVVUA YAWAO, WATATU
૧૨૬
છે પરંતુ આત્મા તેવી રીતે પરિણમેલો પ્રત્યક્ષ જણાતો નથી. વળી કોઈ અનુમાનથી પણ છે - આત્મા જણાતો નથી. જેમ કે કોઈએ રસોડામાં અગ્નિનો ધુમાડો જોયો હોય તે વ્યક્તિ છે છે જ્યારે અન્યત્ર ધુમાડો જુએ ત્યારે અગ્નિનું અનુમાન કરી શકે છે પણ આત્મા એમ 2 આ અનુમાનથી પણ પ્રત્યક્ષ જણાતો નથી. છે વળી શાસ્ત્રોમાં પણ નિશ્ચિતાર્થ નથી. કોઈ કહે છે કે આત્મા છે અને કોઈ કહે છે કે Rી કે નથી. વળી જગતમાં આત્માને સરખાવી શકાય તેવો કોઈ પદાર્થ નથી. તો પછી હવે આ આત્મા કોના જેવો માનવો ? વળી ઘી-દૂધ જેવા પૌષ્ટિક પદાર્થ ખાવાથી બુદ્ધિ સતેજ છે. = થતી અનુભવીએ છીએ તેથી પણ એમ લાગે છે કે પંચભૂતોમાંથી જ જ્ઞાન ઉત્પન્ન થાય છે
છે. જ્ઞાન એ ભૂતોનો ધર્મ છે, પણ આત્માનો ધર્મ જણાતો નથી. આમ કોઈ પ્રકારે એ આત્માની સિદ્ધિ થઈ શકતી નથી. બીજી બાજુ આત્મા છે તેમ જણાવનારાં વેદવાકયો છે - તે તું જાણે છે તેથી હે ગૌતમ ઇંદ્રભૂતિ ! તું આત્મા છે કે નથી તેવા મહાસંશયમાં પડયો છે
. તું એ વેદવાકયોનો અર્થ બરાબર સમજ્યો નથી. તેનો અર્થ આ પ્રમાણે છે. આ. વિજ્ઞાનન - દર્શન-જ્ઞાનનો ઉપયોગ તે વિજ્ઞાન - વિશિષ્ટ જ્ઞાન. તે જ્ઞાનના એ સમુદાયરૂ૫ આત્મા ચેતનામય છે તેની શક્તિ જ્ઞાનદર્શનમય છે. સર તખ્યા મૂતમ્ય: - પૃથ્વી, પાણી, અગ્નિ, વાયુ, આકાશ આ ભૂતો. સમુત્યાય છે - આ ભૂતોના વિકારોથી ઘટપટ ઇત્યાદિ ઉત્પન્ન થાય છે. તે જોયો – જણાવા યોગ્ય
પદાર્થો છે તે ભૂતોના મિશ્રણથી ઉત્પન્ન થાય છે. છે. તાલાડ વિનશ્યતિ - તે ઘટપટ આદિ પદાર્થોનો શેયપણે અભાવ થતાં ) છે. આત્માનો ઉપયોગ પણ તેના અભાવે નાશ પામે છે, અર્થાત્ તે પદાર્થોનું જણાવાપણું . લય પામે છે. અને વળી બીજા પદાર્થને જાણે છે તેવા ઉપયોગરૂપે ઉત્પન્ન થાય છે.
ને પ્રેત્યસંજ્ઞાત - ઉપયોગરૂપ પૂર્વનો આત્મા રહેતો ન હોવાથી પૂર્વની સંજ્ઞા સ રહેતી નથી. તે આત્માના દરેક પ્રદેશે જ્ઞાન-દર્શનના ઉપયોગરૂપ અનંતી પર્યાયો – અવસ્થા રહેલી છે
છે તે વિજ્ઞાનના સમુદાયથી કથંચિત્ અભિન્ન છે. દરેક સમયે અવસ્થા બદલાય છે પણ છે તેથી મૂળ દ્રવ્ય – આત્મા નાશ પામતો નથી. જગતના પદાર્થો માત્ર શેયરૂપ છે. જ્ઞાન- ટે ગુણ દર્પણની જેમ સ્વચ્છ હોવાથી તેમાં તે શેયો – જણાવાલાયક પદાર્થો પ્રતિબિંબિત છે
Sain Education International For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary. comenon svensywvAVAVAVAVASAVAMAAVA
