________________
[૨૦]
રથયાત્રાદિ
૧-રથયાત્રાના ઉદ્દભવ
સૂર્યના ઉત્ક્રય થતાં પદ્મની પાંખડીએ વિકસ્વર થવ: માંડે છે અને તેમાંથી મધુર ગંધ ચારે બાજુ પ્રસરવા લાગે છે; તેમ જિનભક્તિ કે જિનપાસનાના ઉદય થતાં હૃદયની પાંખડીએ વિકસ્વર થવા લાગે છે અને તેમાંથી વિવિધ પ્રકારની યાત્રાએ, વિવિધ પ્રકારના ઉત્સવા આકાર ધારણ કરે છે. રથયાત્રા તેમાંની એક છે અને તે વિશેષ પ્રકારે જાણવા ચેાગ્ય છે, તેથી જ તે અંગે અહી' કેટલુંક વિવેચન કરવામાં આવે છે.
૨-રથયાત્રા અંગે કિ’ચિત્
થવડે અથવા રથની મુખ્યતાથી જે યાત્રા-જે ઉત્સવ કરવામાં આવે, તે રથયાત્રા કહેવાય. આજે ચાલુ પ્રવાહમાં રથના બહુ પ્રચાર નથી, પણ પ્રાચીન કાલમાં તેનો બહુ પ્રચાર હતા અને રાજાએ, શ્રીમંતા તથા અન્ય ગૃહસ્થે બહાર જવા માટે તથા પ્રવાસ કરવા માટે તેના ખાસ
