________________
૧૧૨
શ્રી જિનભક્તિ-કલ્પત કામ ચલાવવામાં આવે છે, એટલે સ્થાપનાનું મહત્વ જરા પણ ઓછું નથી. શ્રી જિનેશ્વરદેવના વિરહમાં તેમની મૂર્તિ કે પ્રતિમા સ્થાપીને તેને પ્રત્યે શ્રદ્ધા, ભક્તિ કે આદરમાનની લાગણી દર્શાવીએ, તે મૂળ જિનેશ્વરદેવ પ્રત્યે શ્રદ્ધા. ભક્તિ કે આદરમાન બતાવ્યા બરાબર છે.
કેટલાક કહે છે કે “શ્રી જિનેશ્વર દેવના વિરહમાં તેમનું નામ-સ્મરણ કરીએ કે તેમને નમસ્કાર કરીએ તે શું પૂરતું નથી કે મૂર્તિનું આલંબન લેવું પડે ? વળી, મૂતિ ગમે તેવી પણ જડ છે અને જડનાં દર્શન કરવાથી ચિત્તપ્રસાદ કે આત્મશુદ્ધિને લાભ ન થાય, એ દેખીતું છે; તેથી મૂર્તિના આલંબનથી સર્યું. પરંતુ તેમનું આ કથન ભૂલભરેલું છે. પ્રથમ તે પાપ-પંકથી ખરડાયેલા અને પ્રમાદથી ઘેરાયેલા મનુષ્ય નામ-સ્મરણ બહુ ઓછું કરે છે અને જે નામસ્મરણ કરે છે, તે બહુ સામાન્ય કેટિનું કરે છે. નમસ્કાર અંગે પણ તેમની સ્થિતિ આવી જ હોય. છે, એટલે તેમણે વધારે સટ-વધારે અકસીર ઉપાય અજમાવવાની જરૂર રહે છે અને તે જ્ઞાનીઓના અભિપ્રાયથી મૂર્તિનું આલંબન છે.
બીજું, નામ કરતાં સ્થાપના વધારે બળવાન છે, એ. ભૂલવાનું નથી. એક વસ્તુનું માત્ર નામ લઈએ તે કરતાં તેની આકૃતિ, તેનું ચિત્ર કે તેની મૂતિ જોઈ હોય તે તેને સંસ્કાર આપણું મન પર વધારે ઊંડે પડે છે અને. તે આપણે સહેલાઈથી વિસરી શક્તા નથી.
