________________
જિનભક્તિના મંગલ મહિમા-૩
હાલે થાય, એવું કોઇ ઈચ્છતું નથી; સહુ સારા મરણુની ઈચ્છા રાખે છે અને તે જ કારણે શાસ્ત્રામાં મરણ સંબંધી ઊડી વિચારણા થયેલી છે. તેનાથી આપણે પરિચિત થઈ એ એ જરૂરનુ છે.
ટ
અહીં ત્રીજો પ્રશ્ન પણ ઉપસ્થિત થઇ રહ્યો છે : જે વસ્તુ પર આપણા કેાઇ કાબૂ ન હેાય, તે સબ'ધી વિચારણા કરવાથી શે લાભ ?” તેને ઉત્તર એ છે કે મૃત્યુ અથવા મરણની બાબતમાં છેક એવુ નથી, જો આપણે ધારીએ તેા તેના પર અમુક અંશે કાબૂ મેળવી શકીએ છીએ, એટલે તેની વિચારણા લાભપ્રદ છે. જો મરણ એ ઉપેક્ષાપાત્ર વસ્તુ હાત તે આપણા ઋષિમુનિએએ, આપણા તત્રવિશારદાએ અને આપણા રસસ'પ્રદાયવાળાઓએ તે સંબધી વાઁ સુધી જે જહેમતભરી વિચારણા કરેલી છે, તે ન જ કરી હાત.’
મનુષ્યનું મરણુ અનેક રીતે થાય છે, પણ જૈન શાસ્ત્રકારોએ તેની અવસ્થાવિશેષને લક્ષ્યમાં રાખીને તેના બે પ્રકારો પાડેલા છે : એક માલમરણ, ખીન્નુ પંડિતમરણ,
ખાલમરણમાં બાલ શબ્દ અજ્ઞાનના—અજ્ઞાનદશાને સૂચક છે, એટલે જે મરણ અજ્ઞાનદશાને લીધે આ ધ્યાન રૌદ્રધ્યાનમાં થાય, અર્થાત્ દુ:ખ, નિસાસા, આક્રંદ, રડાકૂટ કુંવરના બદલાના વાતાવરણમાં થાય, તેને ખાલમરણ સમજવું. આ પ્રકારના મરણથી મનુષ્યની અંતસમયની
