________________
૧૧૧
મૂર્તિનું આલંબન છે, તેથી કેઈએ એમ ન માનવું કે હું શાસ્ત્રો ભણે, જ્ઞાની થયે, બહુતમાં મારી ગણના થવા લાગી, એટલે મારે મૂર્તિનાં આલંબનની શી જરૂર ! અથવા હું અનેક પ્રકારની તપશ્ચર્યા કરું છું, તેથી મારા આત્માની શુદ્ધિ થાય છે, પછી મારે મૂર્તિનું આલંબન લેવાની આવશ્યકતા શી? ધ્યાનમાં પ્રગતિ કરવી હોય તે પણ મૂર્તિનાં આલંબનની જરૂર રહે જ છે. પ્રથમ સાલંબન ધ્યાન અને પછી નિરાલંબન ધ્યાન, એ ધ્યાનસિદ્ધિને કમ છે કે જેને સર્વ ગવિશારદોએ માન્ય રાખેલ છે.
કેટલાક કહે છે કે “મૂતિ તે સ્થાપના છે, એનું મહત્વ શું ?” પણ આપણે લેકવ્યવહાર સ્થાપનાને પૂરેપૂરું મહત્ત્વ આપે છે. કેઈ સતી સ્ત્રીને પતિ પરદેશ ગયો હોય તે તે જ પોતાના પતિની છબીનાં દર્શન કરે છે. અથવા તે રાજાની ગેરહાજરીમાં તેની છબી, પાદુકા કે તલવારને પણ રાજા જેટલું જ માન આપવામાં આવે છે. શ્રી રામચંદ્રજી વનવાસમાં ગયા ત્યારે ભારતે સિંહાસનપર રામચંદ્રજીની પાદુકાઓ સ્થાપીને તેનું પૂજન કર્યું હતું. આજે કેડો-અબજો રૂપિયાની ચલણી નોટો છપાય છે, તેમાં કાગળના ટુકડા પર રૂપિયાની સ્થાપના સિવાય બીજું શું છે? શતરંજના મહેરામાં આ રાજા, આ મંત્રી, આ ઘડે, આ ઊંટ, આ હાથી, આ પાયલ એમ સ્થાપના જ કરવામાં આવે છે. આ રીતે બીજી પણ અનેક બાબતમાં મૂળ વસ્તુની ગેરહાજરીમાં તેની સ્થાપનાથી
