________________
અગ્રપૂજા
૨૦૫
આપણા અન્નમાં દેવ અને અતિથિને પણ ભાગ છે, માટે પ્રથમ તે જુદો કાઢીને તેમને ધરાવ્યા પછી જ અન્નપ્રાશન કરવું, જેથી અનાદિની આહાર સંજ્ઞા અને રસસંજ્ઞા કપાતી આવે તથા અંતે અનાહારી પદ મળે, એવી ભાવના ઘણું પ્રાચીન સમયથી આપણે ત્યાં ચાલી આવે છે, તેથી નૈવેદ્યની પ્રથા અમલમાં આવેલી છે અને તે આપણું ઉચ્ચ ભાવના તથા સમર્પણવૃત્તિનું સુંદર પ્રતીક છે.
નૈવેદ્યપૂજા વખતે એવી ભાવના ભાવવાની છે કે – અણાહારી પદ મેં કર્યા, વિગ્રહ ગઈએ અણુત; દૂર કરી તે દીજિયે, અણહારી પદ સંત.
હે પ્રભે ! મેં વિગ્રહગતિમાં એટલે એક ગતિ-- માંથી બીજી ગતિમાં વકગતિ વડે જતી વખતે અણાહારી પદ અનંત વાર કર્યા, પરંતુ તેથી મારે ઉદ્ધાર થયે નહિ. તે હવે એ સ્થિતિ દૂર કરીને મને સાચું અણહારી પદ, આપ. ”
અહીં સ્પષ્ટતા એટલી કે આપણું આત્માને અનાદિકાલથી આહાર, ભય, મિથુન અને પરિગ્રહ એ ચાર સંજ્ઞાઓ વળગેલી છે, એટલે આપણે આત્મા બધે વખત એકયા બીજા પ્રકારને આહાર ગ્રહણ કર્યા કરે છે, માત્ર તે વિગ્રહ ગતિમાં હોય, ત્યારે આહાર ગ્રહણ કરતું નથી; પરંતુ આ અણહારી સ્થિતિ તે માત્ર એક સમય, બે સમય કે ત્રણ સમય પૂરતી જ હોય છે, એટલે આવા
